قۇستار ءبىزدىڭ دوسىمىز
تاقىرىبى: قۇستار ءبىزدىڭ دوسىمىز
ماقساتى: بالالارعا اڭگىمەلەۋ، ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ، قۇستار تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ، وي-ورىستەرىن دامىتۋ، وتانىنا، جەرىن، تابيعاتىن سۇيۋگە، قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: بالالاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ
تاربيەلىك: قۇستارعا قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ
ءادىس – ءتاسىل: اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، سەرگىتۋ – ءساتى، قورىتىندىلاۋ
كورنەكىلىك – قۇرال: سۋرەت سلايد، ءۇن تاسپا
ساباقتىڭ بارىسى: شاتتىق شەڭبەر
كۇننىڭ كوزى اشىلىپ،
كوككە شۋاق شاشادى
قۇتتى قوناق كەلىپتى
تورىمىزگە ەنىپتى
امانداسۋ ۇلكەنگە
تاربيەنىڭ باسى عوي
ال، قانەكەي ءبارىمىز
سالەم دەيىك ۇلكەنگە
سالەمەتسىزدەر مە، قوناقتار!
بالالار ال ەندى ورىندارىنا جايعاسا قويىندار.
بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتى: ءتىل دامىتۋ
تاقىرىبى: «قۇستار ءبىزدىڭ دوسىمىز»
بالالار ەڭ الدىمەن ءبىز ادەمى ورماندا جۇرگەندەي بولايىق.
- بالالار ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- قىس مەزگىلى
- قىس مەزگىلى نەشە ايدان تۇرادى؟
- قىس مەزگىلى ءۇش ايدان تۇرادى
- وتە جاقسى
- قىس ايلارىن اتاڭىزدارشى؟
- جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان
- قىس مەزگىلىنىڭ قانداي وزگەرىستەرى بار؟
- كۇن سالقىن، بوران سوعادى، قار جاۋادى، مۇز قاتادى
- وتە جاقسى
- بالالار ءبىز بۇگىنگى ساباقتا قۇستار تۋرالى اڭگىمەلەيمىز
قۇستاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. قۇستار تابيعاتقا ءسان بەرەدى. قۇستاردىڭ اۋەنى تابيعاتتى قۇلپىرتادى، ادامداردىڭ كوڭىل – كۇيىن كوتەرەدى. ءوزىمىزدىڭ جەرىمىزدە مەكەندەيتىن قۇستار تۋرالى ايتامىز.
- بالالار قۇستار ەكى توپقا بولىنەدى ەكەن؟
- قانداي توپقا بولىنەدى ەكەن؟
- قانە كىم ايتادى
- ءۇي قۇستارى جانە دالا قۇستارى
- دۇرىس بالالار
- ال ءۇي قۇستارىنا قانداي قۇستار جاتادى؟
- اتەش، تاۋىق، ۇيرەك، قاز
- وتە جاقسى
- نەگە ءۇي قۇستارى دەپ اتايمىز؟
- سەبەبى ولارعا جەم، سۋ بەرىپ ۇيدە باعامىز
- وتە جاقسى
- ءۇي قۇستارىنىڭ قانداي پايداسى بار؟
- ءۇي قۇستارى بىزگە جۇمىرتقا بەرەدى، ەتىن جەيمىز
- وتە جاقسى
- ال ەندى بالالار جىل مەزگىلىندە وزگەرىستەر بولعاندا قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. كەتپەي قىستاپ قالاتىن قۇستار بار ولار: قارعا، تورعاي، كوگەرشىن، ساۋىسقان. سەبەبى ولار سۋىققا شىدامدى بولادى.
- جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستار ولاردى جىل قۇسى دەپ ايتامىز. سەبەبى كۇن سالقىنداعاندا جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى، كۇن جىلىعاندا ۇشىپ كەلەدى. ولار اققۋ، قارلىعاش، تىرنا، توقىلداق، قاراتورعاي.
- اققۋ بالالار 30 - 40 جىل ءومىر سۇرەدى ەكەن. بۇلار جۇپتاسىپ جۇرەدى ەكەن. ول كيەلى قۇس. حالىق اڭىزىنا سۇيەنسەك جىلان دا اققۋدىڭ جۇمىرتقاسىنا تيمەگەن ەكەن. قازاق حالقى سۇلۋ قىزدارىن اققۋعا تەڭەگەن ەكەن.
- ال مىناۋ قارلىعاش. قارلىعاش ادامعا دوس. ول ءوزىنىڭ ۇياسىن، اۋلانىڭ اينالاسىنا سالادى. قارلىعاش ادامعا جاقسىلىق تىلەپ جۇرەدى جانە ءقاۋىپ قاتەردەن قورعايدى.
- مىناۋ بالالار توقىلداق
- توقىلداق حالىق ورمان ەمشىسى دەپ اتايدى. ول اعاشتى قۇرت – قۇمىرسقادان تازارتادى.
- ال مىناۋ قاراتورعاي
- قاراتورعايدىڭ دا پايداسى كوپ. شىبىن شىركەيدەن قورعايدى.
ويىن: « قۇستار قايدا مەكەندەيدى»
ماقساتى: بالالار قۇستار قايدا مەكەندەيتىنىڭ ءبىلۋ كەرەك.
- وتە جاقسى بالالار
- بالالار ورىندارىنا جايعاسا قويىن.
- قۇستار ارنالعان ولەڭ شۋماقتار بىلەمىز با؟
- قانە كىم ايتادى؟
قۇس سۇلۋى اققۋىم،
تابيعات كوركىن سىلاعان
مىلتىعىن كەزەپ ەش مەرگەن،
اتۋعا كوزى قيماعان
سۇلۋلىقتى پاش ەتىپ
جىرلاعان تالاي اقىندار
نازىك ءۇندى، كول كوركى
قۇس پاتشاسى مەن بولام
مەن قارلىعاشپىن
ادامنىڭ تۇراعىمىن
مەكەن ەتىپ تۇرامىن
تازالايمىن ءۇي – ءىشىن
ەل اۋزىندا ماقتاۋلى
تازالىقشىمىن توسەلگەن
مەن تورعايمىن، تورعايمىن
كەل، سەنىمەن وينايمىن
ۇلپا مامىق جينايمىن
ايازدا دا توڭبايمىن
سيراعى ۇزىن تىرنامىن
تىرناعى ۇزىن تىرنامىن
بالىقتى سۇزبەي،
ۇستايتىن شوقىپ
تۇمسىعى بىزدەي تىرنامىن
تىسقا شىقسام اۋلا قار
باسىپ قاپتى ماڭايدى
تال باسىنان قارعالار
تاماشالاي قارايدى
الا قانات ساۋىسقانمىن
جاۋىر اتقا جابىسقانمىن
ۇزىن قۇيرىق ساۋىسقانمىن
قۇرتتى شۇقىپ تاۋىسقانمىن
قاناتى بار تالماعان
اسپاندا ۇشىپ سامعاعان
جاۋىن شىبىن شىركەيدەن
تابيعاتتى قورعاعان
مەن قورازبىن، قورازبىن،
جالقاۋلار مەن ارازبىن
تاڭدى بۇرىن قارسى الىپ
ەلدى وياتام جار سالىپ
مەن تاۋىق، تاۋىقپىن
جۇرەمىن مەن ماقتانىپ
قۇس بولسام دا ۇشپايمىن
بالاپاندى قورعايمىن
اق شاڭقان شاعالا
ايدىندا جاعادا
شارق ۇرىپ جۇرەدى
جۇزە دە بىلەدى
بارلىعىن قالاعان
ۇشىپ كەپ، ىلەدى
- وتە جاقسى
- ال ەندى مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرايىن. مۇقيات تىڭدايمىز
جۇمباق
بۇدىر – بۇدىر بالشىقتى
جينادى دا تالشىقتى،
ۇقساتىپ قامىتقا،
ءۇي سالدى جابىققا. (قارلىعاش)
ۇشقانى قىزىق جالپىلداپ
ءوزى سoنداي قارقىلداق (قارعا)
بۇراپ قويعان ساعاتتاي
ايقايلايدى تاڭ اتپاي (اتەش)
سۋدان شىقسا بالاداي
ءتاي – ءتاي باسىپ قالاداي (قاز)
- بالالار ءبىز ماقال – ماتەل بىلەمىز با؟
- قانە كىم ايتادى؟
قارعا قارقىلداسا، قىستى شاقىرادى
قاز قاڭقىلداسا جازدى شاقىرادى
قارا قۇس باسىپ جەيدى
سۇڭقار شاشىپ جەيدى
كوكەك ءوز اتىن شاقىرادى
قۇس جەتكەن جەرىنە قونادى
- وتە جاقسى بالالار
ويىن: «مىسىق پەن تورعايلار»
ماقساتى: بالالاردى شاپشاڭدىققا ۇيرەتۋ
- وتە جاقسى بالالار ورىندارىڭا جايعاسا قويىڭدار
- ال ەندى بالالار تىيىم سوزدەر بىلەمىز با؟
- قانە كىم ايتادى؟
اققۋدى اتپا
دوسىڭدى ساتپا!
قۇستىڭ ۇياسىن بۇزبا!
قۇستىڭ جۇمىرتقاسىن جارما
- وتە جاقسى
- بالالار قۇستار جىلى ۇيا سالىپ سونىڭ ىشىنە جۇمىرتقا سالادى. قۇستار جۇمىرتقاسىن باسىپ بالاپان شىعارادى. حالقىمىز قۇستاردىڭ كەلۋىنە قاراپ بولجامدار جاساعان.
- بالالار ءبىز بولجام بىلەمىز با؟
- قانە كىم ايتادى؟
اتەش جاڭبىرلى كۇنى تاڭ – اتا شاقىرسا، كۇن اشىلادى
قۇستار ەرتەمەن جەم ىزدەۋگە شىقسا، كۇن جاۋىن – شاشىندى بولادى.
قارعا جازدا اۋزىن اشىپ قارقىلداي بەرسە، نايزاعاي وينايدى
قۇستار كوڭىلدەنە سايراسا، كۇن اشىق بولادى
- وتە جاقسى
سەرگىتۋ ءساتى
كۇن بولىپ شىعامىز
گۇل بولىپ وسەمىز
قۇستار بولىپ ۇشامىز
كوبەلەك بولىپ قونامىز
- وتە جاقسى بالالار
قورىتىندى:
- بالالار قۇستار نەشەگە بولىنەدى؟
- ەكىگە بولىنەدى
- قانداي قۇستار بولىپ بولىنەدى؟
- ۇي قۇستارى جانە دالا قۇستارى
- وتە جاقسى
- بالالار ءۇي قۇستارىنىڭ قانداي پايداسى بار؟
- جۇمىرتقا بەرەدى، ەتىن جەيمىز
- ال دالا قۇستارىنىڭ قانداي پايداسى بار؟
- تابيعاتتى قورعايدى
- وتە جاقسى
- بۇگىنگى ساباققا وتە جاقسى قاتىستىڭدار
وسىمەن ساباعىمىز اياقتالدى.
ماقساتى: بالالارعا اڭگىمەلەۋ، ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ، قۇستار تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ، وي-ورىستەرىن دامىتۋ، وتانىنا، جەرىن، تابيعاتىن سۇيۋگە، قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: بالالاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ
تاربيەلىك: قۇستارعا قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ
ءادىس – ءتاسىل: اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، سەرگىتۋ – ءساتى، قورىتىندىلاۋ
كورنەكىلىك – قۇرال: سۋرەت سلايد، ءۇن تاسپا
ساباقتىڭ بارىسى: شاتتىق شەڭبەر
كۇننىڭ كوزى اشىلىپ،
كوككە شۋاق شاشادى
قۇتتى قوناق كەلىپتى
تورىمىزگە ەنىپتى
امانداسۋ ۇلكەنگە
تاربيەنىڭ باسى عوي
ال، قانەكەي ءبارىمىز
سالەم دەيىك ۇلكەنگە
سالەمەتسىزدەر مە، قوناقتار!
بالالار ال ەندى ورىندارىنا جايعاسا قويىندار.
بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتى: ءتىل دامىتۋ
تاقىرىبى: «قۇستار ءبىزدىڭ دوسىمىز»
بالالار ەڭ الدىمەن ءبىز ادەمى ورماندا جۇرگەندەي بولايىق.
- بالالار ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- قىس مەزگىلى
- قىس مەزگىلى نەشە ايدان تۇرادى؟
- قىس مەزگىلى ءۇش ايدان تۇرادى
- وتە جاقسى
- قىس ايلارىن اتاڭىزدارشى؟
- جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان
- قىس مەزگىلىنىڭ قانداي وزگەرىستەرى بار؟
- كۇن سالقىن، بوران سوعادى، قار جاۋادى، مۇز قاتادى
- وتە جاقسى
- بالالار ءبىز بۇگىنگى ساباقتا قۇستار تۋرالى اڭگىمەلەيمىز
قۇستاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. قۇستار تابيعاتقا ءسان بەرەدى. قۇستاردىڭ اۋەنى تابيعاتتى قۇلپىرتادى، ادامداردىڭ كوڭىل – كۇيىن كوتەرەدى. ءوزىمىزدىڭ جەرىمىزدە مەكەندەيتىن قۇستار تۋرالى ايتامىز.
- بالالار قۇستار ەكى توپقا بولىنەدى ەكەن؟
- قانداي توپقا بولىنەدى ەكەن؟
- قانە كىم ايتادى
- ءۇي قۇستارى جانە دالا قۇستارى
- دۇرىس بالالار
- ال ءۇي قۇستارىنا قانداي قۇستار جاتادى؟
- اتەش، تاۋىق، ۇيرەك، قاز
- وتە جاقسى
- نەگە ءۇي قۇستارى دەپ اتايمىز؟
- سەبەبى ولارعا جەم، سۋ بەرىپ ۇيدە باعامىز
- وتە جاقسى
- ءۇي قۇستارىنىڭ قانداي پايداسى بار؟
- ءۇي قۇستارى بىزگە جۇمىرتقا بەرەدى، ەتىن جەيمىز
- وتە جاقسى
- ال ەندى بالالار جىل مەزگىلىندە وزگەرىستەر بولعاندا قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. كەتپەي قىستاپ قالاتىن قۇستار بار ولار: قارعا، تورعاي، كوگەرشىن، ساۋىسقان. سەبەبى ولار سۋىققا شىدامدى بولادى.
- جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستار ولاردى جىل قۇسى دەپ ايتامىز. سەبەبى كۇن سالقىنداعاندا جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى، كۇن جىلىعاندا ۇشىپ كەلەدى. ولار اققۋ، قارلىعاش، تىرنا، توقىلداق، قاراتورعاي.
- اققۋ بالالار 30 - 40 جىل ءومىر سۇرەدى ەكەن. بۇلار جۇپتاسىپ جۇرەدى ەكەن. ول كيەلى قۇس. حالىق اڭىزىنا سۇيەنسەك جىلان دا اققۋدىڭ جۇمىرتقاسىنا تيمەگەن ەكەن. قازاق حالقى سۇلۋ قىزدارىن اققۋعا تەڭەگەن ەكەن.
- ال مىناۋ قارلىعاش. قارلىعاش ادامعا دوس. ول ءوزىنىڭ ۇياسىن، اۋلانىڭ اينالاسىنا سالادى. قارلىعاش ادامعا جاقسىلىق تىلەپ جۇرەدى جانە ءقاۋىپ قاتەردەن قورعايدى.
- مىناۋ بالالار توقىلداق
- توقىلداق حالىق ورمان ەمشىسى دەپ اتايدى. ول اعاشتى قۇرت – قۇمىرسقادان تازارتادى.
- ال مىناۋ قاراتورعاي
- قاراتورعايدىڭ دا پايداسى كوپ. شىبىن شىركەيدەن قورعايدى.
ويىن: « قۇستار قايدا مەكەندەيدى»
ماقساتى: بالالار قۇستار قايدا مەكەندەيتىنىڭ ءبىلۋ كەرەك.
- وتە جاقسى بالالار
- بالالار ورىندارىنا جايعاسا قويىن.
- قۇستار ارنالعان ولەڭ شۋماقتار بىلەمىز با؟
- قانە كىم ايتادى؟
قۇس سۇلۋى اققۋىم،
تابيعات كوركىن سىلاعان
مىلتىعىن كەزەپ ەش مەرگەن،
اتۋعا كوزى قيماعان
سۇلۋلىقتى پاش ەتىپ
جىرلاعان تالاي اقىندار
نازىك ءۇندى، كول كوركى
قۇس پاتشاسى مەن بولام
مەن قارلىعاشپىن
ادامنىڭ تۇراعىمىن
مەكەن ەتىپ تۇرامىن
تازالايمىن ءۇي – ءىشىن
ەل اۋزىندا ماقتاۋلى
تازالىقشىمىن توسەلگەن
مەن تورعايمىن، تورعايمىن
كەل، سەنىمەن وينايمىن
ۇلپا مامىق جينايمىن
ايازدا دا توڭبايمىن
سيراعى ۇزىن تىرنامىن
تىرناعى ۇزىن تىرنامىن
بالىقتى سۇزبەي،
ۇستايتىن شوقىپ
تۇمسىعى بىزدەي تىرنامىن
تىسقا شىقسام اۋلا قار
باسىپ قاپتى ماڭايدى
تال باسىنان قارعالار
تاماشالاي قارايدى
الا قانات ساۋىسقانمىن
جاۋىر اتقا جابىسقانمىن
ۇزىن قۇيرىق ساۋىسقانمىن
قۇرتتى شۇقىپ تاۋىسقانمىن
قاناتى بار تالماعان
اسپاندا ۇشىپ سامعاعان
جاۋىن شىبىن شىركەيدەن
تابيعاتتى قورعاعان
مەن قورازبىن، قورازبىن،
جالقاۋلار مەن ارازبىن
تاڭدى بۇرىن قارسى الىپ
ەلدى وياتام جار سالىپ
مەن تاۋىق، تاۋىقپىن
جۇرەمىن مەن ماقتانىپ
قۇس بولسام دا ۇشپايمىن
بالاپاندى قورعايمىن
اق شاڭقان شاعالا
ايدىندا جاعادا
شارق ۇرىپ جۇرەدى
جۇزە دە بىلەدى
بارلىعىن قالاعان
ۇشىپ كەپ، ىلەدى
- وتە جاقسى
- ال ەندى مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرايىن. مۇقيات تىڭدايمىز
جۇمباق
بۇدىر – بۇدىر بالشىقتى
جينادى دا تالشىقتى،
ۇقساتىپ قامىتقا،
ءۇي سالدى جابىققا. (قارلىعاش)
ۇشقانى قىزىق جالپىلداپ
ءوزى سoنداي قارقىلداق (قارعا)
بۇراپ قويعان ساعاتتاي
ايقايلايدى تاڭ اتپاي (اتەش)
سۋدان شىقسا بالاداي
ءتاي – ءتاي باسىپ قالاداي (قاز)
- بالالار ءبىز ماقال – ماتەل بىلەمىز با؟
- قانە كىم ايتادى؟
قارعا قارقىلداسا، قىستى شاقىرادى
قاز قاڭقىلداسا جازدى شاقىرادى
قارا قۇس باسىپ جەيدى
سۇڭقار شاشىپ جەيدى
كوكەك ءوز اتىن شاقىرادى
قۇس جەتكەن جەرىنە قونادى
- وتە جاقسى بالالار
ويىن: «مىسىق پەن تورعايلار»
ماقساتى: بالالاردى شاپشاڭدىققا ۇيرەتۋ
- وتە جاقسى بالالار ورىندارىڭا جايعاسا قويىڭدار
- ال ەندى بالالار تىيىم سوزدەر بىلەمىز با؟
- قانە كىم ايتادى؟
اققۋدى اتپا
دوسىڭدى ساتپا!
قۇستىڭ ۇياسىن بۇزبا!
قۇستىڭ جۇمىرتقاسىن جارما
- وتە جاقسى
- بالالار قۇستار جىلى ۇيا سالىپ سونىڭ ىشىنە جۇمىرتقا سالادى. قۇستار جۇمىرتقاسىن باسىپ بالاپان شىعارادى. حالقىمىز قۇستاردىڭ كەلۋىنە قاراپ بولجامدار جاساعان.
- بالالار ءبىز بولجام بىلەمىز با؟
- قانە كىم ايتادى؟
اتەش جاڭبىرلى كۇنى تاڭ – اتا شاقىرسا، كۇن اشىلادى
قۇستار ەرتەمەن جەم ىزدەۋگە شىقسا، كۇن جاۋىن – شاشىندى بولادى.
قارعا جازدا اۋزىن اشىپ قارقىلداي بەرسە، نايزاعاي وينايدى
قۇستار كوڭىلدەنە سايراسا، كۇن اشىق بولادى
- وتە جاقسى
سەرگىتۋ ءساتى
كۇن بولىپ شىعامىز
گۇل بولىپ وسەمىز
قۇستار بولىپ ۇشامىز
كوبەلەك بولىپ قونامىز
- وتە جاقسى بالالار
قورىتىندى:
- بالالار قۇستار نەشەگە بولىنەدى؟
- ەكىگە بولىنەدى
- قانداي قۇستار بولىپ بولىنەدى؟
- ۇي قۇستارى جانە دالا قۇستارى
- وتە جاقسى
- بالالار ءۇي قۇستارىنىڭ قانداي پايداسى بار؟
- جۇمىرتقا بەرەدى، ەتىن جەيمىز
- ال دالا قۇستارىنىڭ قانداي پايداسى بار؟
- تابيعاتتى قورعايدى
- وتە جاقسى
- بۇگىنگى ساباققا وتە جاقسى قاتىستىڭدار
وسىمەن ساباعىمىز اياقتالدى.
You Might Also Like
