قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق پروبلەمالارى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق پروبلەمالارى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ قازاقستانداعى ەكولوگيالىق اپات ايماقتارى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتىپ، تانىم بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: سەمەي، بايقوڭىر، ارال تاعدىرى - ادام تاعدىرىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەكەندىگىن ۇعىندىرۋ. وقۋشىنى شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ.
تاربيەلىك: قورشاعان ورتانى ەكولوگيالىق جاعىنان تازا بۇلدىرمەي ۇستاۋعا تاربيەلەۋ. توپتا جۇمىس جاساۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق. جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قازاقستاننىڭ فيزيكالىق كارتاسى، اتلاس، كەسكىن كارتا، سەمەي، ارال، بايقوڭىر، كاسپيي سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپپەن جۇمىس، سۇراق - جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: حيميا، گەوگرافيا، قازاق ءتىلى.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1) سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ.
2) قۇرالدارىن تەكسەرۋ.
2) نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ كەزەڭى
وتكەن تاقىرىپتى تەكسەرۋگە ارنالعان سۇراقتار.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. حالىقارالىق تابيعاتتى قورعاۋ وداعىنىڭ ءرولى قانداي؟
2. قازاقستاندا ”قىزىل كىتاپتارى”قاي جىلدارى شىقتى؟
3.”قىزىل كىتاپقا”قانداي سۇتقورەكتىلەر ەنگەن؟
4.”قىزىل كىتاپقا”ەنگىزۋ قانداي تالاپپەن جۇرگىزىلەدى؟
5. "قىزىل كىتاپقا" ەنگىزىلگەن اڭدار مەن قۇستار تۋرالى سۋرەت جيناقتارى بار ما؟
6.”قىزىل كىتاپتىڭ”تاربيەلىك ءمانى نەدە؟
7.”قارا كىتاپ” تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
ءىىى جاڭا ساباق كەزەڭى:
1) ساباق تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
2. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ: “وي قوزعاۋ” ءادىسى
ءى - توپ. سەمەي توبى
ءىى - توپ. بايقوڭىر توبى
ءىىى - توپ. ارال، كاسپيي توبى
تابيعات – ادامزاتتىڭ تىرشىلىك ەتەتىن ورتاسى، سوندىقتان ونىڭ كوپتەگەن سۇرانىستارىن قاناعاتتاندىراتىن شيكىزات كوزى بولىپ سانالادى. قورشاعان ورتانىڭ تابيعات جاعدايلارى ادامنىڭ شارۋاشىلىق ارەكەتىنىڭ ءتۇرىن انىقتايدى. قورشاعان ورتا ادام دەنساۋلىعىنا اسەرىن تيگىزەدى. اۋانىڭ تازالىعى، قورشاعان ورتانىڭ باسقا قۇرام بولىكتەرىندەگى تەپە - تەڭدىكتىڭ ساقتالۋى ادامنىڭ ۇزاق ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاسايدى.
ءبىزدىڭ دە قازاقستاندا ەكولوگيالىق پروبلەمالارى بار.
شىعارماشىلىق جۇمىسىن قورعاۋى. توپ باسشىسى: _________________
سەمەي پوليگونى. كسرو زامانىندا قازاقستان اۋماعىندا اتوم بومبالارى سىناقتان ءوتتى. ول ءۇشىن 18 ملن گا جەر ءبولىنىپ، سەمەي يادرولىق پوليگونى اشىلدى. باستاپقىسىندا ادامدارعا، جانۋارلار مەن تابيعاتقا تىكەلەي زاردابىن تيگىزگەن اشىق سىناقتار جاسالدى. سوسىن ولاردى جەر استىنا جاساي باستادى. اتوم بومبالارىنىڭ جارىلىستارى سۇمدىق اۋىر بولدى. 1949 - 1963 جىلعا دەيىن جەر بەتىندە سىناقتاردىڭ زاردابى اسىرەسە مول بولدى. سەمەي ايماعىندا تۇراتىن 500 مىڭداي ادام سىناقتان ازاپ شەكتى.
