نەمىس كومپوزيتورى ل. بەتحوۆەن شىعارمالارىنداعى حالىق مۋزىكاسى
نەمىس كومپوزيتورى ل. بەتحوۆەن شىعارمالارىنداعى حالىق مۋزىكاسى
كىرىسپە
وسى اشىق ساباعىمدى ۇسىنعان سەبەبىم: بۇكىل الەم حالىقتارىن مويىنداتقان ۇلى تۇلعا، ۇلى نەمىس كومپوزيتورى ل. بەتحوۆەن ءوزىنىڭ قيىنشىلىق ومىرىنە قاراماستان، الەمدىك مۋزىكانى باسقا حالىقتاردىڭ مۋزىكالىق فولكلورىمەن تۇرلەندىرە وتىرىپ، باي قازىنالى شىعارمالار قالدىرعان. سونىمەن قاتار مۋزىكادا شەكارا جوق
ەكەنىن، كەزدەسەتىن كەدەرگىلەر بولمايتىنىن، ول – قايدا بولساق تا، ءبىزدىڭ جۇتاتىن اۋامىز، ىشەتىن سۋىمىز سەكىلدى ورتاق پايدالانۋعا جارايتىن ونەر ەكەندىگىن تاعى دا دالەلدەگەن - ل. بەتحوۆەننىڭ زور مۇراسىن وسى ساباق ارقىلى كورسەتكىم كەلدى.
ماقساتى:
1. بىلىمدىلىگى: الەم كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارىمەن تانىسۋ، ورىس ءان - ءبيى «كامارينسكاياعا» جاڭاشا سيپات بەرگەن ۇلى نەمىس كومپوزيتورى ل. بەتحوۆەننىڭ ومىرىمەن جانە شىعارماشىلىعىمەن تانىسۋ، ءانىن ورىنداۋ.
2. دامىتۋشىلىعى: مۋزىكالىق شىعارمانى ءتۇسىنىپ تىڭداي ءبىلۋ، ءاندى ءوز دارەجەسىندە دۇرىس ورىنداي ءبىلۋ، اۋىزشا سويلەۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ ارقىلى، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن مۋزىكالىق قابىلەتىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىلىگى: باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ شىعارمالارىن ءوز دارەجەسىندە باعالاي بىلۋگە، مۋزىكا ارقىلى دوستىقتى نىعايتۋعا، مۋزىكالىق شىعارمانى تۇسىنە ءبىلىپ، اسەرلى ورىنداي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
وقىتۋ تەحنولوگياسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ.
قولدانىلعان ادەبيەتتەر: «مۋزىكا» 4 - سىنىپ، ادىستەمەلىك كىتاپشا،
«مۋزىكا الەمىندە» جۋرنالى.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ، وقۋ قۇرالدارىن ازىرلەۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ: (ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى)
ءۇي جۇمىسىنىڭ سۇراقتارى
1. ك. كۇمىسبەكوۆتىڭ شىعارمالارىن اتا.
2. كەلىڭدەر، ءان شىرقايىق!
3. «كامارينسكايا» قاي حالىقتىڭ شىعارماسى.
جاڭا ساباق.
1. مۋزىكا تىڭداۋ: ل. بەتحوۆەن. «كامارينسكايا».
ورىس حالقىنىڭ بي - ءانى تاقىرىبىنا
جازىلعان ۆارياسيالار.
2. جاڭا ءان: ل. بەتحوۆەن. «ساندۋعاش»
3. مۋزىكالىق ساۋات: - كومپوزيتور ل. بەتحوۆەن.
ءى. وي تولعانىس كەزەڭى:
1. كىتاپپەن جۇمىس. (وقۋشىعا وقىتۋ، مازمۇنىن بايانداتۋ)
2. كىتاپتان تىس جۇمىس.(وقۋشىلارعا تاراتۋ) جاڭا تاقىرىپتى 3 تاقىرىپشاعا ءبولىپ، 3توپقا تاراتۋ.
