ويىن ارقىلى ستۋدەنتتەرگە اعىلشىن ءتىلىن سويلەۋگە ۇيرەتۋ
ويىن ارقىلى ستۋدەنتتەرگە اعىلشىن ءتىلىن سويلەۋگە ۇيرەتۋ
قازىرگى زامان جاڭا وزگەرىستەر مەن جاڭالىقتارعا تولى. يننوۆاسيالار مەن تەحنولوگيالاردىڭ ەنۋىنە بايلانىستى زامان وتە قارقىندى دامۋدا. اعىلشىن ءتىلى حالىقارالىق قارىم - قاتىناس ءتىلى بولعاندىقتان، ەلىمىزدىڭ عىلىمي، مادەني جانە اقپاراتتىق قۇرالداردىڭ دامۋىنا، جاڭا جەتىستىكتەرگە جەتەلەۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. وسىعان وراي، قازىرگى تاڭدا ءار تۇلعانىڭ اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋى زامان تالابى. بۇل اعىلشىن ءتىلىن جوعارى دەڭگەيدە وقىتىپ، جاقسارتۋدى تالاپ ەتەدى. وقىتۋدى جاقسارتۋعا ستۋدەنتتەردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ جاتادى.
ءتىلدى ۇيرەتۋدىڭ نەگىزگى مىندەتى – وقۋشىلاردى تىلدە ەمىن - ەركىن ويلاپ - سويلەۋگە، قارىم - قاتىناس جاساۋعا ۇيرەتۋ. ال ماقساتى – وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ قابىلەتىن جاڭا تەحنولوگيالاردى پايدالانا وتىرىپ، دامىتۋ جانە وزگە ۇلتتىڭ مادەنيەتىمەن تانىستىرا وتىرىپ، سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ.
كيتايگورودسكايا گ. ا. ءوزىنىڭ «ينتەنسيۆنىي كۋرس» دەگەن ەڭبەگىندە ستۋدەنتتەردىڭ ساباقتاعى بەلسەندى ءىس - ارەكەتتەرىن ۇيىمداستىرۋ، ويلاۋ، شىعارماشىلىق، ىزدەنىس قابىلەتتتەرىن دامىتۋ ارقىلى، ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدە ويىن تەحنولوگياسىن پايدالانۋدىڭ ماڭىزى زور. ويىن تەحنولوگياسىن ساباقتا دۇرىس قولدانا ءبىلۋ كەرەك. سانىنا ەمەس ساپاسىنا نازار اۋدارعان ءجون - دەپ اتاپ كورسەتكەن.
جالپى ويىن ارەكەتى كۇردەلى قۇبىلىسقا جاتادى. ادىستەمەدە ويىن تۇرلەرىن بەلگىلى ءبىر ءبىلىمدى، ءىس - ارەكەتتى ۇيرەتۋ قۇرالى رەتىندە قولدانادى. ويىننىڭ تەك سىرتقى بولىگى عانا - ويىن، ال بەينەسى، مازمۇنى جانە ونىڭ باعىتى وقىتۋ بولىپ ەسەپتەلسە، ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدا – ءتىلدى قارىم – قاتىناس قۇرالى رەتىندە مەڭگەرتۋ. ويىندى ساباق بارىسىندا قولدانۋدىڭ ماڭىزى جايلى كوپتەگەن عالىمدار اتاپ وتكەن. سونىڭ ءبىرى د. ب. ەلكونين ويىن تۋرالى قازىرگى كوزقاراستاردى جانە ونىڭ كوپتەگەن قىزمەتىن انىقتاپ وتىر. ول بالانىڭ قاجەتتىلىكتەرىن، قىزىعۋشىلىقتارىن قاناعاتتاندىرىپ، ونىڭ ومىرگە بەيىمدەلۋىن جەڭىلدەتەدى، بولمىستى تانۋعا كومەكتەسەدى. ويىن ارقىلى بالا ءبىلىم الادى، تاربيەلەنەدى، قوعامدى قۇرمەتتەۋگە ۇيرەنەدى، ىنتىماقتاسىپ جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانىپ، ۇتىلۋعا ەمەس، ۇتۋعا تىرىسادى. سونىڭ ىشىندە د. ب. ەلكونين ويىننىڭ ادامعا قاجەتتى ماڭىزدى ءتورت فۋنكسياسىن ءبولىپ كورسەتكەن. ولار: وقۋشىنىڭ ساباققا دەگەن ىنتا – جىگەرىن دامىتۋ؛ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ؛ اقىل – ويىن دامىتۋ؛ جانە ەركىن – مىنەز قۇلقىن ورىستەتۋ.
عالىمداردىڭ پىكىرىنشە ويىن ماقساتىنا قاراي مىناداي تۇرلەرگە بولىنەدى:
1. ءسوز فورمالارىن بەكىتەتىن ويىن تۇرلەرى.
2. قيمىلدىق ويىندار.
3. سويلەسۋ، اڭگىمەلەسۋ ارقىلى ۇيىمداستىرىلاتىن ويىندار.
قازىرگى زامان جاڭا وزگەرىستەر مەن جاڭالىقتارعا تولى. يننوۆاسيالار مەن تەحنولوگيالاردىڭ ەنۋىنە بايلانىستى زامان وتە قارقىندى دامۋدا. اعىلشىن ءتىلى حالىقارالىق قارىم - قاتىناس ءتىلى بولعاندىقتان، ەلىمىزدىڭ عىلىمي، مادەني جانە اقپاراتتىق قۇرالداردىڭ دامۋىنا، جاڭا جەتىستىكتەرگە جەتەلەۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. وسىعان وراي، قازىرگى تاڭدا ءار تۇلعانىڭ اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋى زامان تالابى. بۇل اعىلشىن ءتىلىن جوعارى دەڭگەيدە وقىتىپ، جاقسارتۋدى تالاپ ەتەدى. وقىتۋدى جاقسارتۋعا ستۋدەنتتەردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ جاتادى.
ءتىلدى ۇيرەتۋدىڭ نەگىزگى مىندەتى – وقۋشىلاردى تىلدە ەمىن - ەركىن ويلاپ - سويلەۋگە، قارىم - قاتىناس جاساۋعا ۇيرەتۋ. ال ماقساتى – وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ قابىلەتىن جاڭا تەحنولوگيالاردى پايدالانا وتىرىپ، دامىتۋ جانە وزگە ۇلتتىڭ مادەنيەتىمەن تانىستىرا وتىرىپ، سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ.
كيتايگورودسكايا گ. ا. ءوزىنىڭ «ينتەنسيۆنىي كۋرس» دەگەن ەڭبەگىندە ستۋدەنتتەردىڭ ساباقتاعى بەلسەندى ءىس - ارەكەتتەرىن ۇيىمداستىرۋ، ويلاۋ، شىعارماشىلىق، ىزدەنىس قابىلەتتتەرىن دامىتۋ ارقىلى، ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدە ويىن تەحنولوگياسىن پايدالانۋدىڭ ماڭىزى زور. ويىن تەحنولوگياسىن ساباقتا دۇرىس قولدانا ءبىلۋ كەرەك. سانىنا ەمەس ساپاسىنا نازار اۋدارعان ءجون - دەپ اتاپ كورسەتكەن.
جالپى ويىن ارەكەتى كۇردەلى قۇبىلىسقا جاتادى. ادىستەمەدە ويىن تۇرلەرىن بەلگىلى ءبىر ءبىلىمدى، ءىس - ارەكەتتى ۇيرەتۋ قۇرالى رەتىندە قولدانادى. ويىننىڭ تەك سىرتقى بولىگى عانا - ويىن، ال بەينەسى، مازمۇنى جانە ونىڭ باعىتى وقىتۋ بولىپ ەسەپتەلسە، ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدا – ءتىلدى قارىم – قاتىناس قۇرالى رەتىندە مەڭگەرتۋ. ويىندى ساباق بارىسىندا قولدانۋدىڭ ماڭىزى جايلى كوپتەگەن عالىمدار اتاپ وتكەن. سونىڭ ءبىرى د. ب. ەلكونين ويىن تۋرالى قازىرگى كوزقاراستاردى جانە ونىڭ كوپتەگەن قىزمەتىن انىقتاپ وتىر. ول بالانىڭ قاجەتتىلىكتەرىن، قىزىعۋشىلىقتارىن قاناعاتتاندىرىپ، ونىڭ ومىرگە بەيىمدەلۋىن جەڭىلدەتەدى، بولمىستى تانۋعا كومەكتەسەدى. ويىن ارقىلى بالا ءبىلىم الادى، تاربيەلەنەدى، قوعامدى قۇرمەتتەۋگە ۇيرەنەدى، ىنتىماقتاسىپ جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانىپ، ۇتىلۋعا ەمەس، ۇتۋعا تىرىسادى. سونىڭ ىشىندە د. ب. ەلكونين ويىننىڭ ادامعا قاجەتتى ماڭىزدى ءتورت فۋنكسياسىن ءبولىپ كورسەتكەن. ولار: وقۋشىنىڭ ساباققا دەگەن ىنتا – جىگەرىن دامىتۋ؛ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ؛ اقىل – ويىن دامىتۋ؛ جانە ەركىن – مىنەز قۇلقىن ورىستەتۋ.
عالىمداردىڭ پىكىرىنشە ويىن ماقساتىنا قاراي مىناداي تۇرلەرگە بولىنەدى:
1. ءسوز فورمالارىن بەكىتەتىن ويىن تۇرلەرى.
2. قيمىلدىق ويىندار.
3. سويلەسۋ، اڭگىمەلەسۋ ارقىلى ۇيىمداستىرىلاتىن ويىندار.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: ءوز قۇقىعىڭ جايلى كوبىرەك ءبىل جاس دوس!
-
تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: «ماماندىق تاڭداۋداعى العاشقى قادامدار»