1999 جىلى قاڭتار ايىندا ءبىر - بىرىنە جابىسىپ تۋىلعان ەگىز نارەستە دۇنيەگە كەلگەن. جەتىلمەي تۋعان نارەستەنى مەديسينادا كەيدە ارامتاماق ەمبريون دەپ تە اتايدى. جاسالعان كۇردەلى وتا كەزىندە دارىگەرلەر دەنى ساۋ نارەستەگە ەش زاقىم كەلتىرمەستەن سول ارامتاماق ەمبريوندى اجىراتىپ، كەسىپ الىپ تاستاعان. وتادان كەيىن نارەستەنىڭ جاعدايى تەز جاقسارىپ، امان - ەسەن ساۋىعىپ ۇيىنە كەتكەن. اتا - اناسىنىڭ دا ەمدەگەن دارىگەرلەرىنىڭ قۋانىشىندا شەك بولعان جوق.
ناقتى ناتيجەلەرگە جەتۋ ءۇشىن الداعى ماقساتتى جۇمىستار جۇرگىزۋ. بۇل شارالار ەلباسىنىڭ بيىلعى حالىققا جولداۋىندا ايتىلعانداي، ەلدىڭ ءال - اۋقاتىن نىعايتۋعا، اتوم سىناعى كەزىندەگى زارداپ شەككەن جەرلەرىمىزدى ساۋىقتىرۋعا، ادامداردىڭ دەنساۋلىعىن تۇزەتۋگە قىزمەت ەتۋ ءتيىس.
ءىى - توپتىڭ شىعارماشىلىق جۇمىسى.
توپ باسشىسى: _________________________
بايقوڭىر عارىش ايلاعى. جالپى كولەمى 6، 7 مىڭ كم كۆ. جەردى الىپ جاتىر. عارىش ايلاعىنىڭ جۇمىسى قورشاعان ورتاعا مىناداي كەرى اسەرىن تيگىزەدى. 1956ج باستاپ 260 - تان استام زىمىران ۇشىرىلعان. - ۇشۋ پروسەسىنەن كەيىن، اتموسفەرانىڭ تابيعي رەجيمى بۇزىلادى. - اتموسفەرانى جانە جەر بەتى قاباتتارىن توكسيندى زىمىران جانارمايىنىڭ قالدىقتارىمەن لاستايدى.
- اتموسفەرانىڭ وزون قاباتىن بۇزادى.
- تەرريتوريالاردى ۇشۋ اپپاراتتارىنىڭ قالدىقتارىمەن، سىنىقتارىمەن زاقىمدايدى.
- قىشقىلدى جاڭبىردىڭ جاۋۋىنا سەبەپشى بولادى.
بايقوڭىر عارىش ايلاعىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردى
شەشۋ جۇمىستارى:
1. قورشاعان ورتانىڭ جانە حالىقتىڭ
ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋ.
2. قۋاتتى زىمىرانداردىڭ ۇشىرىلۋىن سيرەتۋ.
3. ەگىندى جيناۋ، باۋ - باقشالاردىڭ گۇلدەۋى كەزىندە توكسيندى حيميالىق قوسىلىستاردى بولەتىن زىمىرانداردى ۇشىرماۋ.
4. ايماقتىڭ سۋى، توپىراعى، وسىمدىكتەرىنە، جان - جاقتى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ.
5. توكسيندى زىمىران جانارمايلارىن ساقتاۋدا جانە تاسىمالداۋدا قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاۋ.
ءىىى - توپتىڭ شىعارماشىلىق جۇمىسى
توپ باسشىسى: __________________________ ارال تەڭىزىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك مۇحيتتان 52 مەتر بيىكتىكتە ورنالاسقان. بۇل پروبلەمانىڭ تۋۋىنا سەبەپشى بولعان - ادام ارەكەتى. قازىرگى تاڭدا 18 مەتر تەرەڭدىككە تومەندەپ، تارتىلعان تەڭىز تابانىنان تۇزدى، قىشقىلدى شاڭ - توزاڭدار جەلمەن اسپانعا كوتەرىلىپ ون مىڭداعان شاقىرىمعا دەيىن ۇشىپ بارادى ەكەن. تەڭىزدىڭ 1شق كۆ. جەرىنەن جىلىنا 80000 توننا تۇزدى شاڭ اۋەگە كوتەرىلەدى ەكەن.
