InfoHub Logo

قازاقستاندا 2020 جىلدىڭ مامىرىندا 46 ادام وزىنە قول جۇمساسا، 2021 جىلدىڭ ءدال وسى ايىندا سۋيسيد جاساعاندار 53-كە جەتكەن. بۇل - تەك رەسمي اقپارات. ال دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، ءار 40 سەكۋندتا ءبىر ادام وزىنە قول جۇمسايدى.

قازاقستانداعى سۋيسيد كورسەتكىشى قانداي؟

Finprom.kz زەرتتەۋشىلەرىنىڭ 2021 جىلى مامىردا جاريالاعان دەرەگىنشە، قازاقستاندا كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى سۋيسيد سانى ءبىر جىلدا 15%، سۋيسيدكە تىرىسقاندار سانى 5% كوبەيگەن.

2021 جىلدىڭ قاڭتارىنان ساۋىرىنە دەيىن ەلىمىزدە كامەلەتكە تولماعاندار اراسىندا 53 سۋيسيد ارەكەتى جاسالدى. بۇل بىلتىرمەن سالىستىرعاندا 15،2% جوعارى. ونىڭ ىشىندە 32 ۇل، 21 قىز بالا بار. وز-وزىنە قول جۇمساۋ ارەكەتىن تاعى 120 ادام جاساعان. بۇل ءبىر جىل بۇرىنعى كورسەتكىشتەن 5،3% كوپ. ولاردىڭ ىشىندە 21 ۇل مەن 99 قىز بالا بار. ولاردىڭ كوبى تولىققاندى وتباسىدا ءومىر سۇرگەن.

سونىمەن قاتار قازاقستان بالالىق شاقتىڭ ۇزاقتىعى مەن قورعالۋى بويىنشا 180 ەلدىڭ رەيتينگىسىندە 50-ورىندى يەلەندى. بالالار اراسىنداعى سۋيسيد 100 مىڭ تۇرعىنعا شاققاندا — 1،3%.

ادام نەگە سۋيسيد جاسايدى؟

سۋيسيد — ادام وزىنە قول جۇمساۋى، زيان كەلتىرۋى، ءوزىن ادەيى جانە قالاۋىمەن ءولتىرۋى. XIX عاسىردا ەۋروپا ەلدەرىندە بىرتە-بىرتە كوبەيە باستادى. «سۋيسيد جانە جاپپاي قول جۇمساۋ» كىتابىنىڭ اۆتورى دجووست مەرلونىڭ ايتۋىنشا، دۇنيەجۇزى ادامدارىنىڭ 80%ء-ى سۋيسيد تۋرالى ويلاعانىن مويىندايدى. «ەشبىر توپ، ۇلت نەمەسە ادامدار توبى بۇل «قوعامنىڭ كەشىرىلمەيتىن كۇناسىنەن» ادا ەمەس»، — دەيدى ول.

ادامنىڭ وزىنە قول جۇمساۋى الەۋمەتتىك جاعدايى مەن ستاتۋسىنا، ومىردەگى قۇندىلىقتارىنا، مىنەزىنە جانە پسيحولوگياسىنا قاراي ءارتۇرلى بولادى. ءسۋيسيدتىڭ سەبەپتەرىن مىناداي مىسالمەن كورسەتۋگە بولادى.

جەكە باسىنداعى جانە وتباسىنداعى كونفليكتىلەر. وعان دۇرىس قارىم-قاتىناستىڭ بولماۋى، زورلاۋ، قورلاۋ، رەنىش، كوزىنە ءشوپ سالۋ، قىزعانۋ، اجىراسۋ، جاقىن ادامى قايتىس بولۋى، باسقالاردىڭ مىنەزى مەن ارەكەتىنە قاناعاتتانباۋ، جالعىزدىق، وقشاۋلانۋ، باسقالاردان قامقورلىق بولماۋى، ءساتسىز ماحاببات جانە تاعى باسقا وقيعالار جاتادى.

ادامنىڭ پسيحيكا جاعدايى. ادامنىڭ پسيحيكاسى، وعان قويىلعان دياگنوزى جانە تاعى باسقا پسيحيكالىق اۋىتقۋلار سۋيسيدكە سەبەپ بولۋى مۇمكىن.

دەنساۋلىق جاعدايىنا بايلانىستى. دەنساۋلىعى ناشارلاۋى، ناقتى اۋرۋدىڭ بولۋى (اسىرەسە ەمدەلمەيتىن اۋرۋلار)، فيزيكالىق جاعىنان ازاپ كورۋى، تۋعانىنان كەلبەتىندەگى، دەنەسىندەگى ەرەكشەلىكتەر، مۇگەدەكتىك.

مىنەز-قۇلىققا بايلانىستى ارەكەتتەر. بىرنارسەدەن قاتتى قورقۋ، باسى داۋعا قالىپ، سوتتان، جاۋاپكەرشىلىكتەن قاشۋ، بەلگىلى ءبىر ارەكەتى ءۇشىن ءوزىن ايىپتاۋى جانە تاعى باسقا.

