سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 كۇن بۇرىن)
«قازاقستان - 2050» ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋدا ماتەماتيكانى وقىتۋ ماسەلەلەرى
«قازاقستان - 2050» ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋدا ماتەماتيكانى وقىتۋ ماسەلەلەرى.

«قازاقستان ءقازىر جاڭعىرتۋ كەزەڭىن ارتقا تاستاپ، جاڭا كەزەڭگە اياق باستى. ءدال وسى بەلەس جاڭا زامانداعى جاڭا قازاقستاننىڭ ورنىن انىقتادى»، - دەپ اتاپ كورسەتكەن بولاتىن ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆ.
ولاي بولسا ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ وركەندەپ وسۋىنە باعىت بەرەتىن، باسشى بولاتىن «قازاقستان – 2050» ستراتەگياسى.
ءححى عاسىردا ءبىلىمىن دامىتا الماعان ەلدىڭ تىعىرىققا تىرەلەرى انىق.
«باسەكەگە قابىلەتتى دامىعان مەملەكەت بولۋ ءۇشىن ءبىز ساۋاتتىعى جوعارى ەلگە اينالۋىمىز كەرەك»، - دەگەن بولاتىن «قازاقستان – 2050» ستراتەگياسى – قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى جولداۋىندا.
قوعامدا جاتقان الەۋمەتتىك – ەكونوميكالىق وزگەرىستەرگە سايكەس ءبىلىم بەرۋ ماقساتى مەن مازمۇنى، مىندەتى الەۋمەتتىك دەڭگەيگە سايكەس كەلەتىن بىلىممەن قارۋلانعان وقۋشىلاردى دايىنداۋدى قاجەت ەتەدى. جاس ۇرپاقتى جان – جاقتى جەتىلگەن، اقىل – پاراساتتى، ورەسى بيىك، ءوز وتانىن سۇيەتىن ادام ەتىپ تاربيەلەۋدەگى باستى تۇلعا – ۇستاز.
قازىرگى تاڭدا جەمىستى ەڭبەكپەن، شىعارماشىلىق، ىزدەنىسپەن عانا جاڭارۋ جولىنا شىعا الامىز.
قازىرگى جاڭا وقىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ الدىنا قويعان ماقساتى: ءبىرىنشى ورىنعا بالانىڭ ءبىلىمىن، بىلىگى مەن داعدىسى ەمەس، ونىڭ تۇلعاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ ارقىلى دامۋىن قويىپ وتىر.
ماتەماتيكانى وقىتۋدىڭ ءاربىر كەزەڭىندە وقۋشىلاردىڭ پروگراممالىق ماتەريالداردى وقىپ ۇيرەنۋى ولاردىڭ قالىپتاسقان بىلىمىنە، ىسكەرلىگىنە جانە داعدىلارىنا، ماتەماتيكانى وقىتۋداعى قىزىعۋشىلىعىن دامىتۋعا تىكەلەي بايلانىستى.
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ جولداۋدا: «سىزدەردىڭ وقۋلارىڭىز بەن ءوسىپ – ونۋلەرىڭىز ءۇشىن بارلىق جاعدايدى جاساۋعا تىرىستىم. الەمدىك دەڭگەيدەگى ۋنيۆەرسيتەت، زياتكەرلىك مەكتەپتەر اشتىم «بولاشاق» باعدارلاماسىن قۇردىم.
سىزدەردىڭ تابىستارىڭىز – اتا – انالارىڭىزدىڭ تابىسى، تۋعاندارىڭىز بەن تۋىسقاندارىڭىزدىڭ تابىسى، وتباسىلارىڭىزدىڭ تابىسى، بارلىق وتانداستارىمىزدىڭ تابىسى، ءبىزدىڭ وتانىمىزدىڭ تابىسى» دەپ جاستارعا جاڭا مۇمكىندىكتەر اشۋعا باعىت – باعدار بەرە وتىرىپ، ۇلكەن سەنىم دە ارتتى.
جاڭا ساياسي جانە ەكونوميكالىق باعىت تەك ءبىلىم ارقىلى عانا قالىپتاساتىنىن ءبىلۋىمىز كەرەك.
«ماعان جاقسى ءمۇعالىم كەرەك، ويتكەنى – ول مەكتەپتىڭ جۇرەگى»، - دەپ ى. التىنسارين ايتقانداي قازىرگى مەكتەپ ءۇشىن جاقسى ءمۇعالىم، ىزدەنىمپاز، شىعارماشىل، جاڭاشىل ءمۇعالىم اۋاداي قاجەت.
ءمۇعالىم بەدەلىن قايتارۋ مەملەكەت تاراپىنان عانا ەمەس، ءوز تاراپىمىزدان دا كوپ جۇمىستار جۇرگىزىلۋدى تالاپ ەتەدى.

