سالتىن سۇيگەن - حالقىن سۇيەر
ع. مۇسىرەپوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
يسكاكوۆا دامەليا بوراشيەۆنا
تاقىرىبى: سالتىن سۇيگەن - حالقىن سۇيەر
ماقساتى: حالىقتىق پەداگوگيكانى نەگىزگە الا وتىرىپ، وقۋشىلاردى ۇلتتىق سالت - ءداستۇر، ادەت - عۇرپىن ۇيرەنۋگە جانە سىيلاپ قۇرمەتتەۋگە شاقىرۋ؛ اتا - ءداستۇر ءۇردىسىن، وي - ءورىسىن ۇشتاۋ؛ ۇلتىنا جاناشىر ۇرپاق تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: قاناتتى سوزدەر، تىيىم سوزدەر، سالت - داستۇرلەر، بۋكلەت،
اشىلۋى: بي - قىزدار توبى /2 - 3 سىنىپ/
بارىسى:
جۇرگىزۋشى: سالەمەتسىزدەر مە، قوناقتار مەن وقۋشىلار!
عابيت مۇسىرەپوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنە قوش كەلىپسىزدەر.
ءار ۇلتتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، سالت - ءداستۇرى، ءدىنى، ءتىلى بولاتىنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ تاربيەمىزدە انانىڭ اق سۇتىنەن، انا الديىنەن، اتانىڭ قاسيەتتى سوزدەرىنەن باستاۋ الادى. حالقىمىزدىڭ ادەت - عۇرپى مەن ءداستۇرىن، تاريحىن ءبىلىپ، ونى قاستەرەپ، بۇگىنىمىز بەن كەلەشەگىمىزدىڭ ءنارلى قاينارىنا اينالدىرۋ - ءارقايسىمىزدىڭ ازاماتتىق بورىشىمىز. /مۋزىكا اقىرىن ويناپ تۇرادى/
جولامان: بىلىمسىزدەن جامان جوق،
تۋعان سوڭ ادام بوپ
ەل ءداستۇرىن بىلمەسە
جۇرت ايتادى نادان بوپ.
ايجان: اتا - باباڭ ارداقتى
جاماندىققا بارماپتى،
ۇلگى تۇتىپ ۇلكەندى
اتا جولىن جالعاپتى.
رۇستەم: باۋىرلاسقان ءتانىمىز
بۇزىلماعان انتىمىز
كەڭ دالانىڭ ەجەلگى
قازاق دەيتىن حالقىمىز
وزگە ۇلتتاي ءبىزدىڭ دە
بار ءداستۇر مەن سالتىمىز.
اقمارال: ءسۇيىنشى. قۋانىشتى حابار جەتكىزۋشى ادام «ءسۇيىنشى، ءسۇيىنشى» دەپ كەلەدى. مۇندايدا قۋانعان ءۇي يەسى «قالاعانىڭدى ال» دەيدى
نەمەسە وعان ريزا بولاتىنداي سىيلىق ۇسىنادى. بۇل - شىن قۋانۋدىڭ، ريزاشىلىقتىڭ بەلگىسى.
دياس: شاشۋ - قۋانىش ايعاعى رەتىندە جاسالاتىن سالت - ءداستۇر. بالا دۇنيەگە كەلگەندە، وسىنداي قۋانىشتى كۇندەردە تاتتىلەرمەن، كۇمىس تيىندارمەن شاشۋ شاشادى.
داۋرەن: سىباعا - قۇرمەتتى قوناققا نەمەسە وزدەرىنىڭ جاقىن - جۋىعىنا ارناپ ساقتاعان كادەلى ەت مۇشەلەرى سىباعا دەپ اتالادى. ۇلكەن اقسا - قالدارعا، قۇدالارعا، جولى ۇلكەن ادامدارعا سىباعا ادەيى ساقتالادى.
ولجاس: باستاڭعى - ءۇيدىڭ ۇلكەندەرى جول ءجۇرىپ كەتكەندە اۋىل جاستارى سول ۇيگە جينالىپ، «جولاۋشىلاردىڭ جولدا باسى اۋىرماسىن، باستاڭعى جاسا» دەپ سول ۇيدە ويىن - ساۋىق جاساپ باس قوسادى.
اياۋلىم: توقىمقاعار - جاس جىگىت العاش جولعا شىققاندا جاسالاتىن ءداستۇرلى باس قوسۋ. مۇندايدا ارناۋلى مال سويىلىپ نەمەسە سىيلى مۇشەلەر سالىنىپ، كەڭ داستارحان جاسالادى. ويىن ساۋىق قۇرىپ، ولەڭ، جىر ايتىلادى.
جۇرگىزۋشى:. كەڭ دالانىڭ ەجەلگى
قازاق دەگەن حالقىمىز
وزگە ۇلتتاي ءبىزدىڭ دە
بار ءداستۇر مەن سالتىمىز. بەسىك توي. كىندىگى تۇسكەن بالانى بەس كۇننەن كەيىن بەسىككە سالادى. بۇل تويعا جينالعان كورشى قولاڭ شاشۋلارىن الا كەلەدى.
كورىنىس: ايناگۇل قازيحان قىزى: قازاقتىڭ سالت - ءداستۇرىنىڭ ءبىر ءتۇرى بالانى بەسىككە سالىپ، بەسىك جىرىن ايتۋدى ۇيرەنەيىك. بەسىك اعاشتان جاسالادى. بالانىڭ توسەگىن دايىنداپ بەسىكتى الاستايدى.
الاس، الاس، بالادان الاس.
يەسى كەلدى، پالەسى كوش.
الاس، الاس، بالەدەن الاس.
ءتىلى جاماننىڭ نيەتىنە الاس.
- بەسىكتى نە ءۇشىن الاستايدى؟
- بەسىككە بايلانىستى قانداي تىيىم سوزدەردى بىلەسىزدەر؟
* بوس بەسىكتى تەربەتپە
* بەسىكسىز ۇيدە بەرەكە جوق. ت. س. س. كانەكي ەندى «بەسىك جىرىن» ايتايىق
جولامان: كىشكەنتاي نارەستەنىڭ قۇرمەتىنە ءبىر ءان شىرقاپ جىبەرەيىك.
ءان: «تۋعان كۇن» - بۋعاسوۆا ءبيبىنۇر
جۇرگىزۋشى: ءتىلىم باردا قازاعىم بار، حالقىم بار.
ءداستۇرىم بار اتا جولى سالتىم بار.
كەڭ دالاداي جينالماعان شالعايى
اڭقاۋ اشىق مىنەزىم بار اڭقىلدار - دەگەندەي ءتىلاشار تويىنا توقتالا كەتسەك. بۇلدىرشىندەردىڭ ءتىلى جەكە - جەكە سوزدەردى ايتۋعا يكەمدەلە باستاعان كەزدە ءتىلى تەز شىعۋى ءۇشىن ءداستۇرلى ءتىلاشار تويى ىرىمىن جاسايدى.
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
يسكاكوۆا دامەليا بوراشيەۆنا
تاقىرىبى: سالتىن سۇيگەن - حالقىن سۇيەر
ماقساتى: حالىقتىق پەداگوگيكانى نەگىزگە الا وتىرىپ، وقۋشىلاردى ۇلتتىق سالت - ءداستۇر، ادەت - عۇرپىن ۇيرەنۋگە جانە سىيلاپ قۇرمەتتەۋگە شاقىرۋ؛ اتا - ءداستۇر ءۇردىسىن، وي - ءورىسىن ۇشتاۋ؛ ۇلتىنا جاناشىر ۇرپاق تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: قاناتتى سوزدەر، تىيىم سوزدەر، سالت - داستۇرلەر، بۋكلەت،
اشىلۋى: بي - قىزدار توبى /2 - 3 سىنىپ/
بارىسى:
جۇرگىزۋشى: سالەمەتسىزدەر مە، قوناقتار مەن وقۋشىلار!
عابيت مۇسىرەپوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنە قوش كەلىپسىزدەر.
ءار ۇلتتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، سالت - ءداستۇرى، ءدىنى، ءتىلى بولاتىنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ تاربيەمىزدە انانىڭ اق سۇتىنەن، انا الديىنەن، اتانىڭ قاسيەتتى سوزدەرىنەن باستاۋ الادى. حالقىمىزدىڭ ادەت - عۇرپى مەن ءداستۇرىن، تاريحىن ءبىلىپ، ونى قاستەرەپ، بۇگىنىمىز بەن كەلەشەگىمىزدىڭ ءنارلى قاينارىنا اينالدىرۋ - ءارقايسىمىزدىڭ ازاماتتىق بورىشىمىز. /مۋزىكا اقىرىن ويناپ تۇرادى/
جولامان: بىلىمسىزدەن جامان جوق،
تۋعان سوڭ ادام بوپ
ەل ءداستۇرىن بىلمەسە
جۇرت ايتادى نادان بوپ.
ايجان: اتا - باباڭ ارداقتى
جاماندىققا بارماپتى،
ۇلگى تۇتىپ ۇلكەندى
اتا جولىن جالعاپتى.
رۇستەم: باۋىرلاسقان ءتانىمىز
بۇزىلماعان انتىمىز
كەڭ دالانىڭ ەجەلگى
قازاق دەيتىن حالقىمىز
وزگە ۇلتتاي ءبىزدىڭ دە
بار ءداستۇر مەن سالتىمىز.
اقمارال: ءسۇيىنشى. قۋانىشتى حابار جەتكىزۋشى ادام «ءسۇيىنشى، ءسۇيىنشى» دەپ كەلەدى. مۇندايدا قۋانعان ءۇي يەسى «قالاعانىڭدى ال» دەيدى
نەمەسە وعان ريزا بولاتىنداي سىيلىق ۇسىنادى. بۇل - شىن قۋانۋدىڭ، ريزاشىلىقتىڭ بەلگىسى.
دياس: شاشۋ - قۋانىش ايعاعى رەتىندە جاسالاتىن سالت - ءداستۇر. بالا دۇنيەگە كەلگەندە، وسىنداي قۋانىشتى كۇندەردە تاتتىلەرمەن، كۇمىس تيىندارمەن شاشۋ شاشادى.
داۋرەن: سىباعا - قۇرمەتتى قوناققا نەمەسە وزدەرىنىڭ جاقىن - جۋىعىنا ارناپ ساقتاعان كادەلى ەت مۇشەلەرى سىباعا دەپ اتالادى. ۇلكەن اقسا - قالدارعا، قۇدالارعا، جولى ۇلكەن ادامدارعا سىباعا ادەيى ساقتالادى.
ولجاس: باستاڭعى - ءۇيدىڭ ۇلكەندەرى جول ءجۇرىپ كەتكەندە اۋىل جاستارى سول ۇيگە جينالىپ، «جولاۋشىلاردىڭ جولدا باسى اۋىرماسىن، باستاڭعى جاسا» دەپ سول ۇيدە ويىن - ساۋىق جاساپ باس قوسادى.
اياۋلىم: توقىمقاعار - جاس جىگىت العاش جولعا شىققاندا جاسالاتىن ءداستۇرلى باس قوسۋ. مۇندايدا ارناۋلى مال سويىلىپ نەمەسە سىيلى مۇشەلەر سالىنىپ، كەڭ داستارحان جاسالادى. ويىن ساۋىق قۇرىپ، ولەڭ، جىر ايتىلادى.
جۇرگىزۋشى:. كەڭ دالانىڭ ەجەلگى
قازاق دەگەن حالقىمىز
وزگە ۇلتتاي ءبىزدىڭ دە
بار ءداستۇر مەن سالتىمىز. بەسىك توي. كىندىگى تۇسكەن بالانى بەس كۇننەن كەيىن بەسىككە سالادى. بۇل تويعا جينالعان كورشى قولاڭ شاشۋلارىن الا كەلەدى.
كورىنىس: ايناگۇل قازيحان قىزى: قازاقتىڭ سالت - ءداستۇرىنىڭ ءبىر ءتۇرى بالانى بەسىككە سالىپ، بەسىك جىرىن ايتۋدى ۇيرەنەيىك. بەسىك اعاشتان جاسالادى. بالانىڭ توسەگىن دايىنداپ بەسىكتى الاستايدى.
الاس، الاس، بالادان الاس.
يەسى كەلدى، پالەسى كوش.
الاس، الاس، بالەدەن الاس.
ءتىلى جاماننىڭ نيەتىنە الاس.
- بەسىكتى نە ءۇشىن الاستايدى؟
- بەسىككە بايلانىستى قانداي تىيىم سوزدەردى بىلەسىزدەر؟
* بوس بەسىكتى تەربەتپە
* بەسىكسىز ۇيدە بەرەكە جوق. ت. س. س. كانەكي ەندى «بەسىك جىرىن» ايتايىق
جولامان: كىشكەنتاي نارەستەنىڭ قۇرمەتىنە ءبىر ءان شىرقاپ جىبەرەيىك.
ءان: «تۋعان كۇن» - بۋعاسوۆا ءبيبىنۇر
جۇرگىزۋشى: ءتىلىم باردا قازاعىم بار، حالقىم بار.
ءداستۇرىم بار اتا جولى سالتىم بار.
كەڭ دالاداي جينالماعان شالعايى
اڭقاۋ اشىق مىنەزىم بار اڭقىلدار - دەگەندەي ءتىلاشار تويىنا توقتالا كەتسەك. بۇلدىرشىندەردىڭ ءتىلى جەكە - جەكە سوزدەردى ايتۋعا يكەمدەلە باستاعان كەزدە ءتىلى تەز شىعۋى ءۇشىن ءداستۇرلى ءتىلاشار تويى ىرىمىن جاسايدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
