ونەر الدى – قىزىل ءتىل
تاقىرىبى: «ونەر الدى – قىزىل ءتىل»
ماقساتى: وقۋشىلارعا ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى ەكەندىگىن ۇعىندىرۋ، مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن كوتەرۋ. وقۋشىلاردىڭ ءوز ۇلتىنا، ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ءسوز ونەرىنە باۋلۋ.
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلاردى انا ءتىلىمىزدى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ، ءتىل – ءبىزدىڭ تىرشىلىگىمىز، بابالاردان قالعان اسىل مۇرا ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ، ءتىل مادەنيەتىن ساقتاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: سايىس ساباق
كورنەكىلىك: «سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى، انام ءتىلىن،
بەسىككە جاتقانىمدا - اق بەرگەن ءبىلىم»
س. تورايعىروۆ
ءار حالىقتىڭ انا ءتىلى – ءبىلىمنىڭ كىلتى...
ءبىزدىڭ جاستارىمىز انا تىلىنە جەتىك، ءبىلىمدى، مادەنيەتتى بولسىن.
ا. جۇبانوۆ
انامىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا دارىعان ءتىلىمىزدى
ۇمىتۋ - بۇكىل اتا - بابامىزدى، تاريحىمىزدى ۇمىتۋ.
ب. مومىش ۇلى
سايىستىڭ ءجۇرىسى:
ءى ءبولىم: «ءتىل دەپ سوققان جۇرەگى»
ءىى ءبولىم: «دانا ويدان شىققان ءسوز»
ءىىى ءبولىم: «ءسوز تاپقانعا قولقا جوق»
ءىV ءبولىم: «ونەر الدى – قىزىل ءتىل»
V ءبولىم: «زەردەلى بولسا، ۇل - قىزىم»
Vءى ءبولىم: «تانىمدىق ويىندار»
ءمۇعالىم:- انا تىلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك بالا كەزدەن باستالادى. انا ءتىلىمىز ارقىلى عانا ءبىز حالقىمىزدى، وتانىمىزدى تانىپ بىلەمىز. ەل - جۇرتتىڭ، تۋعان جەرىمىزدىڭ ەرەكشەلىگىن، قاسيەتىن انا ءتىلىمىز ارقىلى قابىلداپ، سوعان دەگەن ماحابباتىمىزدى انا ءتىلىمىز ارقىلى جەتكىزەمىز. ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز - قازاق ءتىلى. قازاق ءتىلى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ باي، بەدەلدى دە، بەينەلى ءتىلدىڭ ءبىرى.
سوندىقتان دا بۇگىنگى سايىسىمىزعا «ۇلاعات» جانە «زەرەك» توبى كەلىپ وتىر. ولاي بولسا،
انا ءتىلىن جىرلاپ وتكەن تالايلار،
جىرلاپ وتكەن ىبىراي مەن ابايلار.
قاسيەتتى مەنىڭ انا تىلىمدە،
وشپەس ماڭگى الاۋلاعان اراي بار، - دەي كەلە سايىسىمىزدىڭ
ءى ءبولىمى: «ءتىل دەپ سوققان جۇرەگى» دەپ اتالادى.
1) ءار توپتىڭ ۇراندارى.
2) ءتىل تۋرالى كوركەم ءسوز وقۋ.
ءمۇعالىم:- ءسوز «ۇلاعات» توبىنا بەرىلەدى.
«ۇلاعات» توبى: - سالت - ءداستۇرىمىزدى، ءتىلىمىزدى قاستەرلەپ، ساقتايمىز.
«ارداقتىم» ولەڭى جاتقا مانەرلەپ وقيدى.
«زەرەك» توبى: - اتا - بابامىزدىڭ ونەرىن، ءتىلىن، سالت - ءداستۇرىن ءارى قاراي جالعاستىرامىز.
«انا ءتىلىم» ولەڭىن جاتقا ايتادى.
