InfoHub Logo

قاراعاندى قالاسى
"№4 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ-ينتەرناتى" كمم
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ساتجانوۆا گۋلميرا سەريكوۆنا

ساكەن سەيفۋللين قازاق مادەنيەتى مەن ادەبيەتىنىڭ دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوستى. ول قازىرگى قازاق ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، اقىن جانە جازۋشى، مەملەكەت قايراتكەرى، بولشيەۆيكتىك كوممۋنيستىك پارتيانىڭ كورنەكتى مۇشەسى. قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى. ول كەڭەستىك بيلىكتىڭ، كەڭەستىك ادەبيەتتىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى، سونىمەن بىرگە ءوزىنىڭ يدەيالارى مەن حالقىنا ءاردايىم ادال بولدى.

ساكەن سەيفۋللين 45 جاسقا دەيىن ءومىر ءسۇردى، ول ءومىر مەن شىعارماشىلىقتىڭ باسىندا قايتىس بولدى. بۇل تۇلعا قازاق ۇلتىنىڭ وركەندەۋى مەن گۇلدەنۋى ءۇشىن جانىن بەرگەن قازاق قايراتكەرلەرىنىڭ توبىنا جاتادى.

حح عاسىردىڭ ءداۋىرى كۇردەلى جانە قايشىلىقتى ءداۋىر. بۇل كەزدە كوپتەگەن تاعدىرلار بۇزىلدى، كوپ قان توگىلدى. ءبىراق سول كەزدە ادەبيەتتە، مادەنيەتتە جانە تاريحتا ءىز قالدىرعان جارقىن تالانتتى ادامدار پايدا بولدى.

سونداي تالانتتى ادامداردىڭ ءبىرى - ساكەن سەيفۋللين. 45 جىل ىشىندە ول كەدەي وتباسىنان شىققان بالا كوپ قيىن ءومىر جولدى ءوتتى. 14 جاسىندا ول ۇيدەن كەتىپ، اقمولاعا، ومبى مۇعالىمدەر سەمينارياسىنا وقۋعا ءتۇستى. سول كەزدەن باستاپ ءوز حالقىنىڭ بوستاندىعى يدەياسىنىڭ قۇربانى بولعان، ءوز حالقىنىڭ بوستاندىعى تۋرالى ارمانداعان. «بىرلىك» ۇيىرمەسىنىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىسى بولدى. ساكەن سەيفۋللين مۇعالىمدەر سەمينارياسىن ءبىتىرىپ، ءمۇعالىم بولىپ جۇمىس ىستەدى. سودان كەيىن ول ءبىلىم كوميسسارى بولىپ سايلانادى، «جاس قازاق» جاستار ۇيىمىن باسقارادى. 1920 جىلدارى ساكەن سول كەزدەگى اشتىقتىڭ سالدارىن جويۋعا بەلسەنە قاتىستى.

ساكەننىڭ ەسىمى قازاقستانداعى قارجى جۇيەسىن، بانكتىك جانە ساقتاندىرۋدى ۇيىمداستىرۋمەن، مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردىڭ، پەتروپاۆل-كوكشەتاۋ تەمىر جولىنىڭ قۇرىلۋىمەن بايلانىستى. حالىق كوميسسارلارى كەڭەسىنىڭ وتىرىستارىندا ول رەسپۋبليكادا ازاماتتىق اۆياسيانى ۇيىمداستىرۋ ماسەلەسىن كوتەرەدى. ول قازاقستاندى ميفتىك «سامۇرىق» قۇسىمەن سالىستىرىپ، قاناتتارىنا قوندىرعىسى كەلدى.

ساكەن قازاق حالقىنىڭ فولكلورى مەن مۋزىكالىق مۇراسىن زەرتتەۋگە زور ۇلەس قوستى. ساكەن سەيفۋللين قازاق حالقىنىڭ 1000 ءانىن دايىنداپ  باسىپ شىعاردى. 1925 جىلى ونىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن ورالدا العاشقى قازاق مەكتەبى اشىلدى، وندا جالپى ءبىلىم بەرەتىن پاندەرمەن قاتار شاحمات ويىنىنىڭ نەگىزدەرى جوعارى دەڭگەيدە وقىتىلدى.

ساكەن سەيفۋللين ءبىلىم وشاقتارىن، ۋنيۆەرسيتەتتەردى باسقاردى، جۋرنالدار شىعاردى، ولەڭدەر جازدى، «الباتروس»، «كوكشەتاۋ» پوەمالارىن، پروزا، «تىكەن جول» اۆتوبيوگرافيالىق رومان جازدى. ونىڭ شىعارماشىلىعى وتە الۋان ءتۇرلى.

1937 جىلى تۇتقىنداۋشىلار تولقىنى بۇكىل قازاق ەلگە كوتەرىلدى. 24 قىركۇيەكتە ولار ساكەن سەيفۋللينگە كەلىپ،  ۇرىپ-سوعىپ، تىستەرىن سىندىرىپ، ايىپتادى. 1938 جىلى اقپان ايىندا ۇكىم شىعارىلىپ، ءساۋىر ايىندا ورىندالدى. كوپتەگەن جىلداردان كەيىن ادىلەتتىلىك جەڭىپ، ساكەن سەيفۋلليننىڭ  جاقسى اتى قايتارىلدى. ءقازىر ءبىلىم وشاقتارى، تەاترلار، كوشەلەر ساكەن سەيفۋلليننىڭ ەسىمىمەن اتالادى. ول - قازاقستاندىق كلاسسيك، جازۋشى. ونىڭ اتى ماڭگى ەسىمىزدە بولسىن. ول ءوز وتانىن، جەرىن جانە حالقىن قاتتى جاقسى كورگەن ادام.

«رۋحاني جاڭگىرۋ» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا ەلىمىزدىڭ ءار بۇرىشىندا قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى، بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ساكەن سەيفۋلليننىڭ 125 جىلدىعىنا ارنالعان ءىس-شارالار وتكىزىلىپ جاتىر. مەكتەپتە ءبىز وقۋشىلاردى ساكەن سەيفۋلليننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرامىز، دوڭگەلەك ۇستەلدەر، كىتاپ كورمەلەرىن وتكىزەمىز. ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ وقۋشىلارى ساكەن سەيفۋللينگە ارنالعان ادەبي كەشكە بەلسەندى قاتىستى، وندا جازۋشىنىڭ شىعارمالارىنان ۇزىندىلەر جاتقا وقىدى.

ءبىزدىڭ ۇرپاقتارىمىز، بالالارىمىز ءوز باتىرلارىمەن، حالقىمىزدىڭ بوستاندىعى تۋرالى ارمانداعان ۇلى ادام، جازۋشى جانە ريەۆوليۋسيونەرمەن ماقتانا ءبىلۋى كەرەك. ول ءوز حالقىنىڭ ءبىلىمدى جانە مادەنيەتتى بولعانىن قالادى. ساكەن سەيفۋلليننىڭ ارمانى ورىندالدى دەپ ويلايمىن، ويتكەنى ءبىزدىڭ بالالارىمىز ەركىن ءبىلىم الۋعا، ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزۋگە مۇمكىندىكتەرى بار. ولارعا ءبىلىم الۋ ءۇشىن الىسقا بارۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىزدىڭ جاستاردىڭ ءبىلىم الۋى ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان. قازىرگى جاستار ءبىلىمدى، جان – جاقتى، دارىندى، ويتكەنى ولار ساكەن سەيفۋللينىڭ شىعارمالارىن وقۋ ارقىلى كوپ ءبىلىم الادى.

ساكەن سەيفۋللين ءوز وتانىن، ەلىن سۇيگەن ناعىز ەرجۇرەك ازامات بولعان. ءبىز ساكەن سەيفۋليننىڭ ەسىمىن ەشقاشان ۇمىتپايمىز. ساكەن سەيفۋلليندى ماڭگى ەستە ساقتايمىز!

---