ا) ل. بەتحوۆەننىڭ دۇنيەگە كەلۋى.
ءا) كوڭىلسىز بالالىق شاق.
ب) اۋىر جاستىق شاق.
ءىى. جاڭا ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
1. ل. بەتحوۆەننىڭ دۇنيەگە كەلۋى.
بونن - شاعىن نەمىس قالاسى. 1770 جىلى ليۋدۆيگ ۆان بەتحوۆەننىڭ دۇنيەگە كەلۋى وسى قالانى دۇنيە جۇزىنە تانىتتى.
ل. بەتحوۆەننىڭ اتا - تەگى مۋزىكانتتار ۇرپاعى بولعان. اكەسى ساراي مۋزىكانتى بولىپ، قىزمەت اتقاردى. قاتال اكە وتباسىنداعى جۇتاڭ تىرشىلىككە قاراماستان ءتۇرلى ويىسىز ىستەرگە، وزبىرلىققا باراتىن. ليۋدۆيگ وتە تۇيىق بالا بولىپ ءوستى. ول بار جان - تانىمەن مۋزىكانى ۇناتتى. اكەسىنەن جاسىرىنىپ سكريپكادا ويناپ ۇيرەندى.
2. كوڭىلسىز بالالىق شاق.
ءبىر كۇنى اكەسى ونى كورىپ قويىپ، قاتتى ۇرىسادى، ءبىراق اكەسى ودان پايدا كورۋدى ويلايدى. اكەسى بەتحوۆەنگە كلاۆەسين اسپابىندا جانە سكريپكادا ويناۋدى ۇيرەتەدى. مۋزىكالىق جۇيە اتىمەن بولماسا دا، وقىتۋ بارىسىندا وعان قاتاڭ تالاپتار قويدى، سوندا دا مۋزىكانى جەك كورە المادى. ليۋدۆيگ سەگىز جاسقا تولعاندا ەڭ العاش ءوزىنىڭ كونسەرتىن بەردى. كونسەرت اكەسىنە قاتتى ۇنايدى. سودان كەيىن جان - جاقتان مۇعالىمدەر شاقىرا باستايدى.
كوپ ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا بەتحوۆەن سكريپكادا، كلاۆەسيندە، ورگاندا شەبەر وينايتىن بولادى. بار كۇشى مەن ۋاقىتىن مۋزىكاعا ارناعان بەتحوۆەننىڭ جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپكە بارىپ وقۋعا مۇمكىندىگى بولمادى، ويتكەنى تولەيتىن اقشاسى جوق ەدى.
3. اۋىر جاستىق شاق.
كوڭىلسىز بالالىق شاعىنان كەيىن، قيىن دا اۋىر جاستىق شاعى كەلدى. ونى بىرىنەن سوڭ ءبىرى – تاعدىردىڭ سوقپاقتارى كۇتىپ تۇر ەدى. اناسىنىڭ ءولىمى، اكەسىنىڭ اۋرۋعا ۇشىراۋى، شەشەك اۋرۋىنىڭ سالدارىنان بەتىنىڭ بۇزىلۋى. ال ەڭ اۋىر سوققى – قۇلاعىنىڭ ەستىمەي قالۋى ەدى. سوندادا ول ءوزىنىڭ تاڭداپ العان جولىنان تايمادى. قاتتى كۇيزەلىس، قينالىس كەزىندە دە ول مۋزىكاعا تابىناتىن، ودان كۇش - قايرات الاتىن.
ءار توپتان 1وقۋشى شىعىپ، بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا، مازمۇنىن ايتۋ.
(تاقىرىپ ماتىنىنە بايلانىستى سۋرەتتەردى ينتەراكتيۆتى تاقتادان كورسەتۋ)
مۋزىكا تىڭداۋ
1. ورىستىڭ حالىق بي - ءانى «كامارينسكايا» - تىڭداۋ
2. ل. بەتحوۆەن ورىس حالقىنىڭ بي - ءانى «كامارينسكايا» تاقىرىبىنا جازعان ۆارياسياسىن تىڭداۋ.
