ساۋكەلە تىگۋ
ساۋكەلە تىگۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ۇلتتىق باس كيىمدەر جايلى ماعلۇمات بەرۋ جانە ساۋكەلە تىگۋ ءتاسىلىن مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى سالت - ءداستۇردى جانە ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەردى ساقتاۋعا باۋلۋ
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ ەستەتيكالىق تالعامى مەن قيۋ، ولشەۋ، اشەكەيلى زاتتارمەن جۇمىس ىستەۋ ادىستەرىن ۇيرەنۋگە ىقپال ەتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ءپان ارالىق بايلانىس: سۋرەت، قازاق ادەبيەتى
قۇرال - جابدىقتار،
كورنەكى قۇرالدار: سارى ءتۇستى ماتا، فولگا، سىزعىش، مەتر ولشەۋىش، جەلىم، بور، ينە، ءجىپ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن سالەمدەسىپ، ساباققا كەلمەگەن وقۋشىلاردى بەلگىلەۋ.
ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
ساباققا نازارىن اۋدارۋ
ءىى. وتكەن ساباققا شولۋ
وتكەن ساباقتى سۇراق - جاۋاپ ارقىلى قورىتىندىلاۋ.
تاقىرىبى: «اجىراتقىش دەگەن نە؟»
سۇراق - جاۋاپ
ءۇي تاپسىرماسىن باعالاۋ
ءىىى. جاڭا ساباق.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى.
ىسكە ءسات
وقۋشىلاردىڭ جۇمىس بارىسىندا ىسكەرلىگىن، شەبەرلىكتەرىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ ءۇشىن، بەلسەنە قاتىسقان توپتى ماراپاتتاۋ.
IV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
V. قورىتىندى نۇسقاۋ بەرۋ.
توپتاستىرۋ.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما.
ساۋكەلە باس كيىمىن جاساپ كەلۋ
Vءىى. باعالاۋ.
جاڭا ساباق
تىماق – ەرلەردىڭ قىسقى باس كيىمى. ونى اڭنىڭ، مالدىڭ تەرىسىن تىگەدى. تۇرلەرى: تۇلكى تىماق، ەلتىرى تىماق، سەڭسەڭ تىماق، پۇشپاق تىماق. بۇرىن قازاق ەلى قاي ءجۇزدىڭ، قاي رۋدىڭ ادامى ەكەنىن تىماعىنا قاراپ تا تانىعان، ياعني ارعىن، جالايىر مەن نايمان تىماعى نەمەسە تورعاي، سەمەي تىماعى دەگەن ۇلگىلەرى بولعان.
ساۋكەلە – ۇزاتىلعان قىز كيەتىن اسا قىمبات باعالى، كادەلى ءارى اسەم باس كيىم. ساۋكەلە 2 - 3 قارىستاي بيىك، دوڭگەلەك توبە جاعىنا قاراي جىڭىشكەرە بەرەدى. جوعارعى جاعىنا ۇكى تاعادى. ساۋكەلەنىڭ ءون بويى قىمبات ماتالارمەن قاپتالىپ، ونىڭ سىرتىنا التىن كۇمىس، ءىنجۋ - مارجان، مەرۋەرت، اقىق، لاعىل سياقتى اسىل تاستاردان جاسالعان مونشاقتار تاعىلادى، ءتۇرلى ءتۇستى قىمبات تاعىلىپ، جيەگىنە بۇلعىن قۇندىز تەرىلەرىنەن جۇرىن ۇستالادى. باستان قيسايىپ نەمەسە ءتۇسىپ كەتپەۋ ءۇشىن تاماقتان وتكىزبەيتىن باۋ تاعىلادى. ەكى قۇلاق تۇسىنا ومىراۋعا جەتەتىن قۇلاقشا توقىلادى. ساۋكەلەنىڭ ارتقى جاعىنا ۇزىندىعى جەرگە جەتەتىندەي اق جەلەڭ تاعىلادى. ساۋكەلەنى وتە شەبەر ايەلدەر عانا تىگەدى. ۇزاتىلعان قىزدىڭ دارەجەسى وسى ساۋكەلەسىنە قاراپ باعالانادى. ارينە، مۇنداي باعالى باس كيىمدى بايلار مەن وتە اۋقاتتى ادامداردىڭ قىزدارى عانا كيگەن