وقۋشىلارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ "ادىستەرى"
تاقىرىبى: وقۋشىلارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ «ادىستەرى»
ءى. كىرىسپە
جەرلەسىمىز ۇلتتىق پەداگوگيكانى مۇرات تۇتقان ش. الەن ۇلى «پەداگوگيكا كىتابىندا»: «پاتريوتتىق تاربيەنى ساباق پروسەسىندە دە، ساباقتان تىس تاربيە سالاسىندا دا ۇزبەي بەرۋ كەرەك. ۇلتتىق مەكتەپتىڭ العا قويعان ەڭ نەگىزگى ماقساتى، ماڭىزدى مىندەتى دە وسى بولماق» دەگەن ەدى.
ق ر - نىڭ ۇزدىك ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ تاربيە تۇجىرىمداماسىندا باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى بولىپ پاتريوتتىق تاربيەنىڭ بەكىتىلۋى دە بەكەر ەمەس. شىنىندا دا، ۇلتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى جوق ادامنان ادامگەرشىلىكتى دە، سۇلۋلىقتى دا، مادەنيەتتى كۇتۋگە بولمايدى. ەندەشە، پاتريوتتىق تاربيە - تاربيەنىڭ باستى باعىتتارىنىڭ باستاۋى دەسەك، قاتەلەسپەيمىز. العاش ۇستازدىڭ جولىن باستاعان جاس ۇستازدىڭ تاربيە جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدا قيىندىقتارعا جولىعاتىنى جاسىرىن ەمەس. وزىنە تاپسىرىلعان سىنىپتىڭ تاربيە جۇمىسىنىڭ جوسپارىن جاساپ قويعانمەن، ءار سىنىپ ساعاتىن وتكىزگەندە «قالاي قىزىقتى جۇرگىزىپ، تۇرلەندىرۋىمە بولادى؟» دەگەن زاڭدى سۇراق تۋادى. ارينە، بۇل كەزدە ءبىز تالىمگەر ۇستازدارىمىزدىڭ كەڭەسىنە، باسپا ءسوز ماتەريالدارىنا، «مەكتەپ»، «تاربيە قۇرالى» سىندى ادىستەمەلىك جۋرنالدارعا جۇگىنەمىز. العاش ەڭبەك جولىمدى سىنىپ جەتەكشىلىك عانا ەمەس، تالىمگەرلىكپەن باستاعان ماعان تاربيە سالاسىندا كوبىرەك جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلدى. وسى 1 جىلدىق تاجىريبەمدە دە مەن پاتريوتتىق تاربيە بەرۋدە پايدالاناتىن جۇمىس تۇرلەرىن جيناقتاۋعا تىرىستىم. «تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعى» تويلاپ وتتىك. تاربيە ساعاتىنان الدىمىزدا وتىرعان ءار شاكىرت ءبىر نارسە الىپ كەتسە، ساناسىنا جاقسى وي ءتۇيىپ كەتسە دەپ ويلايمىز. ەگەر مەنىڭ جيناقتاعان جۇمىس تۇرلەرىم ءسىز جانە ءسىزدىڭ شاكىرتتەرىڭىزدىڭ يگىلىگىنە جاراسا مەن ءوز ماقساتىما جەتكەن بولار ەدىم. سونىمەن، پاتريوتتىق تاربيەنى ۇيىمداستىرۋعا مەن مىناداي جۇمىس تۇرلەرىن ۇسىنامىن.
