قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى
قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى
كونسپەكت
15 عاسىردا قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى قارساڭىندا نايماندار ۇلىتاۋدان ەسىلگە دەيىنگى جەرلەردى قونىستاندى. قوڭىراتتار تۇركىستان مەن قاراتاۋ ارالىعىن مەكەندەگەن. ارعىندار ەرتىستەن باتىسقا قاراي، ورتالىق قازاقستاندا قونىس تەپكەن. كەرەيلەردىڭ مەكەنى – تارباعاتاي، ەرتىس بويى، زايسان كولى، وب جانە توبىل وزەندەرى ارالىعى. قاڭلىلار قاراتاۋ باۋىرىن، سىرداريا مەن جەتىسۋ وزەندەرى بويىن مەكەن ەتكەن. دۋلاتتار ىلە، شۋ، تالاس وزەندەرى بويىندا، ىستىقكول ماڭى مەن وڭتۇستىك قازاقستان وڭىرىندە تۇرعان. جالايىرلاردىڭ مەكەنى – قاراتاۋ، سىرداريا بويى، جەتىسۋ. ۇيسىندەر جەتىسۋدا قونىستانعان. قازاق حاندىعىنىڭ ىرگەسىن نىعايتىپ، كۇش - قۋاتىن ارتتىرۋعا، ءىرى، دەربەس مەملەكەتكە اينالدىرۋعا باعىتتالعان ءىس - ارەكەتتەر قازاق قوعامىنىڭ بيلەۋشى توپتارىنىڭ مۇددەسىنە ساي كەلدى. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك ايماقتارىنداعى، قاراتاۋ باۋرايىنداعى، سىرداريا بويىنداعى، تۇركىستاننىڭ سولتۇستىك بولىگىندەگى تايپالاردىڭ كوپشىلىگى 15 عاسىردىڭ 40 - 50 جىلدارىنان باستاپ كەرەي مەن جانىبەكتىڭ توڭىرەگىنە توپتاستى. 15 عاسىردىڭ باسىندا ءابىلحايىر حاننىڭ ويراتتاردان جەڭىلۋى ونىڭ ەل ىشىندەگى بەدەلىن ءتۇسىردى. كەرەي مەن جانىبەك قازاق تايپالارىن باستاپ، قازاق حاندىعىنىڭ بولاشاق نەگىزىن سالۋعا باتىس جەتىسۋعا كوش باستادى. كەرەي مەن جانىبەك قوزىباسىعا قازاق حاندىعىنىڭ ۇلتتىق تۋىن تىگىپ، 1465 - 1466 جىلدارى قازاق حاندىعىن قۇردى. حاندىقتىڭ العاشقى قۇرىلعان كەزدەگى اۋماعى قوزىباسى مەن شۋ ايماعى بولعان. قازاق دالاسىنىڭ نەگىزگى تۇرعىندارى ءۇيسىن، قاڭلى، قوڭىرات، قىپشاق، نايمان، كەرەي، ماڭعىت تايپالارى بولدى. قازاق حاندىعىنىڭ العاشقى قارىم - قاتىناس جاساعان ەلى دەپ موعولستاندى ايتامىز. قازاق حاندارى قىرعىز حالقىمەن دە ءوزارا تاتۋ تۇرعان.
كونسپەكت سۇراقتار
1. كەرەي مەن جانىبەكتىڭ قازاق تايپالارىن باستاپ، كوش باستاعان باعىتى:
2. قازاق حاندىعى قۇرىلدى:
3. جانىبەك حاننىڭ قونىستانعان جەرى:
4. 15 عاسىردا ۇلىتاۋدان ەسىلگە دەيىنگى جەرلەردە مەكەندەدى:
5. قاڭلىلاردىڭ مەكەندەگەن جەرى:
6. قازاق حاندىعىنىڭ العاشقى قارىم - قاتىناس جاساعان ەلى:
7. جانىبەك حاننىڭ بالاسىن وزدەرىنە حان ەتۋ ءۇشىن سۇراعان كورشى ەل:
8. كەرەي مەن جانىبەك سۇلتانداردىڭ توڭىرەگىنە تايپالاردىڭ توپتاسۋى باستالدى:
9. موعولستاننىڭ قاي حانى كەرەي مەن جانىبەككە جەتىسۋدىڭ باتىسىنان جەر بەردى:
10. قاي تاريحشىنىڭ ەڭبەگىندە قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى جونىندە مالىمەتتەر كەزدەسەدى:
11. «تاريح - ي راشيدي» ەڭبەگىندە قاي حاندىقتىڭ قۇرىلۋى جايىندا مالىمەتتەر كەزدەسەدى:
12. م. ح. دۋلاتي ەڭبەگىندە قازاق حاندىعى قاي جىلدارى قۇرىلعان دەپ كورسەتكەن:
13. كەرەي مەن جانىبەك سۇلتاندار قاي مەملەكەتتەن ءبولىنىپ شىقتى:
14. «شارۋالاردىڭ جەتىسۋعا كوشۋى تۋرالى ۋاقىتشا ەرەجەلەر» قاي جىلى قابىلداندى:
تاقىرىپتىڭ تەستى
