ورمانداعى ەرتەگى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: قاتىناس، تانىم، شىعارماشىلىق.
ءبولىمى: ءتىل دامىتۋ، ماتەماتيكا، مۇسىندەۋ.
تاقىرىبى: «ورامانداعى ەرتەگى»
ماقساتى:
1. بالالاردى جولاقشا ارقىلى «ەكى ساراڭ قونجىق»ۆەنگر حالىق ەرتەگىسىنىڭ مازمۇنىن ايتىپ بەرۋگە ۇيرەتۋ.
2. ەرتەگىنىڭ مازمۇنى مەن تاقىرىبىنىڭ اراسىنداعى بايلانىستى كورۋگە باۋلۋ.
3. وي - ءورىسىن، ويلاۋ قابىلەتىن، ءتىل بايلىعىن دامىتۋ.
4. جاقىنىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، ادالدىق قاسيەتتەرىن تاربيەلەۋ.
كەرەك قۇرالدار: ەرتەگى جۇيەسى بويىنشا جاسالعان منەموتابليسالار («باۋىرساق»، «ۇيشىك»، «قوياننىڭ ۇيشىگى» )، «ەكى ساراڭ قونجىق»ەرتەگىسى بويىنشا جاسالعان منەموجول، ورمان داۋسى جازىلعان دىبىس، شىرشا بۇرلەرى.
بيلينگۆيزم: ساراڭ - جادنىي، قونجىق - مەدۆەجونوك.
ساباق بارىسى.
شاتتىق شەڭبەرى:
ءبىز ادەپتى بالامىز، ءبىز ەرەكشە بالامىز. قوناقتاردى كورگەندە، امانداسىپ الامىز. سالەمەتسىزدەر مە!
- بالالار سەندەر ەرتەگىنى جاقسى كورەسىڭدەر مە؟ قانداي ەرتەگى بىلەسىڭدەر؟ ولاي بولسا بۇگىن ءبىز ەرتەگى ەلىنە ساياحات جاسايمىز. ءبىراق ول الىستا عوي، قالاي ويلايسىڭدار ول جاققا قالاي تەز جەتۋگە بولادى؟ بالالاردىڭ جاۋاپتارى.
- ەرتەگى ەلىنە جەتۋ ءۇشىن مىنا سيقىرلى تاياقشانى قولدانايىق. قولىمىزدى ۇستاپ شەڭبەرگە ءبىز تۇرايىق، كوزىمىزدى جۇمايىق تا، ەلەستەتەيىك شۋىلداعان ورماندى، سايراعان قۇستاردى، ءار - ءتۇرلى اڭداردى. – كانە، سىيقىرلى تاياقشا ءبىزدى ەرتەگى ەلىنە تەز جەتكىز! - كوزىمىزدى اشامىز، قاراڭدار ءبىز ەرتەگى ەلىنە كەلدىك. مىنە اعاشتار، ەرتەگى كەيىپكەرلەرى. - بالالار، قاراڭدارشى مۇندا نە جاتقانىن؟ - بۇل ساندىقشا عوي! ءجاي عانا ساندىقشا ەمەس، سىيقىرلى ساندىقشا ەكەن. ىشىندە نە بار ەكەنىن كورەمىز بە؟
- قانە ءبارىمىز جايعاسىپ وتىرايىق. (ساندىقشانىڭ ىشىندە ەرتەگىلەر جەلىسى بويىنشا جاسالعان منەموكەستەلەر «باۋىرساق»، «ۇيشىك»، «قوياننىڭ ۇيشىگى»).
- باۋىرساق نەشە اڭدى كەزدەستىرەدى؟(تورتەۋ)
- ۇيشىكتە نەشە اڭ تۇرادى؟ (تورتەۋ)
- نەگە؟(تىشقان مەن باقا اڭ ەمەس)
-«قوياننىڭ ۇيشىگىندەگى»ەرتەگىدە نەشە ۇيشىك بولدى؟(ەكەۋ)
- نەشەۋ قالدى؟ (بىرەۋ) نەگە؟ (بىرەۋى ەرىپ كەتتى)
- سەندەر بارلىق ەرتەگىلەردى دۇرىس ايتىپ بەردىڭدەر. ەندى، بالالار، ءبىز تاعى دا ءبىر ەرتەگىگە ءتۇسۋ ءۇشىن مىنا كەستە ارقىلى، قانداي ەرتەگى ەكەنىن تابۋلارىڭ كەرەك.(«ەكى ساراڭ قونجىق» ەرتەگىسىنىڭ منەموكەستەسى.)
