سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 كۇن بۇرىن)
وي تولعاۋ
مۋزىكا ءپانى 6 كلاسس

ساباقتىڭ تاقىرىبى: وي تولعاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ونەردەگى جانر تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
بىلىمدىلىك: مۋزىكا مەن بەينەلەۋ ونەرىندەگى جانرلار جايلى اڭگىمەلەۋ. سۋرەتشىلەر مەن كومپوزيتورلار تۋرالى مالىمەت بەرە وتىرىپ، شىعارمالارىنىڭ مازمۇنىن اشۋ.
دامىتۋشىلىق: ءار وقۋشىنىڭ وزىندىك وي – قيالىنا ەرىك بەرە وتىرىپ، وزىنشە وي تۇيۋگە باۋلۋ، شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋعا جۇمىلدىرۋ، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، ءتىل بايلىعىن، مۋزىكا ساۋاتتىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: كومپوزيتور مەن سۋرەتشىلەردىڭ شىعارمالارى ارقىلى وقۋشىلاردى ادامي قاسيەتتەرگە باۋلۋ، ونەر ادامدارى كوتەرگەن تاعىلىمدى دۇنيەلەردەن ۇلگى – ونەگە الۋعا شاقىرۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق
ءادىسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسى، ۆەنن دياگرامماسى، شىعارماشىلىق ىزدەنىس جۇمىستارى، توپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەتشىلەر شىعارماشىلىعىنا ارنالعان سلايدتار، اق قاعازدار
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، بەينەلەۋ
ساباق بارىسى:

ءى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
1. اندەتىپ امانداسۋ.
2. پسيحولوگيالىق ترەنينگ
3. وي قوزعاۋ. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
- تابيعاتتى بەينەلەيتىن كۇيلەر مەن اندەردى اتا؟
- قاستەيەۆ كىم، قانداي شىعارمالارى بار؟
- ءا. قاستەيەۆتىڭ «قارلى الاتاۋ» سۋرەتىنىڭ مازمۇنىن قالاي تۇسىندىرەسىڭ؟
- سۋرەتشى جازعى جايلاۋدى قالاي بەينەلەيدى؟
- پەيزاج دەگەنىمىز نە؟

ءىى. ماعىنانى تانۋ. وي تولعاۋ.
1. مۋزىكا مەن بەينەلەۋ ونەرىندەگى جانرلار جايلى اڭگىمەلەۋ.
كومپوزيتورلار مەن سۋرەتشىلەر ءار ءتۇرلى مۋزىكا شىعارىپ، كوپتەگەن سۋرەتتەر سالادى. كەيبىر سۋرەتتەر بەلگىلى ءبىر ادامدارعا ارنالسا، كەلەسى ءبىرى تابيعاتتى كەسكىندەيدى. ءۇشىنشىسى ادامداردىڭ كۇندەلىكتى ءومىر تىرشىلىگىن بەينەلەيدى. مۋزىكالىق شىعارمالار مەن كوركەمدىك سۋرەتتەردىڭ ۇلكەن جيىنتىعى مازمۇنى جاعىنان ءتۇرلى جانرلارعا بولىنەدى.