ارال تەڭىزىن قۇتقارۋ جونىندەگى بىرنەشە عىلىمي بولجامدار مەن جوبالار بار. ولار:
ءسىبىر وزەندەرىن قازاقستانعا بۇرۋ.
2. امۋداريا مەن سىرداريا وزەندەرىنىڭ سۋىن رەتتەۋ ارقىلى سۋدى مولايتۋ.
3. ارال تەڭىزىن جارتىلاي ساقتاپ قالۋ.
4. كاسپيي تەڭىزىنىڭ سۋىن جاساندى كانال ارقىلى اكەلۋ.
5. جەر استى سۋلارىن پايدالانۋ
سولتۇستىگىنە قۇياتىن ەدىل وزەنىندە بوگەندەردىڭ سالىنۋى، مۇناي كاسىپشىلىگىنىڭ وركەندەۋى تەڭىزدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن ناشارلاتتى.
سوڭعى جىلدارى بۇل ايماق مۇناي مەن گازدىڭ ءوندىرۋدىڭ ماڭىزدى ەكونوميكالىق اۋدانىنا اينالدى. تەڭىز دەڭگەيىنىڭ كوتەرىلۋىنە بايلانىستى بۇل ايماق تابيعي اپات جاعدايىنا ۇشىرادى. تابيعي قورلارىن يگەرۋدە دە، بۇل اۋداندارداعى تابيعات كومپونەنتتەرىنىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى مىناداي پروبلەمالار تۋىنداۋدا:
- ەكولوگيالىق اپاتتى ايماققا جاتاتىندىقتان، ازعىر پوليگونىنىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى جۇمىس ىستەۋىنە بايلانىستى تۇرعىن حالىقتاردىڭ دەنساۋلىعىنىڭ كۇرت ناشارلاۋى؛
- مۇناي مەن گازدىڭ وندىرىلۋىنە بايلانىستى تىرشىلىك دۇنيەسىنىڭ وزگەرۋى بالىقتاردىڭ (بەكىرە) قىرىلۋى، ۋىلدىرىق شاشاتىن كوكسەركە بالىقتارىنىڭ كەمىپ كەتۋى؛
- وسى تەڭىزگە عانا ءتان (ەندەميكالىق) يتبالىقتىڭ مەزگىل - مەزگىل قىرىلۋى؛
- اڭىزاق جەلدەردىڭ شارۋاشىلىققا تيگىزەتىن كەرى اسەرى (جەل ەروزياسى).
تەڭىزىندەگى مۇناي مەن گازدىڭ وندىرىلۋىنە بايلانىستى تىرشىلىك دۇنيەسىنىڭ وزگەرۋى، بالىقتاردىڭ قىرىلۋى، ۋىلدىرىق شاشاتىن كوكسەركە بالىقتاردىڭ كەمىپ كەتۋى، وسى تەڭىزگە عانا ءتان (ەندەميكالىق) يتبالىقتاردىڭ مەزگىل - مەزگىل قىرىلۋىنان كورىنىس.(سۋرەتتەر كورسەتىلەدى)
ساباقتى بەكىتۋ.
ۆەنن دياگرامماسى
بىلەمىن
نە ءبىلدىم
بىلگىم كەلەدى
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: §51 قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق پروبلەمالارىن وقۋ، كەسكىن كارتاعا قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق ايماقتارىن جانە ونىڭ لاستانۋ كوزدەرىنىڭ شارتتى بەلگىسىن قويىڭدار.
