InfoHub Logo

قازاق ەلى - ۇلى دالا ەلى دەگەن كيەلى ۇعىمدار ۋاقىت ارناسىمەن سان قيلى ءداۋىردى باستان وتكەرگەن حالقىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنگى حال-كۇيىنەن حابار بەرەتىندەي. وتانعا دەگەن شىنايى ماحاببات، بۇگىنگى ۇرپاق الدىنداعى اتا-بابالارىمىزدىڭ اڭساعان ەركىندىگى ۇلى جەڭىسكە جەتكىزدى. قازاق ەلى قازاق حاندىعىن قۇرۋدان باستالعان قاسيەتتى بورىش «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىنا نەگىز بولىپ، قازاقستاننىڭ وسىپ-وركەندەۋىنە جول اشاتىن باستى جوبا بولدى. قازاق ەلىنىڭ تامىرى تەرەڭگە جايىلعان ەل تاريحىنان سىر شەرتەر بولساق، ءبىز قازاق نە كورمەدىك، قانشاما قيىن قىستاۋلاردى، اشارشىلىق پەن سوعىس (ادەيى ۇيىمداستىرىلعان اشارشىلىق پەن 1941-1945جج ۇلى وتان سوعىسى، 1979-1989 جج اراسىنداعى اۋعان سوعىسى مەن قاتار كەشەگى 1986 ج 16 جەلتوقساننىڭ قاندى وقيعاسى) ەلدەن جىراققا كەتىپ تىلىمىزدەن ايىرىلۋ، بارلىعىن باستان كەشىردىك. ءبىراق وسىنىڭ بىردە-بىرىنە قايمىقپاستان كەشەگى وتكەن باتىر اعا-اپالارىمىز بولماسا بۇگىنگى كۇنگى تاۋەلسىزدىك جولىنا امان-ەسەن جەتەرمە ەدىك؟ بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن جانىن اياماي، ءوز ءومىرىن قازاق ەلى ءۇشىن قاسىق قانى قالعانشا كۇرەسىپ بىزگە اڭساعان ەركىندىكتى الىپ بەردى. مىنە، وسىنىڭ ءوزى - ماڭگىلىك ەلدىڭ شاڭىراعى بولىپ تابىلدى.

تاۋەلسىزدىك الىپ، ەل بولىپ ەسىمىزدى جيناعان كۇننەن باستاپ، قازاقتىڭ قامىن جەيتىن پەرزەنتى – نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى ەلدىڭ جوعىن جوقتاپ، اسىلىن ارداقتاپ كەلەدى. بۇكىل الەم قىزىعا قارايتىن ەلىمىزدەگى تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىق، ەكونوميكالىق دامۋ، ۇلتارالىق تاتۋلىق – ەلباسىمىزدىڭ سىندارلى ساياساتكەرلىگىنىڭ جەمىسى. 1991 جىلى قازاق ەلى تاۋەلسىزدىگىن الەمگە پاش ەتىپ، مويىنداتتى. بۇل كۇن بۇكىل قازاق حالقى ءۇشىن ۇمىتىلماس، اسقان ءبىر مەيرام (اق تۇيەنىڭ قارنى جارىلعان كۇن) دا بولدى، قايسار جاستارىن جوعالتقان قارالى كۇن دە بولدى. ايدىڭ ون بەس كۇنى قاراڭعى بولسا ون بەسى جارىق دەگەن دەپ، قازاق ەلى بارلىق قايعىنى ۇمىتتى دا، وسى كۇنگە شۇكىرشىلىگىن ايتتى... جەرىمىزدىڭ كەڭدىگىندەي   كوڭىلى كەڭ دارحان «قازاق» دەگەن حالىقپىز. وسى پەيىلىمىزدىڭ كەڭدىگىنىڭ ارقاسىندا قازاق  جەرىندە كوپتەگەن كوپ ۇلتتى حالىقتار مەكەندەيدى. ماسەلەن: ءجۇز وتىزعا جۋىق ۇلتتار وزبەك، قىرعىز، ورىس، تاجىك، تۇرىك، ازەربايجان ت.ب ۇلت وكىلدەرى مەن ون سەگىز كونفەسسيالىق توپ وكىلدەرىنىڭ بەرەكە-بىرلىگى جاراسىپ، ىنتىماقتاستىقتا ءومىر ءسۇرىپ جاتۋى - ەلىمىزدىڭ ۇستانىپ وتىرعان بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى ساقتاۋ جولىنداعى ۇتىمدى ساياساتى مەن جۇزەگە اسىرىپ وتىرعان اۋقىمدى ارەكەتتەرىنىڭ كورىنىسى. سونىمەن قاتار ەلباسىمىز ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ نۇسقاۋىمەن شەت مەملەكەتتەردەگى قانداس باۋىرلارىمىزدى شاقىرتىپ، جاعداي جاراتقاندىعى وسىعان دايەك. بۇل دا ءبىر ماڭگىلىك ەلدىڭ ايعاعى. بۇگىنگى قازاق ەلىنىڭ باستى ماقساتى - الەۋەتى جوعارى، ەكونوميكاسى مىعىم، بىرلىگى جاراسقان، باسەكەلەستىككە قابىلەتتى، دامىعان 50 ەلدىڭ قاتارىنان كورىنۋى. وسى رەتتە، قازاقستان رەسپۋبلياسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ «ماڭگىلىك ەل» باستاماسى ۇلى ماقساتتارعا جەتەلەيتىن يگى قادام بولارى انىق. بوستاندىق، ەركىندىك، تاۋەلسىزدىك - بابالار ارمانى. ال تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەن سوڭ ونى ساقتاپ قالۋ، ودان دا قيىن. تاۋەلسىزدىكتى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ەل ىشىندە الاۋىزدىققا جول بەرمەۋ قاجەت.