- قانە، بالالار مىنا سۋرەتتەر بويىنشا وسى ەرتەگىنى ەسىمىزگە تۇسىرەيىك.
– وسى ەرتەگىدەگى باستى كەيىپكەرلەردى اتاڭدارشى؟
- قونجىقتار قانداي؟ ولار تۋرالى قالاي ايتۋعا بولادى؟(كىشكەنتاي، سابالاق، ۇلپىلدەك، قوڭىر، كوڭىلدى، كۇلكىلى، مايماق).
– ورىسشا قونجىقتى قالاي ايتامىز؟(مەدۆەجونوك)
– ەرتەگىدە تاعى قانداي كەيىپكەر بار؟(تۇلكى)
- تۇلكى قانداي؟ (ايلاكەر، قۋ،)
- نەگە ول قونجىقتارعا كومەكتەستى؟(الداپ ىرىمشىكتەرىن جەۋ ءۇشىن).
– قالايشا تۇلكى قونجىقتاردى الداپ كەتتى؟(ويتكەنى قونجىقتار ساراڭ، ءبىر - بىرىنە سەنبەدى، بىرىنەن ءبىرى ايادى).
– ساراڭدى ورىسشا قالاي ايتامىز؟(جادنىي)
– ولار ساراڭدىقتارى ءۇشىن قالاي جازالاندى؟(اش قالدى). منەموجول ارقىلى ەرتەگىنى ايتۋ.
سەرگىتۋ ءساتى: ورمانداعى ايۋدىڭ،
قۇلپىنايى كوپ ەكەن.
تەرىپ - تەرىپ الامىز،
قالتامىزعا سالامىز.
ەرتەگىنى ساحنالاۋ.
كىم ساراڭدىق تۋرالى ماقال - ماتەل بىلەدى؟
ساراڭدىق تۋرالى ماقال - ماتەلدەر.
1. ساراڭ ەكى رەت تولەيدى.
2. بولار ادام، ءوز ىسىمەن تانىلار.
3. ءومىر دەگەن جاقسى ىسكە بەرىلگەن.
4. بىرگە كوتەرگەن جۇك - اۋىر بولماس.
- كىمدەر تۋرالى سولاي ايتادى؟(ساراڭدار، ءبىر - بىرىنە كومەكتەسپەيتىن ت. ب.)
- ءبىزدىڭ ەرتەگىدە نەلەر تۋرالى سولاي ايتۋعا بولادى؟(قونجىقتار)
- ايتىڭدارشى، ءبىزدىڭ توپتا «ساراڭ قونجىقتار» سياقتى بالالار بار ما؟
- ءبىزدىڭ توپتىڭ بالالارى قانداي؟
- بالالار، ەرتەگى وتە وكىنىشتى اياقتالدى، يا؟ قونجىقتار اش قالدى، مەن ولاردى اياپ وتىرمىن، سەندەر شە؟ وندا ءبىز قونجىقتارعا كومەكتەسسەك قايتەدى؟
- ول ءۇشىن ءقازىر ءبىز ەرتەگىنى باسقاشا اياقتايىق، قونجىقتار اش قالماۋى ءۇشىن ەرتەگىنى ءوز قالاۋىمىزشا اياقتايىق. (بالالاردىڭ ەرتەگىنى جاڭاشا، ءوز ويلارىڭشا ايتۋىنا كومەكتەسۋ).
- قونجىقتار ىرىمشىك تاۋىپ العاندا اناسىن شاقىردى.
- تۇلكىگە جاقسى، سىپايى سوزدەر ايتقاندا، تۇلكىنىڭ سول سوزدەردەن باسى اينالىپ كەتتى.
- قونجىقتار وزدەرى ىرىمشىكتى ءبولىپ، ۇلكەن بولىگىن كىمگە بەرۋ كەرەگىن ساناماق ارقىلى انىقتادى.
- اعايىندىلار بۇكىل ورمانداعى دوستارىن شاقىرىپ، ىرىمشىكتى بارىنە بىردەي ءبولىپ بەردى
- قاي ەرتەگى سەندەرگە كوبىرەك ۇنادى؟
- قونجىقتارعا دا سەندەردىڭ ەرتەگىلەرىڭ ۇنادى، قاراڭدارشى ولار سەندەرگە كوپ شىرشا بۇرلەرىن جيناپ اكەلىپتى. ءبىز ولارعا سىيلىق جاسايىق، قونجىقتار نەنى جاقسى كورەدى؟(بال، ىرىمشىك، قۇلپىناي)
- بىزدە قۇلپىناي بار، سونى سىيلايىق.
- قاراڭدار مۇندا قانشا قۇلپىناي قالعان؟ قونجىقتارعا ول از بولادى، سوندىقتان ءبىز ولارعا ارناپ قۇلپىناي مەن ىرىمشىك جاساپ بەرەمىز.(تۇستەرىن، پىشىندەرىن انىقتاۋ، جاساۋ جولدارىن ءتۇسىندىرۋ.)
- ال ەندى قۇلپىناي مەن ىرىمشىكتى جاساۋعا كىرىسەمىز.(بالالاردىڭ جۇمىسى)
- جاسالعان قۇلپىناي مەن ىرىمشىگىمىزدى قونجىقتارعا جاساپ بەرەيىك
- ال ەندى بالالار بىزگە توبىمىزعا قايتاتىن ۋاقىت كەلدى. شەڭبەردى ءبىز قۇرايىق، كوزىمىزدى جۇمايىق. سيقىرلى تاياقشا ءبىزدى توبىمىزعا جەتكىز دەپ سۇرايىق.
- كوزىمىزدى اشايىق، مىنە توبىمىزعا قايتادان كەلدىك
- بالالار ءبىز بۇگىن قايدا باردىق؟
- وندا نە ىستەدىك؟
- ساياحات اياقتالدى، ەندەشە كەلگەن قوناقتارمەن قوشتاسايىق.
ءبولىمى: ءتىل دامىتۋ، ماتەماتيكا، مۇسىندەۋ.
تاقىرىبى: «ورامانداعى ەرتەگى»
ماقساتى:
1. بالالاردى جولاقشا ارقىلى «ەكى ساراڭ قونجىق»ۆەنگر حالىق ەرتەگىسىنىڭ مازمۇنىن ايتىپ بەرۋگە ۇيرەتۋ.
2. ەرتەگىنىڭ مازمۇنى مەن تاقىرىبىنىڭ اراسىنداعى بايلانىستى كورۋگە باۋلۋ.
3. وي - ءورىسىن، ويلاۋ قابىلەتىن، ءتىل بايلىعىن دامىتۋ.
4. جاقىنىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، ادالدىق قاسيەتتەرىن تاربيەلەۋ.
كەرەك قۇرالدار: ەرتەگى جۇيەسى بويىنشا جاسالعان منەموتابليسالار («باۋىرساق»، «ۇيشىك»، «قوياننىڭ ۇيشىگى» )، «ەكى ساراڭ قونجىق»ەرتەگىسى بويىنشا جاسالعان منەموجول، ورمان داۋسى جازىلعان دىبىس، شىرشا بۇرلەرى.
بيلينگۆيزم: ساراڭ - جادنىي، قونجىق - مەدۆەجونوك.
ساباق بارىسى.
شاتتىق شەڭبەرى:
ءبىز ادەپتى بالامىز، ءبىز ەرەكشە بالامىز. قوناقتاردى كورگەندە، امانداسىپ الامىز. سالەمەتسىزدەر مە!
- بالالار سەندەر ەرتەگىنى جاقسى كورەسىڭدەر مە؟ قانداي ەرتەگى بىلەسىڭدەر؟ ولاي بولسا بۇگىن ءبىز ەرتەگى ەلىنە ساياحات جاسايمىز. ءبىراق ول الىستا عوي، قالاي ويلايسىڭدار ول جاققا قالاي تەز جەتۋگە بولادى؟ بالالاردىڭ جاۋاپتارى.
