قوزعالىس تراەكتورياسى دەگەنىمىز نە؟
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قوزعالىس تراەكتورياسى دەگەنىمىز نە؟
قىسقا مەرزىمدى جوسپار
جاراتىلىستانۋ 1 سىنىپ
ءبولىم: تابيعات فيزيكاسى
ۇزاق مەرزىمدەگى وقۋ ماقساتى 1. 5. 1. 3 قوزعالىستىڭ ءتۇرلى تراەكتورياسىن زەرتتەۋ، ولاردى سۋرەت تۇرىندە كورسەتۋ؛
1. 5. 1. 2 قوزعالىستىڭ ادام ومىرىندەگى جانە تابيعاتتاعى ماڭىزدىلىعىن انىقتاۋ؛
1. 1. 2. 2 كورسەتىلگەن ەكسپەريمەنتتى ءتۇسىندىرۋ؛
ساباق ماقساتتارى 1. قوزعالىس تراەكتورياسىن بىلەدى، مىسال كەلتىرەدى؛
2. ءتۇرلى دەنەلەردىڭ تراەكتورياسىن انىقتايدى؛
3. زەرتتەۋ ناتيجەلەرىن ايتادى، تۇسىندىرەدى، تالدايدى..
باعالاۋ كريتەرييلەرى
1. قوزعالىستاعى دەنەلەردىڭ تراەكتورياسىن باقىلايدى جانە سيپاتتايدى.
2. دەنەلەردىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن بەينەلەپ كورسەتەدى.
3. زەرتتەۋ بارىسىندا قۇرالداردى قولدانادى، جۇرگىزىلگەن جۇمىستىڭ ناتيجەسىن قورىتىندىلايدى.
سوزدىك قور
تراەكتوريا، جول، كولىك قۇرالدارى
قوزعالىس تراەكتورياسى – كولىكتىڭ جانە باسقا دا زاتتىڭ قوزعالىس كەزىندە جاسايتىن سىزىعى. سىزىق - لينيا - line.
جول – تراەكتوريا ۇزىندىعى. ءتۇزۋ جانە قيسىق سىزىقتار
تراەكتوريا – تراەكتوريا - Trajectory
- قانداي قوزعالىس تۇرلەرىن بىلەسىڭ؟
- قوزعالىستى قالاي باقىلايدى؟
قۇندىلىقتاردى دارىتۋ ىنتىماقتاستىق - باسقالارمەن جۇمىس ىستەۋ، پىكىرلەردى قۇرمەتتەۋ.
ءپانارالىق بايلانىستار ماتەماتيكا: ءتۇزۋ جانە قيسىق سىزىق سىزادى؛
دۇنيەتانۋ: مەكتەپكە باراتىن جولدى باعدارلاي بىلەدى؛
اكت قولدانۋ داعدىسى (ساباقتا قولدانىلاتىن بولسا كورسەتىڭىز) https://www. youtube. com/watch؟ v=H91_YUxcYVAسايت ارقىلى كولىك قۇرالدارىنىڭ قوزعالىسىن باقىلايدى، تۇجىرىم جاسايدى.
الدىڭعى مەڭگەرىلگەن ءبىلىم
وقۋشىلار الدىڭعى ساباقتاردان جانە كۇندەلىكتى ومىردە دەنەلەر مەن زاتتاردىڭ قوزعالىستارىن كورەدى، بىلەدى.
ساباقتىڭ باسى 1 مين
موتيۆاسيالىق كەزەڭ. شاتتىق شەڭبەرى
ارمىسىڭ دوسىم،
كەل، ماعان قوسىل (قولىمەن شاقىرادى).
الاقانعا سالىپ الاقان،
شەڭبەرگە بىرگە تۇرايىق (قولدارىنان ۇستايدى).
جەر شارىنداي اينالىپ،
الەمگە جارىق ۇقسايىق (اينالادى).
قولىمىزدى كوتەرىپ،
كۇننىڭ نۇرىن الايىق (قولدارىن كوككە سوزادى).
ورتامىزدا كۇن نۇرى،
قۇشاققا ونى الايىق (قۇشاقتاسادى).
توپقا ءبولۋ.
شيراتۋ جاتتىعۋ: «قايدا مەنىڭ ءوز ورنىم»
وقۋشىلار ورتاعا شاقىرىلىپ، ۇشاق - ماشينا - قايىق سۋرەتتەرىن تاڭداپ، قيمىل قوزعالىسىن كورسەتۋ. وسى اتاۋلارى بويىنشا توپقا ءبولىنىپ وتىرادى.
«وي قوزعاۋ» ءادىسى
بەينەجازبانى كورۋ. دەنەلەردىڭ قوزعالىسىن باقىلاۋ.
اشىق سۇراق:
1. بۇگىنگى ساباعىمىز نە تۋرالى دەپ ويلايسىڭدار؟
(قوزعالىس ۇعىمىمەن بايلانىستىرادى)
وقۋشىلار بولجام جاسايدى، وزدەرى تاقىرىپتى انىقتايدى. سودان كەيىن ساباق ماقساتىمەن تانىستىرامىن.
ساباق ورتاسى 5 مين
باقىلاۋ
وقۋشىلار ءىس - ارەكەتتى باقىلاۋعا تاپسىرما بەرەمىن.
مك. 1) سىنىپقا ورالعان ءجىپتى اكەلەمىن دە، قولىمنان جەرگە ءتۇسىرىپ، 1 - توپقا قاراي دومالاتامىن.
2) 1 - توپ 2 - توپقا قاراي، 2 - توپ 3 - توپقا، 3 - توپ ماعان قاراي دومالاتادى.
(ۇ) «ويلان - جۇپتاس - ءبولىس» ءادىسى
ءجىپتىڭ قوزعالىسى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
ءجىپتىڭ جۇرگەن جولىندا نە پايدا بولدى؟
جۇرگىزىلگەن سىزىق نەنى بىلدىرەدى؟
م. ت. دەنەنىڭ قوزعالعان كەزدەگى جۇرگەن جولىن «تراەكتوريا» دەيمىز. بۇل – ءجىپتىڭ قوزعالىس تراەكتورياسى.
قب «جۇلدىزشا» ءادىسى
م. ب. توپتاردى جۇلدىزشالارمەن باعالايمىن.
• ەسىڭە ساقتا ايدارى!
قوزعالىس تراەكتوريا دەگەنىمىز – كولىكتىڭ جانە باسقا دا زاتتىڭ قوزعالىس كەزىندە جاسايتىن سىزىعى.
جول - تراەكتوريا ۇزىندىعى.
سىزىق - لينيا - line.
تراەكتوريا – تراەكتوريا - Trajectory
(ت) «وينا دا، ويلا» ءادىسى
تاڭداعان كولىكتەرىڭنىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن سالىپ كورسەتىڭىزدەر. قانداي سىزىق كەسكىندەلدى؟
(ماتەماتيكامەن بايلانىس: ءتۇزۋ سىزىق، قيسىق سىزىق)
دەسكريپتور:
- بەرىلگەن كولىكتەرىنىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن سالىپ كورسەتەدى
- قانداي سىزىق كەسكىندەلگەنىن انىقتايدى
تب «باسبارماق» ءادىسى ارقىلى باعالانادى.
ت. ج. زەرتتەۋ تاپسىرماسى.
كىشكەنە شار مەن ويىنشىق ماشينەنىڭ قوزعالىسىن زەرتتە.
تاجىريبە جاساۋ ارقىلى تراەكتورياعا مىسالدار كەلتىرۋ. ماشينا كوبىنە ءتۇزۋ تراەكتوريامەن ال مەتالل شار ءار ءتۇرلى تراەكتوريامەن قوزعالاتىنىن بايقايدى.
دەسكريپتور:
- تاجىريبە نەگىزىندە شار مەن ويىنشىق ماشينەنىڭ قوزعالىسىن انىقتايدى
- سىزىعىن سالادى، ءبىر - بىرىنەن اجىراتادى.
قب «شاپالاقتاۋ» ءادىسى
سەرگىتۋ ءساتى. (مۋزىكا ىرعاعىنا بيلەۋ)
«ۇشاقتار ۇشىرۋ» ويىنى
(جج) وقۋشىلارعا قاعاز ۇشاقتار جاساۋدى ۇسىنامىن. ۇستەل ۇستىندەگى «سيقىرلى تاياقشانى» تاڭداۋ ارقىلى وقۋشى ۇشاعىن ۇشىرادى. قالعان بالالار ۇشاقتاردىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن باقىلايدى.
- بالالار ۇشاقتاردىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن كورە الدىڭدار ما؟
- تاعى دا قانداي دەنەلەردىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن كورە المايمىز؟
قب. سمايليكپەن باعالاۋ.
№9 ورتا مەكتەپ جاڭاوزەن قالاسى
ءمۇعالىمنىڭ ءاتى-جونى: اكشابايەۆا تالشىن جانابەردييەۆنا
قوزعالىس تراەكتورياسى دەگەنىمىز نە؟ جۇكتەۋ
قىسقا مەرزىمدى جوسپار
جاراتىلىستانۋ 1 سىنىپ
ءبولىم: تابيعات فيزيكاسى
ۇزاق مەرزىمدەگى وقۋ ماقساتى 1. 5. 1. 3 قوزعالىستىڭ ءتۇرلى تراەكتورياسىن زەرتتەۋ، ولاردى سۋرەت تۇرىندە كورسەتۋ؛
1. 5. 1. 2 قوزعالىستىڭ ادام ومىرىندەگى جانە تابيعاتتاعى ماڭىزدىلىعىن انىقتاۋ؛
1. 1. 2. 2 كورسەتىلگەن ەكسپەريمەنتتى ءتۇسىندىرۋ؛
ساباق ماقساتتارى 1. قوزعالىس تراەكتورياسىن بىلەدى، مىسال كەلتىرەدى؛
2. ءتۇرلى دەنەلەردىڭ تراەكتورياسىن انىقتايدى؛
3. زەرتتەۋ ناتيجەلەرىن ايتادى، تۇسىندىرەدى، تالدايدى..
باعالاۋ كريتەرييلەرى
1. قوزعالىستاعى دەنەلەردىڭ تراەكتورياسىن باقىلايدى جانە سيپاتتايدى.
2. دەنەلەردىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن بەينەلەپ كورسەتەدى.
3. زەرتتەۋ بارىسىندا قۇرالداردى قولدانادى، جۇرگىزىلگەن جۇمىستىڭ ناتيجەسىن قورىتىندىلايدى.
سوزدىك قور
تراەكتوريا، جول، كولىك قۇرالدارى
قوزعالىس تراەكتورياسى – كولىكتىڭ جانە باسقا دا زاتتىڭ قوزعالىس كەزىندە جاسايتىن سىزىعى. سىزىق - لينيا - line.
جول – تراەكتوريا ۇزىندىعى. ءتۇزۋ جانە قيسىق سىزىقتار
تراەكتوريا – تراەكتوريا - Trajectory
- قانداي قوزعالىس تۇرلەرىن بىلەسىڭ؟
- قوزعالىستى قالاي باقىلايدى؟
قۇندىلىقتاردى دارىتۋ ىنتىماقتاستىق - باسقالارمەن جۇمىس ىستەۋ، پىكىرلەردى قۇرمەتتەۋ.
ءپانارالىق بايلانىستار ماتەماتيكا: ءتۇزۋ جانە قيسىق سىزىق سىزادى؛
دۇنيەتانۋ: مەكتەپكە باراتىن جولدى باعدارلاي بىلەدى؛
اكت قولدانۋ داعدىسى (ساباقتا قولدانىلاتىن بولسا كورسەتىڭىز) https://www. youtube. com/watch؟ v=H91_YUxcYVAسايت ارقىلى كولىك قۇرالدارىنىڭ قوزعالىسىن باقىلايدى، تۇجىرىم جاسايدى.
الدىڭعى مەڭگەرىلگەن ءبىلىم
وقۋشىلار الدىڭعى ساباقتاردان جانە كۇندەلىكتى ومىردە دەنەلەر مەن زاتتاردىڭ قوزعالىستارىن كورەدى، بىلەدى.
ساباقتىڭ باسى 1 مين
موتيۆاسيالىق كەزەڭ. شاتتىق شەڭبەرى
ارمىسىڭ دوسىم،
كەل، ماعان قوسىل (قولىمەن شاقىرادى).
الاقانعا سالىپ الاقان،
شەڭبەرگە بىرگە تۇرايىق (قولدارىنان ۇستايدى).
جەر شارىنداي اينالىپ،
الەمگە جارىق ۇقسايىق (اينالادى).
قولىمىزدى كوتەرىپ،
كۇننىڭ نۇرىن الايىق (قولدارىن كوككە سوزادى).
ورتامىزدا كۇن نۇرى،
قۇشاققا ونى الايىق (قۇشاقتاسادى).
توپقا ءبولۋ.
شيراتۋ جاتتىعۋ: «قايدا مەنىڭ ءوز ورنىم»
وقۋشىلار ورتاعا شاقىرىلىپ، ۇشاق - ماشينا - قايىق سۋرەتتەرىن تاڭداپ، قيمىل قوزعالىسىن كورسەتۋ. وسى اتاۋلارى بويىنشا توپقا ءبولىنىپ وتىرادى.
«وي قوزعاۋ» ءادىسى
بەينەجازبانى كورۋ. دەنەلەردىڭ قوزعالىسىن باقىلاۋ.
اشىق سۇراق:
1. بۇگىنگى ساباعىمىز نە تۋرالى دەپ ويلايسىڭدار؟
(قوزعالىس ۇعىمىمەن بايلانىستىرادى)
وقۋشىلار بولجام جاسايدى، وزدەرى تاقىرىپتى انىقتايدى. سودان كەيىن ساباق ماقساتىمەن تانىستىرامىن.
ساباق ورتاسى 5 مين
باقىلاۋ
وقۋشىلار ءىس - ارەكەتتى باقىلاۋعا تاپسىرما بەرەمىن.
مك. 1) سىنىپقا ورالعان ءجىپتى اكەلەمىن دە، قولىمنان جەرگە ءتۇسىرىپ، 1 - توپقا قاراي دومالاتامىن.
2) 1 - توپ 2 - توپقا قاراي، 2 - توپ 3 - توپقا، 3 - توپ ماعان قاراي دومالاتادى.
(ۇ) «ويلان - جۇپتاس - ءبولىس» ءادىسى
ءجىپتىڭ قوزعالىسى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
ءجىپتىڭ جۇرگەن جولىندا نە پايدا بولدى؟
جۇرگىزىلگەن سىزىق نەنى بىلدىرەدى؟
م. ت. دەنەنىڭ قوزعالعان كەزدەگى جۇرگەن جولىن «تراەكتوريا» دەيمىز. بۇل – ءجىپتىڭ قوزعالىس تراەكتورياسى.
قب «جۇلدىزشا» ءادىسى
م. ب. توپتاردى جۇلدىزشالارمەن باعالايمىن.
• ەسىڭە ساقتا ايدارى!
قوزعالىس تراەكتوريا دەگەنىمىز – كولىكتىڭ جانە باسقا دا زاتتىڭ قوزعالىس كەزىندە جاسايتىن سىزىعى.
جول - تراەكتوريا ۇزىندىعى.
سىزىق - لينيا - line.
تراەكتوريا – تراەكتوريا - Trajectory
(ت) «وينا دا، ويلا» ءادىسى
تاڭداعان كولىكتەرىڭنىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن سالىپ كورسەتىڭىزدەر. قانداي سىزىق كەسكىندەلدى؟
(ماتەماتيكامەن بايلانىس: ءتۇزۋ سىزىق، قيسىق سىزىق)
دەسكريپتور:
- بەرىلگەن كولىكتەرىنىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن سالىپ كورسەتەدى
- قانداي سىزىق كەسكىندەلگەنىن انىقتايدى
تب «باسبارماق» ءادىسى ارقىلى باعالانادى.
ت. ج. زەرتتەۋ تاپسىرماسى.
كىشكەنە شار مەن ويىنشىق ماشينەنىڭ قوزعالىسىن زەرتتە.
تاجىريبە جاساۋ ارقىلى تراەكتورياعا مىسالدار كەلتىرۋ. ماشينا كوبىنە ءتۇزۋ تراەكتوريامەن ال مەتالل شار ءار ءتۇرلى تراەكتوريامەن قوزعالاتىنىن بايقايدى.
دەسكريپتور:
- تاجىريبە نەگىزىندە شار مەن ويىنشىق ماشينەنىڭ قوزعالىسىن انىقتايدى
- سىزىعىن سالادى، ءبىر - بىرىنەن اجىراتادى.
قب «شاپالاقتاۋ» ءادىسى
سەرگىتۋ ءساتى. (مۋزىكا ىرعاعىنا بيلەۋ)
«ۇشاقتار ۇشىرۋ» ويىنى
(جج) وقۋشىلارعا قاعاز ۇشاقتار جاساۋدى ۇسىنامىن. ۇستەل ۇستىندەگى «سيقىرلى تاياقشانى» تاڭداۋ ارقىلى وقۋشى ۇشاعىن ۇشىرادى. قالعان بالالار ۇشاقتاردىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن باقىلايدى.
- بالالار ۇشاقتاردىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن كورە الدىڭدار ما؟
- تاعى دا قانداي دەنەلەردىڭ قوزعالىس تراەكتورياسىن كورە المايمىز؟
قب. سمايليكپەن باعالاۋ.
№9 ورتا مەكتەپ جاڭاوزەن قالاسى
ءمۇعالىمنىڭ ءاتى-جونى: اكشابايەۆا تالشىن جانابەردييەۆنا
قوزعالىس تراەكتورياسى دەگەنىمىز نە؟ جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ءى ساباقتىڭ تاقىرىبى: “ازوت جانە فوسفور” تاقىرىبىن قايتالاۋ.
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: نەگىزدەر قۇرامى، جىكتەلۋى، الىنۋى، قاسيەتتەرى، قولدانىلۋى.