ونەردەگى جانر – شىعارمالار جيىنتىعى. ولار وبرازدىق مازمۇنى مەن كوڭىل - كۇيىنە جانە
كوركەمدەۋشى قۇرالى مەن ورىنداۋ تەحنيكاسىنا بايلانىستى ەرەكشەلەنەدى. ءتۇرلى جانرلار ءار ءتۇرلى تاريحي كەزەڭدەردە قالىپتاسىپ، دامىپ وتىرعان. كەيدە ولار وزگەرىسكە ۇشىراپ، جاڭا جانرلارعا اۋىسىپ ءتىپتى ۇمىتىلىپ تا كەتەدى. ءاربىر حالىقتا وزدەرىنە ءتان جانرلىق ەرەكشەلىگى بار. قازاق مادەنيەتىندە سونداي ەرەكشە جانرلاردىڭ ءبىرى – كۇي. كۇي – ادامنىڭ تەرەڭ سەزىمى مەن وي تولعاۋىن جەتكىزە الاتىن مۋزىكالىق شىعارما. «توي باستار» اتاۋىمەن اتالعان كۇيلەر مەن اندەر مەرەكەلىك كوڭىل - كۇيدى كورسەتسە، «اقجەلەڭ» جانرىنداعى كۇيلەر توبى ايەل وبرازىنداعى ليريكانى بەينەلەيدى. ال، «قوسباسار» اتتى كۇيلەر مۇڭ مەن شەردى تولعايدى. «قايران، ءوتتىڭ دۇنيە!» - ادامنىڭ ومىرمەن قوشتاسۋى نەمەسە وتكىنشى دۇنيەگە ارنالعان كۇيلەر. «تولعاۋ» كۇيلەر - ەجەلگى اسپاپتىق مۋزىكامىزداعى ءومىر جايلى ءفالسافالى وي قوزعايتىن جانرلاردىڭ ءبىرى. قوبىز اسپابىندا ورىندالاتىن ىقلاستىڭ «كەرتولعاۋ» اتتى كۇيى قاس - قاعىم ءومىردىڭ اعىمىن بەينەلەيدى. قازاق حالقى «قامشىنىڭ سابىنداي قىسقا عۇمىر» نەمەسە «بەس كۇندىك ءومىر» دەپ تەڭەۋ ايتقان. بۇل كۇيدە كوزدى اشىپ جۇمعانداي وتە شىعاتىن ءومىردى ەلەستەتكەندەي اسەر قالدىرادى. سوزىلمالى مۇڭدى اۋەن، سالماقتى دا سابىرلى ىرعاق، قارت قوبىزدىڭ قوڭىر دىبىسى ادامنىڭ قايعى - شەرىنەن ءتىل قاتقانداي.

كۇيدەگى «تولعاۋ» جانرى كوپتەگەن كۇيشى - كومپوزيتورلاردىڭ شىعارماشىلىعىنان ورىن العان. سەبەبى، كەز - كەلگەن ادام ءومىردى سۇرە كەلە وي تولعاۋى زاڭدى قۇبىلىس. ادام ءوز ومىرىندەگى جاقسى مەن جامانىن، دۇرىسى مەن بۇرىسىن ساراپتايتىن كەزەڭگە جەتەدى. سوندىقتان بولار، «تولعاۋ» جانرى بۇگىنگى كۇندەگى كومپوزيتورلار مەن سۋرەتشىلەردىڭ شىعارماشىلىعىندا دا ءوز جالعاسىن تاپتى. قازاق مادەنيەتىندە سۋرەت ونەرى حح عاسىردىڭ باسىندا پايدا بولدى. سول سەبەپتى، ءداستۇرلى مۋزىكا كوپتەگەن سۋرەتشىلەردىڭ شىعارماشىلىعىنا ارقاۋ بولدى.

2. ءالىباي جانە س. باپانوۆتاردىڭ «ويعا شومۋ»، «تىلسىم دۇنيە» گوبەلەنى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ
ءالىباي جانە س. باپانوۆتاردىڭ «ويعا شومۋ» گوبەلەنىندە تابيعاتتىڭ تىنىسىن بەينەلەگەندەي: اسپانعا كەرىلە ۇمتىلعان اعاشتار، اسپان مەن سۋعا شاعىلىسقان قىزىل - سارى، جاسىل ءتۇستى جاپىراقتار اراسىنان ەلەس بولىپ كورىنگەن ساۋكەلەلى قىز بەينەسى. بۇل سۋرەتتەن ادامنىڭ ىشكى الەمىن، ونىڭ وي - ارمانىن، كوڭىل تولقىنىسى مەن وي - تولعاۋىن كورۋگە بولادى. بۇل سۋرەتكە زەيىن سالىپ قاراساڭ، سۋرەت اۋەندەتىپ تۇرعانداي اسەر قالدىرادى.

3. مۋزىكا تىڭداۋ.
عازيزا جۇبانوۆانىڭ «پرەليۋديا» اتتى شاعىرماسىن تىڭدايىق.
عازيزا جۇبانوۆانىڭ «پرەليۋديا» اتتى شىعارماسىن «تولعاۋ» جانرىنا جاتقىزۋعا بولادى. پرەليۋديادا دىبىستار تىلسىم تىنىشتىقتان تۋىنداپ جاتقانداي: اۋەلى – ءبىر دىبىس، ونان سوڭ ەكىنشى، ءۇشىنشى. بىرتە - بىرتە اۋەن پايدا بولىپ، وتە ءجاي ەكپىندە، مينورلى لادتا دىبىستالا باستايدى. ع. جۇبانوۆانىڭ «پرەليۋدياسى» ومىرگە قايتا كەلگەن كۇي ىسپەتتى. عاسىرلار كەرۋەنى كوشىپ ءوتتى. ال، فورتەپيانوعا ارنالعان بۇل «تولعاۋ» قازىرگى زاماننىڭ تىنىس - تىرشىلىگىن تولعاپ جاتقانداي! قازاق مادەنيەتىنىڭ تەرەڭ تامىرىنا بويلاي بىلگەن كومپوزيتورلار مەن سۋرەتشىلەر قارت زاماننان ۇلگى الىپ، عاسىرلار بويى جالعاسقان ارمان مەن قيالدىڭ شەكسىزدىگىن تانىتقانداي!

4. شىعارماشىلىق جۇمىس.
عازيزا جۇبانوۆانىڭ «پرەليۋديا» اتتى شاعىرماسىن تىڭداي وتىرىپ ءوز ويلارىن سۋرەت ارقىلى بەينەلەۋ.

5. ءبىلىپ ال! توپتاستىرۋ ستراتەگياسى
عازيزا جۇبانوۆا (1927 - 1993) – قازاقتىڭ ايگىلى كومپوزيتورى. قازاقستان حالىق ءارتىسى. اقتوبە وبلىسى، تەمىر اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. عازيزا جۇبانوۆانىڭ شىعارماشىلىعىنا اكەسى احمەت جۇبانوۆ ىقپال ەتكەن. ول «ەڭلىك كەبەك»، «جيىرما سەگىز» جانە «قۇرمانعازى» وپەرالارى، «اققۇس تۋرالى اڭىز»، «حيروسيما»، «قاراگوز» اتتى بالەتتەرى، «جىگەر»، «اقساق قۇلان» اتتى سيمفونيالىق پوەمالارىن جازدى. كوپتەگەن فورتەپيانو مەن سكريپكاعا ارنالعان شىعارمالار، پوەمالار مەن كۆارتەتتەر،
فانتازيالار مەن اندەر ت. ب. مۋزىكالىق تۋىندىلاردىڭ اۆتورى.

6. ءتۇسىنىپ ال!
جانر – مۋزىكا، ادەبيەت جانە سۋرەت ونەرىندەگى شىعارما. مازمۇنى مەن كوركەمدەۋشى قۇرالدارى جاعىنان ورتاق تۋىندى.
كۇيدەگى جانرلار: توي باستار، اقجەلەڭ، قوسباسار، تولعاۋ.
پەيزاج – سۋرەت ونەرىندەگى جانر، تابيعاتتى بەينەلەۋ.
پرەليۋديا – فورتەپيانو مۋزىكاسىنداعى جانر. ءبىر كوڭىل - كۇيدەگى قىسقا شىعارما.

7. داۋىس جاتتىعۋلارى
ما، مە، مي، مو، مۋ
برا، برە، بري، برو، برۋ
8. ءان ايتۋ.
- ت. بازاربايەۆ «اۋىلىم» ءانىن جاتقا ورىنداۋ
- س. سەيفۋللين «تاۋ ىشىندە» ءانىن قايتالاۋ.

ءىىى. وي تولعانىس.
سۇراقتار:
1. «ونەردەگى جانر» دەگەن ۇعىمدى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
2. كۇي ونەرىندەگى جانرلاردى اتا؟
3. «تولعاۋ» جانرىنداعى كۇيلەر نەنى باياندايدى؟
4. «تولعاۋ» جانرىنداعى سۋرەتشىلەر مەن كومپوزيتورلار نەنى تولعايدى؟

ءىۇ. باعالاۋ. وقۋشىلار ءوز - وزدەرىن باعالايدى.
ءۇ. ۇيگە تاپسىرما:
1. «وي تولعاۋ» تاقىرىبىن وقىپ كەلۋ.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما