InfoHub Logo

وقىپ-ۇيرەنۋدى قاشان باستاساڭىز دا كەش ەمەس. ال وسى ءىستى جۇيەلى ەتۋ پايدالى بولماق. وسى ماقالادا ءبىز وقىپ-ۇيرەنۋدى ادەتكە اينالدىرۋعا كومەكتەسەتىن سەگىز قاراپايىم ەرەجەنى قاراستىرامىز.

گرەتحەن رۋبين (Gretchen Rubin)

ادۆوكات، بلوگەر ءارى پسيحولوگيا تۋرالى بىرنەشە تانىمال كىتاپتىڭ اۆتورى. «ەرتەدەن گورى جاقسىراق» («Better than Before») كىتابىندا ول ءبىز ادەتتەن ارىلاتىن نەمەسە قالىپتاستىراتىن كەزدە قولداناتىن بىرنەشە ءتۇرلى ستراتەگيانى قاراستىرادى. نەگىزگى تاراۋى وقۋدى ادەتكە اينالدىرۋعا ارنالعان.

ادەت جوق جەردەن پايدا بولمايدى: كوپ جاعدايدا بۇل ءبىزدىڭ سانالى تاڭداۋىمىزدىڭ سالدارى بولادى. ولار بىزگە بوستاندىق بەرەدى، تاڭداۋ جاساۋداعى قيىندىقتارىمىزدان جانە سەكۋند سايىن ءوزىمىزدىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىمىزدى تۇزەۋىمىز كەرەكتىگى جايلى شىرعالاڭىنان قۇتقارادى. ادەتتەگى ءومىر سالتىمىزدىڭ 40 پايىزىن ادەتتەن تۇرادى دەسەك، ءبىزدى باقىتتىراق، تابىستى جانە ءونىمدى ەتۋگە كومەكتەسەتىن ادەتتەردى ۇيرەنسەك جاقسى بولار ەدى. وقۋدى ادەتكە اينالدىرۋ جولدارىن قاراستىرىپ كورەيىك. 

نەنى وقىپ-ۇيرەنگىڭىز كەلەتىنىن ءبىلىپ الىڭىز.

1. ءىرى ويلارىڭىزعا ۋاقىت ءبولىڭىز.

كۇيبەڭ تىرشىلىكتە ومىرلىك نەگىزگى ماقساتتار تۋرالى ويلانۋعا ۋاقىت بولا بەرمەيدى. ءوزىڭىزدى بەس جىلدان كەيىن كىم رەتىندە كورگىڭىز كەلەدى؟ جۇمىسىڭىزدى ءونىمدى ەتۋ ءۇشىن، ال ءوزىڭىزدى قۇندى مامان قىلۋىڭىز ءۇشىن قابىلەتتەرىڭىزدى قالاي دامىتقىڭىز كەلەدى؟ ءبىز، بارلىعىمىز بىر-بىرىمىزگە ۇقسامايمىز، بىرەۋگە مۇنى ويلاۋعا اپتاسىنا جارتى ساعات تا جەتەدى، ال بىرەۋ ۇزاققا سوزىلاتىن ۆەلوسەرۋەنگە كەتىپ، الەمدىك ماسشتابتاعى ماسەلەلەردى  ويلاۋدى ۇيعارادى. تاعى بىرەۋلەر ءۇشىن قويىن داپتەرىنە ويلارىن جازۋ ىڭعايلى، كەيبىرەۋى ءتىپتى باسقا جولدى تاڭدايدى جانە ارىپتەستەرىمەن نەمەسە سەنەتىن ەسكى دوستارىمەن تالقىلايدى.

2. جاي-جاپسارىنا دەيىن ويلاۋعا ۋاقىت ءبولىڭىز.

كەيدە كورىكتى وي مەن ماقساتتاردى تەزىرەك جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءوزىمىزدى قيناپ، شاعىن تۇرمىس شارۋالارىن ۇمىتىپ كەتەمىز. ءبىراق ولار دا ماڭىزدى: كەيدە قاراپايىم ءارى شاعىن ىستەردى ءوز كەزىندە، كەشىكتىرمەي تىندىرۋ پايدالى. جۇمىسىڭىزدى جەڭىل ەتۋ ءۇشىن جانە كوبىرەك اقشا تابۋ ءۇشىن بۇگىن نە ىستەۋ كەرەك؟

3. وزىڭىزدەن سۇراڭىز: مەن كىمدى قىزعانامىن؟

قىزعانىش – جاعىمسىز ەموسيا، ءبىراق ول ءوزىن-وزى تانۋ ءۇشىن كەرەمەت ستيمۋل بولا الادى. ەگەر ءسىز بىرەۋدىڭ ومىرىنە قىزىعا دا، قىزعانا دا قارايتىن بولساڭىز، سول ادامنىڭ ءسىز قالاعان ءبىر دۇنيەسى بار دەگەن ءسوز. كىمدى قىزعاناسىز: ءاردايىم ساياحاتتاپ جۇرەتىن دوسىڭىز نەمەسە ەشقايدا دا اسىقپايتىن دوسىڭىز بار شىعار؟ بولماسا MBA باعدارلاماسىنان وتكەن ارىپتەسىڭىز الدە وتىرىكتى كوپ ايتاتىن ءبىر ارىپتەسىڭىز. قىزعانىش ءبىزدىڭ قاي باعىتتا دامىپ، قاي باعىتتا وسكىمىز كەلەتىنىن انىقتاپ بەرەدى.

وقۋدى ادەتكە اينالدىرىڭىز.

4. ناقتى ماقسات قويا ءبىلىڭىز.

