InfoHub Logo

"ن. نازاربايەۆتىڭ كونفەسسيونالدى ساياساتى" تاقىرىبىنداعى بايانداماسى

كىرىسپە

تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنان باستاپ قازاقستاندى مەكەندەيتىن بارلىق حالىقتاردىڭ رۋحاني، مادەني قۇندىلىقتارىن ساقتاۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. ءار ۇلت الەمدىك وركەنيەتتىڭ قازىناسىنا ءوز ۇلەسىنە قوستى. ويتكەنى ۇلتتىڭ بايلىعى ونىڭ سانىمەن ولشەۋگە بولمايدى. قازاقستان وسى الەۋەتتى ساقتاۋعا جانە دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىندى. قازاقستان تەك پوليەتنيكالىق ەمەس كوپ كونفەسسيالى مەملەكەت. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە 130 ۇلتتىڭ، 46 كونفەسسيانىڭ وكىلدەرى تاتۋ ءتاتتى ءومىر سۇرۋدە. رەسپۋبليكا حالقىنىڭ 60 – تان استام پايىزىن قۇرايتىن مۇسىلماندارمەن قاتار پروۆوسلاۆيا، پروتەستانت، بۋدديزم، كوتوليك، ت. ب. الەمدىك دىندەردىڭ وكىلدەرى تۇرادى. مەملەكەت باسشىسى اتاپ ايتقانداي، كوپكونفەسسيالىلىقتىڭ ءوزى ءبىزدىڭ قوعامدىق - ساياسي تۇراقتىلىقتى ساقتاۋعا ىقپال ەتەتىن نەگىزگى فاكتور، ويتكەنى بارلىق دىندەردىڭ نەگىزىندە ءىس جۇزىندەگى ءبىر عانا ادامگەرشىلىك پرينسيپ جاتىر. ول: ادامعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، اداسقان جاندارعا كەشىرىممەن قاراپ، دۇرىس جول كورسەتۋ، پىكىر الۋاندىعىنا سابىرلىلىقپەن قاراۋ، باسقاشا ايتقاندا، جاراتۋشىنىڭ بار ەكەنىنە سەنەتىن بارشا قازاقستاندىقتار بىردەي دارەجەدە ءتوزىمدى، بەيبىتشىلىكسۇيگىش جانە ىزگى نيەتتى. تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا ءبىزدىڭ قول جەتكىزگەن ەڭ ۇلكەن جەتىستىگىمىز وسى.

