InfoHub Logo

قاراقيا اۋدانى مۇنايشى اۋىلىنىڭ
№5 ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
جىلقىبايەۆا فاريزا ادىلبەك قىزى

كوپشىلىك اتا-انالارمەن سويلەسە قالساڭىز، قىز بالاعا قاراعاندا ەر بالا تاربيەسى الدەقايدا قيىن ەكەندىگىن ايتادى. شىنىندا، قاي بالانىڭ بولسا دا ءوزىنىڭ ەرەكشەلىگى، وزىنە ءتان قيىنشىلىعى بولادى. بالا تاربيەسى كۇردەلى پروسەسس. 11-12 جاستان باستاپ بالا ورگانيزمىندە فيزيولوگيالىق، پسيحولوگيالىق وزگەرىستەر باستالادى. مۇنداي وزگەرىس كەزەڭى قىز بالالاردا ەرتەرەك بايقالادى. سوندىقتان دا 4-5 سىنىپتاردا قىز بالالاردىڭ ەرەكشە بەلسەندىلىگى الدىڭعى رەتتە بولىپ شەشۋشى ءرول اتقارا باستاۋى ءجيى كەزدەسەتىن قۇبىلىس.               

بۇل كەزەڭدە بالالار ءوز بويىنداعى كەمشىلىكتى، مىنەزىندەگى شالكەستىكتى جاسىرا المايدى. بەينەلەپ ايتقاندا اشىق مايدانعا شىعادى. ءبىراق 2-3 جىل ءوتىپ، 7-8 سىنىپقا كەلگەندە ولار سول مىنەزدەرىن جاسىرىپ، ۇلكەندەردىڭ كوزىنە تۇسىرمەي ىستەيدى. بۇدان قىز بالانىڭ ىشكى دۇنيەسى، مىنەز-قۇلقى وزگەرمەيدى. تەك سىرت كوزگە بويى ءوسىپ، ويى كەمەلدەنىپ، مىنەزى قالىپتاسىپ قالعانداي كورىنەدى. ءبىراق، شىن مانىندە ىزاقورلىق، دولىلىق، كوكىرەكتىك مىنەزدەردىڭ  بارلىعىن  ول ىشكە بۇگەدى، ال 9-10 سىنىپقا بارعاندا ونداي قىز بالالار تابيعي مىنەزدەرىن سىرتقا شىعارماۋعا ماشىقتانىپ الادى. وسىدان كەلىپ بۇل جاستاعى قىز بالالاردىڭ تۇيىقتىعى، ۇلكەندەرگە سەنبەيتىندىگى، سىر اشپايتىندىعى پايدا بولادى. وسىنداي قىز بالالار ۇلكەن ومىرگە شىققاندا، ەندى قوعامنىڭ تەڭ  مۇشەسى بولدىم، ءوز ەركىم وزىمدە دەپ، باياعى العاشقى  “ەرەسەكتەنۋ” كەزەڭىندەگى شارتپا شۇرت توبەلەس، وزىمشىلدىك، وكتەمدىك مىنەز قۇلىقتى قۇرال ەتىپ شىعا كەلەدى. مىنە، ۇجىمدا جۇعىمسىز، ەڭبەككە قىرسىز، جاقىن جۋىقتارىمەن ءتىل تاپپايتىن، سويلەسە، ءسوز بەرمەيتىن، ۇلكەندى سىيلامايتىن، كىشىگە قامقور بولا المايتىن ۇلكەندى كىشىلى ايەل جولداستار وسىلايشا قالىپتاسقان مىنەز-قۇلىقتاردىڭ ناتيجەسى.

مەكتەپ جاسىنداعى قىز بالالار تاربيەسىن نەگىزىنەن ءۇش كەزەڭگە بولۋگە بولادى:

ءبىرىنشى كەزەڭ. باستاۋىش سىنىپتار كەزەڭى-بۇل كەزدەگى تاربيەنىڭ باستى ماقساتى: تازالىققا. ۇقىپتىلىققا، جيناققىلىقا ۇيرەتە وتىرىپ، كوپ بىلۋگە قۇشتارلىعىن ارتتىرۋ، كىتاپ وقۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.

ەكىنشى كەزەڭ. 4-7 سىنىپتار اراسىنا وتكەن كەزەڭدەگى تاربيە تۇرلەرىن ىلگەرى قاراي دامىتۋ بولماق.  وسى كەزدەگى جاس ەرەكشەلىگىنە وراي، قىز بالا اناسىنان ەشنارسە بۇكپەيدى. قالت ەتكەن نارسەنى ايتىپ كەلەدى.

ءۇشىنشى كەزەڭ. 8-10 سىنىپتاردى قامتيدى. بۇل ارالىقتىڭ تاربيەسى الدىنداعى وتكەن كەزەڭمەن تىعىز بايلانىستى. ەگەر الابۇرتقان، الىپ ۇشقان ەكىنشى كەزەڭ قالىپتى دا دۇرىس، جۇيەلى تاربيە بەرسە، بۇل ەرەسەكتەنۋ كەزەڭى قيىن بولمايدى.

ادامعا دەگەن ماحاببات، قامقورلىق، بالا كەزدەن ەڭ جاقىن ادامىن سۇيۋدەن باستالادى. سوندىقتان ءاربىر قىز بالاعا ونىڭ اناسى مەن ءمۇعالىمى الدىمەن ءوزىن سىيلاتۋدى، سۇيە ءبىلۋدى، قامقور بولۋدى ۇيرەتسە، كەلەشەكتە ودان ەلىن، جەرىن، حالقىن شىن سۇيەتىن، ءوز وتباسىن ارداقتايتىن، بالالارىن جانىنداي جاقسى كورەتىن قامقور انا، نازىك جان، قايراتتى ارۋ شىعاتىنى ءسوزسىز.     

---