ۇستاز ءوز ۇلتىنا قىزمەت ەتە الاتىن ۇلتجاندى، ءوز ءپانىن تەرەڭ مەڭگەرۋمەن بىرگە، وقۋشىلاردى دا پانگە قىزىقتىرا الاتىن شەبەر، ۇنەمى ىزدەنىس ۇستىندە بولاتىن جاڭاشىل بولۋى كەرەك. ءمۇعالىمنىڭ كەز – كەلگەن ساباعى شىعارماشىلىق سيپاتتا وتكىزىلىپ وتىرسا وقۋشى دەربەستىگىنىڭ قالىپتاسۋى جوعارى دەڭگەيگە كوتەرىلەرى ءسوزسىز. ەرەكشە قابىلەتتى، دارىندى وقۋشىلاردى ىزدەندىرۋ، بايقاۋ، زياتكەرلىك سايىستار، وليمپيادالارعا دايىنداۋ تەك كاسىپتىك دەڭگەيى جوعارى مۇعالىمدەردىڭ عانا قولىنان كەلەدى.

ماتەماتيكا ءپانىن وقىتۋ جەڭىلدەن اۋىرعا قاراي ساتىلاي ءتۇسىندىرۋ سياقتى ادىستەردى تاڭداۋ ءۇشىن مۇمكىندىگىنشە ىزدەنىستەر قاجەت.
وقۋشىلاردى ساباقتا، ساباقتان تىس وتكىزىلگەن كەشتەردە، ونەگە ساعاتتارىندا، ىزدەنىس، شىعارماشىلىق جۇمىستاردىڭ ناتيجەسى عانا ولاردىڭ ويلاۋ داعدىسى قالىپتاسقان ەل جاندى، وتانشىل ءبىلىمدى ۇرپاق تاربيەلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق ساناسىنا قوزعاۋ سالىپ، كەيبىر تاقىرىپتاردى، اسىرەسە گەومەتريالىق ۇعىمداردى كيىز ءۇيدى، ونىڭ جابدىقتارىن، قازاقتىڭ ۇلتتىق قول ونەر بۇيىمدارىن ساباق تاقىرىبىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ ۇيرەتۋ يگىلىكتى ىستەردىڭ ءبىرى دەپ ەسەپتەيمىن.

«ماتەماتيكا جان – جاقتى قامتيتىن عىلىم»، - دەسەك حالقىمىزدىڭ ادەت – عۇرپى، ۇلتتىق مىنەز، سەزىمدەرى، ويلارى ماقال – ماتەلدەردە كورىنىس تاپقان.
سانداردىڭ قاناتتى سوزدەردى قولدانۋى: «جەتىگە كەلگەنشە جەردەن تاياق جەيسىڭ»، «30 كۇن ويىن، 40 كۇن تويىن»، «جىگىتكە جەتى ونەر دە از»، ت. ب. «ساندار سىرى»، «قازاقشا جىل اتاۋلارى»، «وي – جۇمباقتار»، كيەلى ساندار ءبارى ءبىر ادەت – عۇرىپقا بايلانىستى.

«ناتۋرال ساندار» تاراۋىندا – قاسيەتتى ساندار، 41 قۇمالاق، 7 قازىنا، 3 جانە 7 ساندارىنا بايلانىستى حالىقتىق ۇعىمدار، مۇشەل جاس ەسەپتەۋ، «شەڭبەر» تاقىرىبىندا كيىز ءۇيدىڭ شاڭىراعى، «بۇرىشتار»، «پاراللەل تۇزۋلەر» تاقىرىبىنداعى – كەرەگە، كەرەگە كوزدەرى اراسىنداعى بۇرىشتار، «ءتورتبۇرىشتار» تاراۋىندا – كەرەگەدەگى گەومەتريالىق فيگۋرالاردىڭ اۋدانىن تابۋعا ءارتۇرلى قاناتتى ۇيلەردىڭ اۋدانىن ەسەپتەۋ جۇمىستارى ت. ب پايدالانا وتىرۋ وقۋشىعا ساباقتا مەڭگەرۋمەن بىرگە ۇلتتىق سالت – ءداستۇرىمىزدى دارىپتەي وتىرىپ، ۇلتتىق تانىمىمىزدى قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى.