ءمۇعالىم:- باياعى وتكەن زاماندا ءبىر پاتشا تىلدەر پاتشالىعىنا ساياحاتقا شىعىپتى. ول كەلە جاتقاندا الدىنا تىلدەي قاعاز تۇسەدى. اشىپ وقىسا: «دۇنيەدە نە ءتاتتى،
نە اششى؟»- دەگەن جازۋ بولىپ، پاتشا تۇسىنبەيدى. ول دانىشپان قارتقا حات جازعان ەكەن. دانىشپان بىلاي دەپ جازىپتى:
- و، حان يەم!
دۇرىس سويلەي ءبىلۋ دە ونەر، جۇيەسىن تاۋىپ سويلەگەن ءسوز جۇرەككە جەتىپ، جۇيەنى بوساتادى.
سوندىقتان دا ءتىل ءتاتتى. جەبە سالعان جارا جازىلار، بالتامەن وتالعان ورمان قايتا وسەر، ءتىلدىڭ جاراسى جازىلماس، سوندىقتان دا ءتىل اششى.
ەندى پاتشا سەندەردەن مىنا ماقال - ماتەلدەردى اياقتاۋعا كومەكتەسۋلەرىڭدى سۇرايدى.
«ۇلاعات» توبىنا:
1. ءوز بىلمەگەنىڭدى كىسىدەن سۇرا،
ۇلكەن بولماسا،... (كىشىدەن سۇرا)
2. ءجىپتىڭ ۇزىنى، ءسوزدىڭ... جاقسى. (قىسقاسى)
3. ءپىل كۇشتى،
ءپىل كۇشتى ەمەس،... كۇشتى. (ءتىل)
«زەرەك» توبىنا:
1. وتىز تىستەن شىققان...،
وتىز رۋلى ەلگە تارايدى. (ءسوز)
2. جۇيەلى... – جۇيەسىن تابار،
جۇيەسىز... – يەسىن تابار. (ءسوز)
3. ادام كوڭىلىنەن ازادى،
... جازادى. (تىلىنەن)
ماقساتى: وقۋشىلارعا ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى ەكەندىگىن ۇعىندىرۋ، مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن كوتەرۋ. وقۋشىلاردىڭ ءوز ۇلتىنا، ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ءسوز ونەرىنە باۋلۋ.
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلاردى انا ءتىلىمىزدى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ، ءتىل – ءبىزدىڭ تىرشىلىگىمىز، بابالاردان قالعان اسىل مۇرا ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ، ءتىل مادەنيەتىن ساقتاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: سايىس ساباق
كورنەكىلىك: «سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى، انام ءتىلىن،
بەسىككە جاتقانىمدا - اق بەرگەن ءبىلىم»
س. تورايعىروۆ
ءار حالىقتىڭ انا ءتىلى – ءبىلىمنىڭ كىلتى...
ءبىزدىڭ جاستارىمىز انا تىلىنە جەتىك، ءبىلىمدى، مادەنيەتتى بولسىن.
ا. جۇبانوۆ
انامىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا دارىعان ءتىلىمىزدى
ۇمىتۋ - بۇكىل اتا - بابامىزدى، تاريحىمىزدى ۇمىتۋ.
ب. مومىش ۇلى
سايىستىڭ ءجۇرىسى:
ءى ءبولىم: «ءتىل دەپ سوققان جۇرەگى»
ءىى ءبولىم: «دانا ويدان شىققان ءسوز»
ءىىى ءبولىم: «ءسوز تاپقانعا قولقا جوق»
ءىV ءبولىم: «ونەر الدى – قىزىل ءتىل»
V ءبولىم: «زەردەلى بولسا، ۇل - قىزىم»
Vءى ءبولىم: «تانىمدىق ويىندار»
ءمۇعالىم:- انا تىلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك بالا كەزدەن باستالادى. انا ءتىلىمىز ارقىلى عانا ءبىز حالقىمىزدى، وتانىمىزدى تانىپ بىلەمىز. ەل - جۇرتتىڭ، تۋعان جەرىمىزدىڭ ەرەكشەلىگىن، قاسيەتىن انا ءتىلىمىز ارقىلى قابىلداپ، سوعان دەگەن ماحابباتىمىزدى انا ءتىلىمىز ارقىلى جەتكىزەمىز. ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز - قازاق ءتىلى. قازاق ءتىلى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ باي، بەدەلدى دە، بەينەلى ءتىلدىڭ ءبىرى.
