InfoHub Logo

ساباق تاقىرىبى: قاعازدان گۇل تۇرلەرىن جاساۋ
ساباق ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قاعازدان گۇل تۇرلەرىن جاساۋ جولدارىن جانە ادىستەرىن ۇيرەتە وتىرىپ شەبەرلىك شىعارماشىلىق دەڭگەيى ارقىلى اسەمدىك پەن سۇلۋلىقتى باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن، ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن دامىتۋ، وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن ومىردە ءوز بەتىنشە قولدانا ءبىلۋىن قاداعالاۋ جانە شىعارماشىلىق ىسكەرلىكتەرىن ارتتىرۋ
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تالعاممەن جۇمىس جاساۋعا، ەپتىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ونەردى سۇيۋگە، تالماي ەڭبەك ەتۋگە تاربيەلەۋ.

ساباقتىڭ ءتۇرى: دامىتۋشىلىق ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ءداستۇرلى ەمەس
ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق-جاۋاپ، جاڭا تەحنيكامەن جۇمىس،
سوزدىك جۇمىس: وريگامي، كيريگامي، كۋسۋداما
ساباق كورنەكىلىگى: ءار ءتۇرلى تەحنيكامەن جاسالعان گۇلدەر (كۆيللينگ، وريگامي)، پلاكات، سۇراق جاسىرىلعان جاپىراقتار، سلايدتار، كىتاپشالار، بۋكلەتتەر، تەحنولوگيالىق كارتالار.
ساباققا قاجەتتى قۇرال-جابدىقتار: ءتۇرلى ءتۇستى قاعازدار، قايشى، جەلىم، قارىنداش، وشىرگىش، ت. ب
ءپانارالىق بايلانىس: بەينەلەۋ، تەحنولوگيا، وسىمدىكتانۋ، ت. ب

ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
2. سىنىپ تازالىعىنا نازار اۋدارۋ
3. قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن قايتالاۋ

ءىى. وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ
وتكەن ساباقتى «سارعايعان كۇزگى جاپىراقتاردى سەبەتكە جيناۋ ارقىلى» پىسىقتايىق. ول ءۇشىن جاپىراقشالارعا جاسىرىلعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەيىك.
1. وريگامي دەگەنىمىز نە؟
قاعازدى بۇكتەۋ ارقىلى بۇيىمدار جاساۋدى وريگامي دەيدى
2. كۆيللينگ دەگەنىمىز نە؟
كۆيللينگ قاعازدى شيراتۋ ارقىلى بۇيىمدار جاساۋ
3. ديزاين دەگەنىمىز نە؟
ديزاين دەگەنىمىز كەز كەلگەن بۇيىمنىڭ جاڭا ۇلگىسىن جان-جاقتى ويلاستىرىپ، زامان تالابىنا ساي جاساۋ دەگەن ءسوز.
4. قاعازدىڭ وتانى قاي ەل؟
جۇڭگو
5. قاي عاسىردا پايدا بولدى؟
ءۇىى ع
6. اپليكاسيا دەگەن نە؟
جاپسىرۋ ارقىلى ورىندالعان جۇمىستار
ەندى جاڭا ساباققا كوشەيىك

ءىىى. جاڭا ساباق:
اتا-بابامىز تەمىردەن ءتۇيىن ءتۇيىپ، جاڭقاعا جان بىتىرسە، شىعىس ازيا حالقى قاراپايىم قاعازدى قالاي پايدالانۋ كەرەكتىگىن جاقسى بىلەدى، ونىڭ قىرى مەن سىرىن دا جەتكىلىكتى مەڭگەرگەن. قاعاز جايىندا، قاعازدىڭ كەرەمەتى جايىندا ءسوز قوزعاعاندا، ونىڭ ەۋروپا جۇرتشىلىعىنا دا جات دۇنيە ەمەستىگىن ايتا كەتكەن ءجون. ويتكەنى قاعازدىڭ وتانى سانالاتىن جۇڭگو – ازيا ەلدەرىمەن قاتار الىستا جاتقان ەۋروپالىقتار دا قاراپايىم قاعازدى قولونەردە تاپتىرماس ماتەريال رەتىندە كەڭىنەن قولدانادى.

قىتايلىق ازامات ساي لۋن قاعازدى ويلاپ تاپقاندا قانداي ۇلكەن جاڭالىق اشقانىن، بالكىم، بىلمەگەن دە بولار؟! ول العاش اعاشتىڭ ىشكى بەتىنەن الىنعان جاڭقانى جۇقالاپ، ءتۇرلى بەينەلەر سالۋعا پايدالانىپتى. وسىلايشا، قىتايلىقتار ءجۇن مەن جىبەكتى ارزان جانە قولدا بار ماتەريالمەن – وسىمدىك تالشىقتارى، تۇت اعاشىنىڭ قابىعى جانە بامبۋك ساباقتارىمەن الماستىردى. مۇلدە جاڭا ماتەريال – قاعاز پايدا بولدى. ال ونىڭ پايدا بولۋى رەسمي تۇردە ب. ە. د. 105 جىل دەپ سانالادى.

VII عاسىردىڭ باسىندا بۋددالىق موناح دان حو جاپونياعا جەتىپ، قاعاز جاساۋ قۇپياسىن اشادى. باستاپقى قاعازدى جاپونيادا جىبەك تالشىقتارىنىڭ پىللاسىنەن السا، بەرتىن كەلە قىمبات شيكىزاتتى ارزانىمەن الماستىرىپ، بامبۋك ساباقتارى، اعاش قابىعى، كەندىر، شۇبەرەكتەن قاعاز الۋ تەحنولوگياسى قولعا الىندى. ال ءجۇز جىل وتكەندە جاپوندىقتار وزدەرىنىڭ قاعازدارىن شىعارادى، بۇل ساپاسى جاعىنان جۇڭگو قاعازىنان دا اسىپ ءتۇستى. ۋاقىت وتە كەلە قاعاز ازيا ەلدەرىنەن سوڭ ارابتارعا، باتىس ەلدەرىنە جەتكەن.

قاعاز – بىرەۋلەر ءۇشىن تەك جازۋ نە سىزۋ قۇرالى بولسا، ەندى بىرەۋلەر ءۇشىن قولونەردە تاپتىرماس ماتەريال ەكەنىن ايتتىق. قاعازدان سان ءتۇرلى دۇنيە جاساۋعا بولادى. قاعازدىڭ قىر-سىرىن بىلەتىندەر ونى كادەگە اسىرۋ جولدارىن دا جاقسى مەڭگەرگەن. قاعازدى قالاي بولسا، سولاي تاستاماي، ونى ءوز ورنىمەن جۇمساي ءبىلۋ – ۇلكەن ونەر. ال ونى كەرەگىنە جاراتىپ، جاڭا دۇنيە جاساپ شىعارۋ – ناعىز شەبەرلىكتىڭ بەلگىسى.

قولونەردىڭ كۆيللينگ، كيريگامي، وريگامي، سكراپبۋكينگ (اعىل. scrapbooking – «قۇراقكىتاپ»)، پاپە-ماشە (فر. papier mâché – شاينالعان قاعاز)، اپپليكاسيا (لات. اpplication – جالعاۋ، جابىستىرۋ) سياقتى جانە تاعى باسقا تۇرلەرى ءدال وسى قاعازعا بايلانىستى. دەمەك مۇندا پايدالانىلاتىن نەگىزگى ماتەريال – قاراپايىم قاعاز.

قاعازدىڭ قىر-سىرىن قانىق بىلەتىندەردىڭ قاتارى – قولونەردىڭ كۆيللينگ دەگەن تۇرىمەن اينالىساتىندار. قاعازدى جىڭىشكە ءارى ۇزىنشالاپ قيىپ، ونى شيىرشىقتاپ (سپيرال ءتارىزدى)، ءتۇرلى فورماعا كەلتىرىپ جاڭا دۇنيە جاسايتىن قولونەردى كۆيللينگ دەپ اتايدى. شيىرشىقتالعان قاعازدان ادەمى گۇلدەردەن باستاپ، سان ءتۇرلى ويۋ-ورنەكتى عاجاپ دۇنيەلەردى جاساۋعا بولادى. تەك قيالىڭىزعا ەرىك بەرىپ، جانىڭىزعا جاقىندى تاني الساڭىز بولعانى.

بىرەۋلەر شيىرشىقتالعان قاعازدان الۋان ءتۇرلى بۇيىمدار جاساۋ ورتا عاسىرلاردا ەۋروپا ەلدەرىندە دامىعان دەسە، ەندى بىرەۋلەر ونى تاياۋ شىعىستان باستاۋ العان دەگەندى العا تارتادى. سونداي-اق بۇل ونەردىڭ شىققان جەرى – ەجەلگى ەگيپەت دەيتىندەر دە كەزدەسەدى. دەگەنمەن، بۇل ايتىلعاندارعا قاراماستان، كۆيللينگتىڭ وتانى نەگىزىنەن وڭتۇستىك كورەيا سانالادى. بۇگىندە بۇل ەلدە قاعازدان ءتۇرلى بۇيىمدار جاساۋشىلاردىڭ ۇلكەن اسسوسياسياسى دا جۇمىس ىستەيدى.
سونداي-اق شيىرشىقتالعان قاعازدان جاسالعان ادەمى گۇلدەر مەن ءتۇرلى ورنەكتەردى سۋرەتتەر مەن فوتوالبومداردى ساندەۋگە كەڭىنەن قولدانادى.

گۇل تۇرلەرىن مىناداي ماتەريالداردان جاساۋعا بولادى.
1. ءتۇرلى ءتۇستى قاعازداردان
2. ماتا، بىلعارى، جىپتەردەن
3. تابيعي ماتەريالدار ياعني كەپكەن وسىمدىكتەر مەن ءداندى داقىلداردان
1. «گۇل» تۋرالى ماقال-ماتەلدەر:
قىز وسسە ەلدىڭ كوركى،
گۇل وسسە جەردىڭ كوركى

تاۋلى جەردىڭ سۋى ادەمى،
جارىق جەردىڭ گ ۇلى ادەمى

ءار اتانىڭ ءوز ۇلى بار،
ءار بۇتانىڭ ءوز گ ۇلى بار.

ءار گۇلدىڭ ءيسى باسقا،
ءار جەردىڭ جىنىسى باسقا.

ءبىر گۇل تولىپ اشىلادى،
ءبىر گۇل سولىپ اشىلادى.

گۇل اشىلماي بۇلبۇل سايراماس.

گۇلدى گۇل دەمە ەگەر ساباعى بولماسا.

گۇلدىڭ تونى قىرىق جاماۋ، ءبىراق ءيسى بار.

گۇل قايدا بولسا كوبەلەك سوندا.

گۇل ءومىر قىزىعى.

گۇل وسسە جەردىڭ كوركى،
قىز وسسە ەلدىڭ كوركى.

گۇل ساباعىمەن ءقادىرلى،
اس تاباعىمەن ءقادىرلى.

گۇلسىز بولسا جەر مۇڭدى،
كۇلكىسىز بولسا ەل مۇڭدى.

گۇلسىز بۇلبۇل ءۇنسىز.

گۇلسىز جاپىراق تۇل،
كوكسىز توپىراق تۇل.

گۇل تابىلادى، مال ساتىلادى.

گۇلشى ءبىر گۇل وسىرگەنشە ءجۇز تىكەننىڭ ۋىن جۇتادى.

دالا كوركى — گۇل،
انا كوركى — ۇل.

دالا گۇلىمەن ءقادىرلى،
ايەل ۇلىمەن ءقادىرلى.
قىز حالىقتىڭ گ ۇلى،
ولەڭ ساۋىقتىڭ گ ۇلى.

ۇكىسىز قىز بولماس،
تىكەنسىز گۇل بولماس.
2. اداسقان قۇرالدار
قالام ----------- بىرىكتىرەدى
قايشى -------------- وشىرەدى
وشىرگىش ------------ ولشەيدى
جەلىم --------------- جازادى
سىزعىش --------------- قيادى

جۇمىسقا قويىلاتىن تالاپتار:
1. جۇمىس بارىسىندا قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ەستەن شىعارماۋ

2. جۇمىستى تەحنولوگيالىق نۇسقاۋ كارتانى كومەگىمەن ورىنداۋ.
تەحنولوگيالىق نۇسقاۋ كومەگىمەن جۇمىستى ورىنداۋ.
1. قاعازدى بۇكتەۋ ارقىلى، ياعني وريگامي تەحنيكاسى بويىنشا «قىزعالداق» گۇلىن قۇراستىرامىز.
گۇل
1. ءتۇرلى – ءتۇستى قاعازداردى شارشى ءپىشىندى ەتىپ قيىپ الامىز.
2. 2. قاعازدى دياگونال بويىمەن بۇكتەيمىز.

3. ءۇشبۇرىشتى قاعازدىڭ توبەسىنە قاراي ەكى ءبۇيىر قابىرعالارىن بۇكتەيمىز. سودان كەيىن بۇكتەلگەن بولىگىن قايتا كەرى بۇكتەيمىز.
4. بۇكتەلگەن بۋىننىڭ اراسىن اشىپ، سۋرەتتەگىدەي قالىپقا كەلتىرەمىز.
5. قاعازدىڭ كىشى ۇشىن ىشكە قايىرىپ، قايتا بۇكتەۋىمىز كەرەك.
6. ەندىگى دە بۇكتەلگەن بولىكتەردى جەلىمدەپ، قوسامىز.
7. وسى بولىكتەردى ءبىر – بىرىمەن جەلىمدەپ، ادەمى گۇل شىعارامىز. جۇمىس اياقتالدى.

سەرگىتۋ ءساتى
قولىمىزدى جايايىق،
ادەمى گۇلگە ۇقسايىق
ءبىر جابىلىپ، اشىلىپ،
ورنىمىزعا قونايىق.
2. قاعازدى جىڭىشكە ەتىپ قيىپ وراۋ ارقىلى ياعني كۆيللينگ تەحنيكاسى بويىنشا «گۇل» جاسايمىز.

3. «اداسقان ارىپتەر» رەتسىز ورنالاسقان ارىپتەردەن تەرمين، ماعىنالى ءسوز قۇراۋ
وريگامي -------------- يميروگا
ديزاين ------------------ يازدين
فلوريستيكا ----- فاتكالرويس
اپليكاسيا -------- ايالكيپاسا
كوللاج ----------------- ولجاكل
كۆيللينگ ------------ نيگكلۆلي

4. قورىتىندى. گۇلدەردى تولىق اياقتاپ، شەڭبەر قۇرىپ بىر-بىرىمىزگە جاقسى سوزدەر ايتىپ گۇلدەردى سىيلايمىز.

اقتوبە وبلىسى،
شالقار اۋدانى، كوركەمسۋرەت ليسەيى
دۋزيموۆا جايناگۋل كونىسبايەۆنا