«سارىارقا سامالى» – 90
ولار دا قالام تارتقان ەدى...
«قىزىل تۋ» («سارىارقا سامالى»)... بۇل گازەت مەنىڭ بالعىن شاعىمدى ەسىمە سالادى. ول كەزدە وبلىستىق «قىزىل تۋ» گازەتى دەپ اتالاتىن. قيىر جايلاپ شەت قونعان شوپاندار اۋىلىنا گازەتتى حات تاسۋشى ايىنا ءبىر رەت اكەلەتىن.
حات تاني باستاعان شاعىم، گازەتتى قىزىعا اقتارىپ، كەيبىر ماقالالاردى شۇقشيا وقىپ وتىرعاندا، ۇيگە كورشى اقساقالدىڭ ەنگەنىن اڭعارماي قالسام كەرەك.
ول جانىما كەلىپ:
ء-ووي، سالەم قايدا؟- دەپ اقىرىپ قالعاندا بارىپ:
- اتا، كەشىرىڭىز، گازەت وقىپ وتىرىپ ءسىزدى بايقاماي...- دەپ مىڭگىرلەي بەرىپپىن. اقساقال بولسا:
- بۇل گازەت وقىپ وتىراد...
مەنى اڭداماي قالاي؟.. - دەپ رەنىشتى ۇنمەن:
-سەن گازەتتىڭ جازاتىنى شەستاي وتىرىك ەكەنىن بىلەسىڭ بە؟- دەپ اقىردى.
مەن اتاعا قاتتى رەنجىدىم.
اسىرەسە گازەت وتىرىك جازادى دەگەنىنە. اكەمە:
-انادا«قىزىل تۋ» گازەتى وزىڭىزبەن بىرگە ىستەيتىن شوپان سەيفوللا تۋرالى «وزات شوپان ەڭبەگىمەن ەلگە ۇلگى» دەپ جازىپ، سۋرەتىن باستى. سوندا وتىرىك پە؟-دەپ سۇرادىم.
-جوق، سەيفوللا، شىنىندا دا – وزات شوپان، اۋىل ماقتانىشى،- دەدى ول . -ال سەن كورشى اتاڭا رەنجىمە. ول كىسى – ساۋاتسىز ادام. ءوزى گازەت المايدى. ال ساعان ەلدەن ەستىگەن بىردەڭەسىن ايتقان بولار، رەنجىمە،- دەدى ارقامنان قاعىپ. مەنىڭ گازەت وقۋعا دەگەن قۇمارلىعىم ودان ءارى ارتا تۇسكەن ەدى. سول جىلدارى عوي حاسانات ىسقاقوۆ، قايىرجان تەمىربەكوۆتەردىڭ ماقالا سۋرەتتەمە وچەركتەرىن وقىپ، ەسىمدەرىن جاتتاپ العانىم.
ول كەزدە كۇنى ەرتەڭ سول كىسىلەرمەن گازەتتە قاناتتاس ەڭبەك ەتەمىن، اعالىق قامقورلىقتارىن كورەمىن دەپ كىم ويلاعان. اقبەتتاۋداي اسقان ارمانىمدى ارقالاپ، باياناۋىل اۋداندىق «جەڭىس» گازەتىنىڭ تابالدىرىعىن اتتاعان تۇستا حاسانات ىسقاقوۆ سول گازەت رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى ەدى. ال قايىرجان اعا الدەبىر سەبەپتەرمەن ءدال سول كەزدە گازەتتە ىستەمەيتىن ەدى. كوپ ۇزاماي ول ءوزىنىڭ كانىگى كاسىبىنە قايتىپ ورالدى.
كەزىندە حاساناتتىڭ وبلىستىق «قىزىل تۋ» گازەتىندە جاۋاپتى حاتشى، ال قايىرجان اعانىڭ سول گازەتتىڭ باياناۋىل اۋدانىنداعى مەنشىكتى ءتىلشىسى بولعانىن ەستىپ ءبىلدىم.
بۇل كىسىلەردەن باسقا گازەتتە بوكەن ابىلقاسوۆ، شاكىرات شالبايەۆ جۇمىس ىستەيتىن. مەنىڭ اۋداندىق گازەتكە كەلۋىمە شاكرات داۋلەتجان ۇلى سەبەپكەر بولدى. گازەتتى ءوزى دە كەزىندە «قىزىل تۋ» گازەتىندە قاناتتانىپ، قالامىن ۇشتاعان تاجىربيەلى جۋرناليست رافاعات سىزدىقوۆ باسقاراتىن.
كوپ ۇزاماي ول كىسى باسقا قىزمەتكە اۋىستىدا ۇجىمعا شاكىرات شالبايەۆ جەتەكشىلىك ەتە باستادى.
