ستاندارتتى ەمەس ەسەپتەردى شەشۋ گاۋسس ءادىسى
ورال قالاسى
№34 مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى يسماگۋلوۆا گ.س.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماتەماتيكادان ستاندارت ەمەس ەسەپتەردى شەشۋ. گاۋسس ءادىسى.
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ بىلىم-بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، كارل گاۋسستىڭ ومىربايانىمەن تانىستىرۋ، گاۋسس ادىسىمەن تەز ەسەپتەۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: ويلاۋ جانە تەز ەسەپتەۋ قابىلەتتەرىن، ءوز بەتىمەن ىزدەنىپ جۇمىس جاساۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ماتەماتيكاعا قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: شاپشاڭدىلىققا،تياناقتىلىققا، ءوز جۇمىسىن سارالاپ ناتيجەسىن شىعارۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى-يلليۋستراتيۆتى، سۇراق-جاۋاپ.
كورنەكىلىگى: ك.گاۋسستىڭ سۋرەتى،سلايد.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. ساندار رەبۋسى
ءىىى. كارل فري́دريح گا́ۋسس تۋرالى مالىمەت
ك.ف.گاۋسس-نەمىس ماتەماتيگى، استرونومى جانە فيزيگى.قوسىمشا مالىمەت 18 عاسىردىڭ سوڭىندا گەرمانيادا ءبىر ساباقتا ءمۇعالىم وقۋشىلارىنا "1 - دەن 100-گە دەيىنگى ناتۋرال سانداردىڭ قوسىندىسىن تابۋدى" تاپسىرىپتى. وقۋشىلاردىڭ بىرەۋى: ىزدەلگەن قوسىندى 5050-گە تەڭ دەپ جاۋاپ بەرىپتى.بۇل وقۋشى كەيىننەن اتى الەمگە ايگىلى بولعان ماتەماتيكتەر كورولى كارل فريدريح گاۋسس ەكەن.
(1+100)+(2+99)+......+(49+52)+(50+51) = (100+1)*50 = 5050
IV. ەسەپتەردى شەشۋدى ءتۇسىندىرۋ.
بىزدەر ەندى سول كەزدەگى ون جاسار بالا گاۋسستىڭ پايدالانعان ەسەپتەۋ تاسىلىمەن تانىسايىق.ول ءۇشىن 1-دەن 10-عا دەيىنگى ناتۋرال سانداردىڭ قوسىندىسىن گاۋسس تاسىلىمەن ەسەپتەۋ.
1-تاپسىرما . 1-دەن 10-عا دەيىنگى ناتۋرال ساندار قوسىندىسىن تابايىق.
1ء-تاسىل: 1+2+3+4+....+9+10=(1+10)(2+9)...(5+6)=11*5=55
2ء-تاسىل:
+ 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10
10 + 9 + 8 + 7 + 6 + 5 + 4 + 3 + 2 + 1
11 + 11 + 11 + 11 + 11 + 11 + 11+ 11 + 11 + 11
10: 2 = 5. ەندەشە 11• 5 = 55.
2-تاپسىرما. 1-دەن 20-عا دەيىنگى ناتۋرال ساندار قوسىندىسىن تاپ
1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + ... + 20 = (1 + 20) + (2 + 19) + (3 + 18) + (4 + 17) + (5 + 16) + (6 + 17 ) + (7 + 16) +(8+13)+(9+12)+(10+1)=21•10=210
دەڭگەيلىك تاپسىرمالار:
11-دەن 20-عا دەيىنگى؛ 81-دەن 90-عا دەيىنگى؛ 1-دەن 100-گە دەيىنگى؛
قوسىندىسىن تاپ: 20 + 40 + 60 + … + 460 + 480 + 500.
قوسىندىسىن تاپ: 30 + 60 + 90 + … + 540 + 570 + 600.
شىعارىلۋ جولى
1. 30 n = 600، n = 20
2. 30 + 600 = 630
3. 630•(20:2) = 6300
ءمانىن تاپ: 6 + 12+18+ … +90+96.
قوسىندىسىن تاپ: 100+200+300+…+900+1000.
قوسىندىسىن تاپ: 150+250+350+…+950.
V. ەستە ساقتا.
1) 37•3=111
37•6=37•3•2
37•12=37•3•4
37•15=37•3•5
2) 7•11•13=1001
77•39=77•13•3
77•26=77•13•2
ساباقتى بەكىتۋ: لوگيكالىق تاپسىرمالار
ۇيگە تاپسىرما: ك.گاۋسس تۋرالى رەفەرات جازۋ.
قورىتىندىلاۋ:
ستاندارتتى ەمەس ەسەپتەردى شەشۋ گاۋسس ءادىسى. سلايدتى جۇكتەۋ
№34 مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى يسماگۋلوۆا گ.س.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماتەماتيكادان ستاندارت ەمەس ەسەپتەردى شەشۋ. گاۋسس ءادىسى.
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ بىلىم-بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، كارل گاۋسستىڭ ومىربايانىمەن تانىستىرۋ، گاۋسس ادىسىمەن تەز ەسەپتەۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: ويلاۋ جانە تەز ەسەپتەۋ قابىلەتتەرىن، ءوز بەتىمەن ىزدەنىپ جۇمىس جاساۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ماتەماتيكاعا قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: شاپشاڭدىلىققا،تياناقتىلىققا، ءوز جۇمىسىن سارالاپ ناتيجەسىن شىعارۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى-يلليۋستراتيۆتى، سۇراق-جاۋاپ.
كورنەكىلىگى: ك.گاۋسستىڭ سۋرەتى،سلايد.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. ساندار رەبۋسى
ءىىى. كارل فري́دريح گا́ۋسس تۋرالى مالىمەت
ك.ف.گاۋسس-نەمىس ماتەماتيگى، استرونومى جانە فيزيگى.قوسىمشا مالىمەت 18 عاسىردىڭ سوڭىندا گەرمانيادا ءبىر ساباقتا ءمۇعالىم وقۋشىلارىنا "1 - دەن 100-گە دەيىنگى ناتۋرال سانداردىڭ قوسىندىسىن تابۋدى" تاپسىرىپتى. وقۋشىلاردىڭ بىرەۋى: ىزدەلگەن قوسىندى 5050-گە تەڭ دەپ جاۋاپ بەرىپتى.بۇل وقۋشى كەيىننەن اتى الەمگە ايگىلى بولعان ماتەماتيكتەر كورولى كارل فريدريح گاۋسس ەكەن.
(1+100)+(2+99)+......+(49+52)+(50+51) = (100+1)*50 = 5050
IV. ەسەپتەردى شەشۋدى ءتۇسىندىرۋ.
بىزدەر ەندى سول كەزدەگى ون جاسار بالا گاۋسستىڭ پايدالانعان ەسەپتەۋ تاسىلىمەن تانىسايىق.ول ءۇشىن 1-دەن 10-عا دەيىنگى ناتۋرال سانداردىڭ قوسىندىسىن گاۋسس تاسىلىمەن ەسەپتەۋ.
1-تاپسىرما . 1-دەن 10-عا دەيىنگى ناتۋرال ساندار قوسىندىسىن تابايىق.
1ء-تاسىل: 1+2+3+4+....+9+10=(1+10)(2+9)...(5+6)=11*5=55
2ء-تاسىل:
+ 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10
10 + 9 + 8 + 7 + 6 + 5 + 4 + 3 + 2 + 1
11 + 11 + 11 + 11 + 11 + 11 + 11+ 11 + 11 + 11
10: 2 = 5. ەندەشە 11• 5 = 55.
2-تاپسىرما. 1-دەن 20-عا دەيىنگى ناتۋرال ساندار قوسىندىسىن تاپ
1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + ... + 20 = (1 + 20) + (2 + 19) + (3 + 18) + (4 + 17) + (5 + 16) + (6 + 17 ) + (7 + 16) +(8+13)+(9+12)+(10+1)=21•10=210
دەڭگەيلىك تاپسىرمالار:
11-دەن 20-عا دەيىنگى؛ 81-دەن 90-عا دەيىنگى؛ 1-دەن 100-گە دەيىنگى؛
قوسىندىسىن تاپ: 20 + 40 + 60 + … + 460 + 480 + 500.
قوسىندىسىن تاپ: 30 + 60 + 90 + … + 540 + 570 + 600.
شىعارىلۋ جولى
1. 30 n = 600، n = 20
2. 30 + 600 = 630
3. 630•(20:2) = 6300
ءمانىن تاپ: 6 + 12+18+ … +90+96.
قوسىندىسىن تاپ: 100+200+300+…+900+1000.
قوسىندىسىن تاپ: 150+250+350+…+950.
V. ەستە ساقتا.
1) 37•3=111
37•6=37•3•2
37•12=37•3•4
37•15=37•3•5
2) 7•11•13=1001
77•39=77•13•3
77•26=77•13•2
ساباقتى بەكىتۋ: لوگيكالىق تاپسىرمالار
ۇيگە تاپسىرما: ك.گاۋسس تۋرالى رەفەرات جازۋ.
قورىتىندىلاۋ:
ستاندارتتى ەمەس ەسەپتەردى شەشۋ گاۋسس ءادىسى. سلايدتى جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ارىپتەستەرىمە ۇسىناتىن تاعى ءبىر ساباعىم انالار مەرەكەسىنە ارنالادى. ساباقتى وتكىزۋ بارىسىندا اتا-انا، مەكتەپ جانە ۇستازدار اراسىندا تىعىز بايلانىس ورتاتۋعا بولادى.