- ەرتەگى ەلىنە جەتۋ ءۇشىن مىنا سيقىرلى تاياقشانى قولدانايىق. قولىمىزدى ۇستاپ شەڭبەرگە ءبىز تۇرايىق، كوزىمىزدى جۇمايىق تا، ەلەستەتەيىك شۋىلداعان ورماندى، سايراعان قۇستاردى، ءار - ءتۇرلى اڭداردى. – كانە، سىيقىرلى تاياقشا ءبىزدى ەرتەگى ەلىنە تەز جەتكىز! - كوزىمىزدى اشامىز، قاراڭدار ءبىز ەرتەگى ەلىنە كەلدىك. مىنە اعاشتار، ەرتەگى كەيىپكەرلەرى. - بالالار، قاراڭدارشى مۇندا نە جاتقانىن؟ - بۇل ساندىقشا عوي! ءجاي عانا ساندىقشا ەمەس، سىيقىرلى ساندىقشا ەكەن. ىشىندە نە بار ەكەنىن كورەمىز بە؟
- قانە ءبارىمىز جايعاسىپ وتىرايىق. (ساندىقشانىڭ ىشىندە ەرتەگىلەر جەلىسى بويىنشا جاسالعان منەموكەستەلەر «باۋىرساق»، «ۇيشىك»، «قوياننىڭ ۇيشىگى»).
- باۋىرساق نەشە اڭدى كەزدەستىرەدى؟(تورتەۋ)
- ۇيشىكتە نەشە اڭ تۇرادى؟ (تورتەۋ)
- نەگە؟(تىشقان مەن باقا اڭ ەمەس)
-«قوياننىڭ ۇيشىگىندەگى»ەرتەگىدە نەشە ۇيشىك بولدى؟(ەكەۋ)
- نەشەۋ قالدى؟ (بىرەۋ) نەگە؟ (بىرەۋى ەرىپ كەتتى)
- سەندەر بارلىق ەرتەگىلەردى دۇرىس ايتىپ بەردىڭدەر. ەندى، بالالار، ءبىز تاعى دا ءبىر ەرتەگىگە ءتۇسۋ ءۇشىن مىنا كەستە ارقىلى، قانداي ەرتەگى ەكەنىن تابۋلارىڭ كەرەك.(«ەكى ساراڭ قونجىق» ەرتەگىسىنىڭ منەموكەستەسى.)
- قانە، بالالار مىنا سۋرەتتەر بويىنشا وسى ەرتەگىنى ەسىمىزگە تۇسىرەيىك.
– وسى ەرتەگىدەگى باستى كەيىپكەرلەردى اتاڭدارشى؟
- قونجىقتار قانداي؟ ولار تۋرالى قالاي ايتۋعا بولادى؟(كىشكەنتاي، سابالاق، ۇلپىلدەك، قوڭىر، كوڭىلدى، كۇلكىلى، مايماق).
– ورىسشا قونجىقتى قالاي ايتامىز؟(مەدۆەجونوك)
– ەرتەگىدە تاعى قانداي كەيىپكەر بار؟(تۇلكى)
- تۇلكى قانداي؟ (ايلاكەر، قۋ،)
- نەگە ول قونجىقتارعا كومەكتەستى؟(الداپ ىرىمشىكتەرىن جەۋ ءۇشىن).
– قالايشا تۇلكى قونجىقتاردى الداپ كەتتى؟(ويتكەنى قونجىقتار ساراڭ، ءبىر - بىرىنە سەنبەدى، بىرىنەن ءبىرى ايادى).
– ساراڭدى ورىسشا قالاي ايتامىز؟(جادنىي)
– ولار ساراڭدىقتارى ءۇشىن قالاي جازالاندى؟(اش قالدى). منەموجول ارقىلى ەرتەگىنى ايتۋ.
سەرگىتۋ ءساتى: ورمانداعى ايۋدىڭ،
قۇلپىنايى كوپ ەكەن.
تەرىپ - تەرىپ الامىز،
قالتامىزعا سالامىز.
ەرتەگىنى ساحنالاۋ.
