"اداسقان بالا" قابدەش ءجۇمادىلوۆ
ساباق تاقىرىبى: قابدەش ءجۇمادىلوۆ. اداسقان بالا
ساباق ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى ءماتىن مازمۇنىمەن تانىستىرۋ. وقۋشىلاردىڭ وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، ولاردى سانالى تۇسىنىك، دۇرىس وقۋعا ماشىقتاندىرۋ، ماتىندەگى نەگىزگى ويدى انىقتاۋعا، تۇسىنگەنىن جۇيەلى بايانداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
2. دامىتۋشىلىق: كوركەم سوزدەردى مەڭگەرتۋ، جاڭا سوزدەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وي - ورىستەرىن دامىتۋ، ءتىل بايلىقتارى مەن سوزدىك قورلارىن تولىقتىرۋ، تانىم قابىلەتتەرىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق قيالدارىن جۇيەلەۋگە ۇيرەتۋ، ءوز ويلارىن تۇجىرىمداۋعا، دالەلدەۋگە، تۇيىندەي بىلۋگە، ساراپتاي بىلۋگە جەتەلەۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى جاقسى ءبىلىم الۋعا، العان ءبىلىمىن ومىردە قولدانا بىلۋگە، قامقورلىققا، تاپقىرلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: دامىتۋشىلىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، وي تۇيىندەۋ، رولگە ءبولىپ وقۋ، دەڭگەيلەپ وقىتۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسى، ادەپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقۋلىق، سۋرەتتەر، گرافوپروەكتور، قيما قاعازدار، وقۋشىلاردىڭ جەتىستىكتەرى،
شىعارماشىلىق جۇمىستارىنا ارنالعان كورمە.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- بالالار، ءبىز كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن بىلەمىز بە؟ ءبىز ونى قالاي ۇيرەندىك؟
- كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرى ساباقتارىندا، كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنە ارنالعان ون كۇندىكتە، «كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنە» ارنالعان كىتاپتاردان جانە وتباسىمىزبەن ماشينادا قىدىرعاندا. ولاي بولسا، بالالار، ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدى كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن قايتالاي وتىرىپ، جول بەلگىلەرىنىڭ تاپسىرمالارىن ورىندايمىز. بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى ءبىز توپقا بولىنەمىز، توپپەن جۇمىس جاسايمىز. ەندى ءاربىر توپ ءوز توبىنىڭ توپ باسشىسىن اقىلداسا وتىرىپ سايلاسىن. دايىن بولساڭدار جيناقتالىپ، دايىندالىپ الايىق.
ءىى. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
جىلۋ العان تالايلار
التىن كۇندە اراي بار.
قوناق بولىپ كەلگەن بىزگە،
ارمىسىزدار اپايلار.
ءوسىرىپ، وي سانانى،
ۇيرەنەمىز جاڭانى.
بۇگىن بىزدە كەزەكتەگى
انا ءتىلى ساباعى.
ءىىى. ءبىرىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
اسسوسياسيالار قاتارى.
گرافوپروەكتوردان تاپسىرمالاردى وقۋ، جاۋاپ بەرۋ.
ا 1. ءۇي جۇمىسىنا بەرىلگەن اڭگىمە تاقىرىبى.
2. ارعىننىڭ اتاسىنىڭ كوڭىل - كۇيى.
ۆ 1. ارعىننىڭ ءوتىنىشى.
2. اتاسىنىڭ جاۋابى.
س 1. بۇلدىرگەنگە تويعان بالا.
2. ارعىننىڭ اتاسىنا تيگىزگەن قولعابىسى.
د. 1. اۋلاداعى اڭگىمە.
2. اڭگىمەدە ءسوز ەتىلگەن سالت - ءداستۇر.
ءىV. ەكىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ءماتىننىڭ نەگىزگى وي يدەياسىن، مازمۇنىن اڭگىمەلەپ، تۇيىندەيىك.(ءار توپتان ءبىر بالا 2 - 3 سويلەمنەن ءۇي جۇمىسىن قورىتىندىلايدى.)
V. ءۇشىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
كىرىسپە – كوپىر كەزەڭى.
ا) “بالانىڭ توقىم قاعار تويى” سالت - ءداستۇردىڭ ءمانىن اشۋ.
ءا) - سالت - داستۇرىمىزدە بالانىڭ تاربيەسىنە بايلانىستى تاعى قانداي
تويلاردى بىلەمىز.
-“شىلدەحانا”، “بەسىك تويى”، “تۇساۋ كەسەر”، “ءتىلاشار”، “اتقا مىنگىزۋ”، “سۇندەت توي”، “توقىمقاعار”.
- دۇرىس اتاسىڭدار، بالالار. ارينە، قازاق حالقىندا تويلار كوپ. ءبىراق، بالانىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە ساي وسى تويلار.
Vءى. وي اشار.
- بالالار، ءبىزدىڭ وتكەن تاقىرىبىمىز ەلىمىزدىڭ بولاشاعى، ءاربىر وتباسىنىڭ ماقتانىشى بالا تۋرالى بولاتىن. ءبىز بۇگىنگى تاقىرىبىمىزدا دا بالا تۋرالى اڭگىمەلەيتىن بولامىز. بۇگىن ءبىز ق. ءجۇمادىلوۆتىڭ «اداسقان بالا» اڭگىمەسىمەن تانىساتىن بولامىز. داپتەرلەرىڭدى اشىپ، كۇننىڭ جادىن، ساباق تاقىرىبىن جازىڭدار.
ءتورتىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ا) اۆتور تۋرالى مالىمەت. (بالالاردىڭ جيناعان مالىمەتتەرى.)
ءا) گرافوپروەكتوردان تىرەك سىزبانى تالداۋ.
Vءىى. ماعىنانى تانۋ.
بەسىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ماتىنمەن جۇمىس.
گرافوپروەكتوردان كورسەتۋ.
ا) ءماتىندى ىشتەي وقۋ.
ءا) ءماتىندى تىزبەكتەي وقۋ.
ب) ماتىنگە جوسپار قۇرۋ.
ۆ) ءماتىن بولىمدەرى بويىنشا ءاربىر توپ مۇشەلەرى ءوز توبىمەن سوزدىك
جۇمىس جۇرگىزەدى.
گ) ماتىننەن ديالوگتى تاۋىپ، رولمەن وقۋ.
بالالار، ءماتىننىڭ نەگىزگى كەيىپكەرلەرى كىم؟ ول نەشە جاستا؟ سەندەر ءوز ءىنى - قارىنداستارىڭدى قالاي ەركەلەتەسىڭدەر؟
Vءىىى. سەرگىتۋ ءساتى: پوەزيا مينۋتى.
سىنىپتاستارىمىز وماروۆا جاناردىڭ جانە سۇلەيمەنوۆا كارينانىڭ وزدەرى شىعارعان ولەڭ جولدارىن تىڭداي وتىرىپ، الدارىڭداعى سۋرەتتەردى قۇراستىرىڭدار.
ءىح. التىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ءى دەڭگەي تاپسىرمالارى. (ءار توپقا تەست سۇراقتارى تاراتىلادى.)
توپ باسشىلارى تەست تاپسىرمالارىن الادى.
ا. 1. حالىق اۋىز ادەبيەتى تۇرلەرىن اتا.
2. “... اق كيىزگە وتىرعىزىپ كوتەرىپ، ەل باسقارعان سۇلتاندار ءار جاقتان داۋىستاي جامىراپ، ونىڭ دانالىعىن، اقىلگويلىگىن، قولباسشىلىعىن، ەرجۇرەكتىگىن ايتىپ تاۋىسا المايدى” دەگەن ۇزىندىدە كىم تۋرالى ايتىلعان.
3. مونولوگ دەگەنىمىز نە؟
ۆ. 1. بەرىلگەن ءماتىن شىعارمانىڭ قاي تۇرىنە جاتادى جانە ول كىمگە قاتىستى ەكەنىن ايت.
“... ەشبىر دۇشپان باسىنباعان ەلمىز، باسىمىزدان ءسوزدى اسىرماعان ەلمىز.”
2. تورعاي وڭىرىندە العاش مەكتەپ اشقان كىم؟
3. قىمىز تۋرالى نە بىلەمىز؟
س. 1. تومەندەگى سويلەمدەر ماعىناسىنا قاراي قاي توپقا جاتادى؟
جاقسى بايقاپ سويلەر،
جامان شايقاپ سويلەر.
2. كەيىپتەۋ دەگەنىمىز نە؟ مىسال كەلتىر.
3. “تاسباقانىڭ ءشوبى” اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟ تاسباقانىڭ ءشوبى تۋرالى قانداي حالىق ىرىمىن بىلەسىز؟
د. 1. قازاق قىزىنىڭ سۇلۋلىعى سۋرەتتەلگەن شىعارمانى اتا.
2. “كۇش بىرىكتىرىپ، پاتشا وكىمەتىنە قارسى سوعىسقا اتتانامىز: ءوز جەرىمىزدە حالىقتىڭ بوستاندىعى جولىندا كۇرەسىپ ولگەن ارتىق” دەگەن كىمنىڭ ءسوزى؟
3. قاراباتىردى قۇتقارعان قۇستى اتا.
ح. جەتىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
گرافوپروەكتوردان كورسەتۋ.
ءىى دەڭگەي تاپسىرمالارى.
A. “اداسقان بالا” ءماتىنىنىڭ باستى كەيىپكەرىنە مىنەزدەمە بەر.
ۆ. جانىبەكتىڭ جوعالۋىنا كىم كىنالى دەپ ويلايسىڭ؟ دالەلدە.
س. جانىبەك كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلە مە؟ وعان كىم ۇيرەتەدى؟
د. جول پوليسياسى قىزمەتكەرىمەن جانىبەكتىڭ اراسىندا بولعان اڭگىمەنى ساحنالاۋ.
ءحى. سەگىزىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ءىىى دەڭگەي تاپسىرمالارى.
A. ءماتىننىڭ نەگىزگى ويى، يدەياسى قانداي؟
ۆ. “ۇقسايسىڭ جاس بالاعا” قانداي كوركەمدەگىش ءسوز؟
س. بەرىلگەن سويلەمدەردەن باسقا تىلدەردەن ەنگەن سوزدەردى تابىڭىز.
تروللەيبۋستا ادام از ەكەن. اقىرى ول قالالىق ميليسياعا تەلەفون سوقتى. تاياۋدا يپپودرومنان كورگەندەي قۇلدىراڭداپ شاپقىلاپ، ءۇيدى اينالىپ شىقتى. جاكو سياقتى ەكى - ءۇش “اتتى” پودەزگە كىرگىزدى. سول ويمەن تروتۋارعا ءتۇستى دە، جۇگىرە جونەلدى.
فاميلياڭ قالاي؟ نەشە رەت قايتالاسا دا سەرجانت ەشتەڭە تۇسىنبەدى. ال، ادرەسىڭدى ايتشى.
- باسسەينگە بارىپ شومىلايىق، - دەدى الەشا دەگەن كوك كوز سارى بالا.
د. ءبارىمىزدىڭ كىشكەنتاي ءىنى - قارىنداستارىمىز، سىڭلىلەرىمىز بار. ولاردىڭ جاكو سياقتى قيىنشىلىققا تاپ بولماۋى ءۇشىن نە ىستەر ەدىڭ؟ (توپتىڭ مۇشەلەرى 1 سويلەممەن ءوز ويىن ايتادى.)
ءمۇعالىم: سەندەر كەلەشەكتە ادامعا، قورشاعان ورتاعا زيانى تيمەيتىن قانداي ماشينالار ويلاپ تابار ەدىڭدەر؟
وقۋشىلار: بۋمەن، اۋامەن، كۇننىڭ كوزىمەن، باتارەيامەن جۇرەتىن ماشينالاردى ويلاپ تابار ەدىك.
ءمۇعالىم: - بالالار، جارايسىڭدار، جول بەلگىلەرىنىڭ تاپسىرمالارىن وتە جاقسى ورىندادىڭدار. ايتىڭدارشى، جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن قاداعالايتىن، جول كولىك وقيعالارىن بولدىرماۋ ءۇشىن
ات سالىساتىن ماماندىق يەلەرىن بىلەسىڭدەر مە؟
وقۋشىلار: - يا، جول پوليسياسى قىزمەتكەرلەرى.
ءمۇعالىم: - ەندەشە، سول جول پوليسياسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ وزدەرىنە ايتار اڭگىمەسى بار ەكەن. سونى تىڭدايىق.
سالاماتسىڭدار ما بالالار!
ەسىڭدە بولسىن!
كوشە ءقاۋىپتى وقيعالارعا تولى. ءاردايىم كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسىن ساقتا. ءوز دوستارىڭا، ءىنى - قارىنداستارىڭا جول مەن كوشە زاڭدارىن ۇيرەت. سەبەبى، ۇلكەن دە، كىشى دە، جاياۋ جۇرگىنشى دە، جۇرگىزۋشى دە جول مەن كوشە زاڭدارىن جاقسى ءبىلۋى كەرەك. ال ەگەر سەن جول - كولىك وقيعاسىنا كۋا بولعان جاعدايدا ەشقاشاندا ساسپا، ۇلكەن ادامداردى كومەككە شاقىر.
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندى ءسوزى.
ءححى عاسىردا قازاقستاندى الەم تانىپ، وركەنيەتتى ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسۋعا ۇلكەن قادامدار جاسالۋدا. ەگەمەندىگىمىزدى العان 17 جىل ىشىندە قازاقستان ەكونوميكاسى 117 ورىننان 61 ورىنعا العا جىلجىدى. قازاقستاندا تمد - داعى ەڭ ۇزدىك ۇلگى تانىلعان ەكونوميكالىق رەفورما جۇزەگە اسىرىلدى. قازاقستان ءوز دامۋىندا جاڭا سەرپىلىس جاساپ، الدىڭعى 10 جىل مەرزىمىندە الەمدەگى باسەكەدە بارىنشا قابىلەتتى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋدى مەجە تۇتىپ وتىر.
ءبىز رۋحاني ىزگىلىكتى، مادەني قۇندىلىقتى جاڭعىرتۋ مەن قالىپتاستىرۋدا، ءبىلىم مەن عىلىمدى دامىتۋدا وسىنداي جاڭا سانالى سەرپىلىستەر جاساۋعا ءتيىسپىز. ونسىز دامىعان قۋاتتى مەملەكەت بولۋ مۇمكىن ەمەس. سان مىڭ ۇرپاقتىڭ ورتاق مۇراتىن تۋ ەتىپ، بولاشاققا قادام باسقان ءبىزدىڭ ەلىمىز ءدال سونداي دامىعان، ءبىلىمدى، قۋاتتى ەل بولۋى كەرەك. قازاق حالقى قاي كەزدە دە ءبىلىم مەن عىلىمنان، مادەنيەتتەن كەندە بولعان ەمەس. ونىڭ مىسالى رەتىندە مىنا كورمەدە ۇيىمداستىرىلعان ءوز سىنىپتاس دوستارىمىزدىڭ جۇمىستارىن اتاۋعا بولادى. سولاي دەسەك تە ءاربىر ءداۋىر بەزبەنىنىڭ قويار ءوز تالابى بار. الەم تانىعان تاۋەلسىز مەملەكەت قازاقستاننىڭ بولاشاعى كەمەل ءبىلىم كەنەن عىلىمدا.
ءحىى. باعالاۋ.