تاپسىرما:
ا) تىڭداعان شىعارمالاردى سالىستىرا وتىرىپ، اۋەن وزگەرىستەرىن اجىراتۋ.
ءا) ورىس اۋەنىنىڭ نەمىس مۋزىكاسىنا ءتان سيپاتقا يە بولۋىن اجىراتا ءبىلۋ
ا) «كامارينسكايا»- ورىس اۋەنىندە
ءا) «كامارينسكايا» – نەمىس اۋەنىندە
جاۋابى:
1. ۆارياسيادا ماجور مەن مينور اراسىندا ايىرماشىلىق كەزدەسەدى.
2. ورىس اۋەنى نەمىس مۋزىكاسىنا ءتان سيپاتقا يە بولادى.
ا) اۋەن وزگەرەدى
ءا) بىركەلكى ىرعاق پايدا بولادى.
ب) ەكىنشى فرازا قىسقا ورىندالادى.
اناگراممالىق ويىن ارقىلى جاڭا اۋەننىڭ تاقىرىبىن بىلەيىك!
ۋ ا ش ع ا س د ن
5 2 8 6 7 1 4 3
جاڭا ءان: «ساندۋعاش» ل. بەتحوۆەن.
1. داۋىس جاتتىعۋى.
2. ءاندى ءمۇعالىمنىڭ ورىنداۋىندا تىڭداۋ.
3. ءاننىڭ سوزىمەن جۇمىس.
4. ءاندى ورىنداتۋ.
ساندۋعاش.
1. ىزدەيسىڭ نەنى ساندۋعاش؟
قونبايسىڭ جەرگە دە.
كوزىڭنەن نەگە تامدى جاس؟
قامىقتىڭ سەن نەگە؟
بىلسەڭ عوي مەنىڭ زارىمدى،
انانىڭ ارمانىن.
جوعالتتىم بالاپانىمدى،
سول ءۇشىن زارلادىم.
كىرىسپە
وسى اشىق ساباعىمدى ۇسىنعان سەبەبىم: بۇكىل الەم حالىقتارىن مويىنداتقان ۇلى تۇلعا، ۇلى نەمىس كومپوزيتورى ل. بەتحوۆەن ءوزىنىڭ قيىنشىلىق ومىرىنە قاراماستان، الەمدىك مۋزىكانى باسقا حالىقتاردىڭ مۋزىكالىق فولكلورىمەن تۇرلەندىرە وتىرىپ، باي قازىنالى شىعارمالار قالدىرعان. سونىمەن قاتار مۋزىكادا شەكارا جوق
ەكەنىن، كەزدەسەتىن كەدەرگىلەر بولمايتىنىن، ول – قايدا بولساق تا، ءبىزدىڭ جۇتاتىن اۋامىز، ىشەتىن سۋىمىز سەكىلدى ورتاق پايدالانۋعا جارايتىن ونەر ەكەندىگىن تاعى دا دالەلدەگەن - ل. بەتحوۆەننىڭ زور مۇراسىن وسى ساباق ارقىلى كورسەتكىم كەلدى.
ماقساتى:
1. بىلىمدىلىگى: الەم كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارىمەن تانىسۋ، ورىس ءان - ءبيى «كامارينسكاياعا» جاڭاشا سيپات بەرگەن ۇلى نەمىس كومپوزيتورى ل. بەتحوۆەننىڭ ومىرىمەن جانە شىعارماشىلىعىمەن تانىسۋ، ءانىن ورىنداۋ.