سوندىقتان دا بۇگىنگى سايىسىمىزعا «ۇلاعات» جانە «زەرەك» توبى كەلىپ وتىر. ولاي بولسا،
انا ءتىلىن جىرلاپ وتكەن تالايلار،
جىرلاپ وتكەن ىبىراي مەن ابايلار.
قاسيەتتى مەنىڭ انا تىلىمدە،
وشپەس ماڭگى الاۋلاعان اراي بار، - دەي كەلە سايىسىمىزدىڭ
ءى ءبولىمى: «ءتىل دەپ سوققان جۇرەگى» دەپ اتالادى.
1) ءار توپتىڭ ۇراندارى.
2) ءتىل تۋرالى كوركەم ءسوز وقۋ.
ءمۇعالىم:- ءسوز «ۇلاعات» توبىنا بەرىلەدى.
«ۇلاعات» توبى: - سالت - ءداستۇرىمىزدى، ءتىلىمىزدى قاستەرلەپ، ساقتايمىز.
«ارداقتىم» ولەڭى جاتقا مانەرلەپ وقيدى.
«زەرەك» توبى: - اتا - بابامىزدىڭ ونەرىن، ءتىلىن، سالت - ءداستۇرىن ءارى قاراي جالعاستىرامىز.
«انا ءتىلىم» ولەڭىن جاتقا ايتادى.
ءمۇعالىم:- باياعى وتكەن زاماندا ءبىر پاتشا تىلدەر پاتشالىعىنا ساياحاتقا شىعىپتى. ول كەلە جاتقاندا الدىنا تىلدەي قاعاز تۇسەدى. اشىپ وقىسا: «دۇنيەدە نە ءتاتتى،
نە اششى؟»- دەگەن جازۋ بولىپ، پاتشا تۇسىنبەيدى. ول دانىشپان قارتقا حات جازعان ەكەن. دانىشپان بىلاي دەپ جازىپتى:
- و، حان يەم!
دۇرىس سويلەي ءبىلۋ دە ونەر، جۇيەسىن تاۋىپ سويلەگەن ءسوز جۇرەككە جەتىپ، جۇيەنى بوساتادى.
سوندىقتان دا ءتىل ءتاتتى. جەبە سالعان جارا جازىلار، بالتامەن وتالعان ورمان قايتا وسەر، ءتىلدىڭ جاراسى جازىلماس، سوندىقتان دا ءتىل اششى.
ەندى پاتشا سەندەردەن مىنا ماقال - ماتەلدەردى اياقتاۋعا كومەكتەسۋلەرىڭدى سۇرايدى.
«ۇلاعات» توبىنا:
1. ءوز بىلمەگەنىڭدى كىسىدەن سۇرا،
ۇلكەن بولماسا،... (كىشىدەن سۇرا)
2. ءجىپتىڭ ۇزىنى، ءسوزدىڭ... جاقسى. (قىسقاسى)
3. ءپىل كۇشتى،
ءپىل كۇشتى ەمەس،... كۇشتى. (ءتىل)
«زەرەك» توبىنا:
1. وتىز تىستەن شىققان...،
وتىز رۋلى ەلگە تارايدى. (ءسوز)
2. جۇيەلى... – جۇيەسىن تابار،
جۇيەسىز... – يەسىن تابار. (ءسوز)
3. ادام كوڭىلىنەن ازادى،
... جازادى. (تىلىنەن)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
