InfoHub Logo

ءوز تاريحىن تەرەڭ ۇعىنىپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن شىن باعالاي بىلەتىن حالىقتىڭ عانا بولاشاعى ماڭگى بولماق. بۇگىنگى الپاۋىت جاھاندانۋ داۋىرىندە  كەز-كەلگەن ۇلتتى ساقتاپ قالاتىن دۇنيەلەر – سول ۇلتتىڭ ءتول تاريحى، مادەنيەتى مەن ءتىلى ەكەنى انىق. سونىمەن قاتار سالت – داستۇرلەرىمىزدى دە  ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ءسالت-داستۇر اتادان قالعان مۇرا. ۇلت ءۇشىن ءومىر، قوعام زاڭى بولىپ نەگىزدەلىپ، سانا، تاعىلىم، تاربيە، تىرشىلىك ەرەجەسى رەتىندە ەل زەردەسىنە رۋحاني بايلىق، ونەگە تاجىريبەسىن قۇراعان قازاق حالقىنىڭ بايلىعى دەپ بىلەمىن. الايدا  ءقازىر كوپشىلىك بىلە بىلمەيتىن، پايداعا جاراتۋدى ۇمىت قالدىرعان سالت–ءداستۇرىمىز جايىندا ايتا بەرسەك وتە كوپ. سالت–ءداستۇر تۋراسىندا بەتىن عانا قايىرعان جاراماس. اتا–بابالارىمىزدان مۇرا رەتىندە قالدىرعان سالت – داستۇرلەرىمىزدى يگى ماقساتتاردا قولدانۋ، ۇمىتىلىپ بارا جاتقاندارىن قايتا جاڭعىرتۋ، حالىق اراسىندا قايتا دارىپتەۋ ءاربىر قازاقتىڭ مىندەتى. ەندەشە مەن ءوز مىندەتىمدى ورىنداۋ ماقساتىندا قازاق حالقىنىڭ كونەدەن كەلە جاتقان «قوي باستى» ءداستۇرى جايىندا ايتىپ بەرەيىن.

ەرتەرەكتە كيىز باسۋ – اۋىر جۇمىستاردىڭ ءبىرى بولعان. الدىمەن ءجۇندى سابايدى، سوسىن بويايدى، قايناتادى، قۇرعاتادى، ورايدى. وراۋدىڭ استىنان ارقان وتكىزىپ، ءجىپتىڭ ۇشىنان ۇستاپ، اياقپەن تەۋىپ وتىرىپ، ءۇي-ۇيدىڭ اراسىنان وتكىزەدى. كەز كەلگەن ءۇيدىڭ جانىنا كەلگەندە "قوي باستى-قوي باستى" دەپ ايقايلايدى. مۇنى ەستىگەن ۇيدەگى ايەلدەر كيىز باسۋشىلارعا باۋىرساق، قىمىز، قۇرت بەرەدى. بۇل ءازىل-قالجىڭ رەتىندەگى ءداستۇر بولعانمەن، سىيلاستىققا نەگىزدەلگەن. قاراپ وتىرساڭىزدار كيىز باسۋدىڭ ءوزى وڭاي شارۋا ەمەس. سونداعى اجەلەرىمىزدىڭ توزىمدىلىگى، باتىرلىعى مەنى ءتانتى ەتەدى. ال ءقازىر ول زامان كەلمەسكە كەتتى.تەحنولوگيانىڭ دامۋىنا بايلانىستى ءبارى قولجەتىمدى ءتىپتى ۇيدە جاتىپ اق كوڭىلىڭ قالاعان زاتقا تاپسىرىس بەرە الاسىڭ، بىلايشا ايتقاندا زامان كۇننەن – كۇنگە دامىپ كەلەدى.زاماننىڭ دامىعانى جاقسى ارينە، ءبىراق ءتول تاريحىمىزدى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. قازاق حالقى سالت - داستۇرگە وتە باي حالىق. ال سالت - داستۇرگە باي بولۋ ەلدىڭ مادەنيەتتى ءارى تاربيەلى ەكەنىن ايعاقتايدى.حالىق-قالىڭ ورمان،ءارى پانا،ءارى قورعان"، - دەپ ق.مىرزالييەۆ اعامىز جىرلاعانداي، ءار حالىقتىڭ ءوزىنىڭ كاسىبىنە،سەنىم-نانىمىنا، تىرشىلىگىنە بايلانىستى قالىپتاسىپ ۇرپاقتان-ۇرپاققا اۋىسىپ وتىراتىن ءسالت-داستۇرى بولادى. حالىقتىق سالت – ءداستۇر، مادەنيەت قۇندىلىعى – حالىق قازىناسىنىڭ وزىعىن، اقىلدى دا ادەپتى جان – جاقتى جەتىلگەن پاتريوتتىق سەزىمدەگى ازامات تاربيەلەۋدە پايدالانساق، قاتەلەسپەيمىز. جان – جاقتى ەل تاريحىن بىلەتىن، وتانىن سۇيەتىن، زامان تالابىنا ساي وقۋشىلار مەن جاستاردى تاربيەلەۋ بۇگىنگى كۇن تالابى! تاربيە  ءبىزدىڭ قاسيەتتى  سالتتارىمىزعا بايلانىستى. قورىتا ايتقاندا كوپتەگەن عاسىرلاردىڭ بارىسىندا قازاقتاردىڭ وزىندىك بىرەگەي ادەت عۇرىپتارى  مەن سالت – داستۇرلەرى قالىپتاسقان بولاتىن. ەندەشە بۇل ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتكىزۋ مىنا ءبىزدىڭ موينىمىزدا، تەكتى حالىق ەكەنىمىزدى ەستەن شىعارمايىق.

اسان نۇرداۋلەت

---