«كوپ وقۋ»، «ەرتە تۇرۋ» نەمەسە «جاڭا دۇنيەنى تانۋ» سياقتى جوسپارلار ناقتى ەمەس ءارى بەلگىسىز. ماقساتىڭىزدى ناقتىلاي ءبىلىڭىز. ماقساتىڭىزعا ولشەۋگە كەلەتىن، ارەكەتكە اينالدىرا الاتىن ناقتى فورما بەرىڭىز. ماسەلەن: «اي سايىن ماعان قىزىقتى بولاتىن باعىتتاعى كونفەرەنسيالارعا بارىپ تۇرۋ»، «ءبىر جىل ىشىندە كاسىبىمە بايلانىستى 52 كىتاپتى وقىپ تاۋىسۋ» نەمەسە «ءار بەيسەنبى سايىن اپتا بويىندا ءتۇرتىپ الىپ جۇرگەن ماقالالاردى وقۋعا ەكى ساعات جۇمساۋ». ناقتى قويىلعان ماقسات ءسىزدى ارەكەت ەتۋگە شابىتتاندىرادى. 

5. ادەتتەرىڭىزدى باقىلاڭىز.

باقىلاۋدىڭ ءبىزدى باسقارا الاتىن قاسيەتى بار. زەرتتەۋلەر بويىنشا، ءوز ادەبىمىزدى باقىلاي وتىرىپ، ءبىز تاپسىرمالاردى جاقسىراق ورىنداي باستايدى ەكەنبىز. مۇنىڭ قانداي ادەت بولاتىنى ماڭىزدى ەمەس: پاتەردەن تاياۋداعى دۇكەنگە دەيىن قانشا قادام بار نەمەسە كۇن بويىندا تەلەفونمەن سوعىلعان قوڭىراۋلاردىڭ سانى. ءدال وسى ءادىستى ۇيرەتەتىن ماتەريالداردى قانشالىقتى ءجيى كورەتىڭىزگە دە قولدانۋعا بولادى. سەبەبى بۇل ارقىلى جاڭا ادەتتى قالىپتاستىراسىز. جاڭا ادەت قالىپتاسا باستاعاندا ونى باقىلاپ ءجۇرىڭىز، بۇل ارقىلى ءسىز ادەتىڭىزدى دۇرىس باعىتتا قالىپتاستىراسىز.

6. ادەتتەرىڭىزدىڭ كەستەسىن قۇرىڭىز.

«ايتەۋىر ءبىر دۇنيەنى قالاي مەڭگەرۋ كەرەك» دەپ قۇراستىرىلعان ماقسات اتقاراتىن ىستەرىڭىزدىڭ ەڭ ءبىر تۇكپىرىندە قالىپ قويادى. ول شىن مانىندە ماڭىزدى، ءبىراق ونىڭ ناقتى ءبىر ورىندالۋ مەرزىمى جوق، سوندىقتان ونى ءار كەزدە دە ەرتەڭگى كۇنگە قالدىرا بەرەمىز. سوندىقتان دا جاڭا وقۋعا ناقتىلى ۋاقىتتى جوسپارلاعانىڭىز ءجون.

7. ەرتەڭگە قالدىرماڭىز

اتقارىلاتىن جۇمىستى كۇندە كەيىنگە قالدىرا بەرمەڭىز. بەلگىلى ءبىر مەرزىمگە جوسپارلاپ قويساڭىز، ودان باسقا ەشبىر ىسپەن اينالىسپاڭىز. ەشقانداي دا ەلەكتروندىق پوشتانى تەكسەرۋ، شايعا ءۇزىلىس نەمەسە تەلەفوننان قوڭىراۋ شالۋ ءسىزدىڭ نەگىزگى ىسىڭىزگە كەدەرگى بولماسىن. مۇنىڭ بارلىعى كەيىنگە قالسىن، ال ءدال ءقازىر قالاعان ءىسىڭىزدى اياقتاڭىز، ايتپەسە ءىسىڭىز ونبەگەندەي سەزىممەن ءومىر سۇرەتىن بولاسىز.

8. ءسىز قالىپتاستىرعىڭىز كەلەتىن ادەتتەرى بار ادامدارمەن بىرگە كوپ ۋاقىتىڭىزدى وتكىزىڭىز.

زەرتتەۋلەرگە قاراعاندا، ءبىز اينالامىزداعى ادامداردىڭ ادەتتەرىن الۋعا بەيىم ەكەنبىز، سوندىقتان اينالاڭىزداعى ادامداردى دۇرىس تاڭداڭىز. ەگەر كەيبىر ارىپتەستەرىڭىزدىڭ وقۋى ادەتكە اينالعانىن تۇسىنسەڭىز، ولارمەن كوپ ۋاقىتىڭىزدى بىرگە وتكىزۋگە تىرىسىڭىز. بۇل ءسىزدىڭ جاڭا ادەتىڭىزدىڭ قالىپتاسۋىنا كومەكتەسىپ، سەپتىگىن تيگىزەدى.

ەڭ باستىسى، ەڭ ماڭىزدىسى، ادەت تۋرالى ءبىلۋىڭىز ءتيىس ماسەلە. ءبىز ادەتتەردى وزىمىزگە پايدا اكەلۋى ءۇشىن قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك. مىسالى: كوركەم مىنەزدى قالىپتاستىرۋ، اقىلدى بولۋ، كاسىبي ماشىقتى جەتىلدىرۋ. ءبىز ءوزىمىز ءۇشىن يگى ماقساتتار قويىپ، سوعان جەتىپ جاتساق، جاڭا ادەتتەردى ەكى ەسە ءساتتى قالىپتاستىرامىز.

دەرەككوز: hbr.org - How to Make Learning More Automatic

---