وسى ارادا جوعارىدا اتى اتالعان جۋرناليست اعالاردىڭ كوپشىلىگى قالام قارىمىن تولىق تانىتار جاستىق اتتى كەزەڭنەن ءوتىپ، قايىقشىعا جەل قارسى دەگەندەي ول كىسىلەر قولدارىنا قالام العان تۇس. پارتيالىق باقىلاۋمەن سەنزۋرانىڭ قوس وڭىردەن قىسپاققا الىپ تۇرعان شاعى ەدى عوي.
سونىمەن قاتار اۋداندىق، وبلىستىق گازەتتەردە ءتىل بايلىعىنا، وي وزگەشەلىگىنە جازىلماعان شەكتەۋ قويىلعان.
پراۆدادان ۇلگى الۋ كەرەك دەگەن تالاپ. بىرتە-بىرتە قارابايىرلىققا الىپ كەلگەن. بۇدان ءبىزدىڭ اتى اتالعان اعالارىمىزدا قاشىپ قۇتىلا الماعان. سوداندا بولار وزگە گازەتتى بىلاي قويىپ، ولاردىڭ كوپشىلىگى وبلىستىق «قىزىل تۋ» گازەتىنە قالام تارتۋدان قالعان تۇستارى.
ءادىلىن ايتۋ كەرەك، قايىرجان تەمىربەكوۆتىڭ قالامىن وتكەن جىلدار جاسىتا الماعان ەكەن. «قىزىل تۋ» گازەتىندە باسىلۋمەن شەكتەلمەي، ەكى ءجۋرناليستىڭ ءبىرىنىڭ ءتىسى باتا بەرمەيتىن. «سوسياليستىك قازاقستان» گازەتىندە ماقالالارىنىڭ جارىق كورۋى – سونىڭ ايعاعى.
شاكىرات داۋلەتجان ۇلى ءار جىلداردا الماتىدان اقىن جۋرناليست تولەگەن مۇقايەۆتى اۋدانداعى ورتا مەكتەپتەردەن كاكىم نوگەربايەۆتى، حابدىجالەل ماعزۇمۇلىن، شىمكەنتتەن جەڭىس مانانبايەۆتى، قاراعاندىدان اسقار لەكەروۆتى س.تورايعىروۆتان قىرىقباي الدابەرگەنوۆتى گازەتكە شاقىردى. مۇنىڭ ءوزى گازەت ءتىلىنىڭ بىرتىندەپ شۇرايلانۋىنا، جاتتاندىلىقتان ارىلا باستاۋىنا ءارتۇرلى جانرلاردىڭ گازەت بەتىندە ورىن الۋىنا ىقپال ەتتى.
كاكەڭ باستاعان اتى اتالعان جۋرناليستەر سول كەزدەگى «قىزىل تۋ» مۇنان ءارى «سارىارقا سامالى» گازەتىندە جارىسا جاريالانىپ جاتتى. «سارىارقا سامالى» گازەتىندە جاريالانعان تولەگەن مۇقايەۆتىڭ ولەڭدەرى مەن باللادالارى، كاكىم نوگەربايەۆتىڭ ولەڭدەرىمەن اڭگىمەلەرى، ماقالا سۋرەتتەمەلەرى، حابدىجالەل ماعزۇم ۇلىنىڭ قىسقا حابارلارى، قىرىقباي الدابەرگەنوۆتىڭ سۋرەتتەمە كوررەسپەندەنسيالارى تۋرالى گازەت وقىرماندارى جىلى پىكىر ءبىلدىرىپ، وبلىستاعى بايىرعى اۋدان، قازاقستاننىڭ شۆەسارياسى اتانعان بايان جەرى، بايان ەلى «سارىارقا سامالى» گازەتتەن، مىنە، وسىلاي ءوزىنىڭ لايىقتى ورنىن الۋ كەرەك قوي. قۇدايعا شۇكىر، ەڭبەك وزاتتارى دا كوڭىل قۋانتاتىن كورسەتكەشتەرى بار عوي دەسەتىن.
تولەگەندە، كاكىمدە، حابدىجالەلمەندە سىيلاستىعىمىز قيماستىققا اينالا باستاعان تۇستا ءارقايسىسى ءار جىلدا جەر انا بەتىندەگى جارىق كۇندەرى تاۋسىلىپ، ماڭگىلىك كەمەسىنە ءمىنىپ، قايتپاس ساپارعا اتتاندى. ال ولاردىڭ اعالاعان ۇندەرى قۇلاعىمدا، ىزگىلىكتى ىستەرى ەسىمدە قالدى. تولەگەن ءوزىمشىل ەمەس، كوپشىل ەدى. بىردە وبلىستىق راديوعا بىرگە باردىق. سول كەزدەگى رەداكتورلاردىڭ ءبىرى بىردەن-اق تولەگەندى ستۋدياعا ولەڭدەرىن جازۋعا ەرتە جونەلمەك ەدى. تولەگەن اعا: «مىنا كىسىدە مۇندا قۇر قول كەلگەن جوق»،- دەپ وتىرعانداردى دۋ كۇلكىگە بولەپ، مەنى جەتەلەي جونەلدى. ادامگەرشىلىك ەمەس پە؟!
ال، كاكىم ۇيگە كەلگەندە شەشىنىپ تاستاپ، دومبىرانى قولعا الىپ، قازاق اندەرىن اۋەلەتە شىرقايتىن. ءازىلدى جاقسى تۇسىنەتىن. بىردە ول سول كەزدەگى جوسالى سوۆحوزىنىڭ وزات شوپانى تولەۋعازى تۋرالى«تولەۋعازىعا ەل ىرزا» اتتى سۋرەتتەمە جازدى.
وسىعان وراي مەن:
تولەۋعازىعا ەل ىرزا،
باس مۇجىگەن سەن ىرزا.
تۇك تاتپاعان مەندە ىرزا،-
دەگەندە كاكەڭنىڭ دەگەنىن كورسەڭىز. تولەگەننىڭ ارتىندا جيناقتارى حابدىجالەلدىڭ كىتاپ بولىپ باسىلعان اۋدارمالارى قالدى. اتتەڭ، دۇنيە كاكىم باۋىرىمنىڭ جازعاندارى تىم قۇرىسا ۇجىمدىق جيناققا ەنگەن ەمەس، وكىنىشتى.
ال اسقار لەكەروۆ، جەڭىس مانانبايەۆ ورىس ءتىلدى جۋرناليست ەدى. ەكەۋى دە ءبىزدىڭ ارامىزدان شىققان العاشقى شەنەۋنىكتەر. اسقار لەكەر ۇلى اۋداندىق پارتيا كوميتەتىندە ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، ونان كەيىنگى جەردە اۋداندىق وقۋ مادەنيەت بولىمدەرىندە مەڭگەرۋشى بولعاندا «سارىارقا سامالى» گازەتىنىڭ اۋداندا كەڭىنەن تارالۋىنا يگىلىكتى ىقپال ەتتى.
ال ونىڭ تاماشا ادەبيەتشى، جاپون ۇلگىسىمەن ورىس تىلىندە جىر جازاتىنىن مەن كەزىندە استانادا شىعىپ تۇرعان «نيۆا» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى كسرو-عا بەلگىلى اقىن ۆ.ر.گۋنداريەۆتەن ەستىگەندە قايران قالعان ەم.
سول كىسى ماعان اسقارعا شىعارمالارىمدى ورىس تىلىنە اۋدارتۋدى ۇسىنعان ەدى. جەڭىس ءىنىمنىڭ ىستەگەن قىزمەتتەرىن سانامالاپ جاتپادىم. قاتتى سىرقاتتانىپ قالعانىنا قاراماستان عىلىم كانديداتى اتانۋى وبلىسىمىزداعى بەدەلدى بەلگىلى وقۋ ورنى س.تورايعىروۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتە بولاشاق جۋرناليستەرگە ساباق بەرۋى سۇيسىنەرلىك ءىس ەمەس پە. ال قىرىقباي – ءبىزدىڭ ارامىزدان شىققان تۇڭعىش تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، ول تۋرالى جازعان «ءاي...قىرىقباي-اي» اتتى توپتاماسىمەن تىرشىلىك بولسا ەرتەلى-كەش تانىسا جاتارسىڭدار.
ال «سارىارقا سامالى» گازەتى سول جىگىتتەر جازعان ماقالالاردى جارىسا باساتىن. بەردالينا سۆەتا بۇل كۇندە پاۆلوداردا، قورلان رايىمبەك قىزى باياناۋىلدا. ايتپاقشى قورلان اپاي 80-گە تولدى. ونى مەرەيلى مەرەكەسىمەن ءوز اتىمنان جانەدە «سارىارقا سامالىنىڭ» سانداعان وقىرماندارىنىڭ اتىنان قۇتتىقتايمىن. كوپ جاساڭىز. ال ءومىر جولىندا كوبىمىزگە رۋحاني ۇستاز بولعان «سارىارقا سامالى» گازەتىنىڭ ءار سانىن اسىعا كۇتەتىن وقىرمانى رەتىندە تابىس تىلەيمىن.
سۇلەيمەن بايازيتوۆ جازۋشى، كسرو جانە
قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى،
باياناۋىل اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى.
پاۆلودار وبلىسىنا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن ءتوس بەلگىسىنىڭ يەگەرى.
You Might Also Like
-
سەرىكوۆ ءشامىل — گرەك-ريم كۇرەسىنەن الەم جانە وليمپيادا چەمپيونى بولعان قازاقستاندىق بالۋان. ول 1956 جىلى 5 ناۋرىزدا الماتى قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1979 جىلى قازىرگى قازاق مەملەكەتتىك سپورت ...
