قازاقستانداعى توپىراق جامىلعىسىنىڭ تيپتەرى
گەوگرافيا 8-سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاقستانداعى توپىراق جامىلعىسىنىڭ تيپتەرى.
سىلتەمە: كۇنتىزبەلىك جوسپار، مۇعالىمگە ارنالعان ادىستەمەلىك نۇسقاۋ، ستو ادىستەمەسى،
ساباقتىڭ جالپى ماقساتى توپىراق جانە ونىڭ پايدا بولۋىن، وقۋشىلارعا توپىراق قاباتتارىنىڭ ءتۇزىلۋ سەبەپتەرىن ءبىلۋ. توپىراق ءتۇزۋشى فاكتورلارىن ءبىلۋ. توپىراقتىڭ مەحانيكالىق قۇرامىن ءبىلۋ.
قازاقستاننىڭ فيزيكالىق كارتاسى بويىنشا توپىراق تۇرلەرىنىڭ تارالۋىن سيپاتتاۋ ارقىلى تاقىرىپتىق كارتالارمەن جۇمىس ىستەي ءبىلۋ.
توپىراقتىڭ ماڭىزى تۋرالى كوزقاراستارىن كەڭەيتۋ ارقىلى، قورشاعان ورتانى قورعاۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ناتيجەسى: 1. توپىراقتىڭ پايدا بولۋ تاريحىن بىلەدى..
2. توپىراقتى ءتۇزۋشى فاكتورلاردى بىلەدى.
3. توپىراقتىڭ مەحانيكالىق قۇرامىن بىلەدى.
- توپتا جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانادى؛
- وقۋشىلار پىكىر ايتىپ، تۇيگەن ويلارىمەن بولىسەدى؛
وقۋشىلاردىڭ جان - جاقتى ويلاۋ، ءوزارا قارىم - قاتىناستا بەلسەندىلىكتەرىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىر
- قورشاعان ورتانى قورعاۋدى ۇيرەنەدى.
قولدانىلعان
ءادىس - ءتاسىل: توپتىق جۇمىس، سەرىكتەستەرمەن اڭگىمەلەسۋ، جەكە وقۋشىنىڭ ءوزىن - ءوزى رەتتەۋگە تۇرتكى تاپسىرما. سۇراقتار ارقىلى پىكىر الىسادى. ءمۇعالىم مەن وقۋشى اراسىنداعى ديالوگ؛ جەكە جۇمىس، جۇپتىق جۇمىس تۇرلەرى قولداندى.
سلايدتا كەستە، كارتا، فوتو شوۋ، پروگرامماسى ارقىلى كورسەتىلىم كورسەتۋ.
نەگىزگى يدەيالارى:
توپىراقتىڭ پايدا بولۋىنىڭ باستى سەبەپتەرىن انىقتاۋدى نەگىزگى ماقسات ەتە وتىرىپ بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەيدى.
ءمۇعالىم جاڭا ساباقتى ءوتۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ ءوز ويلارىن ەركىن ورتاعا سالۋلارىنا باسا نازار اۋدارادى. ءمانىن كەڭىرەك اشۋى ارقىلى بالالاردىڭ ناقتى تۇجىرىم جاساۋىنا، سىني ويلاۋىنا مۇمكىندىك تۋدىرادى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پروەكتور، جۇمىس داپتەرى، ماركەر، ءتۇرلى - ءتۇستى قاعازدار، ديداكتيكالىق ماتەريالدار، تاقىرىپتىق سلايدتار.
ساباق بويىنشا
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى وقۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتى
توپقا ءبولۋ
پسيحولوگيالىق احۋال تۋدىرۋ.
توپقا ءبولىپ، شاتتىق شەڭبەرىن قۇرعىزۋ. وقۋشىلار بىر-بىرىنە جاقسى تىلەكتەرىن ايتادى.
سۇراق قويدىڭ ءۇش ءتۇرىن قولدانامىن.
