«قىرىق قازىنا» ينتەللەكتۋالدى ويىنى
«قىرىق قازىنا» ينتەللەكتۋالدى ويىنى
ويىندا 3 توپ اراسىندا سايىس تۇرىندە وتكىزىلەدى.
قازاق حالقى ەجەلدەن ەسەپكە جۇيرىك، لوگيكالىق ويلاۋعا بەيىم، ءار ءسوزى جۇمباققا تولى حالىق ەكەنى ءمالىم. سونىڭ جالعاسى رەتىندە «بىلگەنىڭ ءبىر توعىز، بىلمەگەنىڭ توقسان توعىز» دەگەندەي بۇگىنگى كەشتە «اتاجۇرت» ويىنى نەگىزىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، سايىسكەرلەردىڭ ءبىلىمىن، شاپشاڭدىعىن، تاپقىرلىعىن زەردەلەۋ ماقساتىمىز. ويىن باستالماس بۇرىن ءادىل قازى القاسى سايلانادى.
سايىستىڭ ءوتۋ بارىسى:
وتكەل ءبولىمى. توپ باسشىلارى ب ا ق سىناسادى. - 20 ۇپاي
بەلەس ءبولىمى. توپ مۇشەلەرى سايىسادى. - 25 ۇپاي
بەكەت ءبولىمى. جانكۇيەرلەر سايىسى. - 40 ۇپاي
اسۋ ءبولىمى. سۋرەت - سۇراق. - 50 ۇپاي
«قىرىق قازىنا». ۇياشىق اشۋ. - 50 ۇپاي
وتكەل ءبولىمى:
قانداي سان بارلىق ساندارعا قالدىقسىز بولىنەدى؟
قانداي ءۇشبۇرىشتىڭ بيىكتىكتەرى ونىڭ ءبىر توبەسىندە قيىلىسادى؟
86 سانىن جازۋ قولدانباي - اق 12 - گە ارتتىر.
ساناۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن ساندار اتاۋى.
100 جىل باسقاشا قالاي اتالادى؟
تۇمەن نەنى بىلدىرەدى؟
ساندار قانداي تاڭبالار ارقىلى بەرىلەدى؟
3 تەڭگەنىڭ بىرەۋى جالعان جانە ول قالعاندارىنان جەڭىل. قوس تاباقشالى تارازىمەن جالعان تەڭگەنى نەشە رەت ولشەۋ ناتيجەسىندە تابۋعا بولادى؟
9 تەڭگەنىڭ بىرەۋى جالعان جانە ول قالعاندارىنان جەڭىل. قوس تاباقشالى تارازىمەن جالعان تەڭگەنى ەكى رەت ولشەۋ ناتيجەسىندە قالاي تابۋعا بولادى؟
اكەسى ۇلىنان 20 جاس ۇلكەن، ال ۇلى اكەسىنەن 5 ەسە كىشى. ولاردىڭ ءار قايسىسى نەشەدە؟
ارايدىڭ جاڭعاعىنان مەرەيدىڭ جاڭعاعى 2 ەسە، ال عابيتتىڭ جاڭعاعى 3 ەسە كوپ. بارلىعى 72 جاڭعاق بولسا، ءارقايسىسىندا قانشا جاڭعاق بار.
ەكى ساننىڭ قوسىندىسى 48 - گە، ال ءبولىندىسى 3 - كە تەڭ. بۇل قانداي ساندار؟
پاراللەليپيپەدتىڭ قانشا جاعى بار؟
تراپەسيا قانداي ماعىنانى بىلدىرەدى؟
ۇزىنى 5 سم، ەنى 20مم ءتورتبۇرىشتىڭ اۋدانىن تاپ
ءبىر جۇمىرتقا ءتورت مينۋتتا پىسەدى. بەس جۇمىرتقا شە؟
كلاستاعى 25 وقۋشىنىڭ قولونەر ۇيىرمەسىنە 12 - ءسى، ال ءجۇزۋ ۇيىرمەسىنە 10 - ى جازىلعان. 3 وقۋشى بۇل ۇيىرمەلەردىڭ ەكەۋىنە دە قاتىسادى. ۇيىرمەگە قاتىسپايتىنى نەشەۋ؟
بەلەس ءبولىمى:
«اقىن جاندى بولماسام، ماتەماتيك تە بولماعان بولار ەدىم» دەپ ايتقان ورىس ماتەماتيگى كىم؟
كومەك:
ونىڭ ماتەماتيك بولۋىنا كومەكتەسكەن جارعا ت. س قاعازدىڭ جەتىسپەسىنە جاپسىرىلعان ماتەماتيكانىڭ بەتتەرى اسەرىن تيگىزىپتى
ەڭ العاشقى ايەل ماتەماتيك. (س وفيا كوۆاليەۆسكايا)
«» دەگەن ءسوزدى ايتقان ماتەماتيك كىم؟
كومەك:
ول شىعىس ماتەماتيگى، مۋزىكانت، اقىن، دارىگەر.
