InfoHub Logo

ابەنوۆا اينۇر پولات قىزى
ماگيستراتۋرا 2 –كۋرس 
ە.ع.د.، پروفەسسور ايتبەمبەتوۆا ا.ب.
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى

جاڭا ەكونوميكا جاعدايىنداعى جوعارى ءبىلىمنىڭ تيىمدىلىگى الەمدەگى ەلدەر سانىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقان يننوۆاسيالىق ساياساتىنىڭ ستراتەگيالىق باعىتىنا اينالۋدا. سوڭعى ۋاقىتتا جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ زەرتتەۋ جۇمىستارىنا ولاردىڭ ادامزاتتىڭ نەگىزگى جاھاندىق ماسەلەلەرىن شەشۋگە قوسقان ۇلەسىنە كوبىرەك كوڭىل بولىنۋدە. بۇل رەتتە جوعارى ءبىلىم بەرۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى ءوز وڭىرلەرىنە ەكونوميكالىق دامۋدى تەڭەستىرۋ مەن جەدەلدەتۋدە، كەدەيلىك پەن الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكپەن كۇرەستە كومەك كورسەتۋ بولىپ تابىلادى.
جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ حالىقارالىق رەيتينگتەرى ءداستۇرلى تۇردە ەكونوميكالىق دامۋدى باعالاۋدىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى جانە الەمنىڭ ءارتۇرلى ەلدەرىنىڭ جوعارى بىلىمىنە قول جەتكىزۋدى سالىستىرۋ رەتىندە قابىلدانادى. جوعارى ءبىلىم بەرۋدى قولداۋ ءارقاشان وعان قويىلاتىن قوس تالاپتارمەن ۇيلەسەدى. ءبىر جاعىنان، قوعام كوپتەگەن ستۋدەنتتەر ءۇشىن جوعارى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە قىزىعۋشىلىق تانىتادى، ەكىنشى جاعىنان، ول ءارقاشان الەمدىك دەڭگەيدەگى ۋنيۆەرسيتەتتەرگە جاعداي جاساۋعا ۇمتىلادى. الەمدىك دەڭگەيدەگى ۋنيۆەرسيتەت ءار ءتۇرلى تۇجىرىمدامالارعا يە بولۋى مۇمكىن جانە بارلىق قىزمەت سالالارىندا ءمىنسىز بولماۋى مۇمكىن، دەگەنمەن ول ءاردايىم باسقا ۋنيۆەرسيتەتتەر ءۇشىن ەتالوندىق مودەل رەتىندە قىزمەت ەتۋى كەرەك. بۇل تەك عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار باسقا سالالارعا دا قاتىستى ، مىنەز-قۇلىق ەتيكاسى، ستۋدەنتتەردى قابىلداۋدىڭ دەموكراتيالىق جانە اشىق پرينسيپتەرىن ساقتاۋ، قىزمەتكەرلەردىڭ مانساپتىق ءوسۋ تاجىريبەسى.