بىلىمدەرىن باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ قازاقستانداعى ەكولوگيالىق اپات ايماقتارى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتىپ، تانىم بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: سەمەي، بايقوڭىر، ارال تاعدىرى - ادام تاعدىرىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەكەندىگىن ۇعىندىرۋ. وقۋشىنى شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ.
تاربيەلىك: قورشاعان ورتانى ەكولوگيالىق جاعىنان تازا بۇلدىرمەي ۇستاۋعا تاربيەلەۋ. توپتا جۇمىس جاساۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق. جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قازاقستاننىڭ فيزيكالىق كارتاسى، اتلاس، كەسكىن كارتا، سەمەي، ارال، بايقوڭىر، كاسپيي سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپپەن جۇمىس، سۇراق - جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: حيميا، گەوگرافيا، قازاق ءتىلى.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1) سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ.
2) قۇرالدارىن تەكسەرۋ.
2) نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ كەزەڭى
وتكەن تاقىرىپتى تەكسەرۋگە ارنالعان سۇراقتار.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. حالىقارالىق تابيعاتتى قورعاۋ وداعىنىڭ ءرولى قانداي؟
2. قازاقستاندا ”قىزىل كىتاپتارى”قاي جىلدارى شىقتى؟
3.”قىزىل كىتاپقا”قانداي سۇتقورەكتىلەر ەنگەن؟
4.”قىزىل كىتاپقا”ەنگىزۋ قانداي تالاپپەن جۇرگىزىلەدى؟
5. "قىزىل كىتاپقا" ەنگىزىلگەن اڭدار مەن قۇستار تۋرالى سۋرەت جيناقتارى بار ما؟
6.”قىزىل كىتاپتىڭ”تاربيەلىك ءمانى نەدە؟
7.”قارا كىتاپ” تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
ءىىى جاڭا ساباق كەزەڭى:
1) ساباق تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
2. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ: “وي قوزعاۋ” ءادىسى
ءى - توپ. سەمەي توبى
ءىى - توپ. بايقوڭىر توبى
ءىىى - توپ. ارال، كاسپيي توبى
تابيعات – ادامزاتتىڭ تىرشىلىك ەتەتىن ورتاسى، سوندىقتان ونىڭ كوپتەگەن سۇرانىستارىن قاناعاتتاندىراتىن شيكىزات كوزى بولىپ سانالادى. قورشاعان ورتانىڭ تابيعات جاعدايلارى ادامنىڭ شارۋاشىلىق ارەكەتىنىڭ ءتۇرىن انىقتايدى. قورشاعان ورتا ادام دەنساۋلىعىنا اسەرىن تيگىزەدى. اۋانىڭ تازالىعى، قورشاعان ورتانىڭ باسقا قۇرام بولىكتەرىندەگى تەپە - تەڭدىكتىڭ ساقتالۋى ادامنىڭ ۇزاق ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاسايدى.
ءبىزدىڭ دە قازاقستاندا ەكولوگيالىق پروبلەمالارى بار.
شىعارماشىلىق جۇمىسىن قورعاۋى. توپ باسشىسى: _________________
سەمەي پوليگونى. كسرو زامانىندا قازاقستان اۋماعىندا اتوم بومبالارى سىناقتان ءوتتى. ول ءۇشىن 18 ملن گا جەر ءبولىنىپ، سەمەي يادرولىق پوليگونى اشىلدى. باستاپقىسىندا ادامدارعا، جانۋارلار مەن تابيعاتقا تىكەلەي زاردابىن تيگىزگەن اشىق سىناقتار جاسالدى. سوسىن ولاردى جەر استىنا جاساي باستادى. اتوم بومبالارىنىڭ جارىلىستارى سۇمدىق اۋىر بولدى. 1949 - 1963 جىلعا دەيىن جەر بەتىندە سىناقتاردىڭ زاردابى اسىرەسە مول بولدى. سەمەي ايماعىندا تۇراتىن 500 مىڭداي ادام سىناقتان ازاپ شەكتى.
