قيال ارمانعا جەتەلەيدى
قيال ارمانعا جەتەلەيدى
(3 سىنىپقا ارنالعان «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ساباعى)
قۇندىلىعى: دۇرىس ارەكەت
قاسيەتتەرى: باتىلدىق، قامقورلىق، ەڭبەكشىل، تالاپتىلىق
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ قيال مەن ارمان تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتە وتىرىپ، دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ.
مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلارعا قيال مەن ارماننىڭ ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىندىرۋ ارقىلى قامقورلىققا باۋلۋ
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردى جاقسى قيالدار مەن ارماندارعا جەتەلەي وتىرىپ، باتىلدىق قاسيەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلاردى باتىلدىققا، ەڭبەكشىل بولۋعا، قامقور، تالاپتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ. ءار ءتۇستى لەنتانى تاراتۋ. ءبىر ءتۇس لەنتا العاندار ءبىر توپقا وتىرۋ.
1. 5 ت ەرەجەسى: ءتارتىپ، تالاپ، تىنىشتىق، تازالىق، تاتۋلىق
تىنىشتىق ءساتى. «تەڭىز تۇبىنە ساياحات»
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: ۇيگە بەرىلگەن «انا قيالى» (اڭىز) تاقىرىبىن سۇراۋ. سۇراقتار:
- اڭگىمەدە قانداي وقيعا باياندالعان؟
- انا قيالى قانداي نيەتتەن پايدا بولدى دەپ ويلايسىڭدار؟
- انا ءوز ارمانىن بالالارىنا قالاي جەتكىزدى؟
- ءوز ومىرلەرىڭدە قانداي قيالدارىڭ ارماندارعا ۇلاستى؟
- ارماندارىڭدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن سەندەر نە ىستەۋلەرىڭ كەرەك؟ دايەكسوز:
«ارمانسىز ادام بولمايدى»
(حالىق ماقالى)
ماقالدى ەر بالالار ءبىر رەت، قىز بالالار ءبىر رەت قايتالاپ ايتۋ
- ماقالدىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
داپتەرلەرىنە جازىپ الۋ اڭگىمەلەۋ (سۇحبات)
ناعىز دوس. (وقۋشىلار شىعارماشىلىعىنان)
كىشكەنتاي مارات پەن دارحان كورشى تۇراتىن دوستار ەدى. ەكەۋى ىلعي تەلەديداردى بىرگە كورىپ، كىتاپتاردى قىزىقتايدى. ءبىراق دارحان دەنساۋلىعىنا بايلانىستى دالاعا كوپ شىقپاۋشى ەدى. ءبىر كۇنى مارات ءوزىنىڭ قاتارلاستارىمەن بىرگە ورمانعا ساياحاتقا بارادى. ول گۇلدەردى قىزىقتاپ وتىرىپ ءبىر كوبەلەكتى ۇستاپ الادى دا، «قولىما ءتۇستىڭ بە، ەندى مەن سەنى جىبەرمەيمىن، دوسىم دارحانعا اپارىپ بەرەمىن»- دەيدى. ءبىر كەزدە كوبەلەك سويلەگەندەي بولادى، «جىبەرشى مەنى، مارات، مەن سەنىڭ ءۇش تىلەگىڭدى ورىندايمىن». مارات ءماز بولىپ، «ماعان ۆەلوسيپەد كەرەك»- دەيدى. كوبەلەك ءوز جونىنە ۇشىپ كەتەدى. كەشكىسىن مارات ۇيىنە كەلسە، اكەسى وعان راسىندا دا، ۆەلوسيپەد ساتىپ اپەرىپتى. ول قۋانىپ، ۆەلوسيپەدىمەن ارى - بەرى، دارحان دوسىنىڭ تەرەزەسىنىڭ الدىنان وتەدى. دوسىنىڭ مۇڭلى كوزىن كورىپ، ۆەلوسيپەدىمەن ورمانعا كەلىپ، كوبەلەكتەردى ۇستاپ الماقشى بولىپ، قۋالاپ ەدى، ۇستاي المادى. سودان «كوبەلەك، كوبەلەك» دەپ ايقاي سالىپ، «ماعان ۆەلوسيپەد كەرەك ەمەس، ماعان ۇيالى تەلەفون كەرەك»- دەيدى. ۇيىنە كەلسە، راسىندا دا، اناسى وعان ۇيالى تەلەفون سىيلايدى. مارات قۋانىپ دارحانعا جۇگىرەدى، وعان ۇيالنى تەلەفونىن كورسەتىپ، ەكەۋى ءماز بولادى. ءبىراز ۋاقىت وتكەنەن كەيىن مارات دالاعا شىعىپ كەتىپ، دارحان بولسا كۇرسىنىپ ۇيىندە قالا بەرەدى. ەرتەڭىنە مارات تاعى دا ورمانعا كەلىپ، «كوبەلەك، كوبەلەك» دەپ ايعاي سالىپ، جىلاپ «ماعان ۆەلوسيپەد تە، ۇيالى تەلەفون دا كەرەك ەمەس، ماعان مەنىڭ دوسىم دارحان باسقا بالالار سياقتى، دالاعا شىعىپ وينايتىن بولسا، ارمانىم بولماس ەدى»دەيدى.
ۇيىنە كەلسە اتا - اناسى وعان «دارحان ەرتەڭ شەتەلگە دارىگەرلەرگە كورىنۋگە باراتىن بولدى»- دەپ ايتادى. ەرتەسىنە مارات دوسى دارحاندى شىعارىپ سالادى. مارات دارحاننىڭ كەلۋىن تاعاتسىزدانا كۇتەدى. ءبىر كۇنى مارات ۇيىندە ۇيىقتاپ جاتسا، ءوز ەسىمىن اتاپ شاقىرعان داۋىستان ويانىپ كەتەدى. كوزىن اشسا قارسى الدىندا دوسى دارحان تۇرادى. قۋانىپ كەتكەن مارات «ەرتەڭ ورمانداعى كوبەلەككە العىسىمدى ايتۋعا بارامىن» دەپ ويلادى.
سۇراقتارى:
- ماراتقا ورماندا نە كەزدەستى؟
- كوبەلەك ماراتقا نەلىكتەن كومەكتەستى؟
- سەن دوسىڭا قانداي كومەك جاسادىڭ؟
- ءوز ومىرىڭدە ارماندارىڭنىڭ شىندىققا ۇلاسقان كەزى بولدى ما؟
- ماراتتىڭ بويىنان قانداي قاسيەت كورۋگە بولادى؟
شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەت، توپتىق جۇمىس.
جاتتىعۋ - ويلانۋ
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق تۇرعىدان قيالدارىن دامىتۋ مەن ولاردى جاقسى ومىرگە ۇمتىلدىرۋ ماقساتىندا جاتتىعۋ - ويلانۋ ۇيىمداستىرىلادى.
تاپسىرمالار ءار توپقا ءبولىپ بەرىلەدى.
سول تاپسىرمالار بويىنشا بالالار اق پاراققا ءوز ويلارىن جازادى.
1 - توپ. مەنىڭ قيالىمداعى بولاشاقتاعى ادامدار.
2 - توپ. مەنىڭ قيالىمداعى بولاشاقتاعى وقۋشىلار.
3 - توپ. مەنىڭ قيالىمداعى بولاشاقتاعى الەم.
توپپەن ءان ايتۋ. «ەرتەگىلەر الەمى» ءسوزى مەن ءانىن شىعارعان: ە. ەلگەزەكوۆ
عاجايىپ ءتۇس كوردىم،
تاڭ اتا مەن بۇگىن،
ەرتەگى الەمنىڭ قىزىعىندا ءجۇردىم،
نۇرىنا شومىلدىم بۇگىن.
جۇلدىز، ايى كوركەم،
ادەمى ەدى نەتكەن،
قۇستارى سويلەيدى،
بۇلتتارى تەربەيدى،
مەن ويانىپ كەتتىم، اتتەڭ!
ق/سى:
ەرتەگىلەر، ەرتەگىلەر،
نەگە مەنى ەرتپەدىڭدەر،
الەمدەرىڭنىڭ عاجاپ كۇيىن شەرتپەدىڭدەر سەندەر؟
ەرتەگىلەر، ەرتەگىلەر،
نەگە مەنى ەرتپەدىڭدەر،
الەمدەرىڭنىڭ عاجاپ كۇيىن شەرتپەدىڭدەر سەندەر؟
گۇل تەردىم بۇلتتاردان،
ءار گۇلدە ءبىر ارمان،
تاۋسىلمايتىن ءتاتتى،
سىي اكەلىپ جاتتى
جان بىتكەننىڭ ءبارى ماعان.
ءۇي تاپسىرماسى: وقۋلىقتىڭ 27 بەتىندەگى ءا. تابىلدييەۆتىڭ «اتا وسيەتى» اڭگىمەسىن وقىپ كەلۋ.
ساباقتىڭ قورىتىندى ءساتى:
ءمۇعالىم: - وقۋشىلار، ءبىر ءسات وسى ساباق بارىسىندا العان شىنايى اسەرلەرىڭدى، ايتىلعان دۇرىس ارەكەتتەردەن شىققان ويلارىڭدى جۇرەكتەرىڭە ءتۇيىپ الىڭدار. ساباق اياقتالدى، ساباققا بەلسەندى قاتىسقاندارىڭ ءۇشىن راحمەت!
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
اباي اتىنداعى №90 ورتا مەكتەبىنىڭ
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ش. كەۋلىمجاي
(3 سىنىپقا ارنالعان «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ساباعى)
قۇندىلىعى: دۇرىس ارەكەت
قاسيەتتەرى: باتىلدىق، قامقورلىق، ەڭبەكشىل، تالاپتىلىق
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ قيال مەن ارمان تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتە وتىرىپ، دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ.
مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلارعا قيال مەن ارماننىڭ ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىندىرۋ ارقىلى قامقورلىققا باۋلۋ
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردى جاقسى قيالدار مەن ارماندارعا جەتەلەي وتىرىپ، باتىلدىق قاسيەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلاردى باتىلدىققا، ەڭبەكشىل بولۋعا، قامقور، تالاپتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ. ءار ءتۇستى لەنتانى تاراتۋ. ءبىر ءتۇس لەنتا العاندار ءبىر توپقا وتىرۋ.
1. 5 ت ەرەجەسى: ءتارتىپ، تالاپ، تىنىشتىق، تازالىق، تاتۋلىق
تىنىشتىق ءساتى. «تەڭىز تۇبىنە ساياحات»
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: ۇيگە بەرىلگەن «انا قيالى» (اڭىز) تاقىرىبىن سۇراۋ. سۇراقتار:
- اڭگىمەدە قانداي وقيعا باياندالعان؟
- انا قيالى قانداي نيەتتەن پايدا بولدى دەپ ويلايسىڭدار؟
- انا ءوز ارمانىن بالالارىنا قالاي جەتكىزدى؟
- ءوز ومىرلەرىڭدە قانداي قيالدارىڭ ارماندارعا ۇلاستى؟
- ارماندارىڭدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن سەندەر نە ىستەۋلەرىڭ كەرەك؟ دايەكسوز:
«ارمانسىز ادام بولمايدى»
(حالىق ماقالى)
ماقالدى ەر بالالار ءبىر رەت، قىز بالالار ءبىر رەت قايتالاپ ايتۋ
- ماقالدىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
داپتەرلەرىنە جازىپ الۋ اڭگىمەلەۋ (سۇحبات)
ناعىز دوس. (وقۋشىلار شىعارماشىلىعىنان)
كىشكەنتاي مارات پەن دارحان كورشى تۇراتىن دوستار ەدى. ەكەۋى ىلعي تەلەديداردى بىرگە كورىپ، كىتاپتاردى قىزىقتايدى. ءبىراق دارحان دەنساۋلىعىنا بايلانىستى دالاعا كوپ شىقپاۋشى ەدى. ءبىر كۇنى مارات ءوزىنىڭ قاتارلاستارىمەن بىرگە ورمانعا ساياحاتقا بارادى. ول گۇلدەردى قىزىقتاپ وتىرىپ ءبىر كوبەلەكتى ۇستاپ الادى دا، «قولىما ءتۇستىڭ بە، ەندى مەن سەنى جىبەرمەيمىن، دوسىم دارحانعا اپارىپ بەرەمىن»- دەيدى. ءبىر كەزدە كوبەلەك سويلەگەندەي بولادى، «جىبەرشى مەنى، مارات، مەن سەنىڭ ءۇش تىلەگىڭدى ورىندايمىن». مارات ءماز بولىپ، «ماعان ۆەلوسيپەد كەرەك»- دەيدى. كوبەلەك ءوز جونىنە ۇشىپ كەتەدى. كەشكىسىن مارات ۇيىنە كەلسە، اكەسى وعان راسىندا دا، ۆەلوسيپەد ساتىپ اپەرىپتى. ول قۋانىپ، ۆەلوسيپەدىمەن ارى - بەرى، دارحان دوسىنىڭ تەرەزەسىنىڭ الدىنان وتەدى. دوسىنىڭ مۇڭلى كوزىن كورىپ، ۆەلوسيپەدىمەن ورمانعا كەلىپ، كوبەلەكتەردى ۇستاپ الماقشى بولىپ، قۋالاپ ەدى، ۇستاي المادى. سودان «كوبەلەك، كوبەلەك» دەپ ايقاي سالىپ، «ماعان ۆەلوسيپەد كەرەك ەمەس، ماعان ۇيالى تەلەفون كەرەك»- دەيدى. ۇيىنە كەلسە، راسىندا دا، اناسى وعان ۇيالى تەلەفون سىيلايدى. مارات قۋانىپ دارحانعا جۇگىرەدى، وعان ۇيالنى تەلەفونىن كورسەتىپ، ەكەۋى ءماز بولادى. ءبىراز ۋاقىت وتكەنەن كەيىن مارات دالاعا شىعىپ كەتىپ، دارحان بولسا كۇرسىنىپ ۇيىندە قالا بەرەدى. ەرتەڭىنە مارات تاعى دا ورمانعا كەلىپ، «كوبەلەك، كوبەلەك» دەپ ايعاي سالىپ، جىلاپ «ماعان ۆەلوسيپەد تە، ۇيالى تەلەفون دا كەرەك ەمەس، ماعان مەنىڭ دوسىم دارحان باسقا بالالار سياقتى، دالاعا شىعىپ وينايتىن بولسا، ارمانىم بولماس ەدى»دەيدى.
ۇيىنە كەلسە اتا - اناسى وعان «دارحان ەرتەڭ شەتەلگە دارىگەرلەرگە كورىنۋگە باراتىن بولدى»- دەپ ايتادى. ەرتەسىنە مارات دوسى دارحاندى شىعارىپ سالادى. مارات دارحاننىڭ كەلۋىن تاعاتسىزدانا كۇتەدى. ءبىر كۇنى مارات ۇيىندە ۇيىقتاپ جاتسا، ءوز ەسىمىن اتاپ شاقىرعان داۋىستان ويانىپ كەتەدى. كوزىن اشسا قارسى الدىندا دوسى دارحان تۇرادى. قۋانىپ كەتكەن مارات «ەرتەڭ ورمانداعى كوبەلەككە العىسىمدى ايتۋعا بارامىن» دەپ ويلادى.
سۇراقتارى:
- ماراتقا ورماندا نە كەزدەستى؟
- كوبەلەك ماراتقا نەلىكتەن كومەكتەستى؟
- سەن دوسىڭا قانداي كومەك جاسادىڭ؟
- ءوز ومىرىڭدە ارماندارىڭنىڭ شىندىققا ۇلاسقان كەزى بولدى ما؟
- ماراتتىڭ بويىنان قانداي قاسيەت كورۋگە بولادى؟
شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەت، توپتىق جۇمىس.
جاتتىعۋ - ويلانۋ
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق تۇرعىدان قيالدارىن دامىتۋ مەن ولاردى جاقسى ومىرگە ۇمتىلدىرۋ ماقساتىندا جاتتىعۋ - ويلانۋ ۇيىمداستىرىلادى.
تاپسىرمالار ءار توپقا ءبولىپ بەرىلەدى.
سول تاپسىرمالار بويىنشا بالالار اق پاراققا ءوز ويلارىن جازادى.
1 - توپ. مەنىڭ قيالىمداعى بولاشاقتاعى ادامدار.
2 - توپ. مەنىڭ قيالىمداعى بولاشاقتاعى وقۋشىلار.
3 - توپ. مەنىڭ قيالىمداعى بولاشاقتاعى الەم.
توپپەن ءان ايتۋ. «ەرتەگىلەر الەمى» ءسوزى مەن ءانىن شىعارعان: ە. ەلگەزەكوۆ
عاجايىپ ءتۇس كوردىم،
تاڭ اتا مەن بۇگىن،
ەرتەگى الەمنىڭ قىزىعىندا ءجۇردىم،
نۇرىنا شومىلدىم بۇگىن.
جۇلدىز، ايى كوركەم،
ادەمى ەدى نەتكەن،
قۇستارى سويلەيدى،
بۇلتتارى تەربەيدى،
مەن ويانىپ كەتتىم، اتتەڭ!
ق/سى:
ەرتەگىلەر، ەرتەگىلەر،
نەگە مەنى ەرتپەدىڭدەر،
الەمدەرىڭنىڭ عاجاپ كۇيىن شەرتپەدىڭدەر سەندەر؟
ەرتەگىلەر، ەرتەگىلەر،
نەگە مەنى ەرتپەدىڭدەر،
الەمدەرىڭنىڭ عاجاپ كۇيىن شەرتپەدىڭدەر سەندەر؟
گۇل تەردىم بۇلتتاردان،
ءار گۇلدە ءبىر ارمان،
تاۋسىلمايتىن ءتاتتى،
سىي اكەلىپ جاتتى
جان بىتكەننىڭ ءبارى ماعان.
ءۇي تاپسىرماسى: وقۋلىقتىڭ 27 بەتىندەگى ءا. تابىلدييەۆتىڭ «اتا وسيەتى» اڭگىمەسىن وقىپ كەلۋ.
ساباقتىڭ قورىتىندى ءساتى:
ءمۇعالىم: - وقۋشىلار، ءبىر ءسات وسى ساباق بارىسىندا العان شىنايى اسەرلەرىڭدى، ايتىلعان دۇرىس ارەكەتتەردەن شىققان ويلارىڭدى جۇرەكتەرىڭە ءتۇيىپ الىڭدار. ساباق اياقتالدى، ساباققا بەلسەندى قاتىسقاندارىڭ ءۇشىن راحمەت!
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
اباي اتىنداعى №90 ورتا مەكتەبىنىڭ
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ش. كەۋلىمجاي
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: پرەزەنتاسيانى گرافيكالىق وبەكتىلەرمەن بەزەندىرۋ
-
تاقىرىبى: ءححى عاسىر كوشباسشىسى (سىنىپتان تىس - شارا). سىنىپتان تىس شارامىز قاراقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنىڭ - 25 جىلدىعىنا جانە ءۇش تىلدىلىك ساياساتقا ارنالادى.
