رۋحشىل جىر باستاۋىنداعى كوركەم يىرىمدەر (م. جۇمابايەۆ «وت» ولەڭى)
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ تاقىرىبى: رۋحشىل جىر باستاۋىنداعى كوركەم يىرىمدەر (م. جۇمابايەۆ «وت» ولەڭى)
كىرىسپە
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ وزەكتىلىگى. قازاق ادەبيەتىنىڭ XX عاسىر باسىنداعى جارقىن جۇلدىزدارىنىڭ ءبىرى – ماعجان جۇمابايەۆ، قازاق ولەڭىنىڭ ابايدان كەيىنگى الىپتارىنىڭ ءبىرى عانا ەمەس، بىرەگەيى دە. ابايدان سوڭعى ادەبيەتكە جاڭا ءتۇر كىرگىزىپ، سوڭىنا شاكىرت ەرتكەن، مەكتەپ اشقان كۇشتى اقىن.
ماعجان – تۇرىكشىل، ساناشىل، داراشىل، ۋايىمشىل، ءوزىمشىل اقىن.
ماعجان اباي ۇلگىسىمەن ءوزىنىڭ شىعارماشىلىق ورتاسىندا اقىندىق شەبەرلىگىن شىڭدادى. اقىندىق ونەرىن دە، ازاماتتىق ءومىرىن دە تەك قانا تۋعان حالقىنىڭ ازاتتىق تۋىنىڭ استىنا ءوربىتىپ، ەركىندىك-تەڭدىك جولىنا باعىشتايدى. مۇنىڭ ءوزى ماعجاننىڭ تالعاماي تالپىنۋ، وقۋ، ۇيرەنۋ ارقىلى جەتكەن ءبىلىم دەڭگەيى، كەڭىگەن ءوي-ورىسى، سەزىم، سىر قالىپتاستىرعان كوزقاراس كوكجيەگى بولاتىن. ونىڭ ءوز ورتاسىنان وزا شابۋى دا وسىنداي ءبىلىمدارلىعىنا بايلانىستى. ءسوز ونەرى ارقىلى رۋحاني مول مۇرا قالدىرعان م. جۇمابايەۆتىڭ شىعارماشىلىق مۇراسىن زەرتتەۋ، زەردەلەۋ، بۇگىنگى كۇن تۇرعىسىنان باعا بەرۋ قازىرگى ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ نىسانى: ادام بويىنداعى سەزىمدەردى ەركىن تىنىسپەن سىرتقا شىعارىپ، سۇلۋ دا سىرلى جىرعا اينالدىرعان سىرشىل اقىن قازاق ليريكاسىنا تاعى دا ءبىر جان تەبىرەنتەرلىك جاڭا، تازا اعىس اكەپ قوسقانداي. ماعجاننىڭ ءار ءتۇرلى بۋىندى ولشەممەن ورىلگەن ولەڭى قازاق پوەزياسىنىڭ توسىن ورنەك كەستەسىن الىپ كەلدى. سول سياقتى ۇيقاس تۇرلەرىنە ەنگىزگەن جاڭالىقتارى – ءوز الدىنا ءبىر توبە. اقىن پوەزياسىنىڭ باسقا دا كومپونەنتتەرى سياقتى ولەڭ ۇيقاستارىنىڭ دا وزىنەن بۇرىنعى پوەتيكالىق فورمالىق داستۇرمەن جازىلعان جانە جاڭاشىلدىق جاقتارى دا بار. ماعجان جۇمابايەۆ حح عاسىرداعى باسقا قالامداستاردان وسىلارىمەن ەرەكشەلەنەدى.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ ماقساتى مەن مىندەتتەرى.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى – م. جۇمابايەۆتىڭ «وت»ولەڭىن تالداۋ
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ وسى ماقساتىنان تۋىندايتىن مىناداي نەگىزگى مىندەتتەر جۇيەلى تۇردە قاراستىرىلادى:
• اقىن شىعارماشىلىعىن جۇيەلەۋ، سارالاۋ؛
• ماعجان پوەزياسىنىڭ كوركەمدىك قۋاتىن انىقتاۋ؛
زەرتتەۋ ادىستەرى. زەرتتەۋ جۇمىسىن جازۋ بارىسىندا جۇيەلىلىك، جيناقتاۋ، تۇجىرىم جاساۋ ادىستەرى پايدالانىلدى..
زەرتتەۋدىڭ تەوريالىق جانە پراكتيكالىق ءمانى. زەرتتەۋ جۇمىسىندا جاسالىنعان تۇجىرىمدار مەن ناتيجەلەردى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ «ماعجانتانۋ» كۋرسىنان جۇرگىزىلەتىن سەمينارلىق ساباقتار بارىسىندا، ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە قازاق ادەبيەتى ساباعىندا ءمۇعالىم ءۇشىن دە، وقۋشى ءۇشىن دە ءتيىمدى پايدالانۋعا بولادى.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ قۇرىلىمى.
زەرتتەۋ جۇمىسى كىرىسپەدەن، نەگىزگى بولىمنەن، قورىتىندىدان تۇرادى. زەرتتەۋ بارىسىندا ارتىنا وشپەس رۋحاني مول مۇرا، وزىنە ولمەس ماڭگىلىك ەسكەرتكىش قالدىرىپ كەتكەن ۇلى اقىن ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «وت» ولەڭىنە تالداۋ جاسالىنعان.
ءى. ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «وت» ولەڭىنىڭ تاقىرىپتىق-يدەيالىق نەگىزى
كەڭەس وكىمەتىنىڭ جەتپىس جىلدىق بيلىگى تۇسىندا قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىنان جازىقسىز سىزىلىپ تاستالعان تۇلعالاردىڭ ءبىرى – ماعجان جۇمابايەۆ. تالانتتى اقىننىڭ ەسىمى دە، مارجان جىرلارى دا بۇل كەزەڭدە يدەولوگيالىق قۋدالاۋعا ۇشىرادى. ازات ءومىردى، حالقىنىڭ تاۋەلسىز ەل بولعان قالپىن كورۋگە ۇمتىلعان، سول جولدا بىلەگىندەگى كۇشىمەن دە، جۇرەگىندەگى جىرىمەن دە كۇرەسىپ وتكەن قايراتكەر اقىننىڭ تاعدىرى اسا كۇردەلى بەلەستەردى باستان كەشىردى.
ماعجان جۇمابايەۆتىڭ العاشقى ولەڭدەرى اعارتۋشىلىق سارىندا جازىلدى. ول تۇسىنىكتى ەدى. ماعجان ءومىر سۇرگەن ۋاقىت قانشالىقتى كۇردەلى ساياسي، قوعامدىق تاقىرىپتاردى العا تارتقانىمەن، ونىڭ الدىنداعى شوقان، ىبىراي، ابايلار باستاپ كەتكەن اعارتۋشىلىق وي-پيعىل بۇل كەزەڭ ادەبيەتىندە باسىمداۋ جاتتى. ماعجان دا اباي داستۇرىندە جىر جازدى، ۇلى ۇستاز ۇلگىسىن جالعاستىردى. العاشقى ولەڭدەرىنىڭ ءبىرىن "التىن حاكىم ابايعا" دەپ اتاۋىنىڭ وزىنەن اقىننىڭ ۇلى ابايدى ەرەكشە قۇرمەت تۇتقانى سەزىلەدى. ءوز ولەڭدەرىندە قازاق اراسىنداعى ءار ءتۇرلى كەلەڭسىز مىنەز-قۇلىقتى، ارەكەتسىزدىك پەن جالقاۋلىقتى، ساۋاتسىزدىقتى سىنايدى. ەلىن ءبىلىم الۋعا، ونەر ۇيرەنۋگە شاقىرادى. "جازعى تاڭ"، "ونەر-بىلىم قايتسە تابىلار"، قازاعىم"، ت. ب. ولەڭدەرىندە اقىن وسى تاقىرىپتى كوتەرەدى. ماعجاننىڭ اعارتۋشىلىق سارىنداعى ولەڭدەرىنىڭ اراسىندا ەل مەن جەر تاعدىرىنا الاڭداۋشىلىق جاتادى. اقىن تۋعان ەلىن ءسۇيدى، تۋعان جەرىنىڭ ءاربىر پۇشپاعىن جۇرەگىنە جاقىن تۇتتى. ول:
باسقا جۇرت اسپان-كوككە اسىپ جاتىر،
كىلتىن ونەر-بىلىم اشىپ جاتىر،– دەي كەلىپ، قازاق اراسىندا مۇنداي ۇمتىلىستىڭ ءالى دە جوق ەكەنىنە وزەگى ورتەنەدى. قولىندا داۋلەتى بار دەگەن باي-بولىستار دا، ازىن-اۋلاق وقىعان تورەلەر دە ءوز باسىنىڭ قامىن ويلاۋمەن ءجۇر. حالىقتىڭ جايىنا الاڭدايتىن ەشكىم جوق. وقۋداعى شاكىرتتەرگە دە دۇرىس ءبىلىم بەرىلمەيدى. قىز بالالار مالعا ساتىلۋدا. ءوزارا داۋ-جانجال، ايتىس-تارتىس كوپ. مىنە، ماعجاننىڭ وكىنىشى – وسىلار.
ماعجان پوەزياسىنىڭ قۇدىرەتتىلىگى سول – ول وقىرماندارىنا كوتەرىڭكى كوڭىل – كۇي، بويعا رۋح، جانعا جىگەر بەرەدى. ولەڭدەرىنىڭ قۇدىرەتتىلىگى سول – جاستاردىڭ قانىنداعى ۇلتتىق رۋحتى كۇشەيتەدى، وتانشىلدىق سەزىمىن ارتتىرادى. ولاردى جاۋجۇرەك باتىرلىققا تاربيەلەيدى. ماعجان ولەڭدەرى جاستاردى ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەيدى، ولەڭدەرىن جاستاردى تاربيەلەيتىن قۇرالى رەتىندە پايدالانۋ كەرەكتىگى سودان. مۇنىڭ ءبارى ماعجان تۋما دارىن ەكەندىگىن اڭعارتسا، ەكىنشىدەن وزىنە دەيىنگى اقىنداردان وقۋ-ۇيرەنۋ ناتيجەسىندە جەتكەن. ول تەك قانا قوعامدىق ساياسي ويلار ايتۋمەن شەكتەلىپ قالماعان، قازاق ادەبيەتىن بۇكىل ەل تانيتىن الەمدىك دارەجەگە شىعارۋدى دا ماقسات ەتكەن. اقىننىڭ ول ارمانى ءوز ولەڭدەرى ارقىلى ورىندالدى. سوۆەتتەر وداعىنىڭ قۇرامىندا بەلگىسىز بولىپ جاتقان قازاقتىڭ اتىن، ولەڭدەرى ارقىلى شەت ەلدەرگە ايگىلەدى.
دەگەنمەن، ماعجاننىڭ ويلارى مۇنىمەن شەكتەلمەيدى. ءبىر ۇلتتىڭ ءوز حالقىنىڭ مۇددەسىن ويلاۋمەن عانا قالىپ قويمايدى. ماعجاننىڭ ازاماتتىق پاراساتىنان تۋىنداعان ارمان-ماقساتتار بۇدان الدەقايدا بيىك. تۋعان حالقى تۋرالى ايتقاندا، ونىڭ كەشەگى وتكەن جولىن ەسكە الادى، ونى بۇگىنگى جاعدايىمەن سالىستىرادى. ونىمەن دە شەكتەلمەي، اقىن جالپى تۇرىكتىك يدەيا كوتەرەدى. تۇركى تەكتەس حالىقتاردىڭ ءبارىنىڭ بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتەدى، جالپى شىعىستى ءپىر تۇتادى. بۇل قاتاردا اقىننىڭ "پايعامبار"، "كۇنشىعىس"، "تۇركىستان"، وت" ءتارىزدى ءبىرسىپىرا ولەڭدەرىندە ءتۇپتىڭ تۇبىندە جاقسىلىق اتاۋلىنىڭ ءبارى دە شىعىستان كەلمەك، باتىستان تورلاعان قويۋ قارا بۇلتتى شىعىستىڭ جارىق ساۋلەسى عانا تالقانداماق. بۇل ولەڭدەرىندە اقىننىڭ تۋعان جەرگە، ءوز توپىراعىنا، شىعىسىنا دەگەن عاجايىپ سۇيىسپەنشىلىگى، پەرزەنتتىك ءپاتريوتيزمى ايقىن كورىنەدى. ماعجان ءوز حالقىنىڭ بويىنداعى بيىك رۋحقا سەنگەن، سول رۋح قايتا ءبىر ءدۇر سىلكىنسە، ارمانداعان ازاتتىققا جەتكىزەدى، الەمدىك وركەنيەت كوشىنىڭ الدىڭعى لەگىنە قايتا قوسىلۋعا بولادى دەپ ۇمىتتەنگەن. ماعجان اقىننىڭ كەز كەلگەن ولەڭدەرىنەن ونىڭ قازاق حالقىنا، جالپى تۇركى جۇرتىنا دەگەن اسقان سۇيىسپەنشىلىگى بايقالىپ تۇرادى.
«وت» ولەڭىندە ءورشىل اقىندى ۇلتىمىزدىڭ، جۇرتىمىزدىڭ تاعدىرى، بولاشاعى قاتتى تولعاندىرادى. ولەڭ تاقىرىبى – قازاق حالقىنىڭ رۋحىن وياتۋ.
ولەڭ ماقساتى سول ءۇمىتتى، سول تىلەكتى ءوز حالقىنا جەتكىزۋ.
«كۇننەن تۋعان بالامىن،
جارقىرايمىن، جانامىن.
كۇنگە عانا باعىنام.
وزىم-كۇنمىن، ءوزىم – وت»،- دەي كەلە ماعجان جۇمابايەۆ قازاق حالقى الدىنا ۇلكەن مىندەت قويىپ وتىر.
كىرىسپە
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ وزەكتىلىگى. قازاق ادەبيەتىنىڭ XX عاسىر باسىنداعى جارقىن جۇلدىزدارىنىڭ ءبىرى – ماعجان جۇمابايەۆ، قازاق ولەڭىنىڭ ابايدان كەيىنگى الىپتارىنىڭ ءبىرى عانا ەمەس، بىرەگەيى دە. ابايدان سوڭعى ادەبيەتكە جاڭا ءتۇر كىرگىزىپ، سوڭىنا شاكىرت ەرتكەن، مەكتەپ اشقان كۇشتى اقىن.
ماعجان – تۇرىكشىل، ساناشىل، داراشىل، ۋايىمشىل، ءوزىمشىل اقىن.
ماعجان اباي ۇلگىسىمەن ءوزىنىڭ شىعارماشىلىق ورتاسىندا اقىندىق شەبەرلىگىن شىڭدادى. اقىندىق ونەرىن دە، ازاماتتىق ءومىرىن دە تەك قانا تۋعان حالقىنىڭ ازاتتىق تۋىنىڭ استىنا ءوربىتىپ، ەركىندىك-تەڭدىك جولىنا باعىشتايدى. مۇنىڭ ءوزى ماعجاننىڭ تالعاماي تالپىنۋ، وقۋ، ۇيرەنۋ ارقىلى جەتكەن ءبىلىم دەڭگەيى، كەڭىگەن ءوي-ورىسى، سەزىم، سىر قالىپتاستىرعان كوزقاراس كوكجيەگى بولاتىن. ونىڭ ءوز ورتاسىنان وزا شابۋى دا وسىنداي ءبىلىمدارلىعىنا بايلانىستى. ءسوز ونەرى ارقىلى رۋحاني مول مۇرا قالدىرعان م. جۇمابايەۆتىڭ شىعارماشىلىق مۇراسىن زەرتتەۋ، زەردەلەۋ، بۇگىنگى كۇن تۇرعىسىنان باعا بەرۋ قازىرگى ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ نىسانى: ادام بويىنداعى سەزىمدەردى ەركىن تىنىسپەن سىرتقا شىعارىپ، سۇلۋ دا سىرلى جىرعا اينالدىرعان سىرشىل اقىن قازاق ليريكاسىنا تاعى دا ءبىر جان تەبىرەنتەرلىك جاڭا، تازا اعىس اكەپ قوسقانداي. ماعجاننىڭ ءار ءتۇرلى بۋىندى ولشەممەن ورىلگەن ولەڭى قازاق پوەزياسىنىڭ توسىن ورنەك كەستەسىن الىپ كەلدى. سول سياقتى ۇيقاس تۇرلەرىنە ەنگىزگەن جاڭالىقتارى – ءوز الدىنا ءبىر توبە. اقىن پوەزياسىنىڭ باسقا دا كومپونەنتتەرى سياقتى ولەڭ ۇيقاستارىنىڭ دا وزىنەن بۇرىنعى پوەتيكالىق فورمالىق داستۇرمەن جازىلعان جانە جاڭاشىلدىق جاقتارى دا بار. ماعجان جۇمابايەۆ حح عاسىرداعى باسقا قالامداستاردان وسىلارىمەن ەرەكشەلەنەدى.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ ماقساتى مەن مىندەتتەرى.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى – م. جۇمابايەۆتىڭ «وت»ولەڭىن تالداۋ
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ وسى ماقساتىنان تۋىندايتىن مىناداي نەگىزگى مىندەتتەر جۇيەلى تۇردە قاراستىرىلادى:
• اقىن شىعارماشىلىعىن جۇيەلەۋ، سارالاۋ؛
• ماعجان پوەزياسىنىڭ كوركەمدىك قۋاتىن انىقتاۋ؛
زەرتتەۋ ادىستەرى. زەرتتەۋ جۇمىسىن جازۋ بارىسىندا جۇيەلىلىك، جيناقتاۋ، تۇجىرىم جاساۋ ادىستەرى پايدالانىلدى..
زەرتتەۋدىڭ تەوريالىق جانە پراكتيكالىق ءمانى. زەرتتەۋ جۇمىسىندا جاسالىنعان تۇجىرىمدار مەن ناتيجەلەردى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ «ماعجانتانۋ» كۋرسىنان جۇرگىزىلەتىن سەمينارلىق ساباقتار بارىسىندا، ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە قازاق ادەبيەتى ساباعىندا ءمۇعالىم ءۇشىن دە، وقۋشى ءۇشىن دە ءتيىمدى پايدالانۋعا بولادى.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ قۇرىلىمى.
زەرتتەۋ جۇمىسى كىرىسپەدەن، نەگىزگى بولىمنەن، قورىتىندىدان تۇرادى. زەرتتەۋ بارىسىندا ارتىنا وشپەس رۋحاني مول مۇرا، وزىنە ولمەس ماڭگىلىك ەسكەرتكىش قالدىرىپ كەتكەن ۇلى اقىن ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «وت» ولەڭىنە تالداۋ جاسالىنعان.
ءى. ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «وت» ولەڭىنىڭ تاقىرىپتىق-يدەيالىق نەگىزى
كەڭەس وكىمەتىنىڭ جەتپىس جىلدىق بيلىگى تۇسىندا قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىنان جازىقسىز سىزىلىپ تاستالعان تۇلعالاردىڭ ءبىرى – ماعجان جۇمابايەۆ. تالانتتى اقىننىڭ ەسىمى دە، مارجان جىرلارى دا بۇل كەزەڭدە يدەولوگيالىق قۋدالاۋعا ۇشىرادى. ازات ءومىردى، حالقىنىڭ تاۋەلسىز ەل بولعان قالپىن كورۋگە ۇمتىلعان، سول جولدا بىلەگىندەگى كۇشىمەن دە، جۇرەگىندەگى جىرىمەن دە كۇرەسىپ وتكەن قايراتكەر اقىننىڭ تاعدىرى اسا كۇردەلى بەلەستەردى باستان كەشىردى.
ماعجان جۇمابايەۆتىڭ العاشقى ولەڭدەرى اعارتۋشىلىق سارىندا جازىلدى. ول تۇسىنىكتى ەدى. ماعجان ءومىر سۇرگەن ۋاقىت قانشالىقتى كۇردەلى ساياسي، قوعامدىق تاقىرىپتاردى العا تارتقانىمەن، ونىڭ الدىنداعى شوقان، ىبىراي، ابايلار باستاپ كەتكەن اعارتۋشىلىق وي-پيعىل بۇل كەزەڭ ادەبيەتىندە باسىمداۋ جاتتى. ماعجان دا اباي داستۇرىندە جىر جازدى، ۇلى ۇستاز ۇلگىسىن جالعاستىردى. العاشقى ولەڭدەرىنىڭ ءبىرىن "التىن حاكىم ابايعا" دەپ اتاۋىنىڭ وزىنەن اقىننىڭ ۇلى ابايدى ەرەكشە قۇرمەت تۇتقانى سەزىلەدى. ءوز ولەڭدەرىندە قازاق اراسىنداعى ءار ءتۇرلى كەلەڭسىز مىنەز-قۇلىقتى، ارەكەتسىزدىك پەن جالقاۋلىقتى، ساۋاتسىزدىقتى سىنايدى. ەلىن ءبىلىم الۋعا، ونەر ۇيرەنۋگە شاقىرادى. "جازعى تاڭ"، "ونەر-بىلىم قايتسە تابىلار"، قازاعىم"، ت. ب. ولەڭدەرىندە اقىن وسى تاقىرىپتى كوتەرەدى. ماعجاننىڭ اعارتۋشىلىق سارىنداعى ولەڭدەرىنىڭ اراسىندا ەل مەن جەر تاعدىرىنا الاڭداۋشىلىق جاتادى. اقىن تۋعان ەلىن ءسۇيدى، تۋعان جەرىنىڭ ءاربىر پۇشپاعىن جۇرەگىنە جاقىن تۇتتى. ول:
باسقا جۇرت اسپان-كوككە اسىپ جاتىر،
كىلتىن ونەر-بىلىم اشىپ جاتىر،– دەي كەلىپ، قازاق اراسىندا مۇنداي ۇمتىلىستىڭ ءالى دە جوق ەكەنىنە وزەگى ورتەنەدى. قولىندا داۋلەتى بار دەگەن باي-بولىستار دا، ازىن-اۋلاق وقىعان تورەلەر دە ءوز باسىنىڭ قامىن ويلاۋمەن ءجۇر. حالىقتىڭ جايىنا الاڭدايتىن ەشكىم جوق. وقۋداعى شاكىرتتەرگە دە دۇرىس ءبىلىم بەرىلمەيدى. قىز بالالار مالعا ساتىلۋدا. ءوزارا داۋ-جانجال، ايتىس-تارتىس كوپ. مىنە، ماعجاننىڭ وكىنىشى – وسىلار.
ماعجان پوەزياسىنىڭ قۇدىرەتتىلىگى سول – ول وقىرماندارىنا كوتەرىڭكى كوڭىل – كۇي، بويعا رۋح، جانعا جىگەر بەرەدى. ولەڭدەرىنىڭ قۇدىرەتتىلىگى سول – جاستاردىڭ قانىنداعى ۇلتتىق رۋحتى كۇشەيتەدى، وتانشىلدىق سەزىمىن ارتتىرادى. ولاردى جاۋجۇرەك باتىرلىققا تاربيەلەيدى. ماعجان ولەڭدەرى جاستاردى ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەيدى، ولەڭدەرىن جاستاردى تاربيەلەيتىن قۇرالى رەتىندە پايدالانۋ كەرەكتىگى سودان. مۇنىڭ ءبارى ماعجان تۋما دارىن ەكەندىگىن اڭعارتسا، ەكىنشىدەن وزىنە دەيىنگى اقىنداردان وقۋ-ۇيرەنۋ ناتيجەسىندە جەتكەن. ول تەك قانا قوعامدىق ساياسي ويلار ايتۋمەن شەكتەلىپ قالماعان، قازاق ادەبيەتىن بۇكىل ەل تانيتىن الەمدىك دارەجەگە شىعارۋدى دا ماقسات ەتكەن. اقىننىڭ ول ارمانى ءوز ولەڭدەرى ارقىلى ورىندالدى. سوۆەتتەر وداعىنىڭ قۇرامىندا بەلگىسىز بولىپ جاتقان قازاقتىڭ اتىن، ولەڭدەرى ارقىلى شەت ەلدەرگە ايگىلەدى.
دەگەنمەن، ماعجاننىڭ ويلارى مۇنىمەن شەكتەلمەيدى. ءبىر ۇلتتىڭ ءوز حالقىنىڭ مۇددەسىن ويلاۋمەن عانا قالىپ قويمايدى. ماعجاننىڭ ازاماتتىق پاراساتىنان تۋىنداعان ارمان-ماقساتتار بۇدان الدەقايدا بيىك. تۋعان حالقى تۋرالى ايتقاندا، ونىڭ كەشەگى وتكەن جولىن ەسكە الادى، ونى بۇگىنگى جاعدايىمەن سالىستىرادى. ونىمەن دە شەكتەلمەي، اقىن جالپى تۇرىكتىك يدەيا كوتەرەدى. تۇركى تەكتەس حالىقتاردىڭ ءبارىنىڭ بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتەدى، جالپى شىعىستى ءپىر تۇتادى. بۇل قاتاردا اقىننىڭ "پايعامبار"، "كۇنشىعىس"، "تۇركىستان"، وت" ءتارىزدى ءبىرسىپىرا ولەڭدەرىندە ءتۇپتىڭ تۇبىندە جاقسىلىق اتاۋلىنىڭ ءبارى دە شىعىستان كەلمەك، باتىستان تورلاعان قويۋ قارا بۇلتتى شىعىستىڭ جارىق ساۋلەسى عانا تالقانداماق. بۇل ولەڭدەرىندە اقىننىڭ تۋعان جەرگە، ءوز توپىراعىنا، شىعىسىنا دەگەن عاجايىپ سۇيىسپەنشىلىگى، پەرزەنتتىك ءپاتريوتيزمى ايقىن كورىنەدى. ماعجان ءوز حالقىنىڭ بويىنداعى بيىك رۋحقا سەنگەن، سول رۋح قايتا ءبىر ءدۇر سىلكىنسە، ارمانداعان ازاتتىققا جەتكىزەدى، الەمدىك وركەنيەت كوشىنىڭ الدىڭعى لەگىنە قايتا قوسىلۋعا بولادى دەپ ۇمىتتەنگەن. ماعجان اقىننىڭ كەز كەلگەن ولەڭدەرىنەن ونىڭ قازاق حالقىنا، جالپى تۇركى جۇرتىنا دەگەن اسقان سۇيىسپەنشىلىگى بايقالىپ تۇرادى.
«وت» ولەڭىندە ءورشىل اقىندى ۇلتىمىزدىڭ، جۇرتىمىزدىڭ تاعدىرى، بولاشاعى قاتتى تولعاندىرادى. ولەڭ تاقىرىبى – قازاق حالقىنىڭ رۋحىن وياتۋ.
ولەڭ ماقساتى سول ءۇمىتتى، سول تىلەكتى ءوز حالقىنا جەتكىزۋ.
«كۇننەن تۋعان بالامىن،
جارقىرايمىن، جانامىن.
كۇنگە عانا باعىنام.
وزىم-كۇنمىن، ءوزىم – وت»،- دەي كەلە ماعجان جۇمابايەۆ قازاق حالقى الدىنا ۇلكەن مىندەت قويىپ وتىر.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: مودۋلدىك تەحنولوگيا ادىستەمەلەرى ەلەمەنتتەرىن پايدالانا وتىرا « زات ەسىم» تاقىرىبىن قورىتىندىلاۋ.