1999 جىلى قاڭتار ايىندا ءبىر - بىرىنە جابىسىپ تۋىلعان ەگىز نارەستە دۇنيەگە كەلگەن. جەتىلمەي تۋعان نارەستەنى مەديسينادا كەيدە ارامتاماق ەمبريون دەپ تە اتايدى. جاسالعان كۇردەلى وتا كەزىندە دارىگەرلەر دەنى ساۋ نارەستەگە ەش زاقىم كەلتىرمەستەن سول ارامتاماق ەمبريوندى اجىراتىپ، كەسىپ الىپ تاستاعان. وتادان كەيىن نارەستەنىڭ جاعدايى تەز جاقسارىپ، امان - ەسەن ساۋىعىپ ۇيىنە كەتكەن. اتا - اناسىنىڭ دا ەمدەگەن دارىگەرلەرىنىڭ قۋانىشىندا شەك بولعان جوق.
ناقتى ناتيجەلەرگە جەتۋ ءۇشىن الداعى ماقساتتى جۇمىستار جۇرگىزۋ. بۇل شارالار ەلباسىنىڭ بيىلعى حالىققا جولداۋىندا ايتىلعانداي، ەلدىڭ ءال - اۋقاتىن نىعايتۋعا، اتوم سىناعى كەزىندەگى زارداپ شەككەن جەرلەرىمىزدى ساۋىقتىرۋعا، ادامداردىڭ دەنساۋلىعىن تۇزەتۋگە قىزمەت ەتۋ ءتيىس.
ءىى - توپتىڭ شىعارماشىلىق جۇمىسى.
توپ باسشىسى: _________________________
بايقوڭىر عارىش ايلاعى. جالپى كولەمى 6، 7 مىڭ كم كۆ. جەردى الىپ جاتىر. عارىش ايلاعىنىڭ جۇمىسى قورشاعان ورتاعا مىناداي كەرى اسەرىن تيگىزەدى. 1956ج باستاپ 260 - تان استام زىمىران ۇشىرىلعان. - ۇشۋ پروسەسىنەن كەيىن، اتموسفەرانىڭ تابيعي رەجيمى بۇزىلادى. - اتموسفەرانى جانە جەر بەتى قاباتتارىن توكسيندى زىمىران جانارمايىنىڭ قالدىقتارىمەن لاستايدى.
- اتموسفەرانىڭ وزون قاباتىن بۇزادى.
- تەرريتوريالاردى ۇشۋ اپپاراتتارىنىڭ قالدىقتارىمەن، سىنىقتارىمەن زاقىمدايدى.
- قىشقىلدى جاڭبىردىڭ جاۋۋىنا سەبەپشى بولادى.
بايقوڭىر عارىش ايلاعىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردى
شەشۋ جۇمىستارى:
1. قورشاعان ورتانىڭ جانە حالىقتىڭ
ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋ.
2. قۋاتتى زىمىرانداردىڭ ۇشىرىلۋىن سيرەتۋ.
3. ەگىندى جيناۋ، باۋ - باقشالاردىڭ گۇلدەۋى كەزىندە توكسيندى حيميالىق قوسىلىستاردى بولەتىن زىمىرانداردى ۇشىرماۋ.
4. ايماقتىڭ سۋى، توپىراعى، وسىمدىكتەرىنە، جان - جاقتى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ.
5. توكسيندى زىمىران جانارمايلارىن ساقتاۋدا جانە تاسىمالداۋدا قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاۋ.
ءىىى - توپتىڭ شىعارماشىلىق جۇمىسى
توپ باسشىسى: __________________________ ارال تەڭىزىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك مۇحيتتان 52 مەتر بيىكتىكتە ورنالاسقان. بۇل پروبلەمانىڭ تۋۋىنا سەبەپشى بولعان - ادام ارەكەتى. قازىرگى تاڭدا 18 مەتر تەرەڭدىككە تومەندەپ، تارتىلعان تەڭىز تابانىنان تۇزدى، قىشقىلدى شاڭ - توزاڭدار جەلمەن اسپانعا كوتەرىلىپ ون مىڭداعان شاقىرىمعا دەيىن ۇشىپ بارادى ەكەن. تەڭىزدىڭ 1شق كۆ. جەرىنەن جىلىنا 80000 توننا تۇزدى شاڭ اۋەگە كوتەرىلەدى ەكەن.
ارال تەڭىزىن قۇتقارۋ جونىندەگى بىرنەشە عىلىمي بولجامدار مەن جوبالار بار. ولار:
ءسىبىر وزەندەرىن قازاقستانعا بۇرۋ.
2. امۋداريا مەن سىرداريا وزەندەرىنىڭ سۋىن رەتتەۋ ارقىلى سۋدى مولايتۋ.
3. ارال تەڭىزىن جارتىلاي ساقتاپ قالۋ.
4. كاسپيي تەڭىزىنىڭ سۋىن جاساندى كانال ارقىلى اكەلۋ.
5. جەر استى سۋلارىن پايدالانۋ
سولتۇستىگىنە قۇياتىن ەدىل وزەنىندە بوگەندەردىڭ سالىنۋى، مۇناي كاسىپشىلىگىنىڭ وركەندەۋى تەڭىزدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن ناشارلاتتى.
سوڭعى جىلدارى بۇل ايماق مۇناي مەن گازدىڭ ءوندىرۋدىڭ ماڭىزدى ەكونوميكالىق اۋدانىنا اينالدى. تەڭىز دەڭگەيىنىڭ كوتەرىلۋىنە بايلانىستى بۇل ايماق تابيعي اپات جاعدايىنا ۇشىرادى. تابيعي قورلارىن يگەرۋدە دە، بۇل اۋداندارداعى تابيعات كومپونەنتتەرىنىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى مىناداي پروبلەمالار تۋىنداۋدا:
- ەكولوگيالىق اپاتتى ايماققا جاتاتىندىقتان، ازعىر پوليگونىنىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى جۇمىس ىستەۋىنە بايلانىستى تۇرعىن حالىقتاردىڭ دەنساۋلىعىنىڭ كۇرت ناشارلاۋى؛
- مۇناي مەن گازدىڭ وندىرىلۋىنە بايلانىستى تىرشىلىك دۇنيەسىنىڭ وزگەرۋى بالىقتاردىڭ (بەكىرە) قىرىلۋى، ۋىلدىرىق شاشاتىن كوكسەركە بالىقتارىنىڭ كەمىپ كەتۋى؛
- وسى تەڭىزگە عانا ءتان (ەندەميكالىق) يتبالىقتىڭ مەزگىل - مەزگىل قىرىلۋى؛
- اڭىزاق جەلدەردىڭ شارۋاشىلىققا تيگىزەتىن كەرى اسەرى (جەل ەروزياسى).
تەڭىزىندەگى مۇناي مەن گازدىڭ وندىرىلۋىنە بايلانىستى تىرشىلىك دۇنيەسىنىڭ وزگەرۋى، بالىقتاردىڭ قىرىلۋى، ۋىلدىرىق شاشاتىن كوكسەركە بالىقتاردىڭ كەمىپ كەتۋى، وسى تەڭىزگە عانا ءتان (ەندەميكالىق) يتبالىقتاردىڭ مەزگىل - مەزگىل قىرىلۋىنان كورىنىس.(سۋرەتتەر كورسەتىلەدى)
ساباقتى بەكىتۋ.
ۆەنن دياگرامماسى
بىلەمىن
نە ءبىلدىم
بىلگىم كەلەدى
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: §51 قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق پروبلەمالارىن وقۋ، كەسكىن كارتاعا قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق ايماقتارىن جانە ونىڭ لاستانۋ كوزدەرىنىڭ شارتتى بەلگىسىن قويىڭدار.
بىلىمدەرىن باعالاۋ.
You Might Also Like
-
ءبىرىڭعاي ۇلتتىق تەستىلەۋگە دايىندىق ەسەپتەرى