1. قازاقستان اۋماعىندا قانشا مۇزدىق بار؟ ولار قانشا اۋداندى الىپ جاتىر؟
2. قازاقستانداعى ەڭ ۇلكەن مۇزدىقتا اتا. ول قايدا ورنالاسقان؟
مۇزدىقتاردىڭ قانداي تيپ توپتارى بولادى؟
3. مۇزدىقتاردىڭ ەرۋىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى نەدە.
بەرىلگەن سۇراقتار بويىنشا جاۋاپ بەرۋ.
جاڭا تاقىرىپتى باستار الدىندا كىرىسپە اڭگىمە جۇرگىزەدى:
1. توپىراق دەگەنىمىز نە؟ ول نەدەن جانە قالاي تۇزىلەدى؟
2. ماتەريكتەر مەن مۇحيتتار گەوگرافياسىنان قانداي توپىراق تۇرلەرىن بىلدىڭدەر؟
3. دۇنيە ءجۇزى توپىراقتارى نەگە ءار ءتۇرلى، نە سەبەپتەن؟
كەيىن ءمۇعالىم توپىراق تاقىرىبى بويىنشا قىسقاشا شولۋ جاسايدى:
توپتىق جۇمىس نەگىزىندە سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى ءوز ويلارىمەن بولىسەدى.
وقۋشىلار مەنتالدى كارتا جاسايدى.
تاقىرىپتى بەكىتۋ ءۇشىن كەلەسى سۇراقتاردى قويادى:
1) توپىراق دەگەنىمىز نە؟
2) توپىراق قۇرۋشى فاكتورلاردى اتاڭدار.
3) توپىراقتىڭ قارا شىرىگى قالاي پايدا بولادى؟
4) توپىراقتىڭ مەحانيكالىق قۇرامىنا نەلەر جاتادى؟
5) قۇرىلىمدى توپىراق قانداي توپىراق؟
ءوز ولكەڭنىڭ توپىراعى تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
1) توپىراق دەگەنىمىز تابيعات كومپونەنتتەرىنىڭ ءبىرى، ەرەكشە تابيعي قۇرىلىم.
2) توپىراق قۇرۋشى فاكتورلار – سۋ، اۋا، جىلۋ، وسىمدىك جانە ءتىرى اعزالار، تاۋ جىنىستارىنىڭ ۇگىلۋى.
3) انالىق تاۋ جىنىستارىنان كەيىن توپىراق قۇرۋشى جەتەكشى فاكتورلار اعزالاردىڭ تىرشىلىك ارەكەتىنىڭ ناتيجەسىندە شىعاتىن تاستى بۇزاتىن قىشقىلدار تاۋ جىنىستارىن ەرىتۋىنەن ءشىرىندى (گۋممۋس) پايدا بولادى.
4) توپىراقتىڭ مەحانيكالىق قۇرامى ءىرىلى جانە ۇساق مينەرال بولشەكتەرىنىڭ جيىنتىعى.
5) قۇرىلىمى كەسەك توپىراقتى قۇرىلىمدى توپىراق دەيدى.
پاۆلودار وبلىسىندا بيداي وسىرۋگە جارامدى ىلعالدى قارا توپىراق تارالعان.
كەسكىن كارتاعا ق ر توپىراعىنىڭ تارالۋ زاڭدىلىعىن كورسەتەدى. كارتامەن جۇمىس
ببب ءادىسى ارقىلى ساباقتى قورىتىندىلاۋ
نيدەرلاند تۋرالى نە بىلەتىنىن، نە بىلگەنىن، نە بىلگىسى كەلەتىنىن انىقتايمىن.
وقۋشىلار ببب كەستەسىن تولتىرادى.
سمايليك استىنا ءوز كوڭىل-كۇيلەرىن بىلدىرەدى.
كەرى بايلانىس
ءۇي تاپسىرماسى
كەرى بايلانىس نەگىزىندە ۇيگە تاپسىرما بەرىلەدى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاقستانداعى توپىراق جامىلعىسىنىڭ تيپتەرى.