2. دامىتۋشىلىعى: مۋزىكالىق شىعارمانى ءتۇسىنىپ تىڭداي ءبىلۋ، ءاندى ءوز دارەجەسىندە دۇرىس ورىنداي ءبىلۋ، اۋىزشا سويلەۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ ارقىلى، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن مۋزىكالىق قابىلەتىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىلىگى: باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ شىعارمالارىن ءوز دارەجەسىندە باعالاي بىلۋگە، مۋزىكا ارقىلى دوستىقتى نىعايتۋعا، مۋزىكالىق شىعارمانى تۇسىنە ءبىلىپ، اسەرلى ورىنداي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
وقىتۋ تەحنولوگياسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ.
قولدانىلعان ادەبيەتتەر: «مۋزىكا» 4 - سىنىپ، ادىستەمەلىك كىتاپشا،
«مۋزىكا الەمىندە» جۋرنالى.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ، وقۋ قۇرالدارىن ازىرلەۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ: (ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى)
ءۇي جۇمىسىنىڭ سۇراقتارى
1. ك. كۇمىسبەكوۆتىڭ شىعارمالارىن اتا.
2. كەلىڭدەر، ءان شىرقايىق!
3. «كامارينسكايا» قاي حالىقتىڭ شىعارماسى.
جاڭا ساباق.
1. مۋزىكا تىڭداۋ: ل. بەتحوۆەن. «كامارينسكايا».
ورىس حالقىنىڭ بي - ءانى تاقىرىبىنا
جازىلعان ۆارياسيالار.
2. جاڭا ءان: ل. بەتحوۆەن. «ساندۋعاش»
3. مۋزىكالىق ساۋات: - كومپوزيتور ل. بەتحوۆەن.
ءى. وي تولعانىس كەزەڭى:
1. كىتاپپەن جۇمىس. (وقۋشىعا وقىتۋ، مازمۇنىن بايانداتۋ)
2. كىتاپتان تىس جۇمىس.(وقۋشىلارعا تاراتۋ) جاڭا تاقىرىپتى 3 تاقىرىپشاعا ءبولىپ، 3توپقا تاراتۋ.
ا) ل. بەتحوۆەننىڭ دۇنيەگە كەلۋى.
ءا) كوڭىلسىز بالالىق شاق.
ب) اۋىر جاستىق شاق.
ءىى. جاڭا ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
1. ل. بەتحوۆەننىڭ دۇنيەگە كەلۋى.
بونن - شاعىن نەمىس قالاسى. 1770 جىلى ليۋدۆيگ ۆان بەتحوۆەننىڭ دۇنيەگە كەلۋى وسى قالانى دۇنيە جۇزىنە تانىتتى.
ل. بەتحوۆەننىڭ اتا - تەگى مۋزىكانتتار ۇرپاعى بولعان. اكەسى ساراي مۋزىكانتى بولىپ، قىزمەت اتقاردى. قاتال اكە وتباسىنداعى جۇتاڭ تىرشىلىككە قاراماستان ءتۇرلى ويىسىز ىستەرگە، وزبىرلىققا باراتىن. ليۋدۆيگ وتە تۇيىق بالا بولىپ ءوستى. ول بار جان - تانىمەن مۋزىكانى ۇناتتى. اكەسىنەن جاسىرىنىپ سكريپكادا ويناپ ۇيرەندى.
2. كوڭىلسىز بالالىق شاق.
ءبىر كۇنى اكەسى ونى كورىپ قويىپ، قاتتى ۇرىسادى، ءبىراق اكەسى ودان پايدا كورۋدى ويلايدى. اكەسى بەتحوۆەنگە كلاۆەسين اسپابىندا جانە سكريپكادا ويناۋدى ۇيرەتەدى. مۋزىكالىق جۇيە اتىمەن بولماسا دا، وقىتۋ بارىسىندا وعان قاتاڭ تالاپتار قويدى، سوندا دا مۋزىكانى جەك كورە المادى. ليۋدۆيگ سەگىز جاسقا تولعاندا ەڭ العاش ءوزىنىڭ كونسەرتىن بەردى. كونسەرت اكەسىنە قاتتى ۇنايدى. سودان كەيىن جان - جاقتان مۇعالىمدەر شاقىرا باستايدى.
كوپ ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا بەتحوۆەن سكريپكادا، كلاۆەسيندە، ورگاندا شەبەر وينايتىن بولادى. بار كۇشى مەن ۋاقىتىن مۋزىكاعا ارناعان بەتحوۆەننىڭ جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپكە بارىپ وقۋعا مۇمكىندىگى بولمادى، ويتكەنى تولەيتىن اقشاسى جوق ەدى.
3. اۋىر جاستىق شاق.
كوڭىلسىز بالالىق شاعىنان كەيىن، قيىن دا اۋىر جاستىق شاعى كەلدى. ونى بىرىنەن سوڭ ءبىرى – تاعدىردىڭ سوقپاقتارى كۇتىپ تۇر ەدى. اناسىنىڭ ءولىمى، اكەسىنىڭ اۋرۋعا ۇشىراۋى، شەشەك اۋرۋىنىڭ سالدارىنان بەتىنىڭ بۇزىلۋى. ال ەڭ اۋىر سوققى – قۇلاعىنىڭ ەستىمەي قالۋى ەدى. سوندادا ول ءوزىنىڭ تاڭداپ العان جولىنان تايمادى. قاتتى كۇيزەلىس، قينالىس كەزىندە دە ول مۋزىكاعا تابىناتىن، ودان كۇش - قايرات الاتىن.
ءار توپتان 1وقۋشى شىعىپ، بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا، مازمۇنىن ايتۋ.
(تاقىرىپ ماتىنىنە بايلانىستى سۋرەتتەردى ينتەراكتيۆتى تاقتادان كورسەتۋ)
مۋزىكا تىڭداۋ
1. ورىستىڭ حالىق بي - ءانى «كامارينسكايا» - تىڭداۋ
2. ل. بەتحوۆەن ورىس حالقىنىڭ بي - ءانى «كامارينسكايا» تاقىرىبىنا جازعان ۆارياسياسىن تىڭداۋ.
تاپسىرما:
ا) تىڭداعان شىعارمالاردى سالىستىرا وتىرىپ، اۋەن وزگەرىستەرىن اجىراتۋ.
ءا) ورىس اۋەنىنىڭ نەمىس مۋزىكاسىنا ءتان سيپاتقا يە بولۋىن اجىراتا ءبىلۋ
ا) «كامارينسكايا»- ورىس اۋەنىندە
ءا) «كامارينسكايا» – نەمىس اۋەنىندە
جاۋابى:
1. ۆارياسيادا ماجور مەن مينور اراسىندا ايىرماشىلىق كەزدەسەدى.
2. ورىس اۋەنى نەمىس مۋزىكاسىنا ءتان سيپاتقا يە بولادى.
ا) اۋەن وزگەرەدى
ءا) بىركەلكى ىرعاق پايدا بولادى.
ب) ەكىنشى فرازا قىسقا ورىندالادى.
اناگراممالىق ويىن ارقىلى جاڭا اۋەننىڭ تاقىرىبىن بىلەيىك!
ۋ ا ش ع ا س د ن
5 2 8 6 7 1 4 3
جاڭا ءان: «ساندۋعاش» ل. بەتحوۆەن.
1. داۋىس جاتتىعۋى.
2. ءاندى ءمۇعالىمنىڭ ورىنداۋىندا تىڭداۋ.
3. ءاننىڭ سوزىمەن جۇمىس.
4. ءاندى ورىنداتۋ.
ساندۋعاش.
1. ىزدەيسىڭ نەنى ساندۋعاش؟
قونبايسىڭ جەرگە دە.
كوزىڭنەن نەگە تامدى جاس؟
قامىقتىڭ سەن نەگە؟
بىلسەڭ عوي مەنىڭ زارىمدى،
انانىڭ ارمانىن.
جوعالتتىم بالاپانىمدى،
سول ءۇشىن زارلادىم.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: «ەرتە تۇرمىسقا شىعۋدىڭ پايداسى مەن زيانى»