بۇل جۇمىس تۇرلەرىن ءار سىنىپ دەڭگەيىندە ۇيىمداستىرۋعا بولادى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
1. 1. تەوريالىق ءبولىم
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى تاربيە تۇجىرىمداسى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ 16 قاراشا 2009 جىلعى №521 بۇيرىعىمەن بەكىتىلدى
رەسپۋبليكا ايماقتارىندا تاربيە بەرۋ ىسىندە شەشىمى تابىلماي جاتقان ماسەلەلەر:
● تۇلعاعا قوعام تاراپىنان جاڭا تالاپتار قويىلۋدا؛
● تاربيەنىڭ ماقساتى مەن باسىم باعىتتارىن بەلگىلەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ناقتى يدەولوگيالىق باعدار جەتكىلىكسىز؛
● قوعامنىڭ الەۋمەتتىك جىكتەلۋى؛
● وقىتۋ ءرولىنىڭ جوعارى باعالانىپ، تاربيە ءرولىنىڭ تولىق باعالانباۋى؛
● پەداگوگتاردىڭ جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتارعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋدى قالىپقا كەلتىرۋ ارەكەتتەرى ۇنەمى ءتيىمدى بولا بەرمەيدى؛
● وتباسىنىڭ تاربيەلىك ءرولى السىرەگەن؛
● ادام ءومىرىن اسا ماڭىزدى قۇندىلىق رەتىندە باعالاماۋ، سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ سالتىن قالىپتاستىرۋ داعدىلارىنىڭ تولىق قالىپتاسپاۋى؛
● تاربيەنىڭ جاڭا پاراديگماسىنىڭ عىلىمي - ادىستەمەلىك جاعىنان جەتكىلىكسىز قامتاماسىز ەتىلۋى؛
● پەداگوگتاردىڭ وسى زامانعى تاربيە تەحنولوگيالارىن جەتكىلىكسىز مەڭگەرۋى جانە ت. ب.
تۇجىرىمدامانىڭ باستى ماقساتى:
جاس ۇرپاقتىڭ تاربيەسىنە ءبىرىڭعاي كوزقاراس قالىپتاستىرۋ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بالالار مەن جاستارعا تاربيە بەرۋ مىندەتتەرىن شەشۋدەگى تاربيە ۇردىسىنە بارلىق سۋبەكتىلەردىڭ ءىس - قيمىلدارىن كەلىستىرۋ جانە ساباقتاستىقتى قامتاماسىز ەتۋ.
تۇجىرىمدامانىڭ مىندەتتەرى:
● جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزى مەن بولاشاعىن
قوعامنىڭ ءتۇسىنۋىن وزەكتەندىرۋ؛
● تاربيەنىڭ مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋدا ينتەللەكتۋالدىق،
ۇيىمداستىرۋشىلىق - پەداگوگيكالىق، كادرلىق، ەكونوميكالىق، ادىستەمەلىك جانە ت. ب. رەسۋرستاردى شوعىرلاندىرۋ؛
● بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ جانە جاستاردىڭ ءتۇرلى الەۋمەتتى توپتارمەن ءوزارا قارىم - قاتىناستى رەتتەۋىندە جاۋاپتى شەشىم قابىلداي الاتىن جانە وزىنە جەتەكشىلىك ءرول الا بىلەتىن، دەربەس جەكە تۇلعا رەتىندە اشىق اقپاراتتىق، بىلىكتى، ىسكەرلىك جانە كوممۋنيكاتيۆتىك الەۋمەتتىك كەڭىستىك قۇرۋدى ۇيىمداستىرۋ؛
● جاس قازاقستاندىقتاردى تولەرانتتىق قۇندىلىقتار، كەلىسىمدىلىك پەن ۇلتارالىق قاتىناس مادەنيەتى نەگىزىندە تاربيەلەۋ؛
● بالالار مەن جاستاردىڭ قورشاعان ورتاعا، قوعامعا، تابيعاتقا وڭ كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك تۋعىزۋ، الەۋمەتتىك - پەداگوگيكالىق جاعداي جاساۋ جانە ت. ب.
تاربيەنىڭ ماقساتى
ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ جانە ءبىلىم الۋشىلاردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى جانە پاتريوتتارى رەتىندە قالىپتاسۋى مەن ءوزىن - وزدەرى تانۋلارىنا، الەۋمەتتەنۋىنە، بولاشاق ماماندىق يەسى بولىپ، كاسىبي، ينتەللەكتۋالدى جانە الەۋمەتتىك شىعارماشىلىققا جەتۋىنە وڭتايلى جاعداي جاساۋ.
تاربيەنىڭ مىندەتتەرى
♦ ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا دەنساۋلىعى زور، رۋحاني دۇنيەسى باي، ادامگەرشىلىكتى، تاۋەلسىز جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەتىن تاربيە جۇيەسىن قۇرۋ جانە دامىتۋ؛
♦ بالالار مەن جاستاردى وتانسۇيگىشتىككە، زيالىلىققا، ادام قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن، مەملەكەتتىك رامىزدەر مەن ۇلتتىق داستۇرلەردى سىيلاۋعا تاربيەلەۋ؛
♦ ءوزىنىڭ جانە قوعامنىڭ، بولاشاق ۇرپاق الدىندا الەۋمەتتىك، تابيعي جانە مادەني ورتاداعى ءوز ءىس - ارەكەتىنىڭ ناتيجەسى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋدە گۋمانيستىك دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرۋ جانە ت. ب.
تاربيەنىڭ باسىم باعىتتارى
1. ازاماتتىق - پاتريوتتىق، قۇقىقتىق جانە پوليمادەنيەتتىك
2. رۋحاني - ادامگەرشىلىك
3. وتباسى تاربيەسى
4. ءوزىن - ءوزى تانۋ مەن ءوزىن - ءوزى دامىتۋ قاجەتتىلىگىن قالىپتاستىرۋ
5. الەۋمەتتىك - ءماندى جانە جەكە قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ
6. كوممۋنيكاتيۆتىك مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ
7. ەكولوگيالىق
8. ەستەتيكالىق
9. دەنە تاربيەسى مەن سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ سالتىن جانە دەنساۋلىق قورعاۋشى ورتا قالىپتاستىرۋ
10. ەڭبەك جانە ەكونوميكالىق
11. كاسىبي - شىعارماشىلىق
12. ينتەللەكتۋالدى مادەنيەتتى دامىتۋ
ءى. كىرىسپە
جەرلەسىمىز ۇلتتىق پەداگوگيكانى مۇرات تۇتقان ش. الەن ۇلى «پەداگوگيكا كىتابىندا»: «پاتريوتتىق تاربيەنى ساباق پروسەسىندە دە، ساباقتان تىس تاربيە سالاسىندا دا ۇزبەي بەرۋ كەرەك. ۇلتتىق مەكتەپتىڭ العا قويعان ەڭ نەگىزگى ماقساتى، ماڭىزدى مىندەتى دە وسى بولماق» دەگەن ەدى.
ق ر - نىڭ ۇزدىك ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ تاربيە تۇجىرىمداماسىندا باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى بولىپ پاتريوتتىق تاربيەنىڭ بەكىتىلۋى دە بەكەر ەمەس. شىنىندا دا، ۇلتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى جوق ادامنان ادامگەرشىلىكتى دە، سۇلۋلىقتى دا، مادەنيەتتى كۇتۋگە بولمايدى. ەندەشە، پاتريوتتىق تاربيە - تاربيەنىڭ باستى باعىتتارىنىڭ باستاۋى دەسەك، قاتەلەسپەيمىز. العاش ۇستازدىڭ جولىن باستاعان جاس ۇستازدىڭ تاربيە جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدا قيىندىقتارعا جولىعاتىنى جاسىرىن ەمەس. وزىنە تاپسىرىلعان سىنىپتىڭ تاربيە جۇمىسىنىڭ جوسپارىن جاساپ قويعانمەن، ءار سىنىپ ساعاتىن وتكىزگەندە «قالاي قىزىقتى جۇرگىزىپ، تۇرلەندىرۋىمە بولادى؟» دەگەن زاڭدى سۇراق تۋادى. ارينە، بۇل كەزدە ءبىز تالىمگەر ۇستازدارىمىزدىڭ كەڭەسىنە، باسپا ءسوز ماتەريالدارىنا، «مەكتەپ»، «تاربيە قۇرالى» سىندى ادىستەمەلىك جۋرنالدارعا جۇگىنەمىز. العاش ەڭبەك جولىمدى سىنىپ جەتەكشىلىك عانا ەمەس، تالىمگەرلىكپەن باستاعان ماعان تاربيە سالاسىندا كوبىرەك جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلدى. وسى 1 جىلدىق تاجىريبەمدە دە مەن پاتريوتتىق تاربيە بەرۋدە پايدالاناتىن جۇمىس تۇرلەرىن جيناقتاۋعا تىرىستىم. «تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعى» تويلاپ وتتىك. تاربيە ساعاتىنان الدىمىزدا وتىرعان ءار شاكىرت ءبىر نارسە الىپ كەتسە، ساناسىنا جاقسى وي ءتۇيىپ كەتسە دەپ ويلايمىز. ەگەر مەنىڭ جيناقتاعان جۇمىس تۇرلەرىم ءسىز جانە ءسىزدىڭ شاكىرتتەرىڭىزدىڭ يگىلىگىنە جاراسا مەن ءوز ماقساتىما جەتكەن بولار ەدىم. سونىمەن، پاتريوتتىق تاربيەنى ۇيىمداستىرۋعا مەن مىناداي جۇمىس تۇرلەرىن ۇسىنامىن.
بۇل جۇمىس تۇرلەرىن ءار سىنىپ دەڭگەيىندە ۇيىمداستىرۋعا بولادى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
1. 1. تەوريالىق ءبولىم
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى تاربيە تۇجىرىمداسى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ 16 قاراشا 2009 جىلعى №521 بۇيرىعىمەن بەكىتىلدى
رەسپۋبليكا ايماقتارىندا تاربيە بەرۋ ىسىندە شەشىمى تابىلماي جاتقان ماسەلەلەر:
● تۇلعاعا قوعام تاراپىنان جاڭا تالاپتار قويىلۋدا؛
● تاربيەنىڭ ماقساتى مەن باسىم باعىتتارىن بەلگىلەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ناقتى يدەولوگيالىق باعدار جەتكىلىكسىز؛
● قوعامنىڭ الەۋمەتتىك جىكتەلۋى؛
● وقىتۋ ءرولىنىڭ جوعارى باعالانىپ، تاربيە ءرولىنىڭ تولىق باعالانباۋى؛
● پەداگوگتاردىڭ جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتارعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋدى قالىپقا كەلتىرۋ ارەكەتتەرى ۇنەمى ءتيىمدى بولا بەرمەيدى؛
● وتباسىنىڭ تاربيەلىك ءرولى السىرەگەن؛
● ادام ءومىرىن اسا ماڭىزدى قۇندىلىق رەتىندە باعالاماۋ، سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ سالتىن قالىپتاستىرۋ داعدىلارىنىڭ تولىق قالىپتاسپاۋى؛
● تاربيەنىڭ جاڭا پاراديگماسىنىڭ عىلىمي - ادىستەمەلىك جاعىنان جەتكىلىكسىز قامتاماسىز ەتىلۋى؛
● پەداگوگتاردىڭ وسى زامانعى تاربيە تەحنولوگيالارىن جەتكىلىكسىز مەڭگەرۋى جانە ت. ب.
تۇجىرىمدامانىڭ باستى ماقساتى:
جاس ۇرپاقتىڭ تاربيەسىنە ءبىرىڭعاي كوزقاراس قالىپتاستىرۋ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بالالار مەن جاستارعا تاربيە بەرۋ مىندەتتەرىن شەشۋدەگى تاربيە ۇردىسىنە بارلىق سۋبەكتىلەردىڭ ءىس - قيمىلدارىن كەلىستىرۋ جانە ساباقتاستىقتى قامتاماسىز ەتۋ.
تۇجىرىمدامانىڭ مىندەتتەرى:
● جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزى مەن بولاشاعىن
قوعامنىڭ ءتۇسىنۋىن وزەكتەندىرۋ؛
● تاربيەنىڭ مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋدا ينتەللەكتۋالدىق،
ۇيىمداستىرۋشىلىق - پەداگوگيكالىق، كادرلىق، ەكونوميكالىق، ادىستەمەلىك جانە ت. ب. رەسۋرستاردى شوعىرلاندىرۋ؛
● بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ جانە جاستاردىڭ ءتۇرلى الەۋمەتتى توپتارمەن ءوزارا قارىم - قاتىناستى رەتتەۋىندە جاۋاپتى شەشىم قابىلداي الاتىن جانە وزىنە جەتەكشىلىك ءرول الا بىلەتىن، دەربەس جەكە تۇلعا رەتىندە اشىق اقپاراتتىق، بىلىكتى، ىسكەرلىك جانە كوممۋنيكاتيۆتىك الەۋمەتتىك كەڭىستىك قۇرۋدى ۇيىمداستىرۋ؛
● جاس قازاقستاندىقتاردى تولەرانتتىق قۇندىلىقتار، كەلىسىمدىلىك پەن ۇلتارالىق قاتىناس مادەنيەتى نەگىزىندە تاربيەلەۋ؛
● بالالار مەن جاستاردىڭ قورشاعان ورتاعا، قوعامعا، تابيعاتقا وڭ كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك تۋعىزۋ، الەۋمەتتىك - پەداگوگيكالىق جاعداي جاساۋ جانە ت. ب.
تاربيەنىڭ ماقساتى
ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ جانە ءبىلىم الۋشىلاردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى جانە پاتريوتتارى رەتىندە قالىپتاسۋى مەن ءوزىن - وزدەرى تانۋلارىنا، الەۋمەتتەنۋىنە، بولاشاق ماماندىق يەسى بولىپ، كاسىبي، ينتەللەكتۋالدى جانە الەۋمەتتىك شىعارماشىلىققا جەتۋىنە وڭتايلى جاعداي جاساۋ.
تاربيەنىڭ مىندەتتەرى
♦ ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا دەنساۋلىعى زور، رۋحاني دۇنيەسى باي، ادامگەرشىلىكتى، تاۋەلسىز جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەتىن تاربيە جۇيەسىن قۇرۋ جانە دامىتۋ؛
♦ بالالار مەن جاستاردى وتانسۇيگىشتىككە، زيالىلىققا، ادام قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن، مەملەكەتتىك رامىزدەر مەن ۇلتتىق داستۇرلەردى سىيلاۋعا تاربيەلەۋ؛
♦ ءوزىنىڭ جانە قوعامنىڭ، بولاشاق ۇرپاق الدىندا الەۋمەتتىك، تابيعي جانە مادەني ورتاداعى ءوز ءىس - ارەكەتىنىڭ ناتيجەسى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋدە گۋمانيستىك دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرۋ جانە ت. ب.
تاربيەنىڭ باسىم باعىتتارى
1. ازاماتتىق - پاتريوتتىق، قۇقىقتىق جانە پوليمادەنيەتتىك
2. رۋحاني - ادامگەرشىلىك
3. وتباسى تاربيەسى
4. ءوزىن - ءوزى تانۋ مەن ءوزىن - ءوزى دامىتۋ قاجەتتىلىگىن قالىپتاستىرۋ
5. الەۋمەتتىك - ءماندى جانە جەكە قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ
6. كوممۋنيكاتيۆتىك مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ
7. ەكولوگيالىق
8. ەستەتيكالىق
9. دەنە تاربيەسى مەن سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ سالتىن جانە دەنساۋلىق قورعاۋشى ورتا قالىپتاستىرۋ
10. ەڭبەك جانە ەكونوميكالىق
11. كاسىبي - شىعارماشىلىق
12. ينتەللەكتۋالدى مادەنيەتتى دامىتۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: ادامنىڭ نەگىزگى ۇلپالارى: ەپيتەليي، دانەكەر، بۇلشىق ەت، جۇيكە.
