قاعىتپا
ءوزى كۇيشى، ءوزى سەرى ءبىر جىگىت جۇرت قاراعانداي جورعا اتىن جوعالتىپ، ىزدەپ ءجۇرىپ ءبىر اۋىلعا تاپ بولادى. بەيتانىس اۋىل بولعان سوڭ ءۇي تاڭداپ ءجۇرسىن بە، شەتكەرىرەك تىگىلگەن ءبىر ۇيگە ات باسىن بۇرادى. سالەم بەرىپ ۇيگە كىرىپ كەلسە، بويجەتكەن قىزى بار ءۇي ەكەن. تورگە جايعاسىپ، امان-ساۋلىق سۇراسادى. ءۇيدىڭ ۇلكەندەرى كورشى اۋىلعا قوناقتاپ كەتسە كەرەك.
ۇيگە قوناق كەلگەن سوڭ بويجەتكەن قىز كىرىپ-شىعىپ ءدام قامدايدى. «سىرت كوز — سىنشى» دەگەن ەمەس پە، جاس قىزدىڭ قىلىق-قيمىلىن باعىپ وتىرعان سەرى جىگىت بويجەتكەننىڭ شالبارىنىڭ بالاعىندا شوق ءتۇسىپ كۇيدىرگەن ويىقتى كوزى شالىپ قالادى. شالبار ويىمىنان قىز بالتىرى اعارىپ كورىنىپ، كوز اربايدى.
سوندا، مىرس ەتىپ كۇلگەن سەرى جىگىت ىرگەدە سۇيەۋلى تۇرعان دومبىرانى الا سالىپ، ءبىر توسىن سارىندا شەرتەدى. دومبىرا ءۇنى سىلق-سىلق كۇلىپ، الدەبىر ءسوزدى قويماي قايتالاعانداي بولادى. بويجەتكەن قىز شي ىشىنەن قۇلاق ءتۇرىپ تىڭداسا، «جالاڭ بۇتتان جالت-جۇلت، جالاڭ بۇتتان جالت-جۇلت» دەپ سويلەپ وتىرعانداي اسەر بەرەدى. جىگىتتىڭ نەنى مەڭزەپ تارتىپ وتىرعانىن سەزگەن قىز «قاپ، مىنا كولدەنەڭدى كوك اتتىعا كەلەكە بولدىم-اۋ، بەرگەن استى ءىشىپ جونىمەن كەلىپ، جونىمەن كەتپەي مە!» دەپ ىشتەي نامىستانادى. ءبىراق سىر بەرمەيدى، كىرىپ-شىعىپ ءدام قامداپ داستارحان جايادى. ال، سەرى جىگىت بولسا، دومبىرا تىلىنە ورالعان ءازىل سارىندى قىزىقتاپ، سۇڭقىلداي قايتالاپ قويمايدى.
جىگىتتىڭ مۇنىسىنا ابدەن نامىستانىپ، شىداي الماعان قىز ءبىر ايلى ساتتە: «بارەكەلدى، ءتارىزى كۇيشى اۋىلدىڭ بالاسى بولدىڭىز-اۋ، مىناۋىڭىز بۇرىن ەستىمەگەن سارىن ەكەن. كانە، مەن قايتالاپ كورەيىنشى، بىلاي تارتتىڭىز با؟» دەپ، دومبىرانى قولىنا العان بەتى سارىنىن وزگەرتپەستەن باسقاشا سويلەتىپ، قارىمتا جاۋاپ قايتارادى. سوندا قىز تارتقان دومبىرادا «جونىڭە ءجۇر، جولاۋشى، جونىڭە ءجۇر، جولاۋشى!» دەگەن قارىمتا جاۋاپ ەستىلەدى. قىزدىڭ ءزىلسىز قارىمتاسىن جىگىت تە جازباي تانىپ، ونەرىنە سۇيسىنگەن ەكەن دەيدى.
ءسويتىپ، بۇل كۇي قىز بەن جىگىتتىڭ قالجىڭىن بەينەلەيتىن بولعاندىقتان، ەل ىشىنە «قاعىتپا» دەگەن اتپەن تاراپ كەتسە كەرەك.
كۇي سارىنى ءبىر ورام ءازىل ءسوزدىڭ بۋىنىن قايتالاۋعا قۇرىلعاندىقتان تارتۋعا وڭاي، سودان دا بولۋى كەرەك. ويىن-تويدا ەكى جار بولىپ وتىرعان جاستار «قاعىتپا» كۇيىن ءجيى تارتىپ، ءبىر-بىرىن تىڭ ءسوزدىڭ ىرعاعىمەن قاعىتىپ، سونسوڭ بىر-بىرىنە كۇي تىلىندە نە دەپ ازىلدەگەنىن جورىتىپ، ءماز-مايرام بولىسىپ جاتادى. مۇندايدا دومبىراشىنىڭ ەمەۋرىن ەتكەن ءسوزى كۇيى سارىنىنىڭ بۋىنىنا سىيماسا، كۇيدى قۇبىلتا بايىتىپ، سونى
ىرعاق قوسىپ، تۇرلەنتە شەرتەتىن دە ءداستۇر بار، مۇنىڭ ءوزى تارتۋشى مەن تىڭداۋشىنىڭ كۇي تىلىندە ءتۇسىنۋىن شىڭداپ، ونەردىڭ ءورىسىن ۇزارتاتىن ءداستۇر.
You Might Also Like
-
باياعى وتكەن زاماندا ءبىر اسقان بايدىڭ بار جىلقىسىن جاۋ بارىمتالاپ الىپ كەتىپتى. باي نە ىستەرىن بىلمەي قايعىرىپ جۇرگەندە، ءبىر ايەل جولىعىپتى:
-
قانشا تىربانسا دا، ەڭبەگى ەش، تۇزى سور بولعان، تىرشىلىگى بارعان سايىن كەرى كەتكەن ءبىر كەدەي جىگىت، ءاۋىل-ۇيىن تارىك ەتىپ، ءوزىنىڭ باقىتىن ىزدەپ جولعا شىعادى. كەلە جاتىپ قاقپانعا تۇسكەن ءبىر سۋىرعا كەز...