رۋحاني كەلىسىم – گۇلدەنۋىمىزدىڭ نەگىزى

پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ساليقالى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا مەملەكەت ءارتۇرلى ەتنوستار مەن كونفەسسيالاردىڭ بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋىنىڭ وزىندىك مودەلىن جاسادى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە مۇسىلماندار جانە پروۆوسلوۆيەلىكتەر، كوتوليكتەر جانە پروتەستانتتار، بۋدديستتەر جانە يۋدەيلەر بارلىعى ءبىر – بىرىنە قۇرمەتپەن قارايدى. ويتكەنى ءاربىر ادام باسقا ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىنا نۇقسان كەلتىرمەي - اق ءوزىنىڭ ءدىني كوزقاراسىن تاڭداۋعا قۇقىلى.
مىنە، سوندىقتاندا قازاقستاندا بۇگىنگە دەيىن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ ءۇش قۇرىلتايى وتكىزىلدى، يسلام كونفەرەنسياسى ۇيىمىنا ءتوراعالىق ەتەدى.
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ دانىشپاندىعى مەن ساياسي سۇڭعىلالىعى، ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ توپتاسا بىلگەندىگى مەن ءپاتريوتيزمىنىڭ قازاقستان سياقتى جاس مەملەكەتتىڭ ەل بولۋداعى قيىن جولىن ءجۇرىپ وتۋگە كومەكتەسىپ، ونى تەك قانا ورتالىق ازيا مەن تمد - داعى عانا ەمەس الەمدەگى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان ەلگە اينالدىردى. «ءاربىر قازاقستاندىق ءوزىنىڭ ۇلتىنا قاراماستان، تاۋەلسىز قازاقستان – بۇل تۋعان وتانى ەكەنىن، سول وتاننىڭ ءار ادامنىڭ قۇقىقتارىمەن بوستاندىقتارىن كەز - كەلگەن ۋاقىتتا قورعاۋعا دايىن ەكەنىن جان - جۇرەگىمەن سەزىنۋى كەرەك»، - دەيدى ۇلت كوشباسشىسى، تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
ءبىزدىڭ ەلىمىزدە بەيبىتشىلىكپەن تۇراقتىلىق، ۇلتارالىق جانە رۋحاني كەلىسىم، ءدىني توزىمدىلىك، ادامدار اراسىنداعى دوستىق پەن ءوزارا سىيلاستىق نىعايىپ كەلەدى. الايدا بۇكىل الەم مويىنداعان وسىناۋ جەتىستىگىمىزگە ءقاۋىپ ءتوندىرىپ تۇرعان ەكى جامانشىلىق: لاڭكەستىك پەن ەكسترەميزم. مەملەكەت باسشىسى بۇل ماسەلەگە پارلامەنتتىڭ كەزەكتى 5 - سەسسياسىن اشىپ، ءسوز سويلەگەندە ەرەكشە توقتالدى. «ءدىن ارالىق كەلىسىم – بۇل ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ بىرلىگىنىڭ نەگىزى. پارلامەنت وسى سەسسيادا «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭدى قابىلداۋى قاجەت جانە بۇل زاڭدى مىندەتتى تۇردە قابىلداۋعا ءتيىسپىز. بۇل جەردە مەملەكەتتى ءدىني ەكسترەميزمنەن قالاي قورعاۋىمىز جونىندە اڭگىمە بولىپ وتىر. بۇل باعىتتا ءبىز يسلامدى مەملەكەتتىك ءدىن دەپ جاريالاعان ەلدەردەن ۇيرەنۋىمىز كەرەك. ءبىز نەگە بارلىعىن بەتىمەن جىبەرىپ قويۋىمىز قاجەت؟!...
ءقازىر كىم كورىنگەن ويىنا كەلگەنىن ىستەۋدە. ءبىزدىڭ ەلگە كىم كورىنگەن كەلىپ، ءدىني مەكەمە اشىپ، ءوز اكەسىنىڭ اتىن بەرىپ، مەشىت سالۋدا. ال وسى مەشىتتەر نەمەن اينالىساتىنىن ەشكىم بىلمەيدى. ويتكەنى ولاردى ەشكىم تىركەپ، ەشكىم بەكىتپەيدى.
بۇل قازاقستان دەگەن مەملەكەت، ياعني ءبىز ءوز ۇيىمىزدە ءوزىمىز ءتارتىپ ورناتۋىمىز قاجەت»، - دەدى ەلباسى اتالعان جيىندا.
قازاقستاندىقتار بۇكىل الەمگە وركەندەۋدىڭ جالعىز دۇرىس جولى – حالىقتىڭ توپتاسۋى ەكەنىن دالەلدەدى. بىزدە بارلىق مۇمكىندىكتەر مەن رەسۋرستار بار. ءبىز جاڭا ونجىلدىقتىڭ جاhاندىق ءقاۋىپ قاتەرلەرىنە تەك وسىلاي عانا قارسى تۇرا الامىز.
ءبىزدىڭ تابىستارىمىز الەمدە اسا جوعارى باعا الۋدا. بۇل ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلدىعىنا جاساعان باستى سىيىمىز، - دەگەن مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ بيىلعى قۇرىلتايىندا سويلەگەن سوزىندە.