ءحىىى. ءۇي جۇمىسى.
ساباق ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى ءماتىن مازمۇنىمەن تانىستىرۋ. وقۋشىلاردىڭ وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، ولاردى سانالى تۇسىنىك، دۇرىس وقۋعا ماشىقتاندىرۋ، ماتىندەگى نەگىزگى ويدى انىقتاۋعا، تۇسىنگەنىن جۇيەلى بايانداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
2. دامىتۋشىلىق: كوركەم سوزدەردى مەڭگەرتۋ، جاڭا سوزدەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وي - ورىستەرىن دامىتۋ، ءتىل بايلىقتارى مەن سوزدىك قورلارىن تولىقتىرۋ، تانىم قابىلەتتەرىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق قيالدارىن جۇيەلەۋگە ۇيرەتۋ، ءوز ويلارىن تۇجىرىمداۋعا، دالەلدەۋگە، تۇيىندەي بىلۋگە، ساراپتاي بىلۋگە جەتەلەۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى جاقسى ءبىلىم الۋعا، العان ءبىلىمىن ومىردە قولدانا بىلۋگە، قامقورلىققا، تاپقىرلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: دامىتۋشىلىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، وي تۇيىندەۋ، رولگە ءبولىپ وقۋ، دەڭگەيلەپ وقىتۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسى، ادەپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقۋلىق، سۋرەتتەر، گرافوپروەكتور، قيما قاعازدار، وقۋشىلاردىڭ جەتىستىكتەرى،
شىعارماشىلىق جۇمىستارىنا ارنالعان كورمە.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- بالالار، ءبىز كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن بىلەمىز بە؟ ءبىز ونى قالاي ۇيرەندىك؟
- كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرى ساباقتارىندا، كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنە ارنالعان ون كۇندىكتە، «كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنە» ارنالعان كىتاپتاردان جانە وتباسىمىزبەن ماشينادا قىدىرعاندا. ولاي بولسا، بالالار، ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدى كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن قايتالاي وتىرىپ، جول بەلگىلەرىنىڭ تاپسىرمالارىن ورىندايمىز. بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى ءبىز توپقا بولىنەمىز، توپپەن جۇمىس جاسايمىز. ەندى ءاربىر توپ ءوز توبىنىڭ توپ باسشىسىن اقىلداسا وتىرىپ سايلاسىن. دايىن بولساڭدار جيناقتالىپ، دايىندالىپ الايىق.
ءىى. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
جىلۋ العان تالايلار
التىن كۇندە اراي بار.
قوناق بولىپ كەلگەن بىزگە،
ارمىسىزدار اپايلار.
ءوسىرىپ، وي سانانى،
ۇيرەنەمىز جاڭانى.
بۇگىن بىزدە كەزەكتەگى
انا ءتىلى ساباعى.
ءىىى. ءبىرىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
اسسوسياسيالار قاتارى.
گرافوپروەكتوردان تاپسىرمالاردى وقۋ، جاۋاپ بەرۋ.
ا 1. ءۇي جۇمىسىنا بەرىلگەن اڭگىمە تاقىرىبى.
2. ارعىننىڭ اتاسىنىڭ كوڭىل - كۇيى.
ۆ 1. ارعىننىڭ ءوتىنىشى.
2. اتاسىنىڭ جاۋابى.
س 1. بۇلدىرگەنگە تويعان بالا.
2. ارعىننىڭ اتاسىنا تيگىزگەن قولعابىسى.
د. 1. اۋلاداعى اڭگىمە.
2. اڭگىمەدە ءسوز ەتىلگەن سالت - ءداستۇر.
ءىV. ەكىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ءماتىننىڭ نەگىزگى وي يدەياسىن، مازمۇنىن اڭگىمەلەپ، تۇيىندەيىك.(ءار توپتان ءبىر بالا 2 - 3 سويلەمنەن ءۇي جۇمىسىن قورىتىندىلايدى.)
V. ءۇشىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
كىرىسپە – كوپىر كەزەڭى.
ا) “بالانىڭ توقىم قاعار تويى” سالت - ءداستۇردىڭ ءمانىن اشۋ.
ءا) - سالت - داستۇرىمىزدە بالانىڭ تاربيەسىنە بايلانىستى تاعى قانداي
تويلاردى بىلەمىز.
-“شىلدەحانا”، “بەسىك تويى”، “تۇساۋ كەسەر”، “ءتىلاشار”، “اتقا مىنگىزۋ”، “سۇندەت توي”، “توقىمقاعار”.
- دۇرىس اتاسىڭدار، بالالار. ارينە، قازاق حالقىندا تويلار كوپ. ءبىراق، بالانىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە ساي وسى تويلار.
Vءى. وي اشار.
- بالالار، ءبىزدىڭ وتكەن تاقىرىبىمىز ەلىمىزدىڭ بولاشاعى، ءاربىر وتباسىنىڭ ماقتانىشى بالا تۋرالى بولاتىن. ءبىز بۇگىنگى تاقىرىبىمىزدا دا بالا تۋرالى اڭگىمەلەيتىن بولامىز. بۇگىن ءبىز ق. ءجۇمادىلوۆتىڭ «اداسقان بالا» اڭگىمەسىمەن تانىساتىن بولامىز. داپتەرلەرىڭدى اشىپ، كۇننىڭ جادىن، ساباق تاقىرىبىن جازىڭدار.
ءتورتىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ا) اۆتور تۋرالى مالىمەت. (بالالاردىڭ جيناعان مالىمەتتەرى.)
ءا) گرافوپروەكتوردان تىرەك سىزبانى تالداۋ.
Vءىى. ماعىنانى تانۋ.
بەسىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ماتىنمەن جۇمىس.
گرافوپروەكتوردان كورسەتۋ.
ا) ءماتىندى ىشتەي وقۋ.
ءا) ءماتىندى تىزبەكتەي وقۋ.
ب) ماتىنگە جوسپار قۇرۋ.
ۆ) ءماتىن بولىمدەرى بويىنشا ءاربىر توپ مۇشەلەرى ءوز توبىمەن سوزدىك
جۇمىس جۇرگىزەدى.
گ) ماتىننەن ديالوگتى تاۋىپ، رولمەن وقۋ.
بالالار، ءماتىننىڭ نەگىزگى كەيىپكەرلەرى كىم؟ ول نەشە جاستا؟ سەندەر ءوز ءىنى - قارىنداستارىڭدى قالاي ەركەلەتەسىڭدەر؟
Vءىىى. سەرگىتۋ ءساتى: پوەزيا مينۋتى.
سىنىپتاستارىمىز وماروۆا جاناردىڭ جانە سۇلەيمەنوۆا كارينانىڭ وزدەرى شىعارعان ولەڭ جولدارىن تىڭداي وتىرىپ، الدارىڭداعى سۋرەتتەردى قۇراستىرىڭدار.
ءىح. التىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ءى دەڭگەي تاپسىرمالارى. (ءار توپقا تەست سۇراقتارى تاراتىلادى.)
توپ باسشىلارى تەست تاپسىرمالارىن الادى.
ا. 1. حالىق اۋىز ادەبيەتى تۇرلەرىن اتا.
2. “... اق كيىزگە وتىرعىزىپ كوتەرىپ، ەل باسقارعان سۇلتاندار ءار جاقتان داۋىستاي جامىراپ، ونىڭ دانالىعىن، اقىلگويلىگىن، قولباسشىلىعىن، ەرجۇرەكتىگىن ايتىپ تاۋىسا المايدى” دەگەن ۇزىندىدە كىم تۋرالى ايتىلعان.
3. مونولوگ دەگەنىمىز نە؟
ۆ. 1. بەرىلگەن ءماتىن شىعارمانىڭ قاي تۇرىنە جاتادى جانە ول كىمگە قاتىستى ەكەنىن ايت.
“... ەشبىر دۇشپان باسىنباعان ەلمىز، باسىمىزدان ءسوزدى اسىرماعان ەلمىز.”
2. تورعاي وڭىرىندە العاش مەكتەپ اشقان كىم؟
3. قىمىز تۋرالى نە بىلەمىز؟
س. 1. تومەندەگى سويلەمدەر ماعىناسىنا قاراي قاي توپقا جاتادى؟
جاقسى بايقاپ سويلەر،
جامان شايقاپ سويلەر.
2. كەيىپتەۋ دەگەنىمىز نە؟ مىسال كەلتىر.
3. “تاسباقانىڭ ءشوبى” اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟ تاسباقانىڭ ءشوبى تۋرالى قانداي حالىق ىرىمىن بىلەسىز؟
د. 1. قازاق قىزىنىڭ سۇلۋلىعى سۋرەتتەلگەن شىعارمانى اتا.
2. “كۇش بىرىكتىرىپ، پاتشا وكىمەتىنە قارسى سوعىسقا اتتانامىز: ءوز جەرىمىزدە حالىقتىڭ بوستاندىعى جولىندا كۇرەسىپ ولگەن ارتىق” دەگەن كىمنىڭ ءسوزى؟
3. قاراباتىردى قۇتقارعان قۇستى اتا.
ح. جەتىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
گرافوپروەكتوردان كورسەتۋ.
ءىى دەڭگەي تاپسىرمالارى.
A. “اداسقان بالا” ءماتىنىنىڭ باستى كەيىپكەرىنە مىنەزدەمە بەر.
ۆ. جانىبەكتىڭ جوعالۋىنا كىم كىنالى دەپ ويلايسىڭ؟ دالەلدە.
س. جانىبەك كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلە مە؟ وعان كىم ۇيرەتەدى؟
د. جول پوليسياسى قىزمەتكەرىمەن جانىبەكتىڭ اراسىندا بولعان اڭگىمەنى ساحنالاۋ.
ءحى. سەگىزىنشى جول بەلگىسى تاپسىرماسى.
ءىىى دەڭگەي تاپسىرمالارى.
A. ءماتىننىڭ نەگىزگى ويى، يدەياسى قانداي؟
ۆ. “ۇقسايسىڭ جاس بالاعا” قانداي كوركەمدەگىش ءسوز؟
س. بەرىلگەن سويلەمدەردەن باسقا تىلدەردەن ەنگەن سوزدەردى تابىڭىز.
تروللەيبۋستا ادام از ەكەن. اقىرى ول قالالىق ميليسياعا تەلەفون سوقتى. تاياۋدا يپپودرومنان كورگەندەي قۇلدىراڭداپ شاپقىلاپ، ءۇيدى اينالىپ شىقتى. جاكو سياقتى ەكى - ءۇش “اتتى” پودەزگە كىرگىزدى. سول ويمەن تروتۋارعا ءتۇستى دە، جۇگىرە جونەلدى.
فاميلياڭ قالاي؟ نەشە رەت قايتالاسا دا سەرجانت ەشتەڭە تۇسىنبەدى. ال، ادرەسىڭدى ايتشى.
- باسسەينگە بارىپ شومىلايىق، - دەدى الەشا دەگەن كوك كوز سارى بالا.
د. ءبارىمىزدىڭ كىشكەنتاي ءىنى - قارىنداستارىمىز، سىڭلىلەرىمىز بار. ولاردىڭ جاكو سياقتى قيىنشىلىققا تاپ بولماۋى ءۇشىن نە ىستەر ەدىڭ؟ (توپتىڭ مۇشەلەرى 1 سويلەممەن ءوز ويىن ايتادى.)
ءمۇعالىم: سەندەر كەلەشەكتە ادامعا، قورشاعان ورتاعا زيانى تيمەيتىن قانداي ماشينالار ويلاپ تابار ەدىڭدەر؟
وقۋشىلار: بۋمەن، اۋامەن، كۇننىڭ كوزىمەن، باتارەيامەن جۇرەتىن ماشينالاردى ويلاپ تابار ەدىك.
ءمۇعالىم: - بالالار، جارايسىڭدار، جول بەلگىلەرىنىڭ تاپسىرمالارىن وتە جاقسى ورىندادىڭدار. ايتىڭدارشى، جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن قاداعالايتىن، جول كولىك وقيعالارىن بولدىرماۋ ءۇشىن
ات سالىساتىن ماماندىق يەلەرىن بىلەسىڭدەر مە؟
وقۋشىلار: - يا، جول پوليسياسى قىزمەتكەرلەرى.
ءمۇعالىم: - ەندەشە، سول جول پوليسياسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ وزدەرىنە ايتار اڭگىمەسى بار ەكەن. سونى تىڭدايىق.
سالاماتسىڭدار ما بالالار!
ەسىڭدە بولسىن!
كوشە ءقاۋىپتى وقيعالارعا تولى. ءاردايىم كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسىن ساقتا. ءوز دوستارىڭا، ءىنى - قارىنداستارىڭا جول مەن كوشە زاڭدارىن ۇيرەت. سەبەبى، ۇلكەن دە، كىشى دە، جاياۋ جۇرگىنشى دە، جۇرگىزۋشى دە جول مەن كوشە زاڭدارىن جاقسى ءبىلۋى كەرەك. ال ەگەر سەن جول - كولىك وقيعاسىنا كۋا بولعان جاعدايدا ەشقاشاندا ساسپا، ۇلكەن ادامداردى كومەككە شاقىر.
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندى ءسوزى.
ءححى عاسىردا قازاقستاندى الەم تانىپ، وركەنيەتتى ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسۋعا ۇلكەن قادامدار جاسالۋدا. ەگەمەندىگىمىزدى العان 17 جىل ىشىندە قازاقستان ەكونوميكاسى 117 ورىننان 61 ورىنعا العا جىلجىدى. قازاقستاندا تمد - داعى ەڭ ۇزدىك ۇلگى تانىلعان ەكونوميكالىق رەفورما جۇزەگە اسىرىلدى. قازاقستان ءوز دامۋىندا جاڭا سەرپىلىس جاساپ، الدىڭعى 10 جىل مەرزىمىندە الەمدەگى باسەكەدە بارىنشا قابىلەتتى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋدى مەجە تۇتىپ وتىر.
ءبىز رۋحاني ىزگىلىكتى، مادەني قۇندىلىقتى جاڭعىرتۋ مەن قالىپتاستىرۋدا، ءبىلىم مەن عىلىمدى دامىتۋدا وسىنداي جاڭا سانالى سەرپىلىستەر جاساۋعا ءتيىسپىز. ونسىز دامىعان قۋاتتى مەملەكەت بولۋ مۇمكىن ەمەس. سان مىڭ ۇرپاقتىڭ ورتاق مۇراتىن تۋ ەتىپ، بولاشاققا قادام باسقان ءبىزدىڭ ەلىمىز ءدال سونداي دامىعان، ءبىلىمدى، قۋاتتى ەل بولۋى كەرەك. قازاق حالقى قاي كەزدە دە ءبىلىم مەن عىلىمنان، مادەنيەتتەن كەندە بولعان ەمەس. ونىڭ مىسالى رەتىندە مىنا كورمەدە ۇيىمداستىرىلعان ءوز سىنىپتاس دوستارىمىزدىڭ جۇمىستارىن اتاۋعا بولادى. سولاي دەسەك تە ءاربىر ءداۋىر بەزبەنىنىڭ قويار ءوز تالابى بار. الەم تانىعان تاۋەلسىز مەملەكەت قازاقستاننىڭ بولاشاعى كەمەل ءبىلىم كەنەن عىلىمدا.
ءحىى. باعالاۋ.
ءحىىى. ءۇي جۇمىسى.
You Might Also Like
