پەيزاج – تابيعاتتى بەينەلەۋ (گراتاج تەحنيكاسى)
پەيزاج – تابيعاتتى بەينەلەۋ (گراتاج تەحنيكاسى)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى پەيزاج جانرىمەن تانىستىرۋ. تابيعات كورىنىسىن بەينەلەۋدىڭ پەرسپەكتيۆالىق زاڭدىلىقتارىن ەسكەرە وتىرىپ، زات كولەمىن تولىق بەينەلەۋگە ۇيرەتۋ، سۋرەت سالۋدىڭ زاڭدىلىقتارىنا باۋلۋ. گراتاج تاسىلىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: تابيعات قۇبىلىستارىن بەينەلەۋدە الۋان قۇبىلىستاردى مەڭگەرتۋگە داعدىلاندىرۋ. ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىگى: ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ؛ تابيعات كورىنىستەرىن بەينەلەۋ ارقىلى بەينەلەۋ ونەرى ءپانىن جانە ءوز ەلىنىڭ تابيعاتىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، ۇيرەتۋ، كورسەتۋ، سۇراق – جاۋاپ، جۇمباق شەشۋ، سلايدتار، فوتوسۋرەتتەر
قۇرال - جابدىقتار: البوم، گۋاش، ىدىس، قىلقالام، سۋرەتشىلەردىڭ شىعارمالارى، مايشام، ينە ت. ب
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءپانارالىق بايلانىس (گەوگرافيا، حيميا، تاريح، جاراتىلىستانۋ ت. ب)
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
II. ءۇي تاپسىرمانى تەكسەرۋ
ءىىI. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ كەزەڭى
IV. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
V. سەرگىتۋ ءساتى
VI. جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ
VII. قورىتىندى. تىرەك - سىزبا
VIII. وقۋشىلاردى باعالاۋ
(رەفلەكسيا) – بالالار! قانەكي، بارلىعىمىز شەڭبەر جاساپ، ءبىر-بىرىڭنىڭ قولدارىڭنان ۇستاپ، جاقسى تىلەكتەر ايتىڭدارشى (بارلىق بالا ءبىر ءبىرىنىڭ قولىنان ۇستاپ، تىلەكتەر ايتادى)
كەزەكشىدەن جوق بالالاردى سۇراپ، جۋرنالعا بەلگىلەيمىن دە بالالاردان ورىندارىنا وتىرۋدى سۇرايمىن. ەگەر ساباققا دايىن بولسا قولدارىن كوتەرۋدى سۇراۋ (بارلىق بالا دايىن ەكەندەرىن قول كوتەرۋ ارقىلى كورسەتەدى)
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
(ناتيۋرمورتتىڭ سۋرەتىن ءار ءتۇرلى قيسىق قيىقتارعا ءبولىپ، وسى قيىقتاردىڭ ارتىنا تاپسىرمالار جازامىن، ال وقۋشىلار جاۋاپ بەرە وتىرىپ، قيىقتاردان وتكەن تاقىرىپتىڭ سۋرەتىن شىعارادى) 1. تابيعاتتىڭ بەينەسىن سالۋدى (پەيزاج) 2. جانسىز زاتتاردى بەينەلەۋدى (ناتيۋرمورت) 3. ادام كەلبەتىن بەينەلەۋدى (پورترەت)، قيىقتاردان ناتيۋرمورتتىڭ سالىنعان سۋرەتى جيناپ، ءجاي تاقتاعا ىلىنەدى
III. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ وتكەن ساباقتاردا العان بىلىمدەرىن تەكسەرۋ، وي قوزعاۋ ماقساتىندا قايتالاۋ سۇراقتارىن سۇراۋ. ينتەراكتيۆتى تاقتاعا بەينەلەۋ ونەرىنىڭ تۇرلەرى جازىلىپ، سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى
- بۇگىن بەينەلەۋ ونەرىنىڭ ءبىر ءتۇرى - «پەيزاج» تاقىرىبىن گراتاج تەحنيكاسىمەن ورىندايمىز. (دەپ بالالارعا حابارلايمىن)
گراتاج - ول بەلگىلى ءبىر سۋرەتتەردى قىرۋ تاسىلىمەن سالامىز.
گراتاج – «قىرىپ» (ساپ - ساراپ) سالىناتىن ءتاسىل دەپ، ورىندالۋ رەتىن سلايد ارقىلى كورسەتەمىن.(وقۋشىلارعا مۇقيات قاراپ وتىرىپ، ەستەرىنە ساقتاۋدى سۇرايمىن)
ءىV. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
سۇراق – جاۋاپ ارقىلى تابيعات كورىنىسىن بەينەلەيتىن شىعارمانى قانداي جانر تۇرىنە جاتقىزامىز؟ (پەيزاج).
پەيزاج – تابيعاتتى بەينەلەۋ. تابيعات كورىنىسىن بەينەلەۋدە ەرەكشە كوڭىل اۋدارىپ، جىل مەزگىلىنە بايلانىستى ءار ۋاقىتتىڭ ءوزىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە كوڭىل اۋدارىلادى. مىسالى: قىس كورىنىسى - دالادا كۇن سۋىق، اعاشتار اق تون كيىپ مۇلگىپ تۇر. ءار اعاش وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىمەن كوزگە تۇسەدى. ءبىر اعاشتىڭ بۇتاقتارى مىڭ بۇرالعان نازىك بولسا، ەندى ءبىرىنىڭ بۇتاعى تىك، ءارى جۋان، ال ەمەن اعاشتارىنىڭ بۇتاقتارى قيسىق بولىپ كەلەدى. قىس كەزىندە اعاش بۇتاقتارىنا تۇسكەن قار نەمەسە قىراۋ ولاردى ەرەكشە ادەمى ەتىپ كورسەتەدى. اعاش تۇرلەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن قىس كەزىندە بايقاۋعا بولادى. كۇن شىعىپ تۇرعاندا قاردىڭ ءتۇسى انىق، كۇلگىن. قارداعى جارىق تۇسكەن جەرلەر التىن تۇستەس بولىپ، ءتۇرلى - ءتۇستى رەڭككە بولەنەدى. بويالاردان كوبىنە قىس مەزگىلىندە باسىم تۇستەر اق، كوگىلدىر ءتۇس، كۇز ايدىندا باسىم ءتۇس – سارى، كوكتەم ايىندا كوگىلدىر، جاسىل تۇستەر باسىم. دەگەنمەن دە ءبىر باسىم تۇسپەن تابيعات، دالا كورىنىسى شەشىلمەيدى. ءار الۋان تۇستەرىنىڭ جاراسىمىن تاۋىپ، ءبىر تۇسكە ورتاقتاسۋى، ۇلەسۋى كەرەك. سوندىقتان وقۋشىلاردى جىلدىڭ ءار مەزگىلىمەن تانىستىرا وتىرىپ، اۋا رايىنا بايلانىستى سول ءساتتى كورسەتە ءبىلۋ كەرەك. ءبىر كۇننىڭ ءوزى بىرنەشە كورىنىستەن تۇرادى: ءتاڭسارى، ءتۇس، كەش، ءتۇن ت. ب. سۋرەتشىنىڭ شىعارماسىندا تابيعي كورىنىستەرى ەرەكشە شەبەرلىكپەن كورسەتىلگەن، ءتىپتى سۋرەتتىڭ جازىقتىق بەتىندە ورىندالعانىڭ ۇمىتامىز دا، كادىمگىدەي بيىك تاۋداعى مۇز ايدىنىندا جۇرگەندەيمىز.
ءبىز بۇگىن تۇنگى پەيزاجعا توقتالساق، تۇنگى پەيزاجدا تولىق ايدىڭ بۇلتتار اراسىنان انىق تا ايقىن كورىنىپ تۇرعانىن، كورگەن سلايدتان بايقاعاندىقتارىن سۇراۋ. وسى ءبىر سۇلۋ كورىنىستى گراتاج تەحنيكاسىمەن شىعارا بىلۋگە شاقىرۋ.
1. ا5 ءپىشىمىن دايىنداۋ
2. وسى پىشىمگە مايشامدى جاعۋ
3. دايىن بولعان پىشىمگە قارا گۋاشتى تۋشپەن ارالاستىرا وتىرىپ جاعۋ
4. بويالعان ءپىشىمدى كەپتىرۋ
V. سەرگىتۋ ءساتى
(ينتەراكتيۆتى تاقتادان ءار ءتۇرلى پەيزاجدار كورسەتۋ ارقىلى كوزگە ارنالعان سەرگىتۋ ءساتىن كورسەتۋ، ويتكەنى قارا مەن سارى تۇستەن كەيىن كوزدەرى شارشاۋى مۇمكىن) (ءارى قاراي تاپسىرمانى ورىنداي بەرۋلەرىن سۇراۋ)
5. ۇشكىر ينەمەن نەمەسە بىزبەن تەك قانە سىزىقتار ارقىلى سۋرەتتەر بەينەسىن سالۋ
6. كانسەليارلىق پىشاقپەن نەمەسە ۇشكىر زاتپەن تولىق قىرىپ ايدىڭ بەينەسىن، جەردەگى قۇبىلىستاردى قىرىپ جاساي بەرۋلەرىن سۇراۋ
ءىV. جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ
بەينەلەۋ ونەرىندەگى جانرلاردىڭ ءبىرىن، ياعني پەيزاجدى گراتاج تەحنيكاسىمەن سالعانىمىز تۋرالى ايتۋ.
V. قورىتىندى. تىرەك – سىزبا.
وقۋشىلاردان نە بىلدىك، نە تۇسىندىك جانە تابيعات تۋرالى ءوز ويلارىن سۇراققا جاۋاپ ايتىپ تىرەك – سىزبانىڭ قاسىنا جازدىرۋ.
• تابيعاتتى دەگەن ۇعىمدى قالاي تۇسىنەمىز؟
• تابيعاتتى قالاي باعالايمىز؟
• تابيعاتقا قانداي قامقورلىق جاسايمىز؟
• تابيعاتتىڭ قانداي بولعانىڭ قالايمىز؟
Vءى. وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ءار وقۋشىنىڭ سۋرەتتەرىن تاقتاعا ءىلىپ، تالداۋ ارقىلى باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى پەيزاج جانرىمەن تانىستىرۋ. تابيعات كورىنىسىن بەينەلەۋدىڭ پەرسپەكتيۆالىق زاڭدىلىقتارىن ەسكەرە وتىرىپ، زات كولەمىن تولىق بەينەلەۋگە ۇيرەتۋ، سۋرەت سالۋدىڭ زاڭدىلىقتارىنا باۋلۋ. گراتاج تاسىلىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: تابيعات قۇبىلىستارىن بەينەلەۋدە الۋان قۇبىلىستاردى مەڭگەرتۋگە داعدىلاندىرۋ. ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىگى: ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ؛ تابيعات كورىنىستەرىن بەينەلەۋ ارقىلى بەينەلەۋ ونەرى ءپانىن جانە ءوز ەلىنىڭ تابيعاتىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، ۇيرەتۋ، كورسەتۋ، سۇراق – جاۋاپ، جۇمباق شەشۋ، سلايدتار، فوتوسۋرەتتەر
قۇرال - جابدىقتار: البوم، گۋاش، ىدىس، قىلقالام، سۋرەتشىلەردىڭ شىعارمالارى، مايشام، ينە ت. ب
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءپانارالىق بايلانىس (گەوگرافيا، حيميا، تاريح، جاراتىلىستانۋ ت. ب)
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
II. ءۇي تاپسىرمانى تەكسەرۋ
ءىىI. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ كەزەڭى
IV. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
V. سەرگىتۋ ءساتى
VI. جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ
VII. قورىتىندى. تىرەك - سىزبا
VIII. وقۋشىلاردى باعالاۋ
(رەفلەكسيا) – بالالار! قانەكي، بارلىعىمىز شەڭبەر جاساپ، ءبىر-بىرىڭنىڭ قولدارىڭنان ۇستاپ، جاقسى تىلەكتەر ايتىڭدارشى (بارلىق بالا ءبىر ءبىرىنىڭ قولىنان ۇستاپ، تىلەكتەر ايتادى)
كەزەكشىدەن جوق بالالاردى سۇراپ، جۋرنالعا بەلگىلەيمىن دە بالالاردان ورىندارىنا وتىرۋدى سۇرايمىن. ەگەر ساباققا دايىن بولسا قولدارىن كوتەرۋدى سۇراۋ (بارلىق بالا دايىن ەكەندەرىن قول كوتەرۋ ارقىلى كورسەتەدى)
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
(ناتيۋرمورتتىڭ سۋرەتىن ءار ءتۇرلى قيسىق قيىقتارعا ءبولىپ، وسى قيىقتاردىڭ ارتىنا تاپسىرمالار جازامىن، ال وقۋشىلار جاۋاپ بەرە وتىرىپ، قيىقتاردان وتكەن تاقىرىپتىڭ سۋرەتىن شىعارادى) 1. تابيعاتتىڭ بەينەسىن سالۋدى (پەيزاج) 2. جانسىز زاتتاردى بەينەلەۋدى (ناتيۋرمورت) 3. ادام كەلبەتىن بەينەلەۋدى (پورترەت)، قيىقتاردان ناتيۋرمورتتىڭ سالىنعان سۋرەتى جيناپ، ءجاي تاقتاعا ىلىنەدى
III. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ وتكەن ساباقتاردا العان بىلىمدەرىن تەكسەرۋ، وي قوزعاۋ ماقساتىندا قايتالاۋ سۇراقتارىن سۇراۋ. ينتەراكتيۆتى تاقتاعا بەينەلەۋ ونەرىنىڭ تۇرلەرى جازىلىپ، سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى
- بۇگىن بەينەلەۋ ونەرىنىڭ ءبىر ءتۇرى - «پەيزاج» تاقىرىبىن گراتاج تەحنيكاسىمەن ورىندايمىز. (دەپ بالالارعا حابارلايمىن)
گراتاج - ول بەلگىلى ءبىر سۋرەتتەردى قىرۋ تاسىلىمەن سالامىز.
گراتاج – «قىرىپ» (ساپ - ساراپ) سالىناتىن ءتاسىل دەپ، ورىندالۋ رەتىن سلايد ارقىلى كورسەتەمىن.(وقۋشىلارعا مۇقيات قاراپ وتىرىپ، ەستەرىنە ساقتاۋدى سۇرايمىن)
ءىV. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
سۇراق – جاۋاپ ارقىلى تابيعات كورىنىسىن بەينەلەيتىن شىعارمانى قانداي جانر تۇرىنە جاتقىزامىز؟ (پەيزاج).
پەيزاج – تابيعاتتى بەينەلەۋ. تابيعات كورىنىسىن بەينەلەۋدە ەرەكشە كوڭىل اۋدارىپ، جىل مەزگىلىنە بايلانىستى ءار ۋاقىتتىڭ ءوزىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە كوڭىل اۋدارىلادى. مىسالى: قىس كورىنىسى - دالادا كۇن سۋىق، اعاشتار اق تون كيىپ مۇلگىپ تۇر. ءار اعاش وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىمەن كوزگە تۇسەدى. ءبىر اعاشتىڭ بۇتاقتارى مىڭ بۇرالعان نازىك بولسا، ەندى ءبىرىنىڭ بۇتاعى تىك، ءارى جۋان، ال ەمەن اعاشتارىنىڭ بۇتاقتارى قيسىق بولىپ كەلەدى. قىس كەزىندە اعاش بۇتاقتارىنا تۇسكەن قار نەمەسە قىراۋ ولاردى ەرەكشە ادەمى ەتىپ كورسەتەدى. اعاش تۇرلەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن قىس كەزىندە بايقاۋعا بولادى. كۇن شىعىپ تۇرعاندا قاردىڭ ءتۇسى انىق، كۇلگىن. قارداعى جارىق تۇسكەن جەرلەر التىن تۇستەس بولىپ، ءتۇرلى - ءتۇستى رەڭككە بولەنەدى. بويالاردان كوبىنە قىس مەزگىلىندە باسىم تۇستەر اق، كوگىلدىر ءتۇس، كۇز ايدىندا باسىم ءتۇس – سارى، كوكتەم ايىندا كوگىلدىر، جاسىل تۇستەر باسىم. دەگەنمەن دە ءبىر باسىم تۇسپەن تابيعات، دالا كورىنىسى شەشىلمەيدى. ءار الۋان تۇستەرىنىڭ جاراسىمىن تاۋىپ، ءبىر تۇسكە ورتاقتاسۋى، ۇلەسۋى كەرەك. سوندىقتان وقۋشىلاردى جىلدىڭ ءار مەزگىلىمەن تانىستىرا وتىرىپ، اۋا رايىنا بايلانىستى سول ءساتتى كورسەتە ءبىلۋ كەرەك. ءبىر كۇننىڭ ءوزى بىرنەشە كورىنىستەن تۇرادى: ءتاڭسارى، ءتۇس، كەش، ءتۇن ت. ب. سۋرەتشىنىڭ شىعارماسىندا تابيعي كورىنىستەرى ەرەكشە شەبەرلىكپەن كورسەتىلگەن، ءتىپتى سۋرەتتىڭ جازىقتىق بەتىندە ورىندالعانىڭ ۇمىتامىز دا، كادىمگىدەي بيىك تاۋداعى مۇز ايدىنىندا جۇرگەندەيمىز.
ءبىز بۇگىن تۇنگى پەيزاجعا توقتالساق، تۇنگى پەيزاجدا تولىق ايدىڭ بۇلتتار اراسىنان انىق تا ايقىن كورىنىپ تۇرعانىن، كورگەن سلايدتان بايقاعاندىقتارىن سۇراۋ. وسى ءبىر سۇلۋ كورىنىستى گراتاج تەحنيكاسىمەن شىعارا بىلۋگە شاقىرۋ.
1. ا5 ءپىشىمىن دايىنداۋ
2. وسى پىشىمگە مايشامدى جاعۋ
3. دايىن بولعان پىشىمگە قارا گۋاشتى تۋشپەن ارالاستىرا وتىرىپ جاعۋ
4. بويالعان ءپىشىمدى كەپتىرۋ
V. سەرگىتۋ ءساتى
(ينتەراكتيۆتى تاقتادان ءار ءتۇرلى پەيزاجدار كورسەتۋ ارقىلى كوزگە ارنالعان سەرگىتۋ ءساتىن كورسەتۋ، ويتكەنى قارا مەن سارى تۇستەن كەيىن كوزدەرى شارشاۋى مۇمكىن) (ءارى قاراي تاپسىرمانى ورىنداي بەرۋلەرىن سۇراۋ)
5. ۇشكىر ينەمەن نەمەسە بىزبەن تەك قانە سىزىقتار ارقىلى سۋرەتتەر بەينەسىن سالۋ
6. كانسەليارلىق پىشاقپەن نەمەسە ۇشكىر زاتپەن تولىق قىرىپ ايدىڭ بەينەسىن، جەردەگى قۇبىلىستاردى قىرىپ جاساي بەرۋلەرىن سۇراۋ
ءىV. جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ
بەينەلەۋ ونەرىندەگى جانرلاردىڭ ءبىرىن، ياعني پەيزاجدى گراتاج تەحنيكاسىمەن سالعانىمىز تۋرالى ايتۋ.
V. قورىتىندى. تىرەك – سىزبا.
وقۋشىلاردان نە بىلدىك، نە تۇسىندىك جانە تابيعات تۋرالى ءوز ويلارىن سۇراققا جاۋاپ ايتىپ تىرەك – سىزبانىڭ قاسىنا جازدىرۋ.
• تابيعاتتى دەگەن ۇعىمدى قالاي تۇسىنەمىز؟
• تابيعاتتى قالاي باعالايمىز؟
• تابيعاتقا قانداي قامقورلىق جاسايمىز؟
• تابيعاتتىڭ قانداي بولعانىڭ قالايمىز؟
Vءى. وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ءار وقۋشىنىڭ سۋرەتتەرىن تاقتاعا ءىلىپ، تالداۋ ارقىلى باعالاۋ.
You Might Also Like
-
راسيونال ورنەكتەر. راسيونال بولشەكتەردى قىسقارتۋ
