سارىارقا
كلاسى: 8 «ءا»
ءپانى: گەوگرافيا
تاقىرىبى: سارىارقا
ءپان ءمۇعالىمى: بەردىعالي ش.ي.
ساباقتىڭ ماقساتى:
تانىمدىق-بىلىمدىلىك مىندەت: سارىارقانىڭ گەوگرافيالىق ورنى، جەر بەدەرى مەن كليماتى، پايدالى قازبالارى مەن وزەن تورى، تابيعات زونالارى مەن ەكولوگياسى تۋرالى ناقتى ءبىلىم بەرە وتىرىپ، گەوگرافيالىق بايلانىستى اشا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
كوممۋنيكاتيۆتى-دامىتۋشى مىندەت: وقۋشىلاردىڭ تاقىرىپقا بايلانىستى كوزقاراستارى مەن دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، ءوزارا قارىم-قاتىناستارىن قالىپتاستىرا وتىرىپ ىنتىماقتى تۇردە ورتامەن ، توپپەن جۇمىس جۇرگىزۋدى ۇيرەتۋ.
الەۋمەتتىك –باعدار بەرۋ مىندەتى: ازاماتتىق قاسيەتتەردى تاربيەلەي وتىرىپ، وقىتۋ ارقىلى قوعامعا پايدالى، ءبىلىمدى، سۇلۋلىقتى سەزىنەتىن، پاتريوت، شىعارماشىل جەكە تۇلعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: بايانداۋ، اڭگىمەلەسۋ، شىعارماشىلىق ساباق.
ساباقتىڭ تەگى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءتاسىلى: توپپەن ، جەكە وقۋشىمەن
ساباقتىڭ ءادىسى:. ينتەراكتيۆتى وقىتۋ ادىستەرى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قازاقستاننىڭ فيزيكالىق كارتاسى، اتلاس – 8 كلاسس. سلايدتار، وقۋلىق، تاقتا، بور ت.ب
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ادەبيەت، مۋزىكا، بيولوگيا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىنا شولۋ: «تانىم تارازىسى»
1. قازاقستان جازىقتارىن اتا ؟ (سوتۇستىك قازاق، تۇران، شىعىس ەۆروپا)
2. قازاقستان اۋماعى قانشا فيزيكالىق-گەوگرافيالىق ايماققا بولىنگەن؟ (9)
3. ەرتىس –قۇلىندى دالاسى قاي جازىقتىڭ قۇرامىنا كىرەدى؟ (سولتۇستىك قازاق)
4. سوكولۆ-سارىباي كەن ورنىنان نە وندىرىلەدى؟ (تەمىر)
5. سولتۇستىك قازاق جازىعىندا ورنالاسقان قورىق؟ (ناۋرىزىم)
6. سارىسۋ وزەنى مەن بالقاش كولىنىڭ ارالىعىنداعى ءۇستىرتتى ءشول؟ (بەتپاقدالا)
7. ورال تاۋىنىڭ قازاقستان جەرىندەگى جالعاسى؟ (مۇعالجار)
8. مۇعالجار تاۋىنىڭ بيىك نۇكتەسى؟ (ۇلكەن بوقتىباي)
9. قازاقستان جەرىندەگى الاسا تاۋلى ولكەلەر؟ (مۇعالجار، سارىارقا، ماڭعىستاۋ )
10. باتىس مۇعالجاردىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟ (سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە قاراي بيىكتەيدى)
11. مۇعالجاردان باستاۋ الاتىن وزەندەر؟ (جەم، ىرعىز، توبىل)
12. مۇعالجاردىڭ پايدالى قازبالارىن اتا؟(حروم، نيكەل، قۇم ت.ب)
13. مۇعالجار تاۋى قاي كەزەڭدە پايدا بولعان؟(گەرسين قاتپارلىعىندا)
14. قازاقستانعا ورال تاۋىنىڭ قاي بولىگى ەنەدى؟(وڭتۇستىك)
15. مۇعالجار تاۋى قاي باعىتتا ورنالاسقان، ۇزىندىعى؟(سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە قاراي ۇزىندىعى – 450كم)
16. مۇعالجار تاۋى نەشە جوتاعا بولىنەدى؟ (2 باتىس شىعىس)
17. مۇعالجاردىڭ باتىس بولىگىنىڭ وسىمدىكتەرى؟ (بوز، بەتەگە، سەلەۋ)
18. جانۋارلار دۇنيەسى قاي زوناعا ءتان اڭ – قۇستاردان تۇرادى؟ (دالا، شولەيت، ءشول)
19. مۇعالجارداعى جىلدىق جاۋىن – شاشىن مولشەرى؟ (300مم)
20. مۇعالجار قاي تاۋدىڭ جالعاسى؟ (ورال)
21 مۇعالجار تاۋىنان سوعاتىن تۇراقتى جەل؟ (سۋىق مۇعالجار جەلى )
ءىىى. جاڭا ساباق. «سارىارقا» (تاقتادا جازىپ كورسەتۋ)
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: - سارىارقا –قازاقستاننىڭ ءىرى فيزيكالىق-گەوگرافيالىق، تابيعي-تاريحي ايماعىنىڭ ءبىرى. سارىارقا ءسوزى – حالىقتىق اتاۋ، ونىڭ توپونيميكاسى «سارعايىپ جاتقان كەڭ دە ۇلكەن جون، جالپاق ءۇستىرت، ادىرلى قىرقا» دەگەن ماعىنا بەرەدى. سارىارقا قازاقتىڭ بايلىعىنىڭ كوزى، ونەر مەن مادەنيەتتىڭ، تاريحتىڭ كەنىشى. بۇل ولكەنىڭ اسىل تۋمالارى بۇقار جىراۋ، قاز داۋىستى قازىبەك، جازۋشى س.سەيفۋللين مەن اقىن ق.امانجولوۆ كومپوزيتورلار تاتتىمبەت پەن ءمادي ، ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باتىرى ن.ءابدىروۆ، تۇڭعىش عارىشكەر ت، اۋباكىروۆ. زامانىمىزدىڭ ۇلى ويشىلى اباي شىڭعىس تاۋىنىڭ باۋىرىندا دۇنيەگە كەلگەن . ارينە بۇل تۋرالى ايتا بەرسەك وتە كوپ سوندىقتان ءوزىمىزدىڭ گەوگرافيالىق تۇرعىدان بەرەر باعامىزعا كەلسەك سارىارقا سولتۇستىگىندە – سولتۇستىك قازاق جازىعىمەن
وڭتۇستىگىندە – تۇران ويپاتىمەن
باتىسىندا – تورعاي ۇستىرتىمەن
شىعىسىندا – ساۋىر-تارباعاتاي تاۋ جۇيەسىمەن شەكتەسەتىن ورتالىق بولىكتە ورنالاسقان كەڭ ولكە. باتىستان شىعىسقا دەيىنگى ۇزىندىعى - 1200 كم ، ەنى – 400-900 كم شاماسىندا. سارىارقاعا قاراعاندى، اقمولا وبلىستارىنىڭ جەرى تولىق، سولتۇستىك قازاقستان، پاۆلودار، شىعىس قازاقستان، قوستاناي وبلىستارىنىڭ ءبىراز بولىگى كىرەدى.
نەگىزگى ءبولىم: توپپەن جۇمىس:
(كلاستى 4 توپقا ءبولىپ، ءار توپتىڭ ناقتى تاپسىرمالارىن بەرۋ. تاپسىرما ناقتى تۇردە بەرىلەدى. ۋاقىتى – 15 مينۋت.)
(توپتار جۇمىس جاساپ جاتقاندا «سارىارقا» كۇيىن ويناتۋ كەرەك)
ءاربىر توپ ءوزىنىڭ بايانداماشىسىن، حاتشىسىن تاعايىندايدى.
توپ تاپسىرمالارى:
№ 1 توپ. جەر بەدەرى جانە گەولوگيالىق قۇرىلىسى
1. سارىارقا ولكەسى نەدەن تۇرادى، نەلەر كەزدەسەدى، قالاي جىكتەلەدى، قانداي ايماق؟
2. سارىارقاداعى تاۋ جوتالارى، بيىك نۇكتەلەرى
3. جەر بەدەرىندەگى ءىرى ويىس. كوكشەتاۋ، ۇلىتاۋ تاۋلارىنا سيپاتتاما بەر
4. نەلىكتەن قازاقتىڭ ۇساق شوقىسى دەپ اتالعان؟
№2 توپ. پايدالى قازبالارى مەن كليماتى
1. پايدالى قازبالاردى كەن ورىندارىمەن قوسا كەستە تۇرىندە كورسەت
2. كليماتىنا تالداۋ جاسا
3. ءىرى كەن ورىندارىن كارتادان كورسەت.
4. الەمدىك سۇرانىسقا يە قانداي پايدالى قازبالارعا باي دەپ ويلايسىڭدار؟
№3 توپ. وزەندەرى مەن كولدەرى
1. سارىارقانىڭ باستى وزەن جۇيەلەرى مەن كولدەرى
2. وزەندەردىڭ قورەكتەنۋى
3. وزەندەرى مەن كولدەرىن كارتادان كورسەت
4. سۋ پروبلەماسىنىڭ تۋىنداۋىن نەمەن تۇسىندىرەسىڭدەر، ونى شەشۋ جولدارى قانداي؟
№4 توپ وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى
1. تابيعات زونالارىن انىقتا، ءار زونانىڭ توپىراعى مەن وسىمدىك جامىلعىسىن تالدا.
2. جانۋارلار دۇنيەسى مەن قۇستارى
3. قورىقتارى مەن ۇلتتىق ساياباقتارى
4. نەلىكتەن «قازاقستان شۆەيسارياسى» اتانعان؟
ءاربىر توپ ءوز تاپسىرمالارىن قورعايدى.(پرەزەنتاسيالاۋ)
قارسى توپتار ءبىر سۇراق پەن ءبىر پىكىر قوسۋعا بولادى.
ساباقتى بەكىتۋ: نەنى وقىدىق ؟
نەگىزگى ماسەلە نە؟
نەنى بىلدىك؟
ساباقتى قورىتىندىلاۋ: رەفلەكسيا: (اۋىزشا نەمەسە جازباشا تۇردە)
- سارىارقانى الەمدىك تۋريزم ورتالىعىنا اينالدىرۋعا مەنىڭ كوزقاراسىم...
- ساباقتى باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: سارىارقانىڭ وروگرافيالىق سىزباسىن ءتۇسىرۋ
ءپانى: گەوگرافيا
تاقىرىبى: سارىارقا
ءپان ءمۇعالىمى: بەردىعالي ش.ي.
ساباقتىڭ ماقساتى:
تانىمدىق-بىلىمدىلىك مىندەت: سارىارقانىڭ گەوگرافيالىق ورنى، جەر بەدەرى مەن كليماتى، پايدالى قازبالارى مەن وزەن تورى، تابيعات زونالارى مەن ەكولوگياسى تۋرالى ناقتى ءبىلىم بەرە وتىرىپ، گەوگرافيالىق بايلانىستى اشا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
كوممۋنيكاتيۆتى-دامىتۋشى مىندەت: وقۋشىلاردىڭ تاقىرىپقا بايلانىستى كوزقاراستارى مەن دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، ءوزارا قارىم-قاتىناستارىن قالىپتاستىرا وتىرىپ ىنتىماقتى تۇردە ورتامەن ، توپپەن جۇمىس جۇرگىزۋدى ۇيرەتۋ.
الەۋمەتتىك –باعدار بەرۋ مىندەتى: ازاماتتىق قاسيەتتەردى تاربيەلەي وتىرىپ، وقىتۋ ارقىلى قوعامعا پايدالى، ءبىلىمدى، سۇلۋلىقتى سەزىنەتىن، پاتريوت، شىعارماشىل جەكە تۇلعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: بايانداۋ، اڭگىمەلەسۋ، شىعارماشىلىق ساباق.
ساباقتىڭ تەگى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءتاسىلى: توپپەن ، جەكە وقۋشىمەن
ساباقتىڭ ءادىسى:. ينتەراكتيۆتى وقىتۋ ادىستەرى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قازاقستاننىڭ فيزيكالىق كارتاسى، اتلاس – 8 كلاسس. سلايدتار، وقۋلىق، تاقتا، بور ت.ب
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ادەبيەت، مۋزىكا، بيولوگيا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىنا شولۋ: «تانىم تارازىسى»
1. قازاقستان جازىقتارىن اتا ؟ (سوتۇستىك قازاق، تۇران، شىعىس ەۆروپا)
2. قازاقستان اۋماعى قانشا فيزيكالىق-گەوگرافيالىق ايماققا بولىنگەن؟ (9)
3. ەرتىس –قۇلىندى دالاسى قاي جازىقتىڭ قۇرامىنا كىرەدى؟ (سولتۇستىك قازاق)
4. سوكولۆ-سارىباي كەن ورنىنان نە وندىرىلەدى؟ (تەمىر)
5. سولتۇستىك قازاق جازىعىندا ورنالاسقان قورىق؟ (ناۋرىزىم)
6. سارىسۋ وزەنى مەن بالقاش كولىنىڭ ارالىعىنداعى ءۇستىرتتى ءشول؟ (بەتپاقدالا)
7. ورال تاۋىنىڭ قازاقستان جەرىندەگى جالعاسى؟ (مۇعالجار)
8. مۇعالجار تاۋىنىڭ بيىك نۇكتەسى؟ (ۇلكەن بوقتىباي)
9. قازاقستان جەرىندەگى الاسا تاۋلى ولكەلەر؟ (مۇعالجار، سارىارقا، ماڭعىستاۋ )
10. باتىس مۇعالجاردىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟ (سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە قاراي بيىكتەيدى)
11. مۇعالجاردان باستاۋ الاتىن وزەندەر؟ (جەم، ىرعىز، توبىل)
12. مۇعالجاردىڭ پايدالى قازبالارىن اتا؟(حروم، نيكەل، قۇم ت.ب)
13. مۇعالجار تاۋى قاي كەزەڭدە پايدا بولعان؟(گەرسين قاتپارلىعىندا)
14. قازاقستانعا ورال تاۋىنىڭ قاي بولىگى ەنەدى؟(وڭتۇستىك)
15. مۇعالجار تاۋى قاي باعىتتا ورنالاسقان، ۇزىندىعى؟(سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە قاراي ۇزىندىعى – 450كم)
16. مۇعالجار تاۋى نەشە جوتاعا بولىنەدى؟ (2 باتىس شىعىس)
17. مۇعالجاردىڭ باتىس بولىگىنىڭ وسىمدىكتەرى؟ (بوز، بەتەگە، سەلەۋ)
18. جانۋارلار دۇنيەسى قاي زوناعا ءتان اڭ – قۇستاردان تۇرادى؟ (دالا، شولەيت، ءشول)
19. مۇعالجارداعى جىلدىق جاۋىن – شاشىن مولشەرى؟ (300مم)
20. مۇعالجار قاي تاۋدىڭ جالعاسى؟ (ورال)
21 مۇعالجار تاۋىنان سوعاتىن تۇراقتى جەل؟ (سۋىق مۇعالجار جەلى )
ءىىى. جاڭا ساباق. «سارىارقا» (تاقتادا جازىپ كورسەتۋ)
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: - سارىارقا –قازاقستاننىڭ ءىرى فيزيكالىق-گەوگرافيالىق، تابيعي-تاريحي ايماعىنىڭ ءبىرى. سارىارقا ءسوزى – حالىقتىق اتاۋ، ونىڭ توپونيميكاسى «سارعايىپ جاتقان كەڭ دە ۇلكەن جون، جالپاق ءۇستىرت، ادىرلى قىرقا» دەگەن ماعىنا بەرەدى. سارىارقا قازاقتىڭ بايلىعىنىڭ كوزى، ونەر مەن مادەنيەتتىڭ، تاريحتىڭ كەنىشى. بۇل ولكەنىڭ اسىل تۋمالارى بۇقار جىراۋ، قاز داۋىستى قازىبەك، جازۋشى س.سەيفۋللين مەن اقىن ق.امانجولوۆ كومپوزيتورلار تاتتىمبەت پەن ءمادي ، ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باتىرى ن.ءابدىروۆ، تۇڭعىش عارىشكەر ت، اۋباكىروۆ. زامانىمىزدىڭ ۇلى ويشىلى اباي شىڭعىس تاۋىنىڭ باۋىرىندا دۇنيەگە كەلگەن . ارينە بۇل تۋرالى ايتا بەرسەك وتە كوپ سوندىقتان ءوزىمىزدىڭ گەوگرافيالىق تۇرعىدان بەرەر باعامىزعا كەلسەك سارىارقا سولتۇستىگىندە – سولتۇستىك قازاق جازىعىمەن
وڭتۇستىگىندە – تۇران ويپاتىمەن
باتىسىندا – تورعاي ۇستىرتىمەن
شىعىسىندا – ساۋىر-تارباعاتاي تاۋ جۇيەسىمەن شەكتەسەتىن ورتالىق بولىكتە ورنالاسقان كەڭ ولكە. باتىستان شىعىسقا دەيىنگى ۇزىندىعى - 1200 كم ، ەنى – 400-900 كم شاماسىندا. سارىارقاعا قاراعاندى، اقمولا وبلىستارىنىڭ جەرى تولىق، سولتۇستىك قازاقستان، پاۆلودار، شىعىس قازاقستان، قوستاناي وبلىستارىنىڭ ءبىراز بولىگى كىرەدى.
نەگىزگى ءبولىم: توپپەن جۇمىس:
(كلاستى 4 توپقا ءبولىپ، ءار توپتىڭ ناقتى تاپسىرمالارىن بەرۋ. تاپسىرما ناقتى تۇردە بەرىلەدى. ۋاقىتى – 15 مينۋت.)
(توپتار جۇمىس جاساپ جاتقاندا «سارىارقا» كۇيىن ويناتۋ كەرەك)
ءاربىر توپ ءوزىنىڭ بايانداماشىسىن، حاتشىسىن تاعايىندايدى.
توپ تاپسىرمالارى:
№ 1 توپ. جەر بەدەرى جانە گەولوگيالىق قۇرىلىسى
1. سارىارقا ولكەسى نەدەن تۇرادى، نەلەر كەزدەسەدى، قالاي جىكتەلەدى، قانداي ايماق؟
2. سارىارقاداعى تاۋ جوتالارى، بيىك نۇكتەلەرى
3. جەر بەدەرىندەگى ءىرى ويىس. كوكشەتاۋ، ۇلىتاۋ تاۋلارىنا سيپاتتاما بەر
4. نەلىكتەن قازاقتىڭ ۇساق شوقىسى دەپ اتالعان؟
№2 توپ. پايدالى قازبالارى مەن كليماتى
1. پايدالى قازبالاردى كەن ورىندارىمەن قوسا كەستە تۇرىندە كورسەت
2. كليماتىنا تالداۋ جاسا
3. ءىرى كەن ورىندارىن كارتادان كورسەت.
4. الەمدىك سۇرانىسقا يە قانداي پايدالى قازبالارعا باي دەپ ويلايسىڭدار؟
№3 توپ. وزەندەرى مەن كولدەرى
1. سارىارقانىڭ باستى وزەن جۇيەلەرى مەن كولدەرى
2. وزەندەردىڭ قورەكتەنۋى
3. وزەندەرى مەن كولدەرىن كارتادان كورسەت
4. سۋ پروبلەماسىنىڭ تۋىنداۋىن نەمەن تۇسىندىرەسىڭدەر، ونى شەشۋ جولدارى قانداي؟
№4 توپ وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى
1. تابيعات زونالارىن انىقتا، ءار زونانىڭ توپىراعى مەن وسىمدىك جامىلعىسىن تالدا.
2. جانۋارلار دۇنيەسى مەن قۇستارى
3. قورىقتارى مەن ۇلتتىق ساياباقتارى
4. نەلىكتەن «قازاقستان شۆەيسارياسى» اتانعان؟
ءاربىر توپ ءوز تاپسىرمالارىن قورعايدى.(پرەزەنتاسيالاۋ)
قارسى توپتار ءبىر سۇراق پەن ءبىر پىكىر قوسۋعا بولادى.
ساباقتى بەكىتۋ: نەنى وقىدىق ؟
نەگىزگى ماسەلە نە؟
نەنى بىلدىك؟
ساباقتى قورىتىندىلاۋ: رەفلەكسيا: (اۋىزشا نەمەسە جازباشا تۇردە)
- سارىارقانى الەمدىك تۋريزم ورتالىعىنا اينالدىرۋعا مەنىڭ كوزقاراسىم...
- ساباقتى باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: سارىارقانىڭ وروگرافيالىق سىزباسىن ءتۇسىرۋ
You Might Also Like