باتىس پەن شىعىس اراسىنداعى بايلانىس كوپىرى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى يسلام كونفەرەنسياسى ۇيىمىنا 1995 جىلدان مۇشە. قازاقستاننىڭ الەمىمەن ىنتىماقتاستىعى ەلباسىنىڭ سىرتقى ساياساتتاعى باسىمدىلىقتارىنىڭ ءتىرى بولىپ سانالادى.
بيىلعى 2011 جىلعى يسلام كونفەرەنسياسى ۇيىمىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى كەڭەسىنە ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىزدىڭ، پرەزيدەنت نازاربايەۆتىڭ دۇنيەجۇزىلىك قاۋىمداستىق ەلدەر اراسىنداعى بەدەلى، حالىقارالىق ارەناداعى رەفورماتورلىق بەيبىت ساياساتى ۇيىمعا مۇشە بولعان جىلدان بەرى، قازاقستان يكۇ - مەن تىعىز جانە ناتيجەلى بايلانىستا. ەلىمىزدىڭ بۇل مارتەبەلى ۇيىمعا دۇنيەجۇزىلىك قاۋىمداستىقتا الاتىن ورنى مەن مۇسىلمان الەمىندەگى ابىرويى ارقاسىندا 38 - سەسسياسىندا سىرتقى ىستەر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ سايلاندى.
وتكەن 2010 جىلعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا ءتوراعا بولۋىن جان - جاقتى قولداعان يسلام كونفەرەنسياسى ۇيىمى 2011 جىلداعى قازاقستاننىڭ يكۇ - عا ءتوراعالىق ەتۋىنەن ۇلكەن ءۇمىت كۇتۋدە.
2011 جىلى 28 - 30 ماۋسىمدا تاۋەلسىزدىك سارايىندا يسلام كونفەرەنسياسى ۇيىمىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى كەڭەسىنىڭ 38 - سەسسياسى ءوز جۇمىسىن باستادى. (يسلام كونفەرەنسياسى ۇيىمى1969 جىلى 2 قىركۇيەكتە قۇرىلعان. ازياداعى، افريكاداعى، ەۆروپاداعى جانە وڭتۇستىك امەريكاداعى 57 مەملەكەتتەن قۇرالعان. ببۇ - دان كەيىنگى ەكىنشى ورىنداعى ەڭ ءىرى ۇيىم. قازاقستان 1995 جىلدان باستاپ مۇشە.) قازاق جەرىندە بۇل سەسسيادا يسلام كونفەرەنسياسى ۇيىمى «يسلام ىنتىماقتاستىق ۇيىمى» دەپ اتالاتىن بولدى.
سەسسيادا ءسوز سويلەگەن پرەزيدەنتىمىز مۇسىلمان الەمىندەگى الاساپىران تاقىرىبىن اشا سويلەگەن. ويتكەنى بۇل يسلام ەلدەرىنىڭ الەمدىك ۇيىمىنىڭ استاناداعى جيىنىنا ارقاۋ بولعان باستى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ەدى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ بايلامىنشا، بۇگىندە مۇسىلمان ۇممەتى الاساپىرانعا ءتۇسىپ، استاڭ-كەستەڭى شىعىپ، اۋىسىپ جاتقان الەمدە سالماقتى قاتەرلەرمەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىر. ەلباسى يسلام قوعامداستىعىنىڭ بەيبىتشىلىككە، جاڭارۋعا، عىلىمي - تەحنيكالىق ورلەۋگە جانە اعارتۋعا دەگدار ەكەندىگىن جەتكىزدى.

«ەكونوميكالىق دامۋعا باسىمدىق بەرۋ ءبىزدىڭ قاۋىپسىزدىكتى، ساياسي تۇراقتىلىقتى جانە قوعامداعى رۋحاني كەلىسىمدى ءتيىمدى قامتاماسىز ەتۋگە اكەلەدى»،- دەدى، نۇرسۇلتان نازاربايەۆ. جاستاردىڭ ءدىن مەن يسلام مادەنيەتىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن قوزعايتىن، مۇسىلمان رۋحاني قۇندىلىقتارىن، تاراتاتىن ISLAM ينتەرنەت – رەسۋرسىن قۇرۋدى ۇسىندى.
مۇسىلمان الەمىمەن باتىس اراسىندا اشىق تا ادال ديالوگتى جولعا قويۋدى كەلەسى مىندەت دەدى. «قازاقستاننىڭ يسلام ىنتىماقتاستىعى ۇيىمىنا ءتوراعالىعى وسىنداي ىزگىلىكتى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋدى كوزدەيدى»،- دەپ سەندىردى قازاقستان پرەزيدەنتى.
قازاقستاننىڭ ۇيىمعا ءتوراعالىعى «بەيبىتشىلىك، ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ» ۇرانى اياسىندا ءوتۋى بەكەر ەمەس. وسى ءۇش ولشەم بويىنشا ءبىرشاما جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزگەن ءبىزدىڭ ەلىمىز يىۇ - نىڭ بەدەلىنىڭ ارتا تۇسۋىنە كۇش سالادى.