ساباق ءوتۋ بارىسىندا ساباق جوسپارىنىڭ ءار كەزەڭىنە ساي قاناتتى ناقىل سوزدەردى ءوز ورنىمەن پايدالانىپ وتىرسا، وقۋشىنىڭ ءسوز قۇدىرەتىن تانۋىمەن مۇمكىندىك بەرەدى، تانىمىن تەرەڭدەتەدى.
«ءبىلىم ىزدەگەن وسەر، بۇلىك ىزدەگەن وشەر»، «ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى»، «جەڭىلگەنى جاسىماعان، جەڭگەنى تاسىماعان ۇرپاقپىز»، «ەسكىسىز جاڭا بولمايدى، ەسەپسىز دانا بولمايدى»، «ەڭبەك پەن ماقسات ەگىز، ول – ادامنىڭ قوس قاناتى». «بەس نارسەدەن قاشىق بول، بەس نارسەگە اسىق بول» - دەي وتىرىپ وقۋشىنىڭ زەيىنىن ارتتىرۋ، ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ كەزىندە «اقىل ازبايدى، ءبىلىم توزبايدى»، ساباقتى بەكىتۋ كەزىندە «اقىلدى ادام باتپان – اق، اقىلسىز ادام ساسقالاق»، فيگۋرالاردى سىزۋ كەزىندە «شەشەننىڭ ءسوزى مەرگەن، شەبەردىڭ كوزى مەرگەن»، «كوپ ويلاعان تابار، كوپ ۇرلەگەن جاعار» دەپ ويلاي بىلۋگە داعدىلاندىرامىن. «كوپ ءسوز كۇمىس، از ءسوز التىن» دەي وتىرىپ ماتەماتيكادا قىسقا، ءدال، ناقتى سويلەۋگە ۇيرەتەمىن.

«قازاقستان - 2050» ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋ باعىتىندا تەحنيكالىق ءبىلىمدى دامىتۋ ءۇشىن مەكتەپتە ناقتى عىلىمداردى وقىتۋ، جاڭا بۋىن وقۋلىعى جانە جاڭا بۋىن وقىتۋ ماسەلەسى «حالىق پەداگوگيكاسى رۋحاني ۋىز» ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، وقۋشىنىڭ ۇلتتىق تانىمىن قالىپتاستىرۋمەن قاتار ءورىلىپ وتىرعان جاعدايدا عانا وڭ شەشىمىن تاۋىپ، ۋاقىت ۇردىسىنەن شىعادى دەپ ەسەپتەيمىن.
سونىمەن بىرگە بۇل باعىتتى ىسكە اسىرۋدا: تەحنيكالىق باعىتتاعى ءبىلىمدى دامىتۋ، جاڭا بۋىن وقۋلىعى ماسەلەسى جانە وقىتۋ ماسەلەلەرى، مەكتەپتە ناقتى عىلىمداردى وقىتۋ ماسەلەسى، وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلي وتىرىپ، عىلىمي جۇمىستارعا باعىتتاۋ ماسەلەلەرى تۇر.
«وقۋ مەن تاربيە ەگىز»، ولاي بولسا وقۋشىلاردى وتانشىلدىق سەزىمگە تاربيەلەۋ، ماسەلەلەرىڭ ەڭ باستى نازارعا ۇستاۋىمىز قاجەت.

ەرتەڭگى كەلەر كۇننىڭ بۇگىنىمەن دە نۇرلى بولۋىنا ىقپال ەتىپ، ادامزات قوعامىن العا الىپ باراتىن قۇدىرەت كۇش تەك – ءبىلىم.
ءبىلىم تەڭىز، ونىڭ تەرەڭىنە بويلاپ، قىرى مەن سىرىن جەتىك بىلەتىن تۇلعالاردى دايىندايتىن – ءمۇعالىم.
ءپاندى تەرەڭ ۇعىندىرۋدىڭ جولدارى – جاڭا تەحنولوگيا نەگىزدەرىن پايدالانۋ. ءتيىمدى دە ورىندى پايدالانعان وقىتۋ تەحنولوگياسى – ساپالى ءبىلىم نەگىزى بولادى.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما