قازىرگى وقۋ ۇردىسىندە جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋداعى ۇيىرمەنىڭ ءرولى
تاقىرىبى: قازىرگى وقۋ ۇردىسىندە جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋداعى ۇيىرمەنىڭ ءرولى
جوسپار
ءى. كىرىسپە
سىنىپتان تىس جۇمىس تۇرلەرى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. قازىرگى وقۋ ۇردىسىندەگى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋداعى
ۇيىرمەنىڭ ءرولى.
2. ءبىلىمدى ۇستاز – وقۋشى مەرەيى.
ءىىى. قورىتىندى
ءىY. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر.
سىنىپتان تىس جۇمىس تۇرلەرى.
جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردەگى وقۋ-تاربيە پروسەسىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگىنىڭ ءبىرى -سىنىپتان تىس جۇمىستار. ونىڭ ماقساتى وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتى مەن دەربەستىكتەرىن جان-جاقتى دامىتۋ، بوس ۋاقىتتارىن ۇتىمدى ۇيىمداستىرۋعا، مۇعالىمدەردىڭ شىعارماشىلىق قىزمەتىن شىڭداۋعا جول اشادى. مەكتەپتەگى وقۋ ۇلگەرىم ساپاسى وقۋشىلاردىڭ پانگە قالاي قىزىققانىنا تىكەلەي بايلانىستى.
قازىرگى وقۋ ۇردىسىندە جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋداعى ۇيىرمەنىڭ ءرولى.
سىنىپتان تىس جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ كەڭ تاراعان ءتۇرى – ۇيىرمە جۇمىسى. مۇنى ۇيىمداستىرۋ جۇرگىزۋ ۇستىندە ءمۇعالىمىڭ شىعارماشىلىق دەربەستىگى ايقىن كورىنەدى.
ۇيىرمە جۇمىسى الدىمەن كەڭ تىنىستى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالۋى ءتيىس، سوندا عانا ول وقۋشىلاردىڭ ىنتا – ىقىلاسىن تولىق قاناعاتتاندىرا الادى.
ۇيىرمە جۇمىسىن نەگىزىنەن تەوريالىق جانە پراكتيكالىق باعىتتا جۇرگىزۋگە بولادى.
ۇيىرمە جۇمىسىن قامتۋدا وقۋشىلاردىڭ ىنتا ىقىلاسىن ەسكەرۋ ماڭىزدى ماسەلە. ءمۇعالىم وقۋشىلاردىڭ تالاپتار مەن سۇرانىستارىن قاناعاتتاندىرا وتىرىپ، ۇيىرمە مۇشەلەرىن ورتاق ىسكە جۇمىلدىرۋى ءتيىس. ۇيىرمەنىڭ جەتەكشىسى الىنعان تاقىرىبىنىڭ ۇيرەتۋشىلىك جانە تاربيەلىك ماڭىزىنا ەرەكشە ءمان بەرگەنى ءجون. جۇمىستى جۇرگىزۋ ادىستەرى كوپ جاعدايدا ءار ءتۇرلى بولادى. دەگەنمەن ۇيىرمە ساباقتارىندا پروبلەمالىق، ەۆريستيكالىق ادىستەردى ءجيى پايدالانعان دۇرىس. بۇل وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرىپ، ىزدەنگىشتىك داعدىلارىن تاربيەلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
ويلاۋ – بالانىڭ تانىم ارەكەتتەرىنىڭ ەڭ جوعارعى ءتۇرى. ويلاۋ ارقىلى وقۋشىلار كوزگە كورىنبەيتىن زاتتار مەن قۇبىلىستاردىڭ اراسىنداعى كۇردەلى سەبەپتىك بايلانىستاردى، زاڭدىلىقتاردى ۇعادى. ويلاۋ سويلەۋ ارەكەتى ارقىلى جۇزەگە اسادى. ويلاۋ – بەلگىلى مىندەتتى، تەوريالىق نەمەسە پراكتيكالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتالادى. بالانىڭ ويلاۋ ارەكەتى وزىنەن – ءوزى قالىپتاسپايدى. ولاردىڭ ويلاۋ ارەكەتىن ويداعىداي دامىتۋ ءۇشىن، ءتيىمدى تاسىلدەر قولدانىپ، ارنايى جۇمىستار جۇرگىزىپ وتىرۋ قاجەت.
م. جۇمابايەۆ: ويلاۋ – جاننىڭ وتە ءبىر قيىن، تەرەڭ ءىسى. جاس بالاعا ويلاۋ تىم اۋىر. سوندىقتان تاربيەشى بالانىڭ ويلاۋىن وركەندەتكەندە ساقتىقپەن باسقىشتاپ ءىس ىستەۋ كەرەك – دەگەن.
ويلاۋ ءۇردىسى وزىنە ءتان لوگيكالىق وپەراسيالاردان تۇرادى.
سونىمەن بىرگە وقۋشىلاردى شىعارماشىلىق جۇمىسقا باۋلىپ، ولاردىڭ بەلسەندىلىكتەرىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا ءتۇسۋ ءۇشىن، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋدا ۇيىرمەنىڭ اسەرى مول.
شىعارماشىلىق دەگەنىمىز – ادامنىڭ ءومىر شىڭىنداعى ءوزىن-وزى تانۋعا ۇمتىلۋى، ىزدەنۋى. ومىردە دۇرىس جول تابۋ ءۇشىن ادام دۇرىس وي ءتۇيىپ، وزدىگىنەن ساپالى، دالەلدى شەشىمدەر قابىلداي بىلۋگە ۇيرەنۋى كەرەك. ادام بويىنداعى قابىلەتتەرىن دامىتىپ، ولاردىڭ وشۋىنە جول بەرمەۋ، ادامنىڭ رۋحاني كۇشىن نىعايتىپ، ءوزىن-وزى تانۋىنا كومەكتەسەدى. وقۋشىنىڭ ءوز بولمىسىن تانۋعا كومەكتەسىپ قابىلەتىن وياتۋ، جاڭا رۋحاني كۇش بەرۋ ءبىلىمنىڭ ەڭ ماڭىزدى ماقساتى بولىپ تابىلادى. باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ زەيىنى تۇراقسىز، ءيمپۋلسيۆتى، قابىلداۋ مۇمكىندىكتەرى دە ءار ءتۇرلى بولادى. دەگەنمەن دە ءار بالانىڭ ءبىر نارسەگە بەيىمى بولادى. بەيىمدىلىك ويانىپ كەلە جاتقان قابىلەتتىڭ العاشقى بەلگىسى. وسى تۇستا ۇيىرمە جۇمىسى وعان كوپ كومەگىن تيگىزەرى مول.
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋدا مىناداي ءادى – تاسىلدەردى قولدانۋعا بولادى.
رەتى
وقۋشىنى شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ
1.تاقىرىپتى مازمۇنىنا ساي جيناقتاۋ
2.ارناۋلى ءبىر تاقىرىپتا پىكىرتالاس تۋعىزۋ
3.لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتاتىن ويىندار
(اناگرامما، ءسوز جۇمباق، رەبۋس) قۇراستىرۋ
4.بەرىلگەن تاپسىرمانى تۇرلەندىرۋ
(اڭگىمە ءماتىنىن قۇرۋ، ولەڭ شىعارۋ، شىعارما جازۋ)
5.اڭگىمەنىڭ ۇقساستىعىن سالىستىرۋ، ات قويۋ، بولىكتەرگە ءبولۋ
6.قيالداۋ ارقىلى سۋرەت سالدىرۋ، رولگە ءبولىپ وقىتۋ، ديافيلم قۇراستىرۋ
7.ۇناتقان كەيىپكەرىنە مىنەزدەمە بەرۋ
8.وي شاپشاڭدىعىن، ءسوز بايلىعىن دامىتۋ، ماتىندەردى، ەرتەگىنى اياقتاۋ
وسىنداي جۇمىستاردى ۇنەمى جۇرگىزۋ وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلۋعا، شاكىرت بويىنداعى قابىلەت كوزىن اشىپ، ءتىلىن بايىتۋعا، قيالىن ۇشتاۋعا، ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە زور اسەرىن تيگىزەدى.
باستاۋىش مەكتەپ – وقۋشى تۇلعاسى مەن ساناسىنىڭ دامۋى قۋاتتى جۇرەتىن، ەرەكشە قۇندى قايتالانباس كەزەڭ. سوندىقتان باستاۋىش ءبىلىم – ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋدىڭ العاشقى باسقىشى، قيىن دا جاۋاپتى جۇمىس. باستاۋىش مەكتەپ بالالارعا بەلگىلى ءبىر ءبىلىم بەرىپ قانا قويماي، ونى جالپى دامىتۋ، ياعني سويلەۋ، وقۋ، قورشاعان ورتا جونىندە دۇرىس كوزقاراس قالىپتاستىرۋ، جاعدايلاردى وبەكتيۆتى تۇردە باقىلاپ، تالداۋ جاساۋعا ۇيرەتۋ، ويىن دۇرىس ايتۋعا، سالىستىرا بىلۋگە، دالەلدەۋگە، سويلەۋ مادەنيەتىنە ۇيرەتەدى. بالانى وقىتا وتىرىپ، ونى شىعارماشىلىق باعىتتا جان-جاقتى دامىتادى.
وسى ورايدا ءوز تاجىريبەمدى ورتاعا سالماقپىن. مەن «ماتەماتيكا الەمى» ۇيىرمەسىن وتكىزىپ كەلەمىن. ساباق كەزىندە وقۋشىلاردى ىنتالاندىرىپ، قىزىقتىرىپ وتىرعان ءجون.
ءسوزجۇمباق
رەبۋس-------------------------------------------جۇمباقتار
ازىل-ەسەپ--------------------------------------ولەڭ-ەسەپ
لوگيكالىق ەسەپ-----------------------------جاڭىلتپاش
مىسالى: «تاڭقالارلىق سيفرلار» تاقىرىبىن وتكەن كەزدە ءبىر ساباققا بىرنەشە ءتۇرلى تاپسىرمالاردى كەلتىردىم.
رەتى
«تاڭقالارلىق سيفرلار» تاقىرىبى
1
ا) «تاڭقالارلىق سيفرلار» ويىنى
ب) «كىم قىراعى» ويىنى
2 لوگيكالىق ەسەپتەر
3 ماتەماتيكالىق جاڭىلتپاش
4 ۆيكتورينا
تاقىرىبى: ماتەماتيكالىق ەرتەگى.
ا) ماتەماتيكالىق ەرتەگى
ءا) لوگيكالىق ەسەپتەر
ب) فيگۋرانى قول كوتەرمەي سىز
ۆ) «تەز ەسەپتە!» ويىنى
سونىمەن بىرگە «مانەرلەپ وقۋ»ۇيىرمەسىن وتكىزۋ بارىسىندا انا تىلىندە تازا سويلەۋگە، ونى تەرەڭ مەڭگەرۋگە باۋلۋعا، وي، سەزىم، ءتىل جىلدامدىقتارىن دامىتىپ بىرلىكتەرىن نىعايتۋعا، ءسوز ونەرىنە، شەشەندىك پەن تاپقىرلىققا، انا ءتىلىن سۇيۋگە، قادىرلەۋگە تىربيەلەۋ ماقساتىندا مىناداي ساباق تۇرلەرىن وتكىزىپ وتىردىم.
رەتى
تاقىرىبى: «انا ءتىلى – كوركەم ءتىل» مانەرلەپ وقۋ
1
ا) «بىلەمىز – بىلمەيمىز» /قازاق اڭىزى/
ب) قوبىلاندى باتىر جىرى
ۆ) «ۇرشىق» اڭگىمەسىن مانەرلەپ وقۋ
2
ا) اڭگىمەنى وقى. وقيعانى ءوز بەتىڭشە جالعاستىر.
ب) بالالاردىڭ تالاسى نەمەن اياقتالدى، وقيعانى جالعاستىر. «بالالار مەن ءمۇعالىم» اڭگىمەسى.
وسىنداي تاپسىرمالاردى بەرە وتىرىپ، وقۋشى شىعارماشىلىعىن دامىتىپ وتىردىم. جاڭاشىل پەداگوگ ي.پ. ۆولكوۆ «ەگەر بالانىڭ جەكە قاسيەتتەرىن وتە جاس كەزىنەن انىقتاپ، دامىتۋعا جاعداي جاساسا، تالانت قالىپتاستىرۋ كەز-كەلگەن ماماندىق دايىنداۋ سياقتى قاتارداعى شارا»-دەيدى. شىعارماشىلىق پروسەستىڭ ءار كەزەڭىندە بالا بويىندا ءار ءتۇرلى ساپالىق قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋدا ۇيىرمە جۇمىسىنىڭ اسەرى كوپ. وسىنىڭ ناتيجەسىندە وقۋشىلارىم جەتىستىكتەرگە جەتتى.
قورىتا كەلە، جەكە تۇلعانى جان-جاقتى دامىتۋدا ۇيىرمە جۇمىسىن جۇرگىزە وتىرىپ، وزدىگىنەن باقىلاۋ جۇرگىزۋگە، قاراپايىم تاجىريبە جاساۋعا، ەكسپەريمەنت قويۋ، تەكسپەن، سىزبامەن، سۋرەتپەن، دياگراممامەن جۇمىس ىستەۋ، مودەلدەۋ سياقتى ىسكەرلىككە، دەربەستىككە باۋليتىن، ويىنا تۇرتكى بولىپ، شىعارماشىلىققا جەتەلەيتىن، وزدىگىنەن ىزدەنە الاتىن، اينالاداعى دۇنيەگە قارىم قاتىناسقا تۇسەتىن وقۋشىنى دايىنداۋ، ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ «جاڭالىق اشىپ» ونىڭ ناتيجەسىنىڭ قىزىعىنا بولەيتىن، ادىس-تاسىلدەر مەن مازمۇندىق ويىندار، قىزىقتى تاپسىرمالاردى تۇراقتى جۇرگىزىپ وتىرۋى مىندەتتى.
ۇيىرمە جۇمىسىنىڭ وقۋشىعا ۇيرەتەرى مول ەكەندىگىن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.
جوسپار
ءى. كىرىسپە
سىنىپتان تىس جۇمىس تۇرلەرى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. قازىرگى وقۋ ۇردىسىندەگى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋداعى
ۇيىرمەنىڭ ءرولى.
2. ءبىلىمدى ۇستاز – وقۋشى مەرەيى.
ءىىى. قورىتىندى
ءىY. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر.
سىنىپتان تىس جۇمىس تۇرلەرى.
جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردەگى وقۋ-تاربيە پروسەسىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگىنىڭ ءبىرى -سىنىپتان تىس جۇمىستار. ونىڭ ماقساتى وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتى مەن دەربەستىكتەرىن جان-جاقتى دامىتۋ، بوس ۋاقىتتارىن ۇتىمدى ۇيىمداستىرۋعا، مۇعالىمدەردىڭ شىعارماشىلىق قىزمەتىن شىڭداۋعا جول اشادى. مەكتەپتەگى وقۋ ۇلگەرىم ساپاسى وقۋشىلاردىڭ پانگە قالاي قىزىققانىنا تىكەلەي بايلانىستى.
قازىرگى وقۋ ۇردىسىندە جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋداعى ۇيىرمەنىڭ ءرولى.
سىنىپتان تىس جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ كەڭ تاراعان ءتۇرى – ۇيىرمە جۇمىسى. مۇنى ۇيىمداستىرۋ جۇرگىزۋ ۇستىندە ءمۇعالىمىڭ شىعارماشىلىق دەربەستىگى ايقىن كورىنەدى.
ۇيىرمە جۇمىسى الدىمەن كەڭ تىنىستى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالۋى ءتيىس، سوندا عانا ول وقۋشىلاردىڭ ىنتا – ىقىلاسىن تولىق قاناعاتتاندىرا الادى.
ۇيىرمە جۇمىسىن نەگىزىنەن تەوريالىق جانە پراكتيكالىق باعىتتا جۇرگىزۋگە بولادى.
ۇيىرمە جۇمىسىن قامتۋدا وقۋشىلاردىڭ ىنتا ىقىلاسىن ەسكەرۋ ماڭىزدى ماسەلە. ءمۇعالىم وقۋشىلاردىڭ تالاپتار مەن سۇرانىستارىن قاناعاتتاندىرا وتىرىپ، ۇيىرمە مۇشەلەرىن ورتاق ىسكە جۇمىلدىرۋى ءتيىس. ۇيىرمەنىڭ جەتەكشىسى الىنعان تاقىرىبىنىڭ ۇيرەتۋشىلىك جانە تاربيەلىك ماڭىزىنا ەرەكشە ءمان بەرگەنى ءجون. جۇمىستى جۇرگىزۋ ادىستەرى كوپ جاعدايدا ءار ءتۇرلى بولادى. دەگەنمەن ۇيىرمە ساباقتارىندا پروبلەمالىق، ەۆريستيكالىق ادىستەردى ءجيى پايدالانعان دۇرىس. بۇل وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرىپ، ىزدەنگىشتىك داعدىلارىن تاربيەلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
ويلاۋ – بالانىڭ تانىم ارەكەتتەرىنىڭ ەڭ جوعارعى ءتۇرى. ويلاۋ ارقىلى وقۋشىلار كوزگە كورىنبەيتىن زاتتار مەن قۇبىلىستاردىڭ اراسىنداعى كۇردەلى سەبەپتىك بايلانىستاردى، زاڭدىلىقتاردى ۇعادى. ويلاۋ سويلەۋ ارەكەتى ارقىلى جۇزەگە اسادى. ويلاۋ – بەلگىلى مىندەتتى، تەوريالىق نەمەسە پراكتيكالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتالادى. بالانىڭ ويلاۋ ارەكەتى وزىنەن – ءوزى قالىپتاسپايدى. ولاردىڭ ويلاۋ ارەكەتىن ويداعىداي دامىتۋ ءۇشىن، ءتيىمدى تاسىلدەر قولدانىپ، ارنايى جۇمىستار جۇرگىزىپ وتىرۋ قاجەت.
م. جۇمابايەۆ: ويلاۋ – جاننىڭ وتە ءبىر قيىن، تەرەڭ ءىسى. جاس بالاعا ويلاۋ تىم اۋىر. سوندىقتان تاربيەشى بالانىڭ ويلاۋىن وركەندەتكەندە ساقتىقپەن باسقىشتاپ ءىس ىستەۋ كەرەك – دەگەن.
ويلاۋ ءۇردىسى وزىنە ءتان لوگيكالىق وپەراسيالاردان تۇرادى.
سونىمەن بىرگە وقۋشىلاردى شىعارماشىلىق جۇمىسقا باۋلىپ، ولاردىڭ بەلسەندىلىكتەرىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا ءتۇسۋ ءۇشىن، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋدا ۇيىرمەنىڭ اسەرى مول.
شىعارماشىلىق دەگەنىمىز – ادامنىڭ ءومىر شىڭىنداعى ءوزىن-وزى تانۋعا ۇمتىلۋى، ىزدەنۋى. ومىردە دۇرىس جول تابۋ ءۇشىن ادام دۇرىس وي ءتۇيىپ، وزدىگىنەن ساپالى، دالەلدى شەشىمدەر قابىلداي بىلۋگە ۇيرەنۋى كەرەك. ادام بويىنداعى قابىلەتتەرىن دامىتىپ، ولاردىڭ وشۋىنە جول بەرمەۋ، ادامنىڭ رۋحاني كۇشىن نىعايتىپ، ءوزىن-وزى تانۋىنا كومەكتەسەدى. وقۋشىنىڭ ءوز بولمىسىن تانۋعا كومەكتەسىپ قابىلەتىن وياتۋ، جاڭا رۋحاني كۇش بەرۋ ءبىلىمنىڭ ەڭ ماڭىزدى ماقساتى بولىپ تابىلادى. باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ زەيىنى تۇراقسىز، ءيمپۋلسيۆتى، قابىلداۋ مۇمكىندىكتەرى دە ءار ءتۇرلى بولادى. دەگەنمەن دە ءار بالانىڭ ءبىر نارسەگە بەيىمى بولادى. بەيىمدىلىك ويانىپ كەلە جاتقان قابىلەتتىڭ العاشقى بەلگىسى. وسى تۇستا ۇيىرمە جۇمىسى وعان كوپ كومەگىن تيگىزەرى مول.
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋدا مىناداي ءادى – تاسىلدەردى قولدانۋعا بولادى.
رەتى
وقۋشىنى شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ
1.تاقىرىپتى مازمۇنىنا ساي جيناقتاۋ
2.ارناۋلى ءبىر تاقىرىپتا پىكىرتالاس تۋعىزۋ
3.لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتاتىن ويىندار
(اناگرامما، ءسوز جۇمباق، رەبۋس) قۇراستىرۋ
4.بەرىلگەن تاپسىرمانى تۇرلەندىرۋ
(اڭگىمە ءماتىنىن قۇرۋ، ولەڭ شىعارۋ، شىعارما جازۋ)
5.اڭگىمەنىڭ ۇقساستىعىن سالىستىرۋ، ات قويۋ، بولىكتەرگە ءبولۋ
6.قيالداۋ ارقىلى سۋرەت سالدىرۋ، رولگە ءبولىپ وقىتۋ، ديافيلم قۇراستىرۋ
7.ۇناتقان كەيىپكەرىنە مىنەزدەمە بەرۋ
8.وي شاپشاڭدىعىن، ءسوز بايلىعىن دامىتۋ، ماتىندەردى، ەرتەگىنى اياقتاۋ
وسىنداي جۇمىستاردى ۇنەمى جۇرگىزۋ وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلۋعا، شاكىرت بويىنداعى قابىلەت كوزىن اشىپ، ءتىلىن بايىتۋعا، قيالىن ۇشتاۋعا، ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە زور اسەرىن تيگىزەدى.
باستاۋىش مەكتەپ – وقۋشى تۇلعاسى مەن ساناسىنىڭ دامۋى قۋاتتى جۇرەتىن، ەرەكشە قۇندى قايتالانباس كەزەڭ. سوندىقتان باستاۋىش ءبىلىم – ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋدىڭ العاشقى باسقىشى، قيىن دا جاۋاپتى جۇمىس. باستاۋىش مەكتەپ بالالارعا بەلگىلى ءبىر ءبىلىم بەرىپ قانا قويماي، ونى جالپى دامىتۋ، ياعني سويلەۋ، وقۋ، قورشاعان ورتا جونىندە دۇرىس كوزقاراس قالىپتاستىرۋ، جاعدايلاردى وبەكتيۆتى تۇردە باقىلاپ، تالداۋ جاساۋعا ۇيرەتۋ، ويىن دۇرىس ايتۋعا، سالىستىرا بىلۋگە، دالەلدەۋگە، سويلەۋ مادەنيەتىنە ۇيرەتەدى. بالانى وقىتا وتىرىپ، ونى شىعارماشىلىق باعىتتا جان-جاقتى دامىتادى.
وسى ورايدا ءوز تاجىريبەمدى ورتاعا سالماقپىن. مەن «ماتەماتيكا الەمى» ۇيىرمەسىن وتكىزىپ كەلەمىن. ساباق كەزىندە وقۋشىلاردى ىنتالاندىرىپ، قىزىقتىرىپ وتىرعان ءجون.
ءسوزجۇمباق
رەبۋس-------------------------------------------جۇمباقتار
ازىل-ەسەپ--------------------------------------ولەڭ-ەسەپ
لوگيكالىق ەسەپ-----------------------------جاڭىلتپاش
مىسالى: «تاڭقالارلىق سيفرلار» تاقىرىبىن وتكەن كەزدە ءبىر ساباققا بىرنەشە ءتۇرلى تاپسىرمالاردى كەلتىردىم.
رەتى
«تاڭقالارلىق سيفرلار» تاقىرىبى
1
ا) «تاڭقالارلىق سيفرلار» ويىنى
ب) «كىم قىراعى» ويىنى
2 لوگيكالىق ەسەپتەر
3 ماتەماتيكالىق جاڭىلتپاش
4 ۆيكتورينا
تاقىرىبى: ماتەماتيكالىق ەرتەگى.
ا) ماتەماتيكالىق ەرتەگى
ءا) لوگيكالىق ەسەپتەر
ب) فيگۋرانى قول كوتەرمەي سىز
ۆ) «تەز ەسەپتە!» ويىنى
سونىمەن بىرگە «مانەرلەپ وقۋ»ۇيىرمەسىن وتكىزۋ بارىسىندا انا تىلىندە تازا سويلەۋگە، ونى تەرەڭ مەڭگەرۋگە باۋلۋعا، وي، سەزىم، ءتىل جىلدامدىقتارىن دامىتىپ بىرلىكتەرىن نىعايتۋعا، ءسوز ونەرىنە، شەشەندىك پەن تاپقىرلىققا، انا ءتىلىن سۇيۋگە، قادىرلەۋگە تىربيەلەۋ ماقساتىندا مىناداي ساباق تۇرلەرىن وتكىزىپ وتىردىم.
رەتى
تاقىرىبى: «انا ءتىلى – كوركەم ءتىل» مانەرلەپ وقۋ
1
ا) «بىلەمىز – بىلمەيمىز» /قازاق اڭىزى/
ب) قوبىلاندى باتىر جىرى
ۆ) «ۇرشىق» اڭگىمەسىن مانەرلەپ وقۋ
2
ا) اڭگىمەنى وقى. وقيعانى ءوز بەتىڭشە جالعاستىر.
ب) بالالاردىڭ تالاسى نەمەن اياقتالدى، وقيعانى جالعاستىر. «بالالار مەن ءمۇعالىم» اڭگىمەسى.
وسىنداي تاپسىرمالاردى بەرە وتىرىپ، وقۋشى شىعارماشىلىعىن دامىتىپ وتىردىم. جاڭاشىل پەداگوگ ي.پ. ۆولكوۆ «ەگەر بالانىڭ جەكە قاسيەتتەرىن وتە جاس كەزىنەن انىقتاپ، دامىتۋعا جاعداي جاساسا، تالانت قالىپتاستىرۋ كەز-كەلگەن ماماندىق دايىنداۋ سياقتى قاتارداعى شارا»-دەيدى. شىعارماشىلىق پروسەستىڭ ءار كەزەڭىندە بالا بويىندا ءار ءتۇرلى ساپالىق قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋدا ۇيىرمە جۇمىسىنىڭ اسەرى كوپ. وسىنىڭ ناتيجەسىندە وقۋشىلارىم جەتىستىكتەرگە جەتتى.
قورىتا كەلە، جەكە تۇلعانى جان-جاقتى دامىتۋدا ۇيىرمە جۇمىسىن جۇرگىزە وتىرىپ، وزدىگىنەن باقىلاۋ جۇرگىزۋگە، قاراپايىم تاجىريبە جاساۋعا، ەكسپەريمەنت قويۋ، تەكسپەن، سىزبامەن، سۋرەتپەن، دياگراممامەن جۇمىس ىستەۋ، مودەلدەۋ سياقتى ىسكەرلىككە، دەربەستىككە باۋليتىن، ويىنا تۇرتكى بولىپ، شىعارماشىلىققا جەتەلەيتىن، وزدىگىنەن ىزدەنە الاتىن، اينالاداعى دۇنيەگە قارىم قاتىناسقا تۇسەتىن وقۋشىنى دايىنداۋ، ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ «جاڭالىق اشىپ» ونىڭ ناتيجەسىنىڭ قىزىعىنا بولەيتىن، ادىس-تاسىلدەر مەن مازمۇندىق ويىندار، قىزىقتى تاپسىرمالاردى تۇراقتى جۇرگىزىپ وتىرۋى مىندەتتى.
ۇيىرمە جۇمىسىنىڭ وقۋشىعا ۇيرەتەرى مول ەكەندىگىن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كومپيۋتەردە جۇمىس ىستەۋ ءتارتىبى مەن قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى.
-
«ۇلى دالا تاريحى» فاكۋلتاتيۆ ساعاتتارىندا ەجەلگى قازاقستان تاريحى ساباقتارىندا قامتىپ ءوتۋ مۇمكىن بولمايتىن تۇستارىن وقۋشىلارعا تەرەڭىرەك ۇعىندىرا ءتۇسۋ ءۇشىن ساباقتى تۇرلەندىرىپ، ءار ءتۇرلى ءادىس-تاسىل...