نەگىزىنەن الەمدە ءبىلىم بەرۋ ساپاسىنىڭ اشىق جانە وبەكتيۆتى كورسەتكىشتەرىنە سۇرانىس ۇنەمى ءوسىپ كەلەدى. ءار ءتۇرلى اككرەديتتەۋ ورتالىقتارى مەن اگەنتتىكتەر تارتىلعان جاعدايلاردا. الايدا، مەملەكەتتىك اككرەديتتەۋ ءراسىمى مامانداردى دايارلاۋعا تاپسىرىستى ورنالاستىرۋمەن، جوو-دا زەرتتەۋلەر تۋرالى مالىمەتتەردى اشۋمەن/جابۋمەن جانە ت. ب. جوو مەن ماماندىقتى تاڭداۋمەن بايلانىستى بارلىق پروبلەمالاردى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرمەيدى.وسىعان بايلانىستى جوعارى وقۋ ورىندارى رەيتينگتەرىنىڭ تانىمالدىعى ارتىپ كەلەدى. مىسالى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كوپتەگەن عىلىمي جانە كاسىپتىك سالالارىنداعى جوعارى كۋرس ستۋدەنتتەر ءۇشىن اسا ماڭىزدى زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىنىڭ ءبىرى جانە سونىمەن بىرگە ەرەكشە وقۋ ورتاسى بولىپ تابىلادى. قازۇۋ ەلىمىزدىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتى رەتىندە ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ الەمدەگى ەڭ ۇزدىك 200 جوعارى وقۋ ورنىنىڭ قاتارىنا كىرۋ جونىندەگى ماڭىزدى مەملەكەتتىك مىندەتىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ماقساتتى تۇردە جۇمىس ىستەۋدە.تۇلەكتەردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ رەيتينگىندە 500 جوعارى وقۋ ورنىنان 251 ورىندى يەلەنەدى. رەيتينگ جۇمىس بەرۋشىلەر اراسىنداعى بەدەل، تۇلەكتەردىڭ كاسىبي جەتىستىكتەرى، جۇمىس بەرۋشىلەرمەن ارىپتەستىك، جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ ستۋدەنتتەرمەن ءوزارا ءىس-قيمىلىن ۇيىمداستىرۋ جانە جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەننەن كەيىن جۇمىسقا ورنالاسۋ رەتىندە باعالاۋ كريتەرييلەرى نەگىزىندە جاسالدى. بۇل جوعارى ناتيجە قازۇۋ-دىڭ جۇمىس بەرۋشىلەرمەن تىعىز بايلانىسى بار ەكەنىن جانە جوو-نىڭ كوپتەگەن تۇلەكتەرى ەلىمىزدىڭ ۇزدىك كومپانيالارىنا، سونداي-اق ودان تىسقارى جەرلەرگە تابىستى جۇمىسقا ورنالاساتىنىن راستايدى.

جاھاندانۋ پروسەسى جوعارى ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دا كورىنىس تاپتى: كەزەڭدە اكادەميالىق جانە ستۋدەنتتىك ۇتقىرلىقتىڭ قارقىندى ءوسۋى بايقالدى، "قوس ديپلوم" باعدارلامالارىنىڭ سانى كۇرت ءوستى، تولەمگە قابىلەتتى تالاپكەرلەردىڭ شەتەلدىك وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ايتارلىقتاي ءوستى. حح عاسىردىڭ اياعىندا. ءبىلىم بەرۋ قىزمەتتەرىنىڭ حالىقارالىق نارىعى قالىپتاستى. بۇل نارىقتىڭ جىلدىق كولەمى بىرنەشە اقش دوللارىن قۇرايدى. كەيبىر باعالاۋلار بويىنشا، بۇگىندە 2،5 ميلليوننان استام ستۋدەنت ءوز وتانىنان تىس جەردە وقيدى جانە جىل سايىن 20% ورتاشا دەڭگەيگە جەتەدى. سوندىقتان بۇگىنگى تاڭدا ۋنيۆەرسيتەتتىڭ رەيتينگتىك ۇستانىمدارىنىڭ تالاپكەرلەردىڭ قالاۋىنا اسەرىن ەسكەرە وتىرىپ، ۋنيۆەرسيتەتتى ءىرى جانە بەدەلدى جانە رەيتينگتىك اگەنتتىكتەردە ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى جۇمىستاردى جانداندىرۋ اسا ماڭىزدى بولىپ وتىر، سونىڭ سالدارىنان بولاشاقتا زەرتتەۋ كليماتىن جاقسارتۋ جوو-داعى زياتكەرلىك قىزمەت ونىمدەرىن ينتەرناسيونالداندىرۋ مەن كوممەرسيالاندىرۋ كولەمىن ۇلعايتۋ، الەمنىڭ ءىرى عىلىمي ورتالىقتارى ىسكە اسىراتىن يننوۆاسيالىق جوبالاردى ۇلعايتۋ، جاڭا باسقارۋ ستاندارتتارىن ەنگىزۋ بولادى، قازاقستانداعى جوعارى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن الدىڭعى قاتارلى حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس ساپالى ترانسفورماسيالاۋ .

---