كىم ساراڭدىق تۋرالى ماقال - ماتەل بىلەدى؟
ساراڭدىق تۋرالى ماقال - ماتەلدەر.
1. ساراڭ ەكى رەت تولەيدى.
2. بولار ادام، ءوز ىسىمەن تانىلار.
3. ءومىر دەگەن جاقسى ىسكە بەرىلگەن.
4. بىرگە كوتەرگەن جۇك - اۋىر بولماس.
- كىمدەر تۋرالى سولاي ايتادى؟(ساراڭدار، ءبىر - بىرىنە كومەكتەسپەيتىن ت. ب.)
- ءبىزدىڭ ەرتەگىدە نەلەر تۋرالى سولاي ايتۋعا بولادى؟(قونجىقتار)
- ايتىڭدارشى، ءبىزدىڭ توپتا «ساراڭ قونجىقتار» سياقتى بالالار بار ما؟
- ءبىزدىڭ توپتىڭ بالالارى قانداي؟
- بالالار، ەرتەگى وتە وكىنىشتى اياقتالدى، يا؟ قونجىقتار اش قالدى، مەن ولاردى اياپ وتىرمىن، سەندەر شە؟ وندا ءبىز قونجىقتارعا كومەكتەسسەك قايتەدى؟
- ول ءۇشىن ءقازىر ءبىز ەرتەگىنى باسقاشا اياقتايىق، قونجىقتار اش قالماۋى ءۇشىن ەرتەگىنى ءوز قالاۋىمىزشا اياقتايىق. (بالالاردىڭ ەرتەگىنى جاڭاشا، ءوز ويلارىڭشا ايتۋىنا كومەكتەسۋ).
- قونجىقتار ىرىمشىك تاۋىپ العاندا اناسىن شاقىردى.
- تۇلكىگە جاقسى، سىپايى سوزدەر ايتقاندا، تۇلكىنىڭ سول سوزدەردەن باسى اينالىپ كەتتى.
- قونجىقتار وزدەرى ىرىمشىكتى ءبولىپ، ۇلكەن بولىگىن كىمگە بەرۋ كەرەگىن ساناماق ارقىلى انىقتادى.
- اعايىندىلار بۇكىل ورمانداعى دوستارىن شاقىرىپ، ىرىمشىكتى بارىنە بىردەي ءبولىپ بەردى
- قاي ەرتەگى سەندەرگە كوبىرەك ۇنادى؟
- قونجىقتارعا دا سەندەردىڭ ەرتەگىلەرىڭ ۇنادى، قاراڭدارشى ولار سەندەرگە كوپ شىرشا بۇرلەرىن جيناپ اكەلىپتى. ءبىز ولارعا سىيلىق جاسايىق، قونجىقتار نەنى جاقسى كورەدى؟(بال، ىرىمشىك، قۇلپىناي)
- بىزدە قۇلپىناي بار، سونى سىيلايىق.
- قاراڭدار مۇندا قانشا قۇلپىناي قالعان؟ قونجىقتارعا ول از بولادى، سوندىقتان ءبىز ولارعا ارناپ قۇلپىناي مەن ىرىمشىك جاساپ بەرەمىز.(تۇستەرىن، پىشىندەرىن انىقتاۋ، جاساۋ جولدارىن ءتۇسىندىرۋ.)
- ال ەندى قۇلپىناي مەن ىرىمشىكتى جاساۋعا كىرىسەمىز.(بالالاردىڭ جۇمىسى)
- جاسالعان قۇلپىناي مەن ىرىمشىگىمىزدى قونجىقتارعا جاساپ بەرەيىك
- ال ەندى بالالار بىزگە توبىمىزعا قايتاتىن ۋاقىت كەلدى. شەڭبەردى ءبىز قۇرايىق، كوزىمىزدى جۇمايىق. سيقىرلى تاياقشا ءبىزدى توبىمىزعا جەتكىز دەپ سۇرايىق.
- كوزىمىزدى اشايىق، مىنە توبىمىزعا قايتادان كەلدىك
- بالالار ءبىز بۇگىن قايدا باردىق؟
- وندا نە ىستەدىك؟
- ساياحات اياقتالدى، ەندەشە كەلگەن قوناقتارمەن قوشتاسايىق.
You Might Also Like