كونسپەكت
15 عاسىردا قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى قارساڭىندا نايماندار ۇلىتاۋدان ەسىلگە دەيىنگى جەرلەردى قونىستاندى. قوڭىراتتار تۇركىستان مەن قاراتاۋ ارالىعىن مەكەندەگەن. ارعىندار ەرتىستەن باتىسقا قاراي، ورتالىق قازاقستاندا قونىس تەپكەن. كەرەيلەردىڭ مەكەنى – تارباعاتاي، ەرتىس بويى، زايسان كولى، وب جانە توبىل وزەندەرى ارالىعى. قاڭلىلار قاراتاۋ باۋىرىن، سىرداريا مەن جەتىسۋ وزەندەرى بويىن مەكەن ەتكەن. دۋلاتتار ىلە، شۋ، تالاس وزەندەرى بويىندا، ىستىقكول ماڭى مەن وڭتۇستىك قازاقستان وڭىرىندە تۇرعان. جالايىرلاردىڭ مەكەنى – قاراتاۋ، سىرداريا بويى، جەتىسۋ. ۇيسىندەر جەتىسۋدا قونىستانعان. قازاق حاندىعىنىڭ ىرگەسىن نىعايتىپ، كۇش - قۋاتىن ارتتىرۋعا، ءىرى، دەربەس مەملەكەتكە اينالدىرۋعا باعىتتالعان ءىس - ارەكەتتەر قازاق قوعامىنىڭ بيلەۋشى توپتارىنىڭ مۇددەسىنە ساي كەلدى. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك ايماقتارىنداعى، قاراتاۋ باۋرايىنداعى، سىرداريا بويىنداعى، تۇركىستاننىڭ سولتۇستىك بولىگىندەگى تايپالاردىڭ كوپشىلىگى 15 عاسىردىڭ 40 - 50 جىلدارىنان باستاپ كەرەي مەن جانىبەكتىڭ توڭىرەگىنە توپتاستى. 15 عاسىردىڭ باسىندا ءابىلحايىر حاننىڭ ويراتتاردان جەڭىلۋى ونىڭ ەل ىشىندەگى بەدەلىن ءتۇسىردى. كەرەي مەن جانىبەك قازاق تايپالارىن باستاپ، قازاق حاندىعىنىڭ بولاشاق نەگىزىن سالۋعا باتىس جەتىسۋعا كوش باستادى. كەرەي مەن جانىبەك قوزىباسىعا قازاق حاندىعىنىڭ ۇلتتىق تۋىن تىگىپ، 1465 - 1466 جىلدارى قازاق حاندىعىن قۇردى. حاندىقتىڭ العاشقى قۇرىلعان كەزدەگى اۋماعى قوزىباسى مەن شۋ ايماعى بولعان. قازاق دالاسىنىڭ نەگىزگى تۇرعىندارى ءۇيسىن، قاڭلى، قوڭىرات، قىپشاق، نايمان، كەرەي، ماڭعىت تايپالارى بولدى. قازاق حاندىعىنىڭ العاشقى قارىم - قاتىناس جاساعان ەلى دەپ موعولستاندى ايتامىز. قازاق حاندارى قىرعىز حالقىمەن دە ءوزارا تاتۋ تۇرعان.
كونسپەكت سۇراقتار
1. كەرەي مەن جانىبەكتىڭ قازاق تايپالارىن باستاپ، كوش باستاعان باعىتى:
2. قازاق حاندىعى قۇرىلدى:
3. جانىبەك حاننىڭ قونىستانعان جەرى:
4. 15 عاسىردا ۇلىتاۋدان ەسىلگە دەيىنگى جەرلەردە مەكەندەدى:
5. قاڭلىلاردىڭ مەكەندەگەن جەرى:
6. قازاق حاندىعىنىڭ العاشقى قارىم - قاتىناس جاساعان ەلى:
7. جانىبەك حاننىڭ بالاسىن وزدەرىنە حان ەتۋ ءۇشىن سۇراعان كورشى ەل:
8. كەرەي مەن جانىبەك سۇلتانداردىڭ توڭىرەگىنە تايپالاردىڭ توپتاسۋى باستالدى:
9. موعولستاننىڭ قاي حانى كەرەي مەن جانىبەككە جەتىسۋدىڭ باتىسىنان جەر بەردى:
10. قاي تاريحشىنىڭ ەڭبەگىندە قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى جونىندە مالىمەتتەر كەزدەسەدى:
11. «تاريح - ي راشيدي» ەڭبەگىندە قاي حاندىقتىڭ قۇرىلۋى جايىندا مالىمەتتەر كەزدەسەدى:
12. م. ح. دۋلاتي ەڭبەگىندە قازاق حاندىعى قاي جىلدارى قۇرىلعان دەپ كورسەتكەن:
13. كەرەي مەن جانىبەك سۇلتاندار قاي مەملەكەتتەن ءبولىنىپ شىقتى:
14. «شارۋالاردىڭ جەتىسۋعا كوشۋى تۋرالى ۋاقىتشا ەرەجەلەر» قاي جىلى قابىلداندى:
تاقىرىپتىڭ تەستى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
قازاقستاننىڭ 14 - 15 عاسىرلارداعى ساۋلەت ونەرى
