قازاق حالقىنىڭ ادەت - عۇرىپتارى. ماتەريالدىق ەرەكشەلىكتەرى
مادەنيەتتانۋ
تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ ادەت - عۇرىپتارى. ماتەريالدىق ەرەكشەلىكتەرى.
ماقساتى: حالقىمىزدىڭ يگى داستۇرلەرىن، ىزگى - قاسيەتتەرىن، يناباتتىلىق، ىسكەرلىك داعدىلارىن، سالت - داستۇرلەردى بويلارىنا ءسىڭىرۋ.
مىندەتى:
بىلىمدىلىك: قازاق حالقىنىڭ ادەت – عۇرپى مەن سالت – داستۇرلەرى تۋرالى بايانداپ ماڭىزىن كورسەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، دۇنيەتانىمىن، ەتيكا - ەستەتيكالىق تالعامدارىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى جان - جاقتى ءبىلىمدى بولۋعا، سالت - ءداستۇردى قۇرمەتتەۋگە، ساقتاۋعا، قوناقجايلىلىققا، ادەپتىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ءادىس – تاسىلدەر: سۇراق – جاۋاپ، بايانداۋ،
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋ – قۇرالدارىنىڭ تولىقتىعىن، ساباققا دايىندىعىن قاداعالاۋ.
ءىى. ءبىلىمدى قابىلداۋعا دايارلاۋ.
جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبىن جازعىزىپ، ماقسات – مىندەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
ءىىى. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ كەزەڭى.
وي قوزعاۋ.
1. سالت - ءداستۇر دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟
2. ادەت - عۇرىپ دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟
ءداستۇر - لاتىنشا جاپسىرۋ، جالعاستىرۋ - تاريح بارىسىندا قالىپتاسىپ، ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسىپ وتىراتىن ادەت - عۇرىپتار، سالت - سانا، قوعامدىق ءتارتىپ، زاڭ، مۇرات پەن يگىلىك، مىنەز - قۇلىق قالىپتارى جانە ونەگەلى ونەر بولىپ تابىلادى.
ادەت - عۇرىپ - داستۇرگە اينالعان جالپىعا بىردەي قالىپتاسقان، ءار ەتنوسقا ءتان ورتاق ءتارتىپ سالت - سانا.
قانداي حالىقتىڭ بولماسىن سالت - داستۇرلەرى سول حالىقتىڭ مىنەز - قۇلقىن، قاسيەتتەرىن تانىتا الادى. مىسالى: قازاقتارعا ءتان باۋىرمال، اقجارقىن، قوناقجاي مىنەز. ارينە، بۇل قاسيەتتەر باسقا حالىقتاردا دا كەزدەسەدى. ءبىراق بۇل قاسيەتتەر ءار حالىقتا ءار قىرىنان كورىنىس بەرەدى. سونىمەن ۇلتتاردىڭ سالت - داستۇرىندەگى مىنەزدەرى مەن قاسيەتتەرى ءبىر - بىرىنە ۇقساپ، ءبىرىن - ءبىرى تولىقتىرادى.
كوپتەگەن عاسىرلاردىڭ بارىسىندا قازاقتاردىڭ وزىندىك بىرەگەي ادەت - عۇرىپتارى مەن سالت - داستۇرلەرى قالىپتاستى. قازاقتاردىڭ ادەت - عۇرىپتارى مەن سالت - داستۇرلەرى ءۇي ىشىندەگى وتباسىلىق جانە ادامداردىڭ وزگە دە توپتارى اراسىنداعى ءوزارا قارىم - قاتىناستاردى قالىپتاستىرۋدا ۇلكەن ءرول اتقاردى.
قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى تىرشىلىك كاسىبىنە، نانىم سەنىمىنە، ومىرگە دەگەن كوزقاراستارىنا بايلانىستى، ۇرپاقتان - ۇرپاققا بەرىلگەندە اۋىسىپ، وزگەرىپ، جاڭارىپ وتىرادى. قازىرگى ۋاقىتتىڭ ءومىر اعىمىنا بايلانىستى كەيبىرەۋلەرى تۇرلەنىپ قانا قويماي، جاڭادان ەنىپ تە جاتىر.
سالت - داستۇرلەردىڭ ۇرپاق تاربيەسىندەگى ءمانى زور. ول بالا تاربيەسىنە بايلانىستى، تۇرمىس - سالت جانە الەۋمەتتىك - مادەني سالت - داستۇرلەر بولىپ ءۇش تۇرگە بولىنەدى.
تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ ادەت - عۇرىپتارى. ماتەريالدىق ەرەكشەلىكتەرى.
ماقساتى: حالقىمىزدىڭ يگى داستۇرلەرىن، ىزگى - قاسيەتتەرىن، يناباتتىلىق، ىسكەرلىك داعدىلارىن، سالت - داستۇرلەردى بويلارىنا ءسىڭىرۋ.
مىندەتى:
بىلىمدىلىك: قازاق حالقىنىڭ ادەت – عۇرپى مەن سالت – داستۇرلەرى تۋرالى بايانداپ ماڭىزىن كورسەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، دۇنيەتانىمىن، ەتيكا - ەستەتيكالىق تالعامدارىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى جان - جاقتى ءبىلىمدى بولۋعا، سالت - ءداستۇردى قۇرمەتتەۋگە، ساقتاۋعا، قوناقجايلىلىققا، ادەپتىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ءادىس – تاسىلدەر: سۇراق – جاۋاپ، بايانداۋ،
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋ – قۇرالدارىنىڭ تولىقتىعىن، ساباققا دايىندىعىن قاداعالاۋ.
ءىى. ءبىلىمدى قابىلداۋعا دايارلاۋ.
جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبىن جازعىزىپ، ماقسات – مىندەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
ءىىى. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ كەزەڭى.
وي قوزعاۋ.
1. سالت - ءداستۇر دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟
2. ادەت - عۇرىپ دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟
ءداستۇر - لاتىنشا جاپسىرۋ، جالعاستىرۋ - تاريح بارىسىندا قالىپتاسىپ، ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسىپ وتىراتىن ادەت - عۇرىپتار، سالت - سانا، قوعامدىق ءتارتىپ، زاڭ، مۇرات پەن يگىلىك، مىنەز - قۇلىق قالىپتارى جانە ونەگەلى ونەر بولىپ تابىلادى.
ادەت - عۇرىپ - داستۇرگە اينالعان جالپىعا بىردەي قالىپتاسقان، ءار ەتنوسقا ءتان ورتاق ءتارتىپ سالت - سانا.
قانداي حالىقتىڭ بولماسىن سالت - داستۇرلەرى سول حالىقتىڭ مىنەز - قۇلقىن، قاسيەتتەرىن تانىتا الادى. مىسالى: قازاقتارعا ءتان باۋىرمال، اقجارقىن، قوناقجاي مىنەز. ارينە، بۇل قاسيەتتەر باسقا حالىقتاردا دا كەزدەسەدى. ءبىراق بۇل قاسيەتتەر ءار حالىقتا ءار قىرىنان كورىنىس بەرەدى. سونىمەن ۇلتتاردىڭ سالت - داستۇرىندەگى مىنەزدەرى مەن قاسيەتتەرى ءبىر - بىرىنە ۇقساپ، ءبىرىن - ءبىرى تولىقتىرادى.
كوپتەگەن عاسىرلاردىڭ بارىسىندا قازاقتاردىڭ وزىندىك بىرەگەي ادەت - عۇرىپتارى مەن سالت - داستۇرلەرى قالىپتاستى. قازاقتاردىڭ ادەت - عۇرىپتارى مەن سالت - داستۇرلەرى ءۇي ىشىندەگى وتباسىلىق جانە ادامداردىڭ وزگە دە توپتارى اراسىنداعى ءوزارا قارىم - قاتىناستاردى قالىپتاستىرۋدا ۇلكەن ءرول اتقاردى.
قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى تىرشىلىك كاسىبىنە، نانىم سەنىمىنە، ومىرگە دەگەن كوزقاراستارىنا بايلانىستى، ۇرپاقتان - ۇرپاققا بەرىلگەندە اۋىسىپ، وزگەرىپ، جاڭارىپ وتىرادى. قازىرگى ۋاقىتتىڭ ءومىر اعىمىنا بايلانىستى كەيبىرەۋلەرى تۇرلەنىپ قانا قويماي، جاڭادان ەنىپ تە جاتىر.
سالت - داستۇرلەردىڭ ۇرپاق تاربيەسىندەگى ءمانى زور. ول بالا تاربيەسىنە بايلانىستى، تۇرمىس - سالت جانە الەۋمەتتىك - مادەني سالت - داستۇرلەر بولىپ ءۇش تۇرگە بولىنەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ جوڭعارلارعا قارسى كۇرەسى.
-
ساباقتىڭ ماقساتى: اڭگىمەنى ءتۇسىنىپ وقىپ، كەيىپكەردى تەرەڭىرەك تانۋعا، نەگىزگى ويدى انىقتاي بىلۋگە، ءابىلحان قاستەيەۆ تۋرالى دەرەكتەر جيناۋعا جانە ىزدەنىس جۇمىسىن جاساۋعا ىقپال ەتۋ
