قازاقستاننىڭ وسىمدىك جانە مال شارۋاشىلىعى
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى،
پەتروپاۆل قالاسى،
قالالىق كلاسسيكالىق گيمنازيا
گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
كۋساينوۆا ايجان كۋانىشباي قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اوك ءىى بۋىنى اۋىل شارۋاشىلىعى: وسىمدىك جانە مال شارۋاشىلىعى
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ قازاقستاننىڭ وسىمدىك شارۋاشىلىعى، مال شارۋاشىلىعى جونىندە بىلىمدەرىن، تانىمىن قالىپتاستىرۋ. ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ءرولى زور ەكەنىنە كوزدەرىن جەتكىزۋ.
2. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ءبىلىم كوزدەرىمەن جۇمىس جاساۋدى ءارى قاراي دامىتۋ، دۇنيەتانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋ، تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتارىن جەتىلدىرۋ.
3. تاربيەلىك: ۇيىمشىلدىققا، ءوزارا سىيلاستىققا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: ستو، ينتەراكتيۆتى ءادىس - تاسىلدەر
ساباقتىڭ قۇرال – جابدىقتارى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، گەرباريي، اتلاستار، سۋرەتتەر
ساباقتىڭ ديداكتيكالىق كەزەڭدەرى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى (ساباققا پسيحولوگيالىق دايىندىق)
ءىى. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ
قايسىسى تۇجىرىمداما دۇرىس «+»، قايسىسى بۇرىس «-»
سۇراقتىڭ مازمۇنى جاۋابى
اوك ءى بۋىنى قىزمەت كورسەتۋ، تەحنيكامەن، تىڭايتقىشتارمەن قامتاماسىز ەتەتىن سالالار قۇرايدى +
اۋىل شارۋاشىلىعىندا جەر – نەگىزگى زات ءارى ەڭبەك قۇرالى بولىپ سانالادى +
اۋىل شارۋاشىلىعى – ەكونوميكانىڭ ماۋسىمدىق سالاسى +
اۋىل شارۋاشىلىق وندىرىسىنە تابيعي جاعدايلار اسەر ەتپەيدى -
ەلىمىزدىڭ بارلىق جەرى - جەر قورىنا جاتادى +
اوك ءىى بۋىنى – اۋىل شارۋاشىلىعى +
اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزى وسىمدىك جانە مال شارۋاشىلىعى +
اگرارلىق ءسوزى «وڭدەۋ» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى -
ءىىى. جاڭا تاقىرىپ ءتۇسىندىرۋ
اۋىل شارۋاشىلىق قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ماڭىزدى سالالارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. اگرارلىق سەكتور دامۋىنىڭ دەڭگەيى ۇنەمى جوعارى ساتىدا كورىنىپ كەلدى جانە مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق جانە قوعامدىق - ساياسي تۇراقتىلىق فاكتورلارىن انىقتاي وتىرىپ جوعارى ساتىدان كورىنە بەرمەك. رەسپۋبليكانىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ بىرەگەي الەۋەتتى باعىتى بولا وتىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى زور پوتەنسيالى مەن ءىرى رەزەرۆتەرىمەن ەرەكشەلەنەدى. قازاقستاننىڭ ءارقيلى كليمات جاعدايى بىركەلكى جىلى بەلدەۋدىڭ بارلىق مادەنيەتىنىڭ دامۋىنا جانە مال شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا اسەر ەتەدى.
- اۋىل شارۋاشىلىعى جايىندا نە بىلەسىڭدەر؟
- كارتا بويىنشا بولجام جاساۋ
ەندەشە بولجامدارىڭدى دالەلدەۋ ءۇشىن سەندەر 3 توپقا ءبولىنىپ وتىرسىڭدار
1 - توپ: وسىمدىك شارۋاشىلىعى
2 - توپ: مال شارۋاشىلىعى
3 - توپ: باقىلاۋشىلار توبى
كارتامەن جۇمىس (ينتەراكتيۆتى تاقتا)
3 - توپ
1. ەلىمىزدىڭ ەگىنشىلىكتىڭ باستى سالاسى – (ءداندى داقىل) ءوسىرۋ
2.(بيداي) جىلۋدى جاقسى كورەتىن داقىل، ول ءۇشىن ەڭ قاجەتتى توپىراق تۇرلەرى (قارا جانە قارا قوڭىر) توپىراقتار
3. بيدايدى نەگىزىندە 3 تىڭ وبلىستارى (قوستاناي، اقمولا، سولتۇستىك قازاقستان) قۇرايدى.
4.(ارپا) تەز پىسەتىن، ەڭ ءتوزىمدى وسىمدىك بولعاندىقتان، بارلىق جەردە تارالعان ءداندى داقىل
5.(س ۇلى) ىستىققا ءتوزىمسىز، ىلعال سۇيگىش وسىمدىك
6. قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى (تارىنى) باتىس پەن سولتۇستىكتە وسىرەدى
7. تەحنيكالىق داقىلدار (ماقتا، قانت قىزىلشاسى جانە كۇنباعىس)
8. قوي شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزگى ونىمدەرى (ەت، ماي، ءجۇن، تەرى، قاراكول)
9. ءشولدى جانە شولەيتتى زونادا (تۇيە شارۋاشىلىعىنىڭ) ماڭىزى زور
10.(شوشقا شارۋاشىلىعى) – جىلدام سالماق قوسىپ، تەز كوبەيەتىن ءارى جايىلىمدى قاجەت ەتپەيتىن، اۋىل شارۋاشىلىعى ءۇشىن ءتيىمدى
ءىV: بەكىتۋ
سيپاتتاماسى بويىنشا انىقتا
1 - توپ
بيداي ------------ جىلۋدى جاقسى كورەدى، قارا، قارا قوڭىر توپىراقتا وسەدى
كۇرىش ------------ جىلۋ، ىلعال سۇيگىش وسىمدىك. ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىگىندە وسىرىلەدى
ماقتا ----------- باعالى تالشىقتى داقىل. سىرداريا، ارىس وزەندەرىنىڭ جاعالاۋلارىندا وسىرىلەدى.
قانت قىزىلشاسى ------ قانت الۋ ءۇشىن وسىرىلەدى
س ۇلى ---------------------- وڭتۇستىكتە جانە شىعىستا وسىرىلەتىن جەمشوپتىك داقىل
2 - توپ
قوي --------- جاقسى جايىلىمدار، قىسقى ازىق قاجەت
شوشقا ---- جايىلىمدى قاجەت ەتپەيدى، جىلدام سالماق قوسىپ، تەز وسەدى
مارال ----مۇيىزىنەن ءدارى - دارمەك جاسالىنادى
قۇس -------- ءىرى ونەركاسىپ ورتالىقتارىنا، قالالارعا، استىق وندىرەتىن كاسىپورىندارعا تاياۋ اۋدانداردا شوعىرلانعان.
تۇيە ----- جۇك تاسۋعا بەيىم، ازىق تالعامايتىن، ىستىق شولگە شىدامدى جانۋار
3 - توپ (سايكەستەندىر)
سولتۇستىك ------ بيداي
شىعىس --------- كۇنباعىس
وڭتۇستىك ------- قانت قىزىلشاسى
باتىس ---------- تارى
كەستەدە نە كورىپ تۇرمىز؟
اۋىل شارۋاشىلىعىن ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
1 - توپ ۇسىنىستار
2 - توپ ۇسىنىستار
(اۋىل شارۋاشىلىعىمەن بايلانىستى ماماندىقتار، جىل سايىنعى ەلباسىمىزدىڭ جولداۋى)
3 - توپ
بۇگىنگى تاقىرىبىمىزعا بايلانىستى ماقال - ماتەلدەردىڭ استىن سىز
ماقال - ماتەلدەر
1. اشۋ - دۇشپان، اقىل - دوس
اقىلىڭا اقىل قوس
2. ونەرلى ورگە جۇزەدى
3. ارپا، بيداي اس ەكەن،
التىن، كۇمىس تاس ەكەن
4. تۋعان جەردەي جەر بولماس،
تۋعان ەلدەي ەل بولماس
5. نان تاماقتىڭ اتاسى
6. بيدايدىڭ بارار جەرى ديىرمەن
7. تەمىردى قىزعان كەزدە سوق
8. ادام بولاتىن بالا
الىسقا قارايدى
9. جۇگەرىسى بارعا جۇت جوق
10. ناننىڭ نەگىزى ءدان
11. ەكى كەمە قۇيرىعىن ۇستاعان سۋعا كەتەدى
12. جەرى بايدىڭ - ەلى باي
13. جەر تويماي، ەل تويمايدى
ەسسە جازۋ «اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ەل ءۇشىن ماڭىزى»
(ءار وقۋشى توپتا وقيدى، ەڭ جاقسى دەگەنىن ۇجىمدا وقيدى)
قورىتىندى
«سوڭعى ءسوزدى مەن ايتامىن» ستراتەگياسى بويىنشا وقۋشىلارعا ءسوز بەرۋ
بۇگىنگى ساباقتا نە ءبىلدىم؟
العان ءبىلىمىمدى قايدا جانە قالاي پايدالانا الامىن؟
ۇيگە تاپسىرما:
ساراماندىق جۇمىسقا دايىندىق، «اس ءمازىرىن» دايارلاۋ
پرەزەنتاسيا جاساۋ «سقو اۋىل شارۋاشىلىعى»
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
پەتروپاۆل قالاسى،
قالالىق كلاسسيكالىق گيمنازيا
گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
كۋساينوۆا ايجان كۋانىشباي قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اوك ءىى بۋىنى اۋىل شارۋاشىلىعى: وسىمدىك جانە مال شارۋاشىلىعى
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ قازاقستاننىڭ وسىمدىك شارۋاشىلىعى، مال شارۋاشىلىعى جونىندە بىلىمدەرىن، تانىمىن قالىپتاستىرۋ. ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ءرولى زور ەكەنىنە كوزدەرىن جەتكىزۋ.
2. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ءبىلىم كوزدەرىمەن جۇمىس جاساۋدى ءارى قاراي دامىتۋ، دۇنيەتانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋ، تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتارىن جەتىلدىرۋ.
3. تاربيەلىك: ۇيىمشىلدىققا، ءوزارا سىيلاستىققا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: ستو، ينتەراكتيۆتى ءادىس - تاسىلدەر
ساباقتىڭ قۇرال – جابدىقتارى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، گەرباريي، اتلاستار، سۋرەتتەر
ساباقتىڭ ديداكتيكالىق كەزەڭدەرى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى (ساباققا پسيحولوگيالىق دايىندىق)
ءىى. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ
قايسىسى تۇجىرىمداما دۇرىس «+»، قايسىسى بۇرىس «-»
سۇراقتىڭ مازمۇنى جاۋابى
اوك ءى بۋىنى قىزمەت كورسەتۋ، تەحنيكامەن، تىڭايتقىشتارمەن قامتاماسىز ەتەتىن سالالار قۇرايدى +
اۋىل شارۋاشىلىعىندا جەر – نەگىزگى زات ءارى ەڭبەك قۇرالى بولىپ سانالادى +
اۋىل شارۋاشىلىعى – ەكونوميكانىڭ ماۋسىمدىق سالاسى +
اۋىل شارۋاشىلىق وندىرىسىنە تابيعي جاعدايلار اسەر ەتپەيدى -
ەلىمىزدىڭ بارلىق جەرى - جەر قورىنا جاتادى +
اوك ءىى بۋىنى – اۋىل شارۋاشىلىعى +
اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزى وسىمدىك جانە مال شارۋاشىلىعى +
اگرارلىق ءسوزى «وڭدەۋ» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى -
ءىىى. جاڭا تاقىرىپ ءتۇسىندىرۋ
اۋىل شارۋاشىلىق قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ماڭىزدى سالالارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. اگرارلىق سەكتور دامۋىنىڭ دەڭگەيى ۇنەمى جوعارى ساتىدا كورىنىپ كەلدى جانە مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق جانە قوعامدىق - ساياسي تۇراقتىلىق فاكتورلارىن انىقتاي وتىرىپ جوعارى ساتىدان كورىنە بەرمەك. رەسپۋبليكانىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ بىرەگەي الەۋەتتى باعىتى بولا وتىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى زور پوتەنسيالى مەن ءىرى رەزەرۆتەرىمەن ەرەكشەلەنەدى. قازاقستاننىڭ ءارقيلى كليمات جاعدايى بىركەلكى جىلى بەلدەۋدىڭ بارلىق مادەنيەتىنىڭ دامۋىنا جانە مال شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا اسەر ەتەدى.
- اۋىل شارۋاشىلىعى جايىندا نە بىلەسىڭدەر؟
- كارتا بويىنشا بولجام جاساۋ
ەندەشە بولجامدارىڭدى دالەلدەۋ ءۇشىن سەندەر 3 توپقا ءبولىنىپ وتىرسىڭدار
1 - توپ: وسىمدىك شارۋاشىلىعى
2 - توپ: مال شارۋاشىلىعى
3 - توپ: باقىلاۋشىلار توبى
كارتامەن جۇمىس (ينتەراكتيۆتى تاقتا)
3 - توپ
1. ەلىمىزدىڭ ەگىنشىلىكتىڭ باستى سالاسى – (ءداندى داقىل) ءوسىرۋ
2.(بيداي) جىلۋدى جاقسى كورەتىن داقىل، ول ءۇشىن ەڭ قاجەتتى توپىراق تۇرلەرى (قارا جانە قارا قوڭىر) توپىراقتار
3. بيدايدى نەگىزىندە 3 تىڭ وبلىستارى (قوستاناي، اقمولا، سولتۇستىك قازاقستان) قۇرايدى.
4.(ارپا) تەز پىسەتىن، ەڭ ءتوزىمدى وسىمدىك بولعاندىقتان، بارلىق جەردە تارالعان ءداندى داقىل
5.(س ۇلى) ىستىققا ءتوزىمسىز، ىلعال سۇيگىش وسىمدىك
6. قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى (تارىنى) باتىس پەن سولتۇستىكتە وسىرەدى
7. تەحنيكالىق داقىلدار (ماقتا، قانت قىزىلشاسى جانە كۇنباعىس)
8. قوي شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزگى ونىمدەرى (ەت، ماي، ءجۇن، تەرى، قاراكول)
9. ءشولدى جانە شولەيتتى زونادا (تۇيە شارۋاشىلىعىنىڭ) ماڭىزى زور
10.(شوشقا شارۋاشىلىعى) – جىلدام سالماق قوسىپ، تەز كوبەيەتىن ءارى جايىلىمدى قاجەت ەتپەيتىن، اۋىل شارۋاشىلىعى ءۇشىن ءتيىمدى
ءىV: بەكىتۋ
سيپاتتاماسى بويىنشا انىقتا
1 - توپ
بيداي ------------ جىلۋدى جاقسى كورەدى، قارا، قارا قوڭىر توپىراقتا وسەدى
كۇرىش ------------ جىلۋ، ىلعال سۇيگىش وسىمدىك. ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىگىندە وسىرىلەدى
ماقتا ----------- باعالى تالشىقتى داقىل. سىرداريا، ارىس وزەندەرىنىڭ جاعالاۋلارىندا وسىرىلەدى.
قانت قىزىلشاسى ------ قانت الۋ ءۇشىن وسىرىلەدى
س ۇلى ---------------------- وڭتۇستىكتە جانە شىعىستا وسىرىلەتىن جەمشوپتىك داقىل
2 - توپ
قوي --------- جاقسى جايىلىمدار، قىسقى ازىق قاجەت
شوشقا ---- جايىلىمدى قاجەت ەتپەيدى، جىلدام سالماق قوسىپ، تەز وسەدى
مارال ----مۇيىزىنەن ءدارى - دارمەك جاسالىنادى
قۇس -------- ءىرى ونەركاسىپ ورتالىقتارىنا، قالالارعا، استىق وندىرەتىن كاسىپورىندارعا تاياۋ اۋدانداردا شوعىرلانعان.
تۇيە ----- جۇك تاسۋعا بەيىم، ازىق تالعامايتىن، ىستىق شولگە شىدامدى جانۋار
3 - توپ (سايكەستەندىر)
سولتۇستىك ------ بيداي
شىعىس --------- كۇنباعىس
وڭتۇستىك ------- قانت قىزىلشاسى
باتىس ---------- تارى
كەستەدە نە كورىپ تۇرمىز؟
اۋىل شارۋاشىلىعىن ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
1 - توپ ۇسىنىستار
2 - توپ ۇسىنىستار
(اۋىل شارۋاشىلىعىمەن بايلانىستى ماماندىقتار، جىل سايىنعى ەلباسىمىزدىڭ جولداۋى)
3 - توپ
بۇگىنگى تاقىرىبىمىزعا بايلانىستى ماقال - ماتەلدەردىڭ استىن سىز
ماقال - ماتەلدەر
1. اشۋ - دۇشپان، اقىل - دوس
اقىلىڭا اقىل قوس
2. ونەرلى ورگە جۇزەدى
3. ارپا، بيداي اس ەكەن،
التىن، كۇمىس تاس ەكەن
4. تۋعان جەردەي جەر بولماس،
تۋعان ەلدەي ەل بولماس
5. نان تاماقتىڭ اتاسى
6. بيدايدىڭ بارار جەرى ديىرمەن
7. تەمىردى قىزعان كەزدە سوق
8. ادام بولاتىن بالا
الىسقا قارايدى
9. جۇگەرىسى بارعا جۇت جوق
10. ناننىڭ نەگىزى ءدان
11. ەكى كەمە قۇيرىعىن ۇستاعان سۋعا كەتەدى
12. جەرى بايدىڭ - ەلى باي
13. جەر تويماي، ەل تويمايدى
ەسسە جازۋ «اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ەل ءۇشىن ماڭىزى»
(ءار وقۋشى توپتا وقيدى، ەڭ جاقسى دەگەنىن ۇجىمدا وقيدى)
قورىتىندى
«سوڭعى ءسوزدى مەن ايتامىن» ستراتەگياسى بويىنشا وقۋشىلارعا ءسوز بەرۋ
بۇگىنگى ساباقتا نە ءبىلدىم؟
العان ءبىلىمىمدى قايدا جانە قالاي پايدالانا الامىن؟
ۇيگە تاپسىرما:
ساراماندىق جۇمىسقا دايىندىق، «اس ءمازىرىن» دايارلاۋ
پرەزەنتاسيا جاساۋ «سقو اۋىل شارۋاشىلىعى»
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
