InfoHub Logo

اقادىر كەنتى، م. مامەتوۆا اتىنداعى ورتا مەكتەبى
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى سپاتايەۆا س.ا.

سىنىپ: 6
قىزىقتى ماتەماتيكا.
وڭ جانە تەرىس ساندارىن بايلانىستىرا وتكىزۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ وڭ جانە تەرىس ساندارعا ارنالعان ەسەپتەردى يگەرۋ جانە ءبىلىمدى بەكىتۋ.
دامۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ زەيىن، ويلاۋ، زەردە ۇردىستەرىن دامىتۋ، قيالىن ۇشتاپ، قابىلەتىن شىڭداۋ.
تاربيەلىك: ديداكتيكالىق، لوگيكالىق ويىندار ارقىلى اقىل-وي بەلسەندىلىگىنە، وركەندەۋگە ءوز ۇلەسىن قوسۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىم مەن ىسكەرلىكتەرىن تەكسەرە وتىرىپ، وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جارىس ساباق

ءوتۋ بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ، وقۋشىلاردى ۇيىمداستىرۋ
بالالار، ءبىز بۇگىن ماتەماتيكا ساباعىنان قىزىقتى ويىن، ەر ءتۇرلى قىزىقتى ەسەپتەر شىعارامىز. ءبارىمىز قاتىسىپ وتىرايىق.

سىنىپ ەكى توپقا بولىنەدى.
1. قامبار اتا كومانداسى.
2. شوپان اتا كومانداسى.

II. كوماندالار تانىسۋ كەزەڭى.
III. «التىن ساقا» ويىنى

ول ءۇشىن ءار كوماندادان ەكى وقۋشى شىعىپ ساقانى يىرەدى، كىمنىڭ اسىعى «الشى» تۇسسە، سول ويىندى باستايدى، ءتىزۋلى تۇرعان اسىقتى اتادى. «التىن ساقا» قانداي ءتۇستى (قىزىل، نە كوك جانە سارى، جاسىل) جەرگە تۇسسە سول قورجىننىڭ قالتاسىنان سۇراق الىپ، وعان جاۋاپ بەرەدى.
1. سۇراق
ەكى وڭ ساننىڭ قوسىندىسى قانداي ساندى بەرەدى؟ (كوك ءتۇس)
جاۋابى: وڭ سان.
2. سۇراق.
ەكى تەرىس ساننىڭ قوسىندىسى قانداي ساندى بەرەدى (جاسىل ءتۇس)
جاۋابى: ەكى تەرىس ساننىڭ قوسىندىسى تەرىس ساندى بەرەدى.
ز. سۇراق.
قاراما-قارسى سانداردىڭ قوسىندىسى نەگە تەڭ؟ (سارى ءتۇس)
جاۋابى: 0-گە تەڭ. مىسالى: -9+9=0، -5+5+0

4. سۇراق
تاڭبالارى ءار ءتۇرلى (ساندى قوسقاندا نە ىستەيمىز؟) (قىزىل ءتۇس)
جاۋابى:
1. ءمودۋلى ۇلكەن ساننان ءمودۋلى كىشى ساندى ازايتۋ كەرەك.
2. شىققان ساننىڭ الدىنا ءمودۋلى ۇلكەن ساننىڭ تاڭباسىن قويۋ كەرەك.

IV. تىزبەكتى شەشۋ ويىنى.
V. «دوس تاڭداۋ» ويىنى
ماتەماتيكا ءۇشىن ەرەكشە ەسكەرەتىنىمىز تاڭبا زاڭدارى. ونىڭ زاڭدارى ومىردەن الىنعان، قايشىلىقسىز ەكەندىگىن كورسەتۋ كەرەك.
مىسالى، «پليۋس» (+) - «دوس»، ال «مينۋس» (-) - «قاس» دەپ الساق وندا سىزدەر ماعان وقىلاتىنىن جانە تەڭدىگىن ايتىڭىزدار.
+
(+) • (+) = (؟) دوسىمنىڭ دوسى ماعان دوس
-
(-) • (+) = (؟) قاسىمنىڭ دوسى ماعان قاس
+
(-) • (-) = (؟) قاسىمنىڭ قاسى ماعان دوس
-
(+) • (-) = (؟) دوسىمنىڭ قاسى ماعان قاس.

VI. «تەڭگە ءىلۋ » ويىنى
ءار توپتان ءبىر بالا «شىبىق ات»مىنەدى. ويىن باستالاتىن جەرگە قازانشۇنقىرعا ۇقساتىپ شەڭبەر سىزىپ دايىنداپ قويادى. سىزىلعان شەڭبەرگە ۇقسايتىن دوڭگەلەك شەڭبەردىڭ ورتاسىنا ىدىس قويىپ، سوعان «تەڭگەلەر» سالىنادى. ءار توپتان ءبىر بالا اتپەن شاۋىپ بارا جاتىپ توقتاماي، ىدىستان «تەڭگەنى» ءىلىپ الىپ كەتەدى. ءار سايىسكەردىڭ ءىلىپ العان «تەڭگەلەرىن» ەسەپتەپ، سول «تەڭگەنىڭ» نومىرىنە سايكەس كارتوچكاداعى لوگيكالىق تاپسىرمالاردى ورىندايدى.
قاي توپ كوپ «تەڭگە» الىپ، سول «تەڭگەلەردەگى» جازىلعان نومىرگە سايكەس كارتوچكاداعى تاپسىرمالاردى ورىنداسا، سول وپ جەڭەدى.
1. مۇز ايدىنىندا جەتى بالا
اسىر ساپ ءجۇر سىرعاناپ،
سىرعاناماي ەكى بالا
جاعالاۋدا ءتۇر قاراپ.
ەندى وسى بار بالانىڭ
سانىن ايتساق جارادىق. (5)

2. كولدەن ۇشتى جەتى قاز
قايتتى قوندى ەكى قاز
قونبادى ونىڭ نەشەۋى
كانە، كىم تەز شەشەدى. (5)

ز. جاڭا عانا شالعىندا
التى بۇزاۋ جۇرەدى.
الدە شارشاپ قالدى ما
جاتىپ قاپتى بىرەۋى
نەشەۋ ەدى جايىلىپ
ايت جۇرگەنىن ايىرىپ. (5)

4. ءۇيدىڭ ءتورت بۇرىشىندا ءتورت مىسىق وتىر؟ ءار مىسىقتىڭ الدىندا ءۇش مىسىق وتىر. نەشە مىسىق وتىر؟ (4 مىسىق)
5. تورەپتىڭ ءتورت ۇلى بار. ءتورت ۇلىنىڭ ادام باسىنا ءبىر اپا، ءبىر قارىنداسى بار. تورەپتىڭ بارلىق بالاسى نەشەۋ بولعانى؟ (6 بالا)
6. تاۋىقتا نەشە اياق بار؟ 2، ال باقايى نەشەۋ؟ 8
7. ءار بولىگىندە ءبىر عانا نۇكتە قالاتىنداي ەتىپ، شارشىنى قالاي ەكى بولىككە بولۋگە بولادى؟

VII. «توپ باسشىلار» سايىسى
توپ باسشىلار ءوز ارا سايىسىپ ساباقتى قورىتىندىلايدى؟
1. جىلقى تۋرالى ماقال-ماتەلدەر ايتىپ بەرىڭىز؟
2. قوي تۋرالى ماقال-ماتەلدەر ايتىپ بەرىڭىز؟
ز. جەتى اتاڭدى اتا؟
4. ءتورت تۇلىكتىڭ پىرلەرىن اتا؟
5. سۇتتەن جاسالاتىن تاعامدار؟
6. قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىندارىن اتاڭىز؟
7. تاقپاق ايتىپ بەرىڭىز؟
8. ءان سالىپ بەرىڭىز؟