كاسىبي جاعىنان قالىپتاسقان كەلەڭسىزدىكتەر. وعان جۇمىستاعى نەمەسە وقۋداعى ساتسىزدىك، بەدەلىنىڭ بولماۋى، بىرنارسەنى تولەۋگە قابىلەتسىزدىگى، قاتاڭ تالاپتار جانە تاعى باسقالار جاتادى.

سۋيسيدكە سەبەپ بولۋى مۇمكىن تاعى ءبىر وقيعا — ماتەريال جاعدايىنىڭ ناشارلاۋى. تابىسىنان ايىرىلۋى، نەسيە مەن كوممۋنال قىزمەتتەردى تولەي الماي، قاراجات جوق بولۋدىڭ سالدارىنان جاعدايدىڭ ناشارلاپ كەتۋى.

پسيحولوگتار مەن ءسۋيسيدتى زەرتتەيتىن ماماندار شاشامەن وسىنداي سەبەپتەردى العا تارتادى. ءبىراق بۇدان باسقا دا جاعدايلار، وقيعالار، بىرەۋگە وعاش نەمەسە قىزىق كورىنگەن وقيعالار دا ادام وزىنە قول جۇمساۋىنا يتەرمەلەۋى مۇمكىن.
بالالار اراسىنداعى ءسۋيسيدتىڭ سەبەبى قانداي؟

دۇنيەجۇزىلىكدەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، 2016 جىلى الەم بويىنشا 15-19 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەر الكوگولدىڭ اۋىر ءتۇرىن قولدانۋى 13،6% كولەمىندە تارادى. ۇيىم ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي وقيعا جاسوسپىرىمدەرگە ۇلكەن ءقاۋىپ ءتوندىردى.

جاسوسپىرىمدەردىڭ تەمەكى مەن ەسىرتكىنى قولدانۋى دا ەرەكشە الاڭداۋشىلىق تۋعىزدى. جاستار اراسىندا كوپ تاراعان ەسىرتكىنىڭ ءتۇرى — كاننابيس. ءتىپتى ونى 15-16 جاستاعى جاستاردىڭ 4،7%ء-ى كەم دەگەندە ءبىر رەت قولدانعان. ال تەمەكى شەگەتىن ەرەسەكتەر ونى 18 جاسقا تولماي تۇرىپ تاتىپ كورگەن.

سونىمەن قاتار دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى زورلىق-زومبىلىق جاساۋ — ءولىم ىقتيمالدىعىن ارتتىراتىن ءقاۋىپتى مىنەز-قۇلىق دەپ ەسەپتەيدى. 2016 جىلى ادامدار اراسىنداعى زورلىق-زومبىلىق جاسوسپىرىمدەردىڭ ءولىمىنىڭ ەكىنشى سەبەبى بولدى. ال جالپى دۇنيەجۇزىندە 15-29 جاس ارالىعىنداعى ادامداردىڭ ءولىمىنىڭ ەكىنشى سەبەبى — سۋيسيد.

قالاي ءسۋيسيدتىڭ الدىن الۋعا بولادى؟

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى بەلگىلى ءبىر قادامدار ارقىلى الەمدەگى وزىنە قول جۇمساۋ كولەمىن ازايتۋعا بولادى دەپ ەسەپتەيدى. ول ءۇشىن ۇيىم ماماندارى ءسۋيسيدتىڭ الدىن الۋ شارالارىنا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ LIVE LIFE ءتاسىلىن ۇسىنادى. بۇل ءادىس ءتورت ستراتەگيادان تۇرادى:

— ءقاۋىپتى پرەپاراتتار مەن اتىس قارۋى سياقتى سۋيسيد قۇرالدارىنا قول جەتكىزۋدى شەكتەۋ؛
— سۋيسيد تۋرالى حابارلاۋعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ قاجەت ەكەنى تۋرالى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىمەن ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى؛
— جاسوسپىرىمدەردىڭ الەۋمەتتىك جانە ەموسيونال داعدىسىنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتۋ؛
— سۋيسيد تۋرالى وي مەن مىنەز-قۇلىقتان زارداپ شەگەتىندەردى ەرتە انىقتاۋ، باعالاۋ، قولداۋ جانە قاداعالاۋ.

قايتا-قايتا ارەكەت ەتۋ ءقاۋپىنىڭ جوعارى بولۋىنا بايلانىستى سۋيسيد جاساۋعا تىرىسقان ادامدار ءۇشىن مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۇنەمى بايلانىستا بولۋى، ونىڭ ىشىندە تەلەفونمەن جانە ۇيگە بارۋ ارقىلى جانە جەرگىلىكتى قاۋىمداستىقتاردىڭ قولداۋى وتە ماڭىزدى.

---