قازاق حالقىنىڭ زەرگەرلىك ونەرى
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ زەرگەرلىك ونەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ جالپى ۇلتتىق قولونەرىن تانىپ بىلۋگە، سونىڭ ىشىندە زەرگەرلىك ونەر تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
1) بىلىمدىلىك: كوسەمشە تۋرالى قايتالاۋ، تاقىرىپ بويىنشا تاپسىرما جۇمىستارىن ورنداۋ.
2) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ
3) تاربيەلىك: ونەردى باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، توپتىق جۇمىس، جەكە جۇمىس، جاتتىعۋلار جۇمىسى، كورنەكىلىك ادىستەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
كورنەكىلىكتەر: بەينە سلايدتار، كەسپە قاعازدار ت. ب
وقىتۋدىڭ تەحنيكالىق قۇرال - جابدىعى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) امانداسۋ
ءا) تۇگەندەۋ
ب) وقۋشىلار نازارىن اۋدارۋ
ءۇي تاپسىرماسى
بالالار، وتكەن ساباقتاعى تاقىرىپتى ەسكە تۇسىرەيىك. ءار توپ قازاق حالقىنىڭ قولونەرى تۋرالى اڭگىمەلەيدى.
4 - تاپسىرما. جازباشا ورىنداۋ (5مين)
جاڭا ساباق
بالالار، بۇگىنگى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى – قازاق حالقىنىڭ زەرگەرلىك ونەرى تاقىرىپتى باستاماس بۇرىن جاڭا سوزدەرمەن تانىسىپ، سوزدىككە جازىپ الايىق. 107 - بەت، 1 - تاپسىرما. ءماتىندى وقيمىز.(5 مين)
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى.
قازاق حالقىنىڭ اتادان بالاعا تاراپ كەلە جاتقان ونەرىنىڭ ءبىرى - زەرگەرلىك. ءحىح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىنان باستاپ زەرگەرلىك ونەر قولونەردىڭ نەگىزگى ءبىر سالاسىنا اينالدى. قازاق حالقىنىڭ كەيبىر زەرگەرلىك بۇيىمدارىنا توقتالىپ وتەيىك. (سلايدتار كورسەتىلەدى)
شولپى - جاس قىزدار شاشتارىنىڭ بۇرىمىنا تاعاتىن اشەكەي. ول كوپتەگەن شىتىرالارمەن نەمەسە كۇمىس تيىنداردان قۇرالعان ءبىر - بىرىنە ءۇش نەمەسە ءتورت قاتار شىعىرشىقتار ارقىلى بەكىتىلگەن، ورنەكتەلگەن اشەكەي.
ساقينا - زەرگەرلىك اشەكەي بۇيىمداردىڭ ىشىندە اركەلكىلىگىمەن ەرەكشەلەنەدى. جۇزىك پەن ساقينانىڭ قاسيەتتەرىنە سەنۋ شىعىس ەلدەرىندە كەڭ تاراعان. ءاربىر ايەل ادامنىڭ قولىندا ساقيناسى نە جۇزىگى مىندەتتى تۇردە بولۋ كەرەك، سەبەبى ونىڭ جۇزىگى بولماسا دايىنداعان تاعامى تازا ەمەس دەپ ەسەپتەلگەن. ساقينا ءۇش - تورتەۋدەن كۇندەلىكتى تاعاتىن اشەكەي بولىپ ەسەپتەلدى. قازاق حالقىندا وسىعان بايلانىستى مىناداي ماقال بار: «تاماق ادال بولۋ ءۇشىن، قولدا كۇمىس جۇزىك بولۋ كەرەك».
شاشباۋ - جاسالۋىنا قازاق زەرگەرلەرى ءتۇرلى تاسىلدەردى قولدانعان. ول شاشتىڭ تۇبىنە بەكىتىلىپ، ۇزىنا بويى شاشتىڭ ۇشىنا دەيىن قوسا ورىلگەن. سونىمەن قاتار ول شاشتىڭ سۇلۋلىعىن جانە قالىڭدىلىعىن بايقاتادى.
سىرعا - ۇنەمى تاعىپ جۇرەتىن اشەكەيدىڭ ءبىرى. ونى ەرتەرەكتە تۇمار رەتىندە تاعاتىن بولعان.
بىلەزىك - ادەتتە سىڭار قولعا نەمەسە ەكى قولعا ەكەۋىن، كەيدە ءبىر قولعا ەكەۋىن بىردەن تاعاتىن بولعان. بىلەزىكتىڭ تۇتاس جانە قۇرامدى بولىكتەردەن تۇراتىن تۇرلەرى دە بار
تۇمارشا، بويتۇمارلار – كۇمىستەن جاسالعان ءىشى قۋىس ىدىس جانە ول ءۇشبۇرىشتى، ءتورت بۇرىشتى، تۇتىكشە فورماسىندا جاسالادى. تۇمارلار ىشىنە قاعازعا جازىلعان قۇران سۇرەلەرىن ساقتاپ جۇرگەن. ونىڭ ءتىل كوزدەن، پالە – جالادان قورعايتىن قاسيەتىنە سەنگەن.
ايەل بەلدىكتەرى - كوبىنە ماقپال، جىبەك ماتالاردان جاسالعان. ەر ادامداردىڭ بەلدىكتەرى سياقتى ايەل ادام بەلدىكتەرى دە مەتالل شىتىرالارمەن، سونىمەن قاتار ءتۇرلى باعالى تاستاردان كوز قوندىرىپ اسەمدەگەن. حاس (نەفريت) تاسىن پايدالانعان. قازاق حالقى حاسپەن (نەفريتپەن) اسەمدەلگەن كيىم ادامدى نايزاعايدان ساقتايدى دەپ ەسەپتەگەن.
ەر ادامنىڭ بەلدىكتەرى ءۇش توپقا بولىنەدى: كۇندەلىكتى، اسكەري، سالتاناتتى (7 مين)
تاپسىرمالار
1 - تاپسىرما. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى كوسەمشە جۇرناقتارىن قويىپ جازىڭدار.
ول ۇلكەندەردىڭ ايتقان اڭگىمەسىن تىڭدا... وتىردى. تاڭەرتەڭ سول جاققا ءوزىم بار... جاتىرمىن. ايتىلعان سوزدەن كەيىن ۇندەمە... وتىر. ولار تەاترعا بار... وتىر. ونىڭ ۋاقىتى بولما... جاتىر. بايگەدە العان جۇلدەسى تۋرالى ايت... بەردى.
2 - تاپسىرما. بەرىلگەن سوزدەردەن سويلەم قۇراڭدار.
1. شەبەرلەر اشەكەي بۇيىمنىڭ بەتىنە التىن جالاتىپ، ءۇستىن التىن تاسپەن بەزەندىرگەن.
2. مەتالدان ءتۇرلى اشەكەي بۇيىمدار دايىنداۋدا قازاق شەبەرلەرى كوپ ۇلگىلەر قالدىرعان.
3. قازاق حالقىنىڭ اتادان بالاعا تارالىپ كەلە جاتقان ونەرىنىڭ ءبىر ءتۇرى - زەرگەرلىك..( 5 مين.)
108 - بەت، 5 - تاپسىرما. جاقشاداعى كوسەمشەلەردى اۋدارىپ جازىڭدار.( 3مين.)
ساباقتى بەكىتۋ
«اشەكەي ىزدەۋشىلەر» ويىنى (8 مين)
باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما: «قازاقتىڭ اشەكەي بۇيىمدارى» تاقىرىبى بويىنشا ديالوگ دايىنداۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ زەرگەرلىك ونەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ جالپى ۇلتتىق قولونەرىن تانىپ بىلۋگە، سونىڭ ىشىندە زەرگەرلىك ونەر تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
1) بىلىمدىلىك: كوسەمشە تۋرالى قايتالاۋ، تاقىرىپ بويىنشا تاپسىرما جۇمىستارىن ورنداۋ.
2) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ
3) تاربيەلىك: ونەردى باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، توپتىق جۇمىس، جەكە جۇمىس، جاتتىعۋلار جۇمىسى، كورنەكىلىك ادىستەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
كورنەكىلىكتەر: بەينە سلايدتار، كەسپە قاعازدار ت. ب
وقىتۋدىڭ تەحنيكالىق قۇرال - جابدىعى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) امانداسۋ
ءا) تۇگەندەۋ
ب) وقۋشىلار نازارىن اۋدارۋ
ءۇي تاپسىرماسى
بالالار، وتكەن ساباقتاعى تاقىرىپتى ەسكە تۇسىرەيىك. ءار توپ قازاق حالقىنىڭ قولونەرى تۋرالى اڭگىمەلەيدى.
4 - تاپسىرما. جازباشا ورىنداۋ (5مين)
جاڭا ساباق
بالالار، بۇگىنگى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى – قازاق حالقىنىڭ زەرگەرلىك ونەرى تاقىرىپتى باستاماس بۇرىن جاڭا سوزدەرمەن تانىسىپ، سوزدىككە جازىپ الايىق. 107 - بەت، 1 - تاپسىرما. ءماتىندى وقيمىز.(5 مين)
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى.
قازاق حالقىنىڭ اتادان بالاعا تاراپ كەلە جاتقان ونەرىنىڭ ءبىرى - زەرگەرلىك. ءحىح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىنان باستاپ زەرگەرلىك ونەر قولونەردىڭ نەگىزگى ءبىر سالاسىنا اينالدى. قازاق حالقىنىڭ كەيبىر زەرگەرلىك بۇيىمدارىنا توقتالىپ وتەيىك. (سلايدتار كورسەتىلەدى)
شولپى - جاس قىزدار شاشتارىنىڭ بۇرىمىنا تاعاتىن اشەكەي. ول كوپتەگەن شىتىرالارمەن نەمەسە كۇمىس تيىنداردان قۇرالعان ءبىر - بىرىنە ءۇش نەمەسە ءتورت قاتار شىعىرشىقتار ارقىلى بەكىتىلگەن، ورنەكتەلگەن اشەكەي.