قازاقستان كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ باستاۋىمەن 2003 جىلدان بەرى وتكىزىلىپ كەلە جاتقان جاhاندىق ءدىني فورۋم كەلەسى جىلى كەزەكتى رەت شاقىرىلاتىنى ءمالىم. حاتشىلىق جيىنىندا ونىڭ ناقتى ۋاقىتى بەلگىلەندى. الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر جەتەكشىلەرىنىڭ ءىۇ سەزىندە 2012 جىلى استانادا 30 - 31 مامىر كۇندەرى وتپەك.
بۇل داتا كەزدەيسوق تاڭدالماعان ەكەن. 31 مامىر – قازاقستاندا ساياسي قۋعىن – سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى. ياعني ۇلتتىق ازا كۇنى! بولشيەۆيكتىك «قىزىل قىرعىن» قازاق جەرىندە تالاي ءدىنباسىلاردىڭ دا جانە تەك ءبىر اللاعا عيبادات ەتكەن قاراپايىم ادامداردىڭ دا باسىن جالماعانى ءمالىم.
بۇگىندە يسلام الەمى ءوزىنىڭ تاريحي دامۋىنداعى جاڭا كەزەڭگە اياق باسۋدا. قازاقستان ۇشىندە قوعامدا بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ ساقتالۋى ماڭىزدى مىندەتتىڭ ءبىرى. بۇل ءتىپتى ەلىمىزدىڭ ساياسي دوكتريناسىندا قازاقستاننىڭ بولاشاقتا تۇراقتى جانە تولىعا دامۋى ءۇشىن ماڭىزدى شارت رەتىندە قاراستىرىلادى. بۇعان ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ ۇنەمى كوڭىل ءبولىپ وتىرادى. ونى «داعدارىستان جاڭارۋ مەن دامۋعا» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا كورسەتەدى.
كوپ ۇلتتى جانە كوپكونفەسسيالى ۇلت رەتىندە قازاقستان ءوزىنىڭ بۇگىنگى دەموكراتيالىق دامۋ جولىندا ءبىر مەملەكەت ىشىندەگى ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى مەن ءدىني سەنىمدەردىڭ بەيبىت ءومىر ءسۇرۋىنىڭ ءتيىمدى فورماسىن جاساۋعا ۇمتىلادى جانە ونى بىرتىندەپ ىسكە اسىرۋدا.
سوڭعى جىلداردا قازاقستاننىڭ الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى اراسىنداعى بەيبىت سۇحباتتار وتكىزۋ ءۇشىن تۇراقتى كەزدەسۋ ورنى بولىپ جۇرگەنى كەزدەيسوقتىق ەمەس. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە سوڭعى جىلدارى بۇگىندە تۇراقتى سيپات العان الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر سەزى جۇمىسى ءۇش رەت ۇيىمداستىرىلدى. استاناداعى وسى ماقساتقا ارنايى سالىنعان بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايى بىرتىندەپ ءدىنارالىق سۇحباتتار دامۋى بويىنشا يگى باستامالارعا ارنالعان وزىندىك شتاب - پاتەرگە اينالىپ كەلەدى.

قازاقستان اۋماعىندا وسىنداي الەمدىك دەڭگەيدەگى فورۋمدار وتكىزۋدىڭ بۇرىن كورسەتىلگەندەي، سۋبەكتيۆتى العىشارتتارى مەن قاتار (مىسالى، ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ ءرولى) وبەكتيۆتى العىشارتتارى دا بار. وعان ەۋرازيانىڭ كىندىگىندە ورنالاسقان ءارى نەگىزگى الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر وكىلدەرى شوعىرلانعان ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ گەوساياسي جاعدايى كۋا. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن استانادا 2003 جىلى 23 - 24 قاڭتاردا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر جەتەكشىلەرىنىڭ I سەزى وتكىزىلدى. وسى باسقوسۋدا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ I سەزىنىڭ دەكلاراسياسىن قابىلدادى. الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەردىڭ ليدەرلەرى مەن جوعارى وكىلدەرى جەر شارىنىڭ بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى ورنىقتىرۋ ىسىندەگى ءدىننىڭ ءرولى ايتا كەلە، بۇكىل الەم دىندەرىنىڭ وكىلدەرى اراسىنداعى سىندارلى ءۇنقاتىسۋدى جالعاستىرۋدىڭ قاجەتتىلىگىنە توقتالىپ، سەزدى 3 جىلدا ءبىر رەت وتكىزىپ تۇرۋعا، ءدىنارالىق ءۇنقاتىسۋدىڭ تۇراقتى ورگانىن قۇرۋعا جانە كەلەسى باسقوسۋدى 2006 جىلى 12 - 14 قىركۇيەكتە استانادا وتكىزۋدى شەشتى. 2006 جىلى 12 - 13 قىركۇيەكتە ق ر پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن ەلوردامىز استانادا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ II سەزى وتكىزىلىپ، وندا سان الۋان دۇنيەتانىم، ادەت - عۇرىپ جانە دىندەر باسشىلارىنىڭ باسىن قوستى.