قازاق ءتىلىن جەك كورەتىن شاحتوم
شاحتكومنىڭ كىشكەنتاي كابينەتىندە وتىرمىن. مەن مۇندا تۇرا كەلگەنىم جوق، الدىمەن ەڭ دەگەندە وسى بولار دەپ ءبىرىنشى كابينەتتىڭ تورىندەگى سۇلىكشە سۇزىلە قارايتىن سارى جىگىتكە جولىققام. اماندىقتان كەيىن و كىسى: «گازەت تاراتۋدىڭ ءجونىن بىلەتىن-پارتورگ كۋشين، وزگە جۇمىستارىڭدى ورىنباسارىم-اق ءبىتىرىپ بەرەدى — دەپ مەنى وسىلاي الداعان بولاتىن. قالىڭ كوشەمەن قورجاڭداپ قىزىل ۇستەلدىڭ ورتاڭ بەلىندەگى جىلماڭداعان سۇرشۇناق جىگىتتىڭ الدىنا كەپ جالپ ەتە قالعامىن.
— ءبىز 34-جىلعى كەمشىلىكتى 35-جىلدا جويعالى جاتىرمىز، «تاك چتو» ءبىز ءسۇيتىپ جاندانعالى جاتىرمىز — دەپ باستادى ءسوزىن.
امالسىزدان عافۋ ەتىڭىز:
— گازەت تاراتۋدا قانداي ءادىس قولداندىڭىزدار؟ — دەدىم كۇلىمسىرەپ.
— ءادىسىمىز سول، پرەزيديۋمدە قاراپ ءار ۋچاستكوۆوي، دەسياتنيك، بريگادير ءوز ىستەرىن جاپپاي «گازەتتەندىرۋگە» جاۋاپتى — دەپ قاۋلى الدىق. پو موەمۋ، گازەتسىز جۇمىسشى جوق. پلانىن ۇمىتىپ وتىرمىن. فاكتيچەسكيي نە بولعانىن كۋشيننەن بىلەمىز — دەدى شالقاڭ ەتىپ.
— پودشيۆكا تىگىپ وتىرا ما؟ گازەتتىڭ يەلەرىنە ءتيۋى قانداي؟ — دەدىم تاعى الگى شاحتكوم تولەپبەكۇلىنا.
— پاتشەپكە دەگەنىڭىز بىزدە بار-بار... ولكەلىك، وبلىستىق گازەتتەردىڭ دە مۇرنىنا كوندىر قويامىز — دەپ ەزۋ تارتتى دا-گازەتتىك كەڭسەدە جاتۋى جويىلعان. كاك پوچتا اكەلەدى تاك قولدى-قولىنا بەرەمىز. بىرەن — ساراڭ بولماسا گازەت المادىم دەگەندى كورە المايسىز، — دەپ انەبىر جىگىتتىڭ سوزىنە بۇرىلىپ كەتتى.
اق شكافتىڭ ىعىندا كوكشىل كوز جىگىت شۇقىپ، تيىشسىزدانىپ وتىرعان حاتشى بالاعا جاقىنداپ پودشيۆكالاردى كوردىم... وداقتىق، ولكەلىك، وبلىستىق گازەتتەرى جوق. جەرگىلىكتى گازەتتەردىڭ 1 يانۆاردان بەرگى ساندارىن بۇكتەپ دەلولاردىڭ اراسىنا قويا سالىپتى. قويمادا جاتقان گازەت كورىنبەدى. وسى نەمە دەكابردى كورسەت دەپ جۇرمەسە دەگەن كىسىشە «وتكەن ايلاردىڭ بۇرىنعى حاتشى ارحيۆكە بۋىپ تاستاعان كورىنەدى — دەپ حاتشى بەتىن تىرجيتتى، ۇقساتىپ وتىرعانداي-اق...
تولەپبەك ۇلى ەكەۋمىز قايتا اڭگىمەلەستىك.
— سىزگە دەكابر ايىندا 3 گازەت حابارىن جىبەردى. ءوز قولىمنان 6 حابار اكەپ تاپسىردىم. سونىڭ بىرەۋىنە ەشتەڭە ايتپاۋىڭىز، جاۋاپ قاتپاۋىڭىز قالاي؟ — دەدىم مەن تاعى.
— قوي... زناچيت بارىنە دە پوچتا ارقىلى ءتيىستى جاۋاپ قايىرعان بولارمىن — دەدى كۇمىلجىپ.
— قوي تۇرسىن، مۇمكىن، باسقا گازەتتەردە شىعار.
— ا كاك جى... وزدەرىڭدە... بىلەسىڭ انەۋكۇنى «ترۋد» گازەتى كەرەمەت ىستەگەن جوق پا... ولار زامەتكاسىن تەلەفونمەن كۇنبە-كۇن ەسكەرتىپ، قول-اياعىمىزدى ءبىر ۋىس قىپ وتىراتىن. «ب. ك.» دە وسىلاي ىستەيتىن. ال سەندەر ويتپەيسىڭدەر. ۇمىتىپ كەتەمىز. تاك چتو ءبىزدىڭ جۇمىس كوپ، ناۋقاننان ناۋقان. زامەتكالار قالتادا جۇرت جوعالىپ كەتەدى مە؟..ۇزاماي ايىرىلىپ قالامىز — دەپ قولىن سەكىرتىپ جىبەردى تولەپبەك ۇلى.
— راس، ولاردىڭ تەلەفونى شىلدىر ەتسە تاپسىرعانىن ورىنداي باستايسىڭدار. ءبىز كەلگەندە كومەيىڭ بۇلك ەتپەيتىنى قالاي؟ — دەپ مەن دە ىشقىنا ءتۇستىم.
ءبىراق، ول سۇراعىما قۇلاق اسپادى. ىلاجسىز جىلىتىپ:
— ءوزىڭىز قانداي گازەتتەرگە جازىلدىڭىز؟ — دەدىم تاعى شۇقىلاپ.
— مەن «كاز. پراۆداعا». «كار. كوممۋناعا»، «بولشيەۆيك كاشەرگاركاسىنا» جازىلدىم. «سوسيالدى قازاقستانعا» دا جازىلسام كەرەك. وزگەلەردى بوسا-بولماسا دا كەڭسەدەن پايدالانا جۇرەمىز دە...
— ايتەۋىر، قازاقشا گازەتتەردىڭ بىرەۋىن قىستىرعانىڭىز ابۇيىر بولعان ەكەن. قايسىسىن كوپ وقيسىز؟ «ك- پ. — عا» نەگە جازىلمادىڭىز؟
— «ك. پ-Fa» مەنەن وزگە دە جەتپەي مە؟ تاك چتو ءبىز كوميتەتپىز... ورىسشانى وقىساق نە ءتۇرلى سۋريەزني حابار-نۇسقاۋلاردى ون كۇن ەستىپ، سۋسىنىمىز قانادى. ىڭعاي قازاقشىل بولا بەرسەك... دەپ جىمىڭ-جىمىڭ ەتەدى الگى قازاق گازەتىن الدىرىپ وقىسام جەرگىلىكتى ۇلتشىل بولام با دەپ قاۋىپتەنۋدەن دەيمىن!؟
كابينەتىنەن شىعا بەرگەنىمدە:
— اۋ، جانىم؟ 34 جىلدىڭ بىقسىعان شالاسىن قارىستىرىپ قايتەسىڭ. كەل بەرى، جاڭا جىلعا كەلىسىم جاسايىق... جولداس ەمەس پە ەدى؟.. — دەدى. ماقۇلداعان كىسىشە باس يزەپ ءجۇرىپ كەتتىم.
ءبىراق ات سىرى يەسىنە ءمالىم. تولەپبەق ۇلىنىڭ سىرى بىزگە ءمالىم. بۇل ساباز 34 جىلدىڭ باسىندا دا 3-26 شاحتاداعى شاحتكومنىڭ ءبىر جينالىسىندا وتىرىپ:
— قازاق گازەتىنىڭ جايى بەلگىلى، ءوزىمىز وقىمايمىز... ءتىپتى ۇيىمداستىرۋىڭا دا قارسامىن... قابىرعا گازەتىڭمەن دە دوس ەمەسپىن — دەگەن پىكىرىن جۇرت انىق ەتكەن. «تۇزەلمەيتىن مىلجىڭ» اتتى فەلەتون بولىپ باسىلعان.
سول اۋرۋىن بيىل كۇزدەن بەرى تاعى قايتالاپ ءجۇر. كومىرشىلەر وداعىنىڭ نۇسقاۋشىسى بولىپ جۇرگەندە «قابىرعاسىنان قويىلعان ماسەلە جانە جامباستاپ جاتقان شاحتكوم» اتتى فەلەتوندى دا وسى اياقسىز قالدىرعان. ۇلت باسپا سوزىمەن قاشان دا قانى قاس. بۇل وزدىگىنەن ساۋىقپايدى.
مۇنى ءتيىستى ورىن اسقىندىرماي ساۋىقتىرعانى ءجون.
1935.
You Might Also Like
-
ءبىز مىنالاردى تالاپ ەتەمىز: تەزدىكتەن ءبىزدىڭ گازەتىمىزدىڭ ماتەريالىن جەر كوميسسارياتىنىڭ كوللەگياسىندا تەكسەرەمىز. كورىنە وپپورتۋنشىلدىققا سالىنىپ وتىرعان بىرديننىڭ جۇمىسىنان الىپ، پارتيا جولىمەن ج...
-
جولداستار، مەنى دە جالقاۋ قىلعان باتەڭكە. سەنبىلىكتىڭ بولارىن ءبىلىپ، وسىدان ەكى اي بۇرىن-اق ءبىر اڭگىمەسىنەن سىتىلعان باتەڭكەنى ساقتاپ-اق ءجۇر ەدىم، ناق سەنبىلىك بولاتىن كۇنى ۇشتى-كۇيدى جوق بولىپ شىق...
