InfoHub Logo

ءبىلىم بەرۋ سالاسى: 5 سالا
ءبولىمى: 5 ءبىلىم بەرۋ سالاسى ارقىلى كىرىكتىرىلگەن ۇ. و. ءى.
تاقىرىبى: قىسقى ورمانعا كومەك

ماقساتى: بالالارعا 5 ءبىلىم بەرۋ سالاسى بويىنشا تاپسىرمالار بەرۋ ارقىلى قىستىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، تىلدەرىن دامىتۋ، تانىمدىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، بەينەلەۋ ونەرىنە قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ، جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن قايتالاتۋ، دەنساۋلىقتارىن نىعايتۋ، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن وياتۋ جانە ادامگەرشىلىككە (دوستىق قارىم-قاتىناس، كومەك كورسەتۋ) تاربيەلەۋ.
قوستىلدىك كومپونەنتتەر: قىس-زيما، ورمان-لەس، ساۋىسقان-سوروكا، اڭدار-زۆەري، كىلت-كليۋچ، جول بەلگىلەرى-دوروجنىە زناكي، دوستىق-درۋجبا، كومەك-پوموشش.

ىس-ارەكەت كەزەڭدەرى: تاربيەشىنىڭ ىس-ارەكەتى بالالاردىڭ ىس-ارەكەتى
موتيۆاسيالىق قىزىعۋشىلىق كەزەڭدەرى «ەرتەڭگىلىك شەڭبەرى»
- بالالار، ءبارىمىز قول ۇستاسىپ شەڭبەرگە تۇرايىق. ءبىز ءبارىمىز دوسپىز. دوستارىڭنىڭ الاقاندارى جىلى، ءارى جۇمساق بولادى. كانە، سيپاپ كورەيىك. دوستارىمىزبەن بىرگە بولعان كەزدە ءبارى جاقسى، ال دوسسىز كوڭىلسىز بولار ەدى. وسىنى ەستە ساقتاۋىمىز قاجەت.
«شاتتىق شەڭبەرى»
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن ساۋلە تاراتتى.
قايىرلى تاڭ، بالالار!
سالەمەتسىزدەر مە، قوناقتار!
(ساۋىسقاننىڭ داۋىسى ەستىلەدى)

- بالالار، بىزگە توپقا قۇس ۇشىپ كەلدى. ول قانداي قۇس ەكەنىڭ مىنا جۇمباقتى شەشسەڭدەر بىلەسىڭدەر.
جۇمباق:
الا قانات، قىستاپ قالادى،
جەمدى تاۋىپ شوقىپ الادى.
ايتىڭدارشى بالالار،
بۇل قاي قۇس ەكەن؟ /ساۋىسقان/

(بالالارعا ساۋىسقاننىڭ سۋرەتى كورسەتىلەدى)
- ساۋىسقان بىزگە جاڭالىق الىپ كەلگەن. كانە، ونى تىڭدايىق. (اۋديوجازبا قوسىلادى)
ساۋىسقان: قىسقى ورمان قيىندىققا تاپ بولدى: ورماندا بوران تۇرىپ، قالىڭ قار جاۋىپ، اڭدار قار استىنان شىعا الماي، قۇستار ۇشا الماي جاتىر. قيىندىقتان شىعۋ ءۇشىن ورمانعا 3 سيقىرلى كىلت كەرەك. مەن سەندەردەن كومەك سۇرايىن دەپ ارەن-ارەن ۇشىپ كەلدىم. ورماننىڭ بارلىق تۇرعىندارى سىزدەردەن كومەك كۇتۋدە.
تاربيەشى: بالالار، ورمانعا سيقىرلى كىلتتەردى جيناپ بەرەمىز بە؟ وندا جولعا!!!

بالالار شەڭبەرگە تۇرىپ ءبىر-بىرىنىڭ قولدارىن سيپاپ ۇستاپ قارايدى.
«شاتتىق شەڭبەرى»
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن ساۋلە تاراتتى.
قايىرلى تاڭ، بالالار!
سالەمەتسىزدەر مە، قوناقتار!
(قيمىلمەن كورسەتەدى)

قىزىعا تىڭداپ، جۇمباقتى دۇرىس شەشۋگە تىرىسادى.
- ساۋىسقان.
بالالار تىنىش تۇرىپ تىڭدايدى.
- جيناپ بەرەمىز.
ۇيىمداستىرۋ جانە ىزدەنۋشىلىك كەزەڭدەرى – ال ورمانعا نەمەن بارامىز؟ بىلگىلەرىڭ كەلە مە؟ مىنا جۇمباقتىڭ جاۋابىن تاپساڭدار بىلەسىزدەر.
جۇمباق:
كوشە بويلاپ اياڭدايدى
ادام تاسىپ ايالدايدى. /اۆتوبۋس/

- دۇرىس، بالالار، ءبىز ورمانعا دەيىن اۆتوبۋسپەن بارامىز. ال اۆتوبۋسقا وتىرۋ ءۇشىن ءبىز نە الامىز؟
- دۇرىس، بيلەت الامىز. كانە، مىنا بيلەتتەردەن وزدەرىنە بىر-بىردەن الىڭدار.
- ءبارىمىز جايعاستىق پا؟
- وندا ورمانعا دەيىن كوڭىلدى بارۋ ءۇشىن، «دوس بولايىق ءبارىمىز» ءانىڭ ايتايىق.
(ورمانعا جەتكەن سوڭ)
تاربيەشى: بالالار، بىزدەر قىسقى ورمانعا كەلدىك. قاراڭدارشى، نە كورىپ تۇرسىڭدار؟ قىس قانداي بولادى، ەرەكشەلىكتەرىن ايتىپ بەرىڭدەرشى؟
- دۇرىس، جارايسىڭدار. ال سەندەردىڭ قولدارىڭدا نە بار؟ ولار جاي بيلەتتەر ەمەس. ولار ءارتۇرلى ءپىشىندى. قانداي پىشىندەر ەكەنىن اتايىقشى:
- دۇرىس، سىزدەر مىنا ءۇش اعاشتى جانە جوعارىدا گەومەتريالىق پىشىندەردى كورىپ تۇرسىڭدار عوي. ولار سىزدەردىڭ قولدارىڭىزداعى بيلەتتىڭ پىشىنىدەرىنە ساي. ءارقايسى قولدارىڭداعى بيلەت پىشىنىنە سايكەس كەلەتىن اعاشتاردىڭ قاسىنا وتىرىڭدار.
(بالالار وتىرعاننان كەيىن)
تاربيەشى: بالالار، بۇل سيقىرلى اعاشتار. ولاردىڭ بارلىق تاپسىرمالارىن ورىنداساق، ولار بىزگە سيقىرلى كىلتتەرىن بەرەدى. سوندىقتان مۇقيات تاپسىرمالارىن ورىنداۋعا تىرىسايىق.
- ءار اعاشتان «1» سانى بار ۇلپاقاردى الايىق:
1-تاپسىرما:
- «قىس» تۋرالى تاقپاق ايتۋ.
(«قاتىناس» ب. ب. س.)
- اداسىپ قالعان شارشىلاردى (كۋبيك) رەتىمەن ورنالاستىر. («تانىم» ب. ب. س.)
- «باعدارشام» تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟(«الەۋمەتتىك ورتا» ب. ب. س.)
- ءار اعاشتان «2» سانى بار ۇلپا قاردى الايىق:

2-تاپسىرما:
- «لوگيكالىق ەسەپ». قاتتى ايازدا اسپاندا 2 ايۋ ۇشىپ ءجۇر، بىرەۋىنىڭ ءتۇسى قىزىل، بىرەۋىنىڭ ءتۇسى كوك. اسپاندا نەشە ايۋ ۇشىپ ءجۇر. («تانىم» ب. ب. س.)
- كورسەتىلگەن جول بەلگىلەرىنىڭ اتاۋىن اتاڭدار. («الەۋمەتتىك» ب. ب. س.)
- جۇمباقتاردى شەشىڭدەر:
1. قىستا عانا بولادى،
ۇستاساڭ قولىڭ توڭادى. /قار/
2. ءوزى سۋدان جارالعان، ءبىراق سۋدان قورقادى. /مۇز/
(«قاتىناس» ب. ب. س.)
- ءار اعاشتان «3» سانى بار ۇلپا قاردى الايىق:

3-تاپسىرما:
- قىسقى ورمانداعى اعاشتى قارمەن جامىلدىر. (اعاش ۇستىنە ماقتالاردى جەلىممەن جاپسىرۋ)
(«شىعارماشىلىق» ب. ب. س.)
- سۋبوياۋعا ساۋساقتى مالىپ، قىسقى ورمانداعى شىرشانىڭ سۋرەتىن سال.
(«شىعارماشىلىق» ب. ب. س.)
- اق پاراقتى بوياپ، نەنىڭ
سۋرەتى ەكەنىڭ اتا؟
(«شىعارماشىلىق» ب. ب. س.)

سەرگىتۋ ءساتى:
بوران سوعادى وڭ جاقتان،
بوران سوعادى سول جاقتان.
قار لاقتىرىپ ويناساق،
سۋ وتەدى قولعاپتان.

- ءار اعاشتان «4» سانى بار ۇلپاقاردى الايىق:
4-تاپسىرما:
- كورسەتىلگەن جول
بەلگىلەرىنىڭ اتاۋىن اتاڭدار.
(«الەۋمەتتىك» ب. ب. س.)
- قىس مەزگىلىنە بايلانىستى جاڭىلتپاشتار ايتىپ بەرىڭدەر.
(«قاتىناس» ب. ب. س.)
- ءبىر اپتادا نەشە كۇن بار؟
اتاۋلارىن اتاڭدار.
(«تانىم» ب. ب. س.)

- ءار سيقىرلى اعاشتان «5» سانى بار ۇلپاقاردى الايىق:
5-تاپسىرما: جاتتىعۋ جاساۋ.
- بۇل تاپسىرمادا ءۇش اعاش بارىڭىزگە بىردەي تاپسىرما بەرگەن. سيقىرلى اعاشتار سەندەر جاتتىعۋ جاساي الاسىڭدار ما، سوڭى بىلگىسى كەلەدى.
ال، قانە ءبارىمىز جاتتىعۋدى قالاي جاسايتىنىمىزدى كورسەتەيىك.
جاتتىعۋ
شەڭبەر بولىپ تۇرايىق،
جاتتىعۋدى باستايىق.
بىر-ەكى-ۇش، باسىمىزدى
اينالدىرىپ قوزعايىق.
تورت-بەس-التى، قولدى
سەرمەپ الدىق.
جەتى-سەگىز، يىلەمىز وڭ جاققا،
يىلەمىز سول جاققا،
توعىز – ون، سەكىرەمىز قۋانا!!!

- جارايسىڭدار، بالالار! قاراڭدارشى، سيقىرلى اعاشتار سەندەرگە ريزا بولىپ، سيقىرلى كىلتتەرىن بەرىپ جاتىر. كانە سيقىرلى كىلتتەردى الىپ قىسقى ورمانعا بەرەيىك.
ساۋىسقان: الاقاي، قىسقى ورماندى، وندا مەكەندەيتىن اڭدار مەن قۇستاردى بوراننان قۇتقارىپ قالدىڭدار. راحمەت سەندەرگە، بالالار!
- ەندى ءوزىمىزدىڭ بالاباقشامىزعا اۆتوبۋسقا ءمىنىپ قايتايىق.
- ءيا.
- اۆتوبۋس.
- بيلەت.
(بالالار گەومەتريالىق ءپىشىندى بيلەتتەردى تاڭداپ الادى)
- ءيا.
بالالار «دوس بولايىق ءبارىمىز» ءانىڭ ايتادى.
- قىسقى ورمان.
(قىس ەرەكشەلىكتەرىن ايتادى)
- بيلەتتەر. (ءتورتبۇرىش، دوڭگەلەك، ءۇشبۇرىش)
(بالالار ۇستەل جاڭىنا وتىرادى)
بالالار قىزىعا تىڭدايدى.
اجار:
نارگيزا:
ءبىر توپ بالا سىرعاناپ، بارادى انە، جارىسىپ.
قالدى ارتتا قىر، الاپ،
ىزدەرىنەن قار ۇشىپ.
رايل:
قىراۋ قاتىپ جاعاعا،
اياز بەتتەن وبەدى.
ءبىرى ءمىنىپ شاناعا،
ءبىرى شاڭعى تەبەدى.
ەرلان:
ساتكە قاراپ تۇرمايسىڭ،
كوڭىلدى ەدى قىس قانداي!
شاڭعىمەنەن زىرلايسىڭ،
قانات ءبىتىپ ۇشقانداي.
(شارشىلاردى رەتىمەن قويىپ، سانايدى)
- باعدارشامنىڭ 3 كوزى بار: قىزىل، سارى، جاسىل. قىزىل كوزىم «توقتا» دەيدى، سارى كوزىم «دايىندال»، جاسىل كوزىم «ءجۇر» دەيدى. باعدارشام ادام ومىرىنە كەرەك. جولداردا ماشينالار ءتۇيىسىپ قالماۋ ءۇشىن، ادامداردى قاعىپ كەتپەۋ ءۇشىن باعدارشامنىڭ پايداسى زور.

- 0، ايۋلار ۇشپايدى. جول بەلگىلەرىن اتايدى.
- قار.
- مۇز.

3-تاپسىرمادا ۇلگىگە قاراپ بالالار جەكە جۇمىستانادى، قىزىعۋشىلىقپەن تاپسىرمانى ورىندايدى.

سەرگىتۋ ءساتى:
بوران سوعادى وڭ جاقتان،
بوران سوعادى سول جاقتان.
قار لاقتىرىپ ويناساق،
سۋ وتەدى قولعاپتان.
(قيمىلمەن جاسايدى)

كورسەتىلگەن جول بەلگىلەردى اتايدى.
دالا اپپاق، قار اپپاق،
ءبارى اپپاق، قاراپ ب ا ق.

قارعا، قارعا، قارعالار،
قار ۇستىندە جورعالار.

اپتا كۇندەرىن اتايدى.
بالالار جاتتىعۋدى جاسايدى.
(پروەكتورمەن ءتۇسىپ تۇرعان ەكراندا بورانداپ تۇرعان قىسقى ورماننىڭ سۋرەتىنىڭ قاسىنا سيقىرلى كىلتتەردى قويادى. ەكراندا بورانسىز، كۇنى جارقىراپ تۇرعان، اڭدار جۇرگەن قىسقى ورمان سۋرەتى كورسەتىلەدى).
(ادەمى اۋەن قوسىلادى، بالالار اۆتوبۋسپەن بالاباقشاعا كەلەدى)
بەكىتۋ،
باقىلاۋ
سۇراق-جاۋاپ:
- بالالار، بۇگىن بىزگە قوناققا نە كەلدى؟
- كومەك سۇراعاندارعا كومەكتەسۋ
كەرەك پە؟
- بىزدەر قايدا باردىق؟
- قىسقى ورماندا نە ىستەدىك، نە كوردىك؟
- بۇگىنگى ۇ. و. ءى. ۇنادى ما؟
قوشتاسۋ:
قول ۇستاسىپ تۇرايىق. كورىسكەنشە كۇن جاقسى ساۋ-سالەمەت بولايىق.
- ساۋىسقان.
- كومەكتەسۋ كەرەك.
- قىسقى ورمانعا.
بالالار قىسقى ورماندا نە ىستەپ، نە كورگەندەرى تۋرالى ايتىپ بەرەدى.
- ۇنادى.
قوشتاسۋ:
قول ۇستاسىپ تۇرايىق. كورىسكەنشە كۇن جاقسى ساۋ-سالەمەت بولايىق.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋى كەرەك: قىس مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن، قىس تۋرالى تاقپاقتار مەن جاڭىلتپاشتار، 5-كە دەيىن ساندار مەن ساناۋدى، جاتتىعۋ جاساۋدى.
قالىپتاستىرۋ كەرەك: تاپسىرمانى دۇرىس ورىنداۋدى، سويلەۋ مانەرىن، تانىمدىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن، بەينەلەۋ ونەرىنە قىزىعۋشىلىقتارىن، جولدا ساق ءجۇرۋدى، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن، باسقاعا كومەك كورسەتۋ مەن دوستىق قارىم-قاتىناستى.
مەڭگەرۋى كەرەك: قىسقى ورمانداعى اعاشتارعا ماقتا جاپسىرۋدى، ساۋساقپەن شىرشا سۋرەتىن سالۋدى.