سىلتەمە: كۇنتىزبەلىك جوسپار، مۇعالىمگە ارنالعان ادىستەمەلىك نۇسقاۋ، ستو ادىستەمەسى،
ساباقتىڭ جالپى ماقساتى توپىراق جانە ونىڭ پايدا بولۋىن، وقۋشىلارعا توپىراق قاباتتارىنىڭ ءتۇزىلۋ سەبەپتەرىن ءبىلۋ. توپىراق ءتۇزۋشى فاكتورلارىن ءبىلۋ. توپىراقتىڭ مەحانيكالىق قۇرامىن ءبىلۋ.
قازاقستاننىڭ فيزيكالىق كارتاسى بويىنشا توپىراق تۇرلەرىنىڭ تارالۋىن سيپاتتاۋ ارقىلى تاقىرىپتىق كارتالارمەن جۇمىس ىستەي ءبىلۋ.
توپىراقتىڭ ماڭىزى تۋرالى كوزقاراستارىن كەڭەيتۋ ارقىلى، قورشاعان ورتانى قورعاۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ناتيجەسى: 1. توپىراقتىڭ پايدا بولۋ تاريحىن بىلەدى..
2. توپىراقتى ءتۇزۋشى فاكتورلاردى بىلەدى.
3. توپىراقتىڭ مەحانيكالىق قۇرامىن بىلەدى.
- توپتا جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانادى؛
- وقۋشىلار پىكىر ايتىپ، تۇيگەن ويلارىمەن بولىسەدى؛
وقۋشىلاردىڭ جان - جاقتى ويلاۋ، ءوزارا قارىم - قاتىناستا بەلسەندىلىكتەرىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىر
- قورشاعان ورتانى قورعاۋدى ۇيرەنەدى.
قولدانىلعان
ءادىس - ءتاسىل: توپتىق جۇمىس، سەرىكتەستەرمەن اڭگىمەلەسۋ، جەكە وقۋشىنىڭ ءوزىن - ءوزى رەتتەۋگە تۇرتكى تاپسىرما. سۇراقتار ارقىلى پىكىر الىسادى. ءمۇعالىم مەن وقۋشى اراسىنداعى ديالوگ؛ جەكە جۇمىس، جۇپتىق جۇمىس تۇرلەرى قولداندى.
سلايدتا كەستە، كارتا، فوتو شوۋ، پروگرامماسى ارقىلى كورسەتىلىم كورسەتۋ.
نەگىزگى يدەيالارى:
توپىراقتىڭ پايدا بولۋىنىڭ باستى سەبەپتەرىن انىقتاۋدى نەگىزگى ماقسات ەتە وتىرىپ بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەيدى.
ءمۇعالىم جاڭا ساباقتى ءوتۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ ءوز ويلارىن ەركىن ورتاعا سالۋلارىنا باسا نازار اۋدارادى. ءمانىن كەڭىرەك اشۋى ارقىلى بالالاردىڭ ناقتى تۇجىرىم جاساۋىنا، سىني ويلاۋىنا مۇمكىندىك تۋدىرادى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پروەكتور، جۇمىس داپتەرى، ماركەر، ءتۇرلى - ءتۇستى قاعازدار، ديداكتيكالىق ماتەريالدار، تاقىرىپتىق سلايدتار.
ساباق بويىنشا
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى وقۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتى
توپقا ءبولۋ
پسيحولوگيالىق احۋال تۋدىرۋ.
توپقا ءبولىپ، شاتتىق شەڭبەرىن قۇرعىزۋ. وقۋشىلار بىر-بىرىنە جاقسى تىلەكتەرىن ايتادى.
سۇراق قويدىڭ ءۇش ءتۇرىن قولدانامىن.
1. قازاقستان اۋماعىندا قانشا مۇزدىق بار؟ ولار قانشا اۋداندى الىپ جاتىر؟
2. قازاقستانداعى ەڭ ۇلكەن مۇزدىقتا اتا. ول قايدا ورنالاسقان؟
مۇزدىقتاردىڭ قانداي تيپ توپتارى بولادى؟
3. مۇزدىقتاردىڭ ەرۋىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى نەدە.
بەرىلگەن سۇراقتار بويىنشا جاۋاپ بەرۋ.
جاڭا تاقىرىپتى باستار الدىندا كىرىسپە اڭگىمە جۇرگىزەدى:
1. توپىراق دەگەنىمىز نە؟ ول نەدەن جانە قالاي تۇزىلەدى؟
2. ماتەريكتەر مەن مۇحيتتار گەوگرافياسىنان قانداي توپىراق تۇرلەرىن بىلدىڭدەر؟
3. دۇنيە ءجۇزى توپىراقتارى نەگە ءار ءتۇرلى، نە سەبەپتەن؟
كەيىن ءمۇعالىم توپىراق تاقىرىبى بويىنشا قىسقاشا شولۋ جاسايدى:
توپتىق جۇمىس نەگىزىندە سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى ءوز ويلارىمەن بولىسەدى.
وقۋشىلار مەنتالدى كارتا جاسايدى.
تاقىرىپتى بەكىتۋ ءۇشىن كەلەسى سۇراقتاردى قويادى:
1) توپىراق دەگەنىمىز نە؟
2) توپىراق قۇرۋشى فاكتورلاردى اتاڭدار.
3) توپىراقتىڭ قارا شىرىگى قالاي پايدا بولادى؟
4) توپىراقتىڭ مەحانيكالىق قۇرامىنا نەلەر جاتادى؟
5) قۇرىلىمدى توپىراق قانداي توپىراق؟
ءوز ولكەڭنىڭ توپىراعى تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
1) توپىراق دەگەنىمىز تابيعات كومپونەنتتەرىنىڭ ءبىرى، ەرەكشە تابيعي قۇرىلىم.
2) توپىراق قۇرۋشى فاكتورلار – سۋ، اۋا، جىلۋ، وسىمدىك جانە ءتىرى اعزالار، تاۋ جىنىستارىنىڭ ۇگىلۋى.
3) انالىق تاۋ جىنىستارىنان كەيىن توپىراق قۇرۋشى جەتەكشى فاكتورلار اعزالاردىڭ تىرشىلىك ارەكەتىنىڭ ناتيجەسىندە شىعاتىن تاستى بۇزاتىن قىشقىلدار تاۋ جىنىستارىن ەرىتۋىنەن ءشىرىندى (گۋممۋس) پايدا بولادى.
4) توپىراقتىڭ مەحانيكالىق قۇرامى ءىرىلى جانە ۇساق مينەرال بولشەكتەرىنىڭ جيىنتىعى.
5) قۇرىلىمى كەسەك توپىراقتى قۇرىلىمدى توپىراق دەيدى.
پاۆلودار وبلىسىندا بيداي وسىرۋگە جارامدى ىلعالدى قارا توپىراق تارالعان.
كەسكىن كارتاعا ق ر توپىراعىنىڭ تارالۋ زاڭدىلىعىن كورسەتەدى. كارتامەن جۇمىس
ببب ءادىسى ارقىلى ساباقتى قورىتىندىلاۋ
نيدەرلاند تۋرالى نە بىلەتىنىن، نە بىلگەنىن، نە بىلگىسى كەلەتىنىن انىقتايمىن.
وقۋشىلار ببب كەستەسىن تولتىرادى.
سمايليك استىنا ءوز كوڭىل-كۇيلەرىن بىلدىرەدى.
كەرى بايلانىس
ءۇي تاپسىرماسى
كەرى بايلانىس نەگىزىندە ۇيگە تاپسىرما بەرىلەدى.
You Might Also Like
-
شالقار اۋدانى №8 جالپى ورتا ءبىلىم