اريستوتەلدەن كەيىنگى ەكىنشى ۇستاز. (ءابۋ - ناسىر - ءال - فارابي)
ماسكەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى مەملەكەتتىك، لەنيندىك، عىلىم اكادەمياسىنىڭ، چەبىشيەۆ، لوباچيەۆسكيي جانە حالىقارالىق ۆولفان ۆولف سىيلىعىنىڭ يەگەرى، سوسياليستىك ەڭبەك ەرى ورىس ماتەماتيگى كىم؟
كومەك:
ماتەماتيكانى وتە ەرتە باستاعان. مەكتەپ وقۋلىعىنىڭ اۆتورى.
(اندرەي نيكولايەۆيچ كولموگوروۆ).
ەڭ العاشقى 8 رازريادتى سانداردىڭ قوسىندىسىن تاباتىن ماشينانى جاساعان كىم؟
كومەك:
اكەسىنىڭ اۋىر جۇمىسىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن 19 جاسار ونەر تاپقىش 1641 جىلى جاساپ شىعارعان ەكەن.
گيدرو، اەروستاتيكادا ارنايى زاڭى بار.(بلەز پاسكال).
«ميلليون» ءسوزىن قازاق دالاسىنا جەتكىزگەن اعارتۋشى.
كومەك:
«دالا قوڭىراۋى»- اتانعان ادام.
1879 جىلى ورىنبوردا وقۋلىعى ارقىلى تاراتقان ەكەن.(ىبىراي التىنسارين).
ەڭ العاشقى ۆەرتولەتتىڭ جوباسىن سالعان، ماتەماتيكا، فيزيكا، استرونوميا، گەولوگيا، ادام جانە جانۋار فيزيولوگياسىمەن، حيميامەن اينالىسقان، ءبىراق اتى باسقا جەتىستىگىمەن تانىس بولعان ادام.
كومەك:
ايگىلى سۋرەتشى.(ۆينچي).
بەكەت ءبولىمى:
«شاحەرەزادا» سانىن اتا. قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟
1001=7*11*13، 1001*622=622622
50 - ءدى 1/2 - گە ءبولىپ 3 - ءتى قوس، ناتيجەسى نەگە تەڭ؟
ەكى ساننىڭ قوسىندىسى 8 - گە، ايىرماسى 2 - گە، ال كوبەيتىندىسى15 - كە تەڭ. ولار قانداي ساندار؟
اسۋ ءبولىمى: «قىرىق قازىنا» 14 تەرەزە ىلىنەدى. سايىسكەر توپ ۇياشىق تاڭدايدى.
تۇلكىسىڭ ايارلىققا بەرمەيتىن دەس،
كورەيىن سەندە قانشا اقىل مەن ەس.
بالاپان، كوجەك سانىن ءوزىڭ تاپشى
اياقتارى - 94، باسى - 35.
قۇپيا ءسوز. قانداي ءسوز جاسىرىلعان: «134 16 313 1634» ە - 1، س - 6، ءى - 4، ك - 3.
ەكى تاۋىق ەكى كۇندە جۇمىرتقا تۋادى. ءتورت تاۋىق ءتورت كۇندە قانشا جۇمىرتقا تۋادى؟
ءبىر جىلدا قانشا جەكسەنبى بار؟
ءبىر باي ءۇش جىل مالاي جۇمساپ، ونىڭ اقىسىنا ءبىر بۇزاۋ، ون ەكى لاق بەرۋگە ۋادەلەسەدى. بايعۇس مالاي بايدىڭ ءجون - جوسىقسىز اياماي جۇمساعانىنا شىداي الماي ەكى جىلدان كەيىن كەتپەك بولادى. باي مالايعا ءبىر بۇزاۋ، التى لاق بەرەدى. بۇزاۋدى قانشا لاققا باعالاعان؟
تەڭدىك ورىندالاتىنداي ەتىپ، سيفرلار اراسىنا قوسۋ تاڭباسىن قويىڭدار. 4 4 4 4 4 4 4 4 4=500.
1، 2، 3، 4، 5 ساندارىن دوڭگەلەكتەرگە ورنالاستىر، سوندا تىگىنەن دە، كولدەنەڭىنەن دە بىردەي قوسىندى شىعاتىنداي بولسىن.
اقتوبە وبلىسى، ايتەكە بي اۋدانى،
ميلى ورتا مەكتەبىنىڭ
ماتەماتيكا - فيزيكا پاندەرىنىڭ ءمۇعالىمى
مامبەتوۆا اقزيرا شەرىپ قىزى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ويىندا 3 توپ اراسىندا سايىس تۇرىندە وتكىزىلەدى.
قازاق حالقى ەجەلدەن ەسەپكە جۇيرىك، لوگيكالىق ويلاۋعا بەيىم، ءار ءسوزى جۇمباققا تولى حالىق ەكەنى ءمالىم. سونىڭ جالعاسى رەتىندە «بىلگەنىڭ ءبىر توعىز، بىلمەگەنىڭ توقسان توعىز» دەگەندەي بۇگىنگى كەشتە «اتاجۇرت» ويىنى نەگىزىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، سايىسكەرلەردىڭ ءبىلىمىن، شاپشاڭدىعىن، تاپقىرلىعىن زەردەلەۋ ماقساتىمىز. ويىن باستالماس بۇرىن ءادىل قازى القاسى سايلانادى.
سايىستىڭ ءوتۋ بارىسى:
وتكەل ءبولىمى. توپ باسشىلارى ب ا ق سىناسادى. - 20 ۇپاي
بەلەس ءبولىمى. توپ مۇشەلەرى سايىسادى. - 25 ۇپاي
بەكەت ءبولىمى. جانكۇيەرلەر سايىسى. - 40 ۇپاي
اسۋ ءبولىمى. سۋرەت - سۇراق. - 50 ۇپاي
«قىرىق قازىنا». ۇياشىق اشۋ. - 50 ۇپاي
وتكەل ءبولىمى:
قانداي سان بارلىق ساندارعا قالدىقسىز بولىنەدى؟
قانداي ءۇشبۇرىشتىڭ بيىكتىكتەرى ونىڭ ءبىر توبەسىندە قيىلىسادى؟
86 سانىن جازۋ قولدانباي - اق 12 - گە ارتتىر.
ساناۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن ساندار اتاۋى.
100 جىل باسقاشا قالاي اتالادى؟
تۇمەن نەنى بىلدىرەدى؟
ساندار قانداي تاڭبالار ارقىلى بەرىلەدى؟
3 تەڭگەنىڭ بىرەۋى جالعان جانە ول قالعاندارىنان جەڭىل. قوس تاباقشالى تارازىمەن جالعان تەڭگەنى نەشە رەت ولشەۋ ناتيجەسىندە تابۋعا بولادى؟
9 تەڭگەنىڭ بىرەۋى جالعان جانە ول قالعاندارىنان جەڭىل. قوس تاباقشالى تارازىمەن جالعان تەڭگەنى ەكى رەت ولشەۋ ناتيجەسىندە قالاي تابۋعا بولادى؟
اكەسى ۇلىنان 20 جاس ۇلكەن، ال ۇلى اكەسىنەن 5 ەسە كىشى. ولاردىڭ ءار قايسىسى نەشەدە؟
ارايدىڭ جاڭعاعىنان مەرەيدىڭ جاڭعاعى 2 ەسە، ال عابيتتىڭ جاڭعاعى 3 ەسە كوپ. بارلىعى 72 جاڭعاق بولسا، ءارقايسىسىندا قانشا جاڭعاق بار.
ەكى ساننىڭ قوسىندىسى 48 - گە، ال ءبولىندىسى 3 - كە تەڭ. بۇل قانداي ساندار؟
پاراللەليپيپەدتىڭ قانشا جاعى بار؟
تراپەسيا قانداي ماعىنانى بىلدىرەدى؟
ۇزىنى 5 سم، ەنى 20مم ءتورتبۇرىشتىڭ اۋدانىن تاپ
ءبىر جۇمىرتقا ءتورت مينۋتتا پىسەدى. بەس جۇمىرتقا شە؟
كلاستاعى 25 وقۋشىنىڭ قولونەر ۇيىرمەسىنە 12 - ءسى، ال ءجۇزۋ ۇيىرمەسىنە 10 - ى جازىلعان. 3 وقۋشى بۇل ۇيىرمەلەردىڭ ەكەۋىنە دە قاتىسادى. ۇيىرمەگە قاتىسپايتىنى نەشەۋ؟
بەلەس ءبولىمى:
«اقىن جاندى بولماسام، ماتەماتيك تە بولماعان بولار ەدىم» دەپ ايتقان ورىس ماتەماتيگى كىم؟
كومەك:
ونىڭ ماتەماتيك بولۋىنا كومەكتەسكەن جارعا ت. س قاعازدىڭ جەتىسپەسىنە جاپسىرىلعان ماتەماتيكانىڭ بەتتەرى اسەرىن تيگىزىپتى
ەڭ العاشقى ايەل ماتەماتيك. (س وفيا كوۆاليەۆسكايا)
«» دەگەن ءسوزدى ايتقان ماتەماتيك كىم؟
كومەك:
ول شىعىس ماتەماتيگى، مۋزىكانت، اقىن، دارىگەر.
اريستوتەلدەن كەيىنگى ەكىنشى ۇستاز. (ءابۋ - ناسىر - ءال - فارابي)
ماسكەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى مەملەكەتتىك، لەنيندىك، عىلىم اكادەمياسىنىڭ، چەبىشيەۆ، لوباچيەۆسكيي جانە حالىقارالىق ۆولفان ۆولف سىيلىعىنىڭ يەگەرى، سوسياليستىك ەڭبەك ەرى ورىس ماتەماتيگى كىم؟
كومەك:
ماتەماتيكانى وتە ەرتە باستاعان. مەكتەپ وقۋلىعىنىڭ اۆتورى.
(اندرەي نيكولايەۆيچ كولموگوروۆ).
ەڭ العاشقى 8 رازريادتى سانداردىڭ قوسىندىسىن تاباتىن ماشينانى جاساعان كىم؟
كومەك:
اكەسىنىڭ اۋىر جۇمىسىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن 19 جاسار ونەر تاپقىش 1641 جىلى جاساپ شىعارعان ەكەن.
گيدرو، اەروستاتيكادا ارنايى زاڭى بار.(بلەز پاسكال).
«ميلليون» ءسوزىن قازاق دالاسىنا جەتكىزگەن اعارتۋشى.
كومەك:
«دالا قوڭىراۋى»- اتانعان ادام.
1879 جىلى ورىنبوردا وقۋلىعى ارقىلى تاراتقان ەكەن.(ىبىراي التىنسارين).
ەڭ العاشقى ۆەرتولەتتىڭ جوباسىن سالعان، ماتەماتيكا، فيزيكا، استرونوميا، گەولوگيا، ادام جانە جانۋار فيزيولوگياسىمەن، حيميامەن اينالىسقان، ءبىراق اتى باسقا جەتىستىگىمەن تانىس بولعان ادام.
كومەك:
ايگىلى سۋرەتشى.(ۆينچي).
بەكەت ءبولىمى:
«شاحەرەزادا» سانىن اتا. قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟
1001=7*11*13، 1001*622=622622
50 - ءدى 1/2 - گە ءبولىپ 3 - ءتى قوس، ناتيجەسى نەگە تەڭ؟
ەكى ساننىڭ قوسىندىسى 8 - گە، ايىرماسى 2 - گە، ال كوبەيتىندىسى15 - كە تەڭ. ولار قانداي ساندار؟
اسۋ ءبولىمى: «قىرىق قازىنا» 14 تەرەزە ىلىنەدى. سايىسكەر توپ ۇياشىق تاڭدايدى.
تۇلكىسىڭ ايارلىققا بەرمەيتىن دەس،
كورەيىن سەندە قانشا اقىل مەن ەس.
بالاپان، كوجەك سانىن ءوزىڭ تاپشى
اياقتارى - 94، باسى - 35.
قۇپيا ءسوز. قانداي ءسوز جاسىرىلعان: «134 16 313 1634» ە - 1، س - 6، ءى - 4، ك - 3.
ەكى تاۋىق ەكى كۇندە جۇمىرتقا تۋادى. ءتورت تاۋىق ءتورت كۇندە قانشا جۇمىرتقا تۋادى؟
ءبىر جىلدا قانشا جەكسەنبى بار؟
ءبىر باي ءۇش جىل مالاي جۇمساپ، ونىڭ اقىسىنا ءبىر بۇزاۋ، ون ەكى لاق بەرۋگە ۋادەلەسەدى. بايعۇس مالاي بايدىڭ ءجون - جوسىقسىز اياماي جۇمساعانىنا شىداي الماي ەكى جىلدان كەيىن كەتپەك بولادى. باي مالايعا ءبىر بۇزاۋ، التى لاق بەرەدى. بۇزاۋدى قانشا لاققا باعالاعان؟
تەڭدىك ورىندالاتىنداي ەتىپ، سيفرلار اراسىنا قوسۋ تاڭباسىن قويىڭدار. 4 4 4 4 4 4 4 4 4=500.
1، 2، 3، 4، 5 ساندارىن دوڭگەلەكتەرگە ورنالاستىر، سوندا تىگىنەن دە، كولدەنەڭىنەن دە بىردەي قوسىندى شىعاتىنداي بولسىن.
اقتوبە وبلىسى، ايتەكە بي اۋدانى،
ميلى ورتا مەكتەبىنىڭ
ماتەماتيكا - فيزيكا پاندەرىنىڭ ءمۇعالىمى
مامبەتوۆا اقزيرا شەرىپ قىزى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
وقۋشىلاردى ساندىك قولونەرىنىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، شىعارماشىلىقتارىن دامىتۋ
