قۇرمانعازى جايلى ءبىر تولعاۋ
سىنىپ: 6
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قۇرمانعازى جايلى ءبىر تولعاۋ»
ساباقتىڭ ماقساتى: كۇي اتاسى - قۇرمانعازى كۇيلەرىن تىڭداتۋ ارقىلى، تەرەڭ ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، ونەر ادامىنا دەگەن قۇرمەت سەزىمىن تۋدىرۋ
مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك وقۋشىلاردى كۇيشى قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلىنىڭ ءومىر جولى جانە كۇيشىلىك شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: كۇي ونەرىنە باۋلي وتىرىپ، وي ورىستەرىن دامىتۋ جانە كۇي جانرىنا قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىلىك قۇرمانعازىنىڭ مۋزىكا ونەرىندە الاتىن ورنى جانە كۇيلەرى ارقىلى ۇلتتىق ادەت - عۇرىپ، سالت - ءداستۇردى بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق ساباقتا قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، پسيحولوگيالىق ترەنينگ، كۇي تىڭداتۋ، كۇي تارتۋ، توپتاستىرۋ ءادىسى، دەڭگەيلىك تاپسىرما. تەحنيكالىق، كورنەكىلىك قۇرالدارى: اسپاپتار، 6 - سىنىپ «مۋزىكا» وقۋلىعى، نوتا داپتەرى، سۋرەتتەر (كۇيشىنىڭ پورترەتى)، ەلەكتروندى تاقتا، اۋديو - ۆيدەو تاسپا.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، تاريح.
ساباق بارىسى: ۇيىمداستىرۋ پسيحولوگيالىق ترەنينگ. ءاربىر ادام؟ دوسىم، سىنىپتاسىم ءاربىر ساباق؟ ۇيرەنۋ، وقۋ، ىزدەنۋ. ءاربىر ءىسىڭ؟ تىرلىك، تىرەك، ادامدىق ءاربىر ءسوزىڭ؟ شىندىق، بىرلىك، ادالدىق جاڭا ساباق
قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى «اداي» كۇيىن - تىڭداتۋ
ومىربەك بايدىلدايەۆ «تۋعان ەل» - ۇيرەتۋ
ومىربەك بايدىلدايەۆ «تۋعان ەل» – نوتا ساۋاتتىلىعى
بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز «قۇرمانعازى جايلى ءبىر تولعاۋ» دەپ اتالادى.
ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جۇمىس.
قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى (1818 - 1889 )
قازىرگى ورال وبلىسى، جانعالى اۋدانىنىڭ جيدەلى ەلدى مەكەنىندە دۇنيەگە كەلگەن. كۇي اتاسى - قۇرمانعازىنى كۇي ونەرىنە باۋلىعان جانە ونىڭ ۇستازى بولعان ۇزاق كۇيشى ەدى. قۇرمانعازى جاستايىنان دومبىرا شەرتىپ، كوپشىلىكتىڭ ءىلتيپاتىنا بولەندى. كۇيشىنىڭ شىعارماشىلىق تابىستارعا قول جەتكىزىپ، ورلەۋىنە بوكەي ورداسىنىڭ بايجۇما، بالامايسان، بايباقتى، سوقىر ەسجان سىندى اتاقتى كۇيشىلەرى ۇلكەن ىقپال ەتكەن. ولاردان ءتالىم الىپ وسكەن قۇرمانعازى قازاق حالقىنىڭ ۇلى سازگەرى اتاندى. قۇرمانعازىنىڭ كۇيلەرى قازاق ەلى ءومىرىنىڭ الەۋمەتتىك جىر - سىرى، ازاتكەرلىك رۋح ۇرانشىسى ىسپەتتى. ۇلتتىق تاريحىمىزدىڭ اۋەن تىلىندە جازىلعان ۇلى ەپوپەياسى دەۋگە بولاتىنداي. كۇيشى شىعارماشىلىعىنداعى وزەكتى ماسەلەلەر — حالىقتىڭ ازاتتىعى مەن جەكە تۇلعا بوستاندىعى. ءوز تۋىندىلارىندا XIX عاسىردىڭ 30 - جىلدارى يساتاي تايمان ۇلى باستاعان ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىسكە ەرەكشە نازار اۋدارعان. قۇرمانعازى بۇل كوتەرىلىسكە ءوزىنىڭ العاشقى تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى "كىشكەنتاي" كۇيىن ارناعان. ودان كەيىنگى "اقباي"، "اقساق كيىك"، "تۇرمەدەن قاشقان"، "اداي" كۇيلەرىندە ول حالىقتىڭ ازاتتىقتى كوكسەگەن ارمانىن، ادىلەتسىزدىككە قارسىلىقتى، قوعامدىق مۇددەلەردىڭ ءوزارا قاقتىعىسىن بىلدىرەدى. قۇرمانعازى تۋىندىلارىندا قوعام مەن ادامنىڭ اراقاتىناسىنداعى ايرىقشا الەۋمەتتىك - پسيحولوگيالىق جاعدايلار بەينەلەنەدى. ونىڭ "امان بول، شەشەم، امان بول"، "قايران شەشەم"، "ەرتەڭ كەتەم"، "بۇقتىم - بۇقتىم" دەگەن كۇيلەرىندە ادام داۋسىنىڭ ىرعاعى ايقىن بەرىلگەن. قۇرمانعازىنىڭ ويناقى، مەرەكەلىك كوڭىل كۇيدى بىلدىرەتىن بي ىرعاعىمەن جازىلعان كۇيلەرى ("بالبىراۋىن"، "اسەم") دە بار.
"اداي" كۇيىندە ول حالىقتىڭ ازاتتىقتى كوكسەگەن ارمانىن، ادىلەتسىزدىككە قارسىلىقتى، قوعامدىق مۇددەلەردىڭ ءوزارا قاقتىعىسىن بىلدىرەدى. قۇرمانعازى تۋىندىلارىندا قوعام مەن ادامنىڭ اراقاتىناسىنداعى ايرىقشا الەۋمەتتىك - پسيحولوگيالىق جاعدايلار بەينەلەنەدى.
تىڭداتۋ: «اداي» كۇيى كۇيدى تالداۋ. كۇيدىڭ حاراكتەرىن اشۋ.
ءان. «تۋعان ەل»
تىڭداتۋ. ءو. بايدىلدايەۆ «تۋعان ەل» داۋىس جاتتىعۋى. دو - ماجور گامماسى
سەرگىتۋ. 1، 2، 3 ونەرلى بالا ءبىز،
4، 5، 6 جالقاۋلىق ارتتا قالدى.
7، 8 ەڭبەك پەن ءبىلىم ەگىز،
9، 10 تاپسىرمانى ورىنداعان ءجون.
بەكىتۋ. دەڭگەيلىك تاپسىرما:
1. توپتاستىرۋ ءادىسى.
قۇرمانعازى كىم؟
قۇرمانعازى → كومپوزيتور، كۇيشى، توكپە كۇيدىڭ شەبەرى، ورىنداۋشى
2. «تۋعان ەل» انىنە تالداۋ.
3. ءاننىڭ باستاماسىن فلانەلەگرافقا ءتۇسىرۋ
ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى شىعارماشىلىعى / رافت ادىسىمەن دايىندالۋ /
باعالاۋ. توپ باسشىلارى باعالاۋ پاراعىن تاپسىرۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قۇرمانعازى جايلى ءبىر تولعاۋ»
ساباقتىڭ ماقساتى: كۇي اتاسى - قۇرمانعازى كۇيلەرىن تىڭداتۋ ارقىلى، تەرەڭ ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، ونەر ادامىنا دەگەن قۇرمەت سەزىمىن تۋدىرۋ
مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك وقۋشىلاردى كۇيشى قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلىنىڭ ءومىر جولى جانە كۇيشىلىك شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: كۇي ونەرىنە باۋلي وتىرىپ، وي ورىستەرىن دامىتۋ جانە كۇي جانرىنا قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىلىك قۇرمانعازىنىڭ مۋزىكا ونەرىندە الاتىن ورنى جانە كۇيلەرى ارقىلى ۇلتتىق ادەت - عۇرىپ، سالت - ءداستۇردى بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق ساباقتا قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، پسيحولوگيالىق ترەنينگ، كۇي تىڭداتۋ، كۇي تارتۋ، توپتاستىرۋ ءادىسى، دەڭگەيلىك تاپسىرما. تەحنيكالىق، كورنەكىلىك قۇرالدارى: اسپاپتار، 6 - سىنىپ «مۋزىكا» وقۋلىعى، نوتا داپتەرى، سۋرەتتەر (كۇيشىنىڭ پورترەتى)، ەلەكتروندى تاقتا، اۋديو - ۆيدەو تاسپا.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، تاريح.
ساباق بارىسى: ۇيىمداستىرۋ پسيحولوگيالىق ترەنينگ. ءاربىر ادام؟ دوسىم، سىنىپتاسىم ءاربىر ساباق؟ ۇيرەنۋ، وقۋ، ىزدەنۋ. ءاربىر ءىسىڭ؟ تىرلىك، تىرەك، ادامدىق ءاربىر ءسوزىڭ؟ شىندىق، بىرلىك، ادالدىق جاڭا ساباق
قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى «اداي» كۇيىن - تىڭداتۋ
ومىربەك بايدىلدايەۆ «تۋعان ەل» - ۇيرەتۋ
ومىربەك بايدىلدايەۆ «تۋعان ەل» – نوتا ساۋاتتىلىعى
بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز «قۇرمانعازى جايلى ءبىر تولعاۋ» دەپ اتالادى.
ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جۇمىس.
قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى (1818 - 1889 )
قازىرگى ورال وبلىسى، جانعالى اۋدانىنىڭ جيدەلى ەلدى مەكەنىندە دۇنيەگە كەلگەن. كۇي اتاسى - قۇرمانعازىنى كۇي ونەرىنە باۋلىعان جانە ونىڭ ۇستازى بولعان ۇزاق كۇيشى ەدى. قۇرمانعازى جاستايىنان دومبىرا شەرتىپ، كوپشىلىكتىڭ ءىلتيپاتىنا بولەندى. كۇيشىنىڭ شىعارماشىلىق تابىستارعا قول جەتكىزىپ، ورلەۋىنە بوكەي ورداسىنىڭ بايجۇما، بالامايسان، بايباقتى، سوقىر ەسجان سىندى اتاقتى كۇيشىلەرى ۇلكەن ىقپال ەتكەن. ولاردان ءتالىم الىپ وسكەن قۇرمانعازى قازاق حالقىنىڭ ۇلى سازگەرى اتاندى. قۇرمانعازىنىڭ كۇيلەرى قازاق ەلى ءومىرىنىڭ الەۋمەتتىك جىر - سىرى، ازاتكەرلىك رۋح ۇرانشىسى ىسپەتتى. ۇلتتىق تاريحىمىزدىڭ اۋەن تىلىندە جازىلعان ۇلى ەپوپەياسى دەۋگە بولاتىنداي. كۇيشى شىعارماشىلىعىنداعى وزەكتى ماسەلەلەر — حالىقتىڭ ازاتتىعى مەن جەكە تۇلعا بوستاندىعى. ءوز تۋىندىلارىندا XIX عاسىردىڭ 30 - جىلدارى يساتاي تايمان ۇلى باستاعان ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىسكە ەرەكشە نازار اۋدارعان. قۇرمانعازى بۇل كوتەرىلىسكە ءوزىنىڭ العاشقى تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى "كىشكەنتاي" كۇيىن ارناعان. ودان كەيىنگى "اقباي"، "اقساق كيىك"، "تۇرمەدەن قاشقان"، "اداي" كۇيلەرىندە ول حالىقتىڭ ازاتتىقتى كوكسەگەن ارمانىن، ادىلەتسىزدىككە قارسىلىقتى، قوعامدىق مۇددەلەردىڭ ءوزارا قاقتىعىسىن بىلدىرەدى. قۇرمانعازى تۋىندىلارىندا قوعام مەن ادامنىڭ اراقاتىناسىنداعى ايرىقشا الەۋمەتتىك - پسيحولوگيالىق جاعدايلار بەينەلەنەدى. ونىڭ "امان بول، شەشەم، امان بول"، "قايران شەشەم"، "ەرتەڭ كەتەم"، "بۇقتىم - بۇقتىم" دەگەن كۇيلەرىندە ادام داۋسىنىڭ ىرعاعى ايقىن بەرىلگەن. قۇرمانعازىنىڭ ويناقى، مەرەكەلىك كوڭىل كۇيدى بىلدىرەتىن بي ىرعاعىمەن جازىلعان كۇيلەرى ("بالبىراۋىن"، "اسەم") دە بار.
"اداي" كۇيىندە ول حالىقتىڭ ازاتتىقتى كوكسەگەن ارمانىن، ادىلەتسىزدىككە قارسىلىقتى، قوعامدىق مۇددەلەردىڭ ءوزارا قاقتىعىسىن بىلدىرەدى. قۇرمانعازى تۋىندىلارىندا قوعام مەن ادامنىڭ اراقاتىناسىنداعى ايرىقشا الەۋمەتتىك - پسيحولوگيالىق جاعدايلار بەينەلەنەدى.
تىڭداتۋ: «اداي» كۇيى كۇيدى تالداۋ. كۇيدىڭ حاراكتەرىن اشۋ.
ءان. «تۋعان ەل»
تىڭداتۋ. ءو. بايدىلدايەۆ «تۋعان ەل» داۋىس جاتتىعۋى. دو - ماجور گامماسى
سەرگىتۋ. 1، 2، 3 ونەرلى بالا ءبىز،
4، 5، 6 جالقاۋلىق ارتتا قالدى.
7، 8 ەڭبەك پەن ءبىلىم ەگىز،
9، 10 تاپسىرمانى ورىنداعان ءجون.
بەكىتۋ. دەڭگەيلىك تاپسىرما:
1. توپتاستىرۋ ءادىسى.
قۇرمانعازى كىم؟
قۇرمانعازى → كومپوزيتور، كۇيشى، توكپە كۇيدىڭ شەبەرى، ورىنداۋشى
2. «تۋعان ەل» انىنە تالداۋ.
3. ءاننىڭ باستاماسىن فلانەلەگرافقا ءتۇسىرۋ
ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى شىعارماشىلىعى / رافت ادىسىمەن دايىندالۋ /
باعالاۋ. توپ باسشىلارى باعالاۋ پاراعىن تاپسىرۋ.
You Might Also Like
-
بىلىمدىلىگى: اۋعان وقيعاسىنىڭ تاريحي ماعىناسىن اشىپ، وقۋشىلارعا ءتۇسىندىرۋ.“اۋعان سوعىسى” – جايلى تەرەڭىرەك ءبىلىپ تانۋ، سوعىس ارداگەرلەرىنەن مالىمەت الۋ.