ال، ول ءۇشىن حالىققا ءبىرتۇتاس يدەيا، العا جەتەلەيتىن باعىت-باعدار، ماقسات-مۇرات كەرەك.
1. قازاقستان مەن استاناننىڭ تاۋەلسىزدىگى
2. ۇلتتىق بىرلىك، ءبىزدىڭ قوعامىمىزداعى ءبىتىم مەن كەلىسىم
3. زايىرلى قوعام جانە جوعارى رۋحانيلىق
4. يندۋستريالاندىرۋ مەن يننوۆاسيالار نەگىزىندەگى ەكونوميكالىق ءوسىم
5. جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامى
6.ت اريحتىڭ، مادەنيەت پەن ءتىلدىڭ ورتاقتىعى
7. ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جانە ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ جالپى الەمدىك جانە وڭىرلىك پروبلەمالاردى شەشۋگە جاھانداق ات سالىسۋى. وسى قۇندىلىقتار ارقاسىندا ءبىز ءاردايىم جەڭىسكە جەتتىك، ەلىمىزدى نىعايتتىق، ۇلى جەتىستىكتەرىمىزدى ەسەلەدىك. جاڭا قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمنىڭ يدەيالىق نەگىزى وسى مەملەكەت قۇراۋشى، جالپىۇلتتىق قۇندىلىقتاردا جاتىر.

ماڭگىلىك ەل بولۋ بابالارىڭنىڭ بابالارى ارمانداعان، اڭساعان اسىل مۇراتتى بالالارىنىڭ بالالارى ارداق تۇتاتىنداي مەملەكەت ورناتۋ دەگەندى، ەندى ەشقاشان بوگدەنىڭ بوداندىعىنا تۇسپەيتىن، حالىقتىعىن، ۇلتتىعىن، ەلدىگىن، مەملەكەتتىلىگىن ءارقاشان اسپەتتەيتىن، ۇلگىلى ۇردىستەرىن ماقتان ەتىپ، بار زاماندا دا ۇلى مەن قىزىنىڭ باعى باسىندا تۇراتىن، بارشا حالقىنىڭ باقىتى باياندى بولاتىن ەل قۇرۋ بولدى دەيدى ەلباسىمىز. ەندەشە ءبىز قازاق ەلى تاۋەلسىزدىكپەن بىرگە ماڭگىلىك ەلدىڭ مۇراتتارىنا قول جەتكىزدى. ءبىز ەلىمىزدىڭ جۇرەگى، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تىرەگى بولعان استانا قالامىزدى تۇرعىزدىق. ماڭگىلىك ەل - بولاشاقتىڭ جوباسى، سوندىقتان ول ۇرپاقتار ساباقتاستىعى مەن جالعاساتىنى ءمالىم. ۇلى دالا ەلىنىڭ عالامات تاريحى مەن قايتالانباس قۇندىلىقتارى تۋرالى ساليقالى ويلار ايتىپ، ۇرپاققا ۇلاعات بولاتىنداي يگى ىستەر اتقارۋ - بۇگىنگى ۇرپاققا مىندەت، كەلەشەك ۇرپاققا - امانات. ەندىگى ۇرپاق - ماڭگىلىك قازاقتىڭ پەرزەنتى. ەندەشە، قازاق ەلىنىڭ ۇلتتىق يدەياسى - ماڭگىلىك ەل! كوز قاراشىعىمزداي ساقتاۋ ماڭگى مۇراتىمىز!

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:
1. ەلباسى جولداۋى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى 2016 ج قاراشا ايىنداعى سانى
2. ەلباسى جولداۋى - 2016ج
3. عالامتوردان الىنعان ماتەريالدار

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى
سايرام اۋدانى، جىبەك جولى اۋىلى
«بوكەيحان» اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
ماتەماتيكا جانە ينفورماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
اككۋلييەۆ يلياس داۋتوۆيچ

---