قوس جىنىستى جانە دارا جىنىستى گۇلدەر. گۇل فورمۋلاسى
تاقىرىبى: قوس جىنىستى جانە دارا جىنىستى گۇلدەر. گۇل فورمۋلاسى
ساباقتىڭ ماقساتى: گۇل، ونىڭ قۇرىلىسى مەن فۋنكسياسىن تەوريالىق جانە قوس جانە دارا جىنىستى گۇلدەردى پراكتيكالىق تۇرعىدا سيپاتتاپ، جەتە ءتۇسىنۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىگى – گۇل فورمۋلالارىن جانە ولاردى قوس جانە دارا جىنىستارىن اجىراتا بىلۋگە تولىق سيپاتتاما بەرىپ، ولاردىڭ قۇرىلىسىمەن تانىستىرۋ؛
تاربيەلىلىگى – ادامنىڭ تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋىن، ادامگەرشىلىك قاسيەتىن، جالپى قورشاعان ورتاعا دەگەن جاناشىرلىق سەزىمىن دامىتۋ؛
دامىتۋشىلىعى – پانگە، تاقىرىپقا بايلانىستى قىزىعۋشىلىقتارىن دامىتۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس، ويىن.
ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، ءدارىس - سۇحبات، بايانداما.
قۇرال – جابدىقتار: گۇل قۇرىلىسىنىڭ ماكەتى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، قوسىمشا سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
«ەر داۋلەتى - ەڭبەك» ءبولىمى - وتكەندى قايتالاۋ
«ىرىس الدى – ىنتىماق» - نەگىزگى ءبولىم
«ءبارىن بىلگىم كەلەدى» - قورىتىندىلاۋ («التىن قاقپا» ويىنى ارقىلى)
«بەينەت ءتۇبى – زەينەت» - باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما
ءى. ۇيىمداستىرۋى:
1. وقۋشىلارمەن امانداسىپ،
2. جوق وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ،
3. زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. «ەر داۋلەتى - ەڭبەك» وتكەندى قايتالاۋ
جالپىلاما سۇراق قويۋ ارقىلى.
گۇل دەگەنىمىز نە؟ گۇلدى نە ماقساتتا قولدانامىز؟
گۇلدىڭ نەگىزگى بولىكتەرىن اتا؟
گۇل ساعاق، گۇل تابان قانداي قىزمەت اتقارادى؟
توستاعانشا جانە كۇلتە قانداي قىزمەت اتقارادى؟
اتالىقتىڭ قۇرىلىسى جانە قىزمەتى قانداي؟
انالىقتىڭ قۇرىلىسى جانە قىزمەتى قانداي؟
گۇل سەرىگى دەپ قانداي بولىكتەردى اتايدى، ول قالاي بولىنەدى مىسالمەن دالەلدە؟
ءىىى. «ىرىس الدى – ىنتىماق» - نەگىزگى ءبولىم
ءبىر گۇلدە اتالىق پەن انالىق بولسا (ماقتا، قىزاناق) – قوسجىنىستى. اتالىق نەمەسە انالىق قانا بولسا دارا جىنىستى. تەك اتالىعى بار بولسا اتالىق گۇل، انالىعى عانا بولسا انالىق گۇل دەيدى.
اتالىق گۇلدەرى مەن انالىق گۇلدەرى ءبىر وسىمدىكتە بولسا وندا ءبىرۇيلى دەيدى (جۇگەرى، اسقاباق) اتالىق گۇلدەرى ءبىر وسىمدىكتە، انالىق گۇلدەرى 2 وسىمدىكتە بولسا ەكى ءۇيلى دەيدى (قالاقاي تەرەك). جىنىسسىز گۇلدەر دە جىنىس مۇشەلەرى دامىمايدى (كۇنباعىس، گۇلكەكىرە).
گۇل فورمۋلاسى.
فورمۋلا دەگەنىمىز گۇل قۇرىلىسىنداعى، گۇل بولىكتەرىنىڭ اتىن باس ارىپپەن بەلگىلەۋ.
توسعاعانشاسى - سا (Calex) “ت”
كۇلتەسى - سو (Corolla) “ك”
جاي گۇلسەرىك - ر (Perigonium)
اتالىق – ا (Androeceum) “ا”
انالىق – G (Gynoeceum ) “ج”
اتالىق گۇل -♂
انالىق گۇل - ♀
قوس جىنىستى –
دۇرىس گۇل - *-+
بۇرىس گۇل - ↑، %
گۇل بولىمدەرى بىرىككەن بولسا ( )
كوپ بولسا - ∞
گۇل بولىمدەر ەكى شەڭبەر بويىندا ورنالاسسا، ساندارىنىڭ اراسىنا (+)
ساباقتىڭ ماقساتى: گۇل، ونىڭ قۇرىلىسى مەن فۋنكسياسىن تەوريالىق جانە قوس جانە دارا جىنىستى گۇلدەردى پراكتيكالىق تۇرعىدا سيپاتتاپ، جەتە ءتۇسىنۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىگى – گۇل فورمۋلالارىن جانە ولاردى قوس جانە دارا جىنىستارىن اجىراتا بىلۋگە تولىق سيپاتتاما بەرىپ، ولاردىڭ قۇرىلىسىمەن تانىستىرۋ؛
تاربيەلىلىگى – ادامنىڭ تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋىن، ادامگەرشىلىك قاسيەتىن، جالپى قورشاعان ورتاعا دەگەن جاناشىرلىق سەزىمىن دامىتۋ؛
دامىتۋشىلىعى – پانگە، تاقىرىپقا بايلانىستى قىزىعۋشىلىقتارىن دامىتۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس، ويىن.
ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، ءدارىس - سۇحبات، بايانداما.
قۇرال – جابدىقتار: گۇل قۇرىلىسىنىڭ ماكەتى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، قوسىمشا سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
«ەر داۋلەتى - ەڭبەك» ءبولىمى - وتكەندى قايتالاۋ
«ىرىس الدى – ىنتىماق» - نەگىزگى ءبولىم
«ءبارىن بىلگىم كەلەدى» - قورىتىندىلاۋ («التىن قاقپا» ويىنى ارقىلى)
«بەينەت ءتۇبى – زەينەت» - باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما
ءى. ۇيىمداستىرۋى:
1. وقۋشىلارمەن امانداسىپ،
2. جوق وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ،
3. زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. «ەر داۋلەتى - ەڭبەك» وتكەندى قايتالاۋ
جالپىلاما سۇراق قويۋ ارقىلى.
گۇل دەگەنىمىز نە؟ گۇلدى نە ماقساتتا قولدانامىز؟
گۇلدىڭ نەگىزگى بولىكتەرىن اتا؟
گۇل ساعاق، گۇل تابان قانداي قىزمەت اتقارادى؟
توستاعانشا جانە كۇلتە قانداي قىزمەت اتقارادى؟
اتالىقتىڭ قۇرىلىسى جانە قىزمەتى قانداي؟
انالىقتىڭ قۇرىلىسى جانە قىزمەتى قانداي؟
گۇل سەرىگى دەپ قانداي بولىكتەردى اتايدى، ول قالاي بولىنەدى مىسالمەن دالەلدە؟
ءىىى. «ىرىس الدى – ىنتىماق» - نەگىزگى ءبولىم
ءبىر گۇلدە اتالىق پەن انالىق بولسا (ماقتا، قىزاناق) – قوسجىنىستى. اتالىق نەمەسە انالىق قانا بولسا دارا جىنىستى. تەك اتالىعى بار بولسا اتالىق گۇل، انالىعى عانا بولسا انالىق گۇل دەيدى.
اتالىق گۇلدەرى مەن انالىق گۇلدەرى ءبىر وسىمدىكتە بولسا وندا ءبىرۇيلى دەيدى (جۇگەرى، اسقاباق) اتالىق گۇلدەرى ءبىر وسىمدىكتە، انالىق گۇلدەرى 2 وسىمدىكتە بولسا ەكى ءۇيلى دەيدى (قالاقاي تەرەك). جىنىسسىز گۇلدەر دە جىنىس مۇشەلەرى دامىمايدى (كۇنباعىس، گۇلكەكىرە).
گۇل فورمۋلاسى.
فورمۋلا دەگەنىمىز گۇل قۇرىلىسىنداعى، گۇل بولىكتەرىنىڭ اتىن باس ارىپپەن بەلگىلەۋ.
توسعاعانشاسى - سا (Calex) “ت”
كۇلتەسى - سو (Corolla) “ك”
جاي گۇلسەرىك - ر (Perigonium)
اتالىق – ا (Androeceum) “ا”
انالىق – G (Gynoeceum ) “ج”
اتالىق گۇل -♂
انالىق گۇل - ♀
قوس جىنىستى –
دۇرىس گۇل - *-+
بۇرىس گۇل - ↑، %
گۇل بولىمدەرى بىرىككەن بولسا ( )
كوپ بولسا - ∞
گۇل بولىمدەر ەكى شەڭبەر بويىندا ورنالاسسا، ساندارىنىڭ اراسىنا (+)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
1. پوكازات ۆرەد، كوتورىي نانوسيت ۋپوترەبلەنيە ناركوتيكوۆ چەلوۆەكۋ.
