قاۋىن مەن قاربىز
ءپانى: انا ءتىلى 4سىنىپ
تاقىرىبى: ج. الماشيەۆ «قاۋىن مەن قاربىز»
ماقساتتارى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلار ەرتەگىنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرەدى. ەرتەگى مازمۇنى مەن تانىسا وتىرىپ نەگىزگى ويدى، يدەيانى ۇعىنادى. ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن ەركىن ايتۋعا ماشىقتانادى.
تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى دوستىققا، بىرلىككە، تۋعان ەلىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىعى: ەرتەگىدەگى كەزدەسەتىن ورالىمدى ءسوز ماعىناسىن ۇعىندىرۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن بايقاعىشتىعىن جەتىلدىرەدى. ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن دامىتۋ.
ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ
كورنەكىلىگى: سلايد، سۋرەتتەر
ساباقتىڭ ءادىسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگيالارى، پروبلەمالىق سۇراقتار مەن تاپسىرمالار
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
- وقۋشىلارمەن امانداسۋ.
- وقۋشى نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
وقۋشىلاردان مازمۇنىن سۇراۋ.
اۆتور تۋرالى تولىقتاي ماعلۇمات الۋ.
وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا كورىنىس قويۋ.
سۇراق - جاۋاپ پىسىقتاۋ:
1. ەرتەگىنىڭ اۆتورى كىم؟
2. ەكى اعاشتىڭ ءبىر - بىرىمەن رەنجىسۋىنە نە سەبەپ بولدى؟
3. قايىڭ مەن قارااعاشتىڭ اشۋلانۋىنا توبىلعىنىڭ قانداي سوزدەرى اسەر ەتتى.؟
4. قارااعاشتىڭ قىلىعى كوز الدىڭا قانداي ادامدى ەلەستەتتى؟
جاڭا ساباق
1. ءسوزجۇمباقتى شەشەيىك:
1. قىراندار ىشىندەگى ەڭ ءىرى ءبىتىمى مىعىم، جىلدام ۇشاتىن قۇس قالاي اتالادى؟
2. بەتىندە توبە كوپ كەزدەسەتىن جازىقتى قانداي جازىق دەپ اتايمىز؟
3. قولتىراۋىن ءسوزىنىڭ ورىسشاسى
4. قاراعاندىدان الىناتىن جانعىش پايدالى قازبا
5. ءسوز ماعىناسىن وزگەرتەتىن قوسىمشا نە دەپ اتالادى؟
6. بىرنەشە سانداردى كوبەيتكەن كەزدە، كورشىلەس ەكى كوبەيتكىشتەردى ولاردىڭ كوبەيتىندىسىمەن اۋىستىرسا نەمەسە جاقشالاردىڭ ورنىن وزگەرتسە كوبەيتىندىنىڭ ءمانى وزگەرمەيدى. بۇل كوبەيتىندىنىڭ قانداي قاسيەتى دەپ اتالادى؟
7. ەڭ كىشى ۋاقىت بىرلىگى.
جۇمباق شەشەيىك:
ءىشى جۇمساق، سىرتى قاتتى، دومالانعان الا باس
ەتتى - سەكەر، ءسۇتى - ءتاتتى. ءدامدى شىرىن دايار اس
قاربىز قاۋىن
2. ماعىنانى تانۋ.
حالىق اۋىز ادەبيەتى دەگەنىمىز نە؟
حالىق اراسىندا اۋىزشا شىعارىلىپ، ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتكەن شىعارمالار حالىق اۋىز ادەبيەتى دەپ اتالادى.
ەرتەگى اڭىز
باتىرلار جىرى بەسىك جىرى
جاڭىلتپاش ايتىس
سونىڭ ىشىندە ءبىز بۇگىن ەرتەگىمەن تانىسامىز.
كەيبىر ەرتەگىنىڭ شىعارۋشى اۆتورى بەلگىلى بولعاندىقتان، ونى ادەبي ەرتەگى دەپ اتايدى.
- بۇگىنگى ەرتەگىنىڭ اۆتورى جولتاي الماشيەۆ.
توپتاستىرۋ ءادىسى:
3. سۋرەت بويىنشا جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
وقۋشىلاردى رولگە ءبولىپ وقىتۋ.
ءماتىن استىنداعى سۇراققا جاۋاپ بەرۋ.
جوسپار قۇرۋ.
جوسپار.
1. قاۋىن مەن قاربىزدىڭ دوستىعى.
2. قاۋىن مەن قاربىزدىڭ شەشىمى.
3. اتايدىڭ قاۋىندى تاۋىپ الۋى.
4. قاربىزدىڭ مۇڭى، جالعىزسىراۋى.
5. بالانىڭ قاربىزدى تاۋىپ الۋى.
6. اتانىڭ داندەردى ەگۋى.
7. كوپتى كورگەن اتا.
داپتەرمەن جۇمىس.
سوزدىك جۇمىسى.
- بالالار ولاي بولسا مەن سەندەرگە قاربىز بەن قاۋىن تۋرالى قىسقاشا مالىمەت بەرەيىن
قاۋىن - قاۋىننىڭ ەڭ العاش پايدا بولعان مەكەنىن ءدال باسىپ ايتۋ قيىن. دەگەنمەن، قاۋىننىڭ وتانى - ەگيپەت دەپ تۇجىرىم جاساعان. جەر بەتىندەگى مەملەكەتتەر قاۋىندار ەگيپەتتەن تاراعان دەيدى. ال «ارابتار»ورتاعاسىرلاردا قاۋىندى جەرگە تۇسكەن «جۇماقتىڭ جەمىسى»رەتىندە تانىعان. قاۋىن كوبىنەسە يتاليانداردىڭ سۇيىكتى تاعامدارى بولعان. تاريحشىلاردىڭ ايتۋىنشا ريم يمپەراتورى كلاۆديي البين تاڭعى اسقا 10 قاۋىندى بىردەن جەگەن ەكەن.
قاۋىننىڭ قۇرامىندا قانت، ا، ر، س دارۋمەندەرى گليۋكوزا بار. قاۋىن جازدىڭ اپتاپتى ىستىق كۇندەرى ءشولدى جاقسى باسادى.
قاربىز – قاربىزدىڭ وتانى – افريكا. دالىرەك ايتساق وڭتۇستىك افريكا سانالادىيۋقاربىزدىڭ سول افريكادان بۇكىل الەمنىڭ تۇكپىر - تۇكپىرىنە تارالعان. قاربىزدىڭ قىتايداعى مارتەبەسى وتە جوعارى. سەبەبى، كۇنى بۇگىنگە دەيىن قىتايلىقتار قىركۇيەك ايىندا «قاربىز مەرەكەسىن» اتاپ وتەدى ەكەن. قاربىزدىڭ قۇرامىندا فرۋكتوزا، ۆ1، ۆ2، س دارۋمەندەرى، ازوتتى زاتتار بار.
- ەندى بالالار قايتادان ساباعىمىزعا كوشەيىك. ولاي بولسا بۇگىنگى قاۋىن مەن قاربىزدىڭ دوستىعىنا ارناپ بىرلىك، دوستىق تۋرالى كىم ماقال ماتەل بىلەدى ەكەن؟
جاياۋدىڭ شاڭى شىقپاس
جالعىزدىڭ ءۇنى شىقپاس.
ستراتەگيا«كۋبيزم»
1. ەرتەگىنى كىم جازعان؟ ج. الماشيەۆ
2. ەرتەگىدە نەشە كەيىپكەر بار؟ قاۋىن، قاربىز، اتا، بالا، اۆتور.
3. قاۋىن كىممەن كەزدەستى؟ بالامەن، اتامەن.
4. نە ءۇشىن كەزدەستى؟ ەن دالادا ولمەۋ ءۇشىن.
5. قاۋىننىڭ شىققان مەكەنى؟ ەگيپەت.
6. دوستىق تۋرالى ماقال ماتەل ايت.
بەس جولدى ولەڭ:
وي تولعانىس
1. نە؟ قاربىز قاۋىن
2. قانداي؟ ءتاتتى، ءدامدى پايدالى، شىرىندى
3. نە ىستەيدى؟ وسەدى، ونەدى، ءشىريدى كوبەيەدى، پىسەدى
4. سويلەم ءبىز باقشادا قاربىز جينادىق قاۋىن ءشولدى باسادى
5. سينونيم كوكونىس
«ۇشقىر وي»
1. دوس - ەگىز، دۇشپان -....... سەگىز، ۆوسەم، ەيت.
2. اعاش تامىرىمەن مىقتى،
......... دوسىمەن مىقتى. ادام، چەلوۆەك، مەن.
3، ەرەگىسكەن..... بولمايدى. دوس، درۋگ، فرەند.
4. دوسى جوق ادام
...... جوق تاعام. تۇزى، سول، سولد.
5. جامان جولداستان
جاقسى....... ارتىق. دۇشپان، ۆراگ.
اۋكسيون ويىنى فيشكا ۇتۋ
1. مىسال دەگەنىمىز نە؟
2. حالىق اۋىز ادەبيەتى دەگەنىمىز نە؟
3. ايتىس دەگەنىمىز نە؟
4. ەرتەگى دەگەنىمىز نە؟
5. اسىرەلەۋ دەگەنىمىز نە؟
6. شەشەندىك سوزدەر دەگەنىمىز نە؟
ساباقتى قورىتۋ.
وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
تاقىرىبى: ج. الماشيەۆ «قاۋىن مەن قاربىز»
ماقساتتارى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلار ەرتەگىنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرەدى. ەرتەگى مازمۇنى مەن تانىسا وتىرىپ نەگىزگى ويدى، يدەيانى ۇعىنادى. ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن ەركىن ايتۋعا ماشىقتانادى.
تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى دوستىققا، بىرلىككە، تۋعان ەلىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىعى: ەرتەگىدەگى كەزدەسەتىن ورالىمدى ءسوز ماعىناسىن ۇعىندىرۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن بايقاعىشتىعىن جەتىلدىرەدى. ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن دامىتۋ.
ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ
كورنەكىلىگى: سلايد، سۋرەتتەر
ساباقتىڭ ءادىسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگيالارى، پروبلەمالىق سۇراقتار مەن تاپسىرمالار
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
- وقۋشىلارمەن امانداسۋ.
- وقۋشى نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
وقۋشىلاردان مازمۇنىن سۇراۋ.
اۆتور تۋرالى تولىقتاي ماعلۇمات الۋ.
وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا كورىنىس قويۋ.
سۇراق - جاۋاپ پىسىقتاۋ:
1. ەرتەگىنىڭ اۆتورى كىم؟
2. ەكى اعاشتىڭ ءبىر - بىرىمەن رەنجىسۋىنە نە سەبەپ بولدى؟
3. قايىڭ مەن قارااعاشتىڭ اشۋلانۋىنا توبىلعىنىڭ قانداي سوزدەرى اسەر ەتتى.؟
4. قارااعاشتىڭ قىلىعى كوز الدىڭا قانداي ادامدى ەلەستەتتى؟
جاڭا ساباق
1. ءسوزجۇمباقتى شەشەيىك:
1. قىراندار ىشىندەگى ەڭ ءىرى ءبىتىمى مىعىم، جىلدام ۇشاتىن قۇس قالاي اتالادى؟
2. بەتىندە توبە كوپ كەزدەسەتىن جازىقتى قانداي جازىق دەپ اتايمىز؟
3. قولتىراۋىن ءسوزىنىڭ ورىسشاسى
4. قاراعاندىدان الىناتىن جانعىش پايدالى قازبا
5. ءسوز ماعىناسىن وزگەرتەتىن قوسىمشا نە دەپ اتالادى؟
6. بىرنەشە سانداردى كوبەيتكەن كەزدە، كورشىلەس ەكى كوبەيتكىشتەردى ولاردىڭ كوبەيتىندىسىمەن اۋىستىرسا نەمەسە جاقشالاردىڭ ورنىن وزگەرتسە كوبەيتىندىنىڭ ءمانى وزگەرمەيدى. بۇل كوبەيتىندىنىڭ قانداي قاسيەتى دەپ اتالادى؟
7. ەڭ كىشى ۋاقىت بىرلىگى.
جۇمباق شەشەيىك:
ءىشى جۇمساق، سىرتى قاتتى، دومالانعان الا باس
ەتتى - سەكەر، ءسۇتى - ءتاتتى. ءدامدى شىرىن دايار اس
قاربىز قاۋىن
2. ماعىنانى تانۋ.
حالىق اۋىز ادەبيەتى دەگەنىمىز نە؟
حالىق اراسىندا اۋىزشا شىعارىلىپ، ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتكەن شىعارمالار حالىق اۋىز ادەبيەتى دەپ اتالادى.
ەرتەگى اڭىز
باتىرلار جىرى بەسىك جىرى
جاڭىلتپاش ايتىس
سونىڭ ىشىندە ءبىز بۇگىن ەرتەگىمەن تانىسامىز.
كەيبىر ەرتەگىنىڭ شىعارۋشى اۆتورى بەلگىلى بولعاندىقتان، ونى ادەبي ەرتەگى دەپ اتايدى.
- بۇگىنگى ەرتەگىنىڭ اۆتورى جولتاي الماشيەۆ.
توپتاستىرۋ ءادىسى:
3. سۋرەت بويىنشا جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
وقۋشىلاردى رولگە ءبولىپ وقىتۋ.
ءماتىن استىنداعى سۇراققا جاۋاپ بەرۋ.
جوسپار قۇرۋ.
جوسپار.
1. قاۋىن مەن قاربىزدىڭ دوستىعى.
2. قاۋىن مەن قاربىزدىڭ شەشىمى.
3. اتايدىڭ قاۋىندى تاۋىپ الۋى.
4. قاربىزدىڭ مۇڭى، جالعىزسىراۋى.
5. بالانىڭ قاربىزدى تاۋىپ الۋى.
6. اتانىڭ داندەردى ەگۋى.
7. كوپتى كورگەن اتا.
داپتەرمەن جۇمىس.
سوزدىك جۇمىسى.
- بالالار ولاي بولسا مەن سەندەرگە قاربىز بەن قاۋىن تۋرالى قىسقاشا مالىمەت بەرەيىن
قاۋىن - قاۋىننىڭ ەڭ العاش پايدا بولعان مەكەنىن ءدال باسىپ ايتۋ قيىن. دەگەنمەن، قاۋىننىڭ وتانى - ەگيپەت دەپ تۇجىرىم جاساعان. جەر بەتىندەگى مەملەكەتتەر قاۋىندار ەگيپەتتەن تاراعان دەيدى. ال «ارابتار»ورتاعاسىرلاردا قاۋىندى جەرگە تۇسكەن «جۇماقتىڭ جەمىسى»رەتىندە تانىعان. قاۋىن كوبىنەسە يتاليانداردىڭ سۇيىكتى تاعامدارى بولعان. تاريحشىلاردىڭ ايتۋىنشا ريم يمپەراتورى كلاۆديي البين تاڭعى اسقا 10 قاۋىندى بىردەن جەگەن ەكەن.
قاۋىننىڭ قۇرامىندا قانت، ا، ر، س دارۋمەندەرى گليۋكوزا بار. قاۋىن جازدىڭ اپتاپتى ىستىق كۇندەرى ءشولدى جاقسى باسادى.
قاربىز – قاربىزدىڭ وتانى – افريكا. دالىرەك ايتساق وڭتۇستىك افريكا سانالادىيۋقاربىزدىڭ سول افريكادان بۇكىل الەمنىڭ تۇكپىر - تۇكپىرىنە تارالعان. قاربىزدىڭ قىتايداعى مارتەبەسى وتە جوعارى. سەبەبى، كۇنى بۇگىنگە دەيىن قىتايلىقتار قىركۇيەك ايىندا «قاربىز مەرەكەسىن» اتاپ وتەدى ەكەن. قاربىزدىڭ قۇرامىندا فرۋكتوزا، ۆ1، ۆ2، س دارۋمەندەرى، ازوتتى زاتتار بار.
- ەندى بالالار قايتادان ساباعىمىزعا كوشەيىك. ولاي بولسا بۇگىنگى قاۋىن مەن قاربىزدىڭ دوستىعىنا ارناپ بىرلىك، دوستىق تۋرالى كىم ماقال ماتەل بىلەدى ەكەن؟
جاياۋدىڭ شاڭى شىقپاس
جالعىزدىڭ ءۇنى شىقپاس.
ستراتەگيا«كۋبيزم»
1. ەرتەگىنى كىم جازعان؟ ج. الماشيەۆ
2. ەرتەگىدە نەشە كەيىپكەر بار؟ قاۋىن، قاربىز، اتا، بالا، اۆتور.
3. قاۋىن كىممەن كەزدەستى؟ بالامەن، اتامەن.
4. نە ءۇشىن كەزدەستى؟ ەن دالادا ولمەۋ ءۇشىن.
5. قاۋىننىڭ شىققان مەكەنى؟ ەگيپەت.
6. دوستىق تۋرالى ماقال ماتەل ايت.
بەس جولدى ولەڭ:
وي تولعانىس
1. نە؟ قاربىز قاۋىن
2. قانداي؟ ءتاتتى، ءدامدى پايدالى، شىرىندى
3. نە ىستەيدى؟ وسەدى، ونەدى، ءشىريدى كوبەيەدى، پىسەدى
4. سويلەم ءبىز باقشادا قاربىز جينادىق قاۋىن ءشولدى باسادى
5. سينونيم كوكونىس
«ۇشقىر وي»
1. دوس - ەگىز، دۇشپان -....... سەگىز، ۆوسەم، ەيت.
2. اعاش تامىرىمەن مىقتى،
......... دوسىمەن مىقتى. ادام، چەلوۆەك، مەن.
3، ەرەگىسكەن..... بولمايدى. دوس، درۋگ، فرەند.
4. دوسى جوق ادام
...... جوق تاعام. تۇزى، سول، سولد.
5. جامان جولداستان
جاقسى....... ارتىق. دۇشپان، ۆراگ.
اۋكسيون ويىنى فيشكا ۇتۋ
1. مىسال دەگەنىمىز نە؟
2. حالىق اۋىز ادەبيەتى دەگەنىمىز نە؟
3. ايتىس دەگەنىمىز نە؟
4. ەرتەگى دەگەنىمىز نە؟
5. اسىرەلەۋ دەگەنىمىز نە؟
6. شەشەندىك سوزدەر دەگەنىمىز نە؟
ساباقتى قورىتۋ.
وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
You Might Also Like
-
مەكتەپ – جەتكىنشەك ۇرپاقتىڭ ويىن قالىپتاستىراتىن شەبەرحانا. ەگەر بولاشاقتى قولدان شىعارىپ العىڭ كەلمەسە، ونى قولدا بەرىك ۇستاۋ كەرەك.
