قازاق ولەڭىنىڭ بوزتورعايى - ءسابيت
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قازاق ولەڭىنىڭ بوزتورعايى - ءسابيت». ءسابيت دونەنتايەۆ. «زامان كىمدىكى؟»، «بوزتورعاي» ولەڭدەرى
6 - سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى بىلىمدىلىك: ءسابيت ءومىرىنىڭ كەيبىر تۇستارىمەن تانىستىرۋ. اقىن شىعارماشىلىعىنا ءتان ەرەكشەلىكتى ايقىنداي وتىرىپ، مىسال جانرىنداعى ولەڭدەرىنىڭ سيۋجەتىمەن تانىستىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، مانەرلى وقۋعا، جۇيەلى بايانداۋعا، تۇجىرىمداما جاساۋعا داعدىلاندىرۋ؛
تاربيەلىك: قايىرىمدىلىققا، جاناشىرلىققا، مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ءسابيت «اقىندىق جولى»، توپتاستىرۋ، تالداۋ، سالىستىرۋ، وي قورىتۋ. سلايدتار، ساحنالىق قويىلىم.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباق بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ؛
II. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ.
1. «قازاق ولەڭىنىڭ بوزتورعايى» اتانعان ءسابيتتىڭ ءومىرى جانە شىعارماشىلىعىنا قىسقاشا توقتالامىن.
2. ءسابيت قايعىسى - حالىق قايعىسى، حالىق باسىنا تۇسكەن اۋىرتپالىق. سەبەبىن اقىن قوعام ومىرىندەگى الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتەن، تاپتىق قاتىناستان ىزدەيدى. زامان اعىمىن اڭعارعان اقىن قوعام يگىلىگى: جەر - سۋ، ورمان قوجالىعى، ەل بيلىگى كۇشتىلەردىڭ قولىندا، تەكتىنىڭ اۋزىندا ەكەنىن اشىق ايتادى. مىسالى: «زامان كىمدىكى؟» ولەڭىن وقىپ كورەيىك.
3. وقۋشىلاردىڭ ولەڭنەن العان اسەرىن ساراپتاي وتىرىپ، ويلارىن جيناقتاپ، تاقتادا توپتاستىرۋ.
توپتاستىرۋ ستراتەگياسى
زامان
↓
كۇشتىنىكى، قاراباسقىردىكى، ازۋلىنىكى، تاقسىردىكى، تىرناقتىنىكى، تىستىنىكى
قارا باس، جان → پاتشانىكى
داۋلى مال → شەشەندىكى
ابىروي، كىسىلىك → اقشانىكى
بيلىك، جيعان مال، سويلەر ءسوز → زوردىكى
وقۋشىلاردىڭ ولەڭ مازمۇنىنان ۇققاندارىن تالداي كەلە، سالىستىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ.
4. ۆەنن دياگرامماسىن تولتىرۋ. وتكەن جانە بۇگىنگى زاماندى سالىستىرۋ.
تۋعان حالقىنىڭ جاناشىرى ءسابيتتىڭ ەلىنىڭ قورعانسىز، مۇشكىل ءحالىن تانىتقان مىسال ولەڭدەرى دە بارشىلىق. سونىڭ ءبىرى – «بوزتورعاي» ولەڭى.
5. «بوزتورعاي» ولەڭى - جەر - سۋىنان ايرىلعان قازاقتاردىڭ پاتشا وكىمەتىنە قارسى كۇرەسىنە ارنالعان. اقىن پاتشانىڭ بيلەۋ ءتارتىبىن ساتىلاپ سىنايدى.
- بوزتورعاي قانداي قۇس؟- دەگەن سۇراق قويا وتىرىپ، وزدەرى بىلەتىندەرىن ايتقىزامىن.
قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
توپتاستىرۋ
بوزتورعاي → كىپ – كىشكەنتاي، شىر - شىر ەتەدى، ەرتە ويانادى، موپ – مومىن
ماعىنانى تانۋ.
6. ولەڭدى مانەرلەپ وقىتۋ. وي تاستاۋ. ولەڭ شۋماقتارىنداعى قۇستار ارقىلى اقىن كىمدەردى كورسەتپەك بولعان؟ جان - جانۋارلاردىڭ بەينەسى ارقىلى ومىردەگى ادامداردىڭ ءىس - ارەكەتىن بەينەلەۋ قالاي اتالۋشى ەدى؟ (اللەگوريا)
ەندەشە، ءار الۋان قۇستار ارەكەتى ارقىلى كىمدەردىڭ بەينەسىن سومداعان ەكەن، جيناقتاي قويايىق. وقۋشىلار ماتىننەن تەرىپ، داپتەرلەرىنە توپتاستىرىپ جازادى.
♦ كەدەي شارۋا
↓
بوزتورعاي، بودەنە، ۇيرەك، قاز
♦ ۇلىق بولىس
↓
تۇرىمتاي، قىرعي، لاشىن، قارشىعا
7. ولەڭدى رولگە ءبولىپ، مانەرلەپ وقيدى. ماتىنگە جوسپار قۇرادى.
8. ولەڭ قۇرىلىسىنا تالداۋ
تاپقانىن// بۇركىتتى ىزدەپ، // تاپپاعانىن، ---- ا
شاققانىن// ىشكى مۇڭىن، // شاقپاعانىن - ---- ا
بىلمەيمىن// ءالى كۇنگە //ەستىگەم جوق، ----------- ب
جاتقانىن //جانى تىنىش، // جاتپاعانىن. ---- ا
11 - 12 بۋىندى، 3 بۋناقتى قاراولەڭ ۇيقاسىمەن جازىلعان.
شىعارماشىلىق جۇمىس. 1. مىسال جەلىسىمەن ساحنالىق كورىنىس قويادى.
( تاپسىرما كۇنىلگەرى بەرىلگەن)
2. بوزتورعاي پانا تابا الدى ما ەكەن؟ ولەڭدى جالعاستىرىپ، ءوز ويلارىڭدى جازىڭدار.
ءىىى. ساباقتى بەكىتۋ.
ا) سونىمەن، بالالار، بوزتورعاي قانداي بەينە؟
بوزتورعاي - حالىق سەنگەن وكىل. ول حالىق مۇڭىن شاعاتىن ءادىل اكىمدى ىزدەيدى، جەر - جيھاندى كەزەدى، الايدا بارعان جەرىنەن قورلىقتان باسقانى تابا المايدى.
ءا) ءسابيت كىمدەردىڭ مۇڭىن جىرلادى، جوعىن جوقتادى؟
ۇيگە: ءسابيت ولەڭدەرىن مانەرلەپ وقۋ. «باقىتتى بالداۋرەن بالالىق» اتتى وي - تولعاۋ جازىپ كەلۋ.
6 - سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى بىلىمدىلىك: ءسابيت ءومىرىنىڭ كەيبىر تۇستارىمەن تانىستىرۋ. اقىن شىعارماشىلىعىنا ءتان ەرەكشەلىكتى ايقىنداي وتىرىپ، مىسال جانرىنداعى ولەڭدەرىنىڭ سيۋجەتىمەن تانىستىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، مانەرلى وقۋعا، جۇيەلى بايانداۋعا، تۇجىرىمداما جاساۋعا داعدىلاندىرۋ؛
تاربيەلىك: قايىرىمدىلىققا، جاناشىرلىققا، مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ءسابيت «اقىندىق جولى»، توپتاستىرۋ، تالداۋ، سالىستىرۋ، وي قورىتۋ. سلايدتار، ساحنالىق قويىلىم.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباق بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ؛
II. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ.
1. «قازاق ولەڭىنىڭ بوزتورعايى» اتانعان ءسابيتتىڭ ءومىرى جانە شىعارماشىلىعىنا قىسقاشا توقتالامىن.
2. ءسابيت قايعىسى - حالىق قايعىسى، حالىق باسىنا تۇسكەن اۋىرتپالىق. سەبەبىن اقىن قوعام ومىرىندەگى الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتەن، تاپتىق قاتىناستان ىزدەيدى. زامان اعىمىن اڭعارعان اقىن قوعام يگىلىگى: جەر - سۋ، ورمان قوجالىعى، ەل بيلىگى كۇشتىلەردىڭ قولىندا، تەكتىنىڭ اۋزىندا ەكەنىن اشىق ايتادى. مىسالى: «زامان كىمدىكى؟» ولەڭىن وقىپ كورەيىك.
3. وقۋشىلاردىڭ ولەڭنەن العان اسەرىن ساراپتاي وتىرىپ، ويلارىن جيناقتاپ، تاقتادا توپتاستىرۋ.
توپتاستىرۋ ستراتەگياسى
زامان
↓
كۇشتىنىكى، قاراباسقىردىكى، ازۋلىنىكى، تاقسىردىكى، تىرناقتىنىكى، تىستىنىكى
قارا باس، جان → پاتشانىكى
داۋلى مال → شەشەندىكى
ابىروي، كىسىلىك → اقشانىكى
بيلىك، جيعان مال، سويلەر ءسوز → زوردىكى
وقۋشىلاردىڭ ولەڭ مازمۇنىنان ۇققاندارىن تالداي كەلە، سالىستىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ.
4. ۆەنن دياگرامماسىن تولتىرۋ. وتكەن جانە بۇگىنگى زاماندى سالىستىرۋ.
تۋعان حالقىنىڭ جاناشىرى ءسابيتتىڭ ەلىنىڭ قورعانسىز، مۇشكىل ءحالىن تانىتقان مىسال ولەڭدەرى دە بارشىلىق. سونىڭ ءبىرى – «بوزتورعاي» ولەڭى.
5. «بوزتورعاي» ولەڭى - جەر - سۋىنان ايرىلعان قازاقتاردىڭ پاتشا وكىمەتىنە قارسى كۇرەسىنە ارنالعان. اقىن پاتشانىڭ بيلەۋ ءتارتىبىن ساتىلاپ سىنايدى.
- بوزتورعاي قانداي قۇس؟- دەگەن سۇراق قويا وتىرىپ، وزدەرى بىلەتىندەرىن ايتقىزامىن.
قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
توپتاستىرۋ
بوزتورعاي → كىپ – كىشكەنتاي، شىر - شىر ەتەدى، ەرتە ويانادى، موپ – مومىن
ماعىنانى تانۋ.
6. ولەڭدى مانەرلەپ وقىتۋ. وي تاستاۋ. ولەڭ شۋماقتارىنداعى قۇستار ارقىلى اقىن كىمدەردى كورسەتپەك بولعان؟ جان - جانۋارلاردىڭ بەينەسى ارقىلى ومىردەگى ادامداردىڭ ءىس - ارەكەتىن بەينەلەۋ قالاي اتالۋشى ەدى؟ (اللەگوريا)
ەندەشە، ءار الۋان قۇستار ارەكەتى ارقىلى كىمدەردىڭ بەينەسىن سومداعان ەكەن، جيناقتاي قويايىق. وقۋشىلار ماتىننەن تەرىپ، داپتەرلەرىنە توپتاستىرىپ جازادى.
♦ كەدەي شارۋا
↓
بوزتورعاي، بودەنە، ۇيرەك، قاز
♦ ۇلىق بولىس
↓
تۇرىمتاي، قىرعي، لاشىن، قارشىعا
7. ولەڭدى رولگە ءبولىپ، مانەرلەپ وقيدى. ماتىنگە جوسپار قۇرادى.
8. ولەڭ قۇرىلىسىنا تالداۋ
تاپقانىن// بۇركىتتى ىزدەپ، // تاپپاعانىن، ---- ا
شاققانىن// ىشكى مۇڭىن، // شاقپاعانىن - ---- ا
بىلمەيمىن// ءالى كۇنگە //ەستىگەم جوق، ----------- ب
جاتقانىن //جانى تىنىش، // جاتپاعانىن. ---- ا
11 - 12 بۋىندى، 3 بۋناقتى قاراولەڭ ۇيقاسىمەن جازىلعان.
شىعارماشىلىق جۇمىس. 1. مىسال جەلىسىمەن ساحنالىق كورىنىس قويادى.
( تاپسىرما كۇنىلگەرى بەرىلگەن)
2. بوزتورعاي پانا تابا الدى ما ەكەن؟ ولەڭدى جالعاستىرىپ، ءوز ويلارىڭدى جازىڭدار.
ءىىى. ساباقتى بەكىتۋ.
ا) سونىمەن، بالالار، بوزتورعاي قانداي بەينە؟
بوزتورعاي - حالىق سەنگەن وكىل. ول حالىق مۇڭىن شاعاتىن ءادىل اكىمدى ىزدەيدى، جەر - جيھاندى كەزەدى، الايدا بارعان جەرىنەن قورلىقتان باسقانى تابا المايدى.
ءا) ءسابيت كىمدەردىڭ مۇڭىن جىرلادى، جوعىن جوقتادى؟
ۇيگە: ءسابيت ولەڭدەرىن مانەرلەپ وقۋ. «باقىتتى بالداۋرەن بالالىق» اتتى وي - تولعاۋ جازىپ كەلۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
№2 لەنينگراد ورتا مەكتەبىنىڭ
-
ماقساتى: توپتىق ىشكى قارىم - قاتىناستى دامىتۋ، توپتىق ءىس - ارەكەتتى قالىپتاستىرۋ، باسقا ادامداردىڭ كوزقاراسىمەن كەلىسە ءبىلۋ. سەنىمدىلىكتى، بىرلىكتى ارتتىرۋ، توپتى جانە ءار قاتىسۋشىنى سەزىنۋ.