ساقينا - زەرگەرلىك اشەكەي بۇيىمداردىڭ ىشىندە اركەلكىلىگىمەن ەرەكشەلەنەدى. جۇزىك پەن ساقينانىڭ قاسيەتتەرىنە سەنۋ شىعىس ەلدەرىندە كەڭ تاراعان. ءاربىر ايەل ادامنىڭ قولىندا ساقيناسى نە جۇزىگى مىندەتتى تۇردە بولۋ كەرەك، سەبەبى ونىڭ جۇزىگى بولماسا دايىنداعان تاعامى تازا ەمەس دەپ ەسەپتەلگەن. ساقينا ءۇش - تورتەۋدەن كۇندەلىكتى تاعاتىن اشەكەي بولىپ ەسەپتەلدى. قازاق حالقىندا وسىعان بايلانىستى مىناداي ماقال بار: «تاماق ادال بولۋ ءۇشىن، قولدا كۇمىس جۇزىك بولۋ كەرەك».
شاشباۋ - جاسالۋىنا قازاق زەرگەرلەرى ءتۇرلى تاسىلدەردى قولدانعان. ول شاشتىڭ تۇبىنە بەكىتىلىپ، ۇزىنا بويى شاشتىڭ ۇشىنا دەيىن قوسا ورىلگەن. سونىمەن قاتار ول شاشتىڭ سۇلۋلىعىن جانە قالىڭدىلىعىن بايقاتادى.
سىرعا - ۇنەمى تاعىپ جۇرەتىن اشەكەيدىڭ ءبىرى. ونى ەرتەرەكتە تۇمار رەتىندە تاعاتىن بولعان.
بىلەزىك - ادەتتە سىڭار قولعا نەمەسە ەكى قولعا ەكەۋىن، كەيدە ءبىر قولعا ەكەۋىن بىردەن تاعاتىن بولعان. بىلەزىكتىڭ تۇتاس جانە قۇرامدى بولىكتەردەن تۇراتىن تۇرلەرى دە بار
تۇمارشا، بويتۇمارلار – كۇمىستەن جاسالعان ءىشى قۋىس ىدىس جانە ول ءۇشبۇرىشتى، ءتورت بۇرىشتى، تۇتىكشە فورماسىندا جاسالادى. تۇمارلار ىشىنە قاعازعا جازىلعان قۇران سۇرەلەرىن ساقتاپ جۇرگەن. ونىڭ ءتىل كوزدەن، پالە – جالادان قورعايتىن قاسيەتىنە سەنگەن.
ايەل بەلدىكتەرى - كوبىنە ماقپال، جىبەك ماتالاردان جاسالعان. ەر ادامداردىڭ بەلدىكتەرى سياقتى ايەل ادام بەلدىكتەرى دە مەتالل شىتىرالارمەن، سونىمەن قاتار ءتۇرلى باعالى تاستاردان كوز قوندىرىپ اسەمدەگەن. حاس (نەفريت) تاسىن پايدالانعان. قازاق حالقى حاسپەن (نەفريتپەن) اسەمدەلگەن كيىم ادامدى نايزاعايدان ساقتايدى دەپ ەسەپتەگەن.
ەر ادامنىڭ بەلدىكتەرى ءۇش توپقا بولىنەدى: كۇندەلىكتى، اسكەري، سالتاناتتى (7 مين)
تاپسىرمالار
1 - تاپسىرما. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى كوسەمشە جۇرناقتارىن قويىپ جازىڭدار.
ول ۇلكەندەردىڭ ايتقان اڭگىمەسىن تىڭدا... وتىردى. تاڭەرتەڭ سول جاققا ءوزىم بار... جاتىرمىن. ايتىلعان سوزدەن كەيىن ۇندەمە... وتىر. ولار تەاترعا بار... وتىر. ونىڭ ۋاقىتى بولما... جاتىر. بايگەدە العان جۇلدەسى تۋرالى ايت... بەردى.
2 - تاپسىرما. بەرىلگەن سوزدەردەن سويلەم قۇراڭدار.
1. شەبەرلەر اشەكەي بۇيىمنىڭ بەتىنە التىن جالاتىپ، ءۇستىن التىن تاسپەن بەزەندىرگەن.
2. مەتالدان ءتۇرلى اشەكەي بۇيىمدار دايىنداۋدا قازاق شەبەرلەرى كوپ ۇلگىلەر قالدىرعان.
3. قازاق حالقىنىڭ اتادان بالاعا تارالىپ كەلە جاتقان ونەرىنىڭ ءبىر ءتۇرى - زەرگەرلىك..( 5 مين.)
108 - بەت، 5 - تاپسىرما. جاقشاداعى كوسەمشەلەردى اۋدارىپ جازىڭدار.( 3مين.)
ساباقتى بەكىتۋ
«اشەكەي ىزدەۋشىلەر» ويىنى (8 مين)
باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما: «قازاقتىڭ اشەكەي بۇيىمدارى» تاقىرىبى بويىنشا ديالوگ دايىنداۋ.
You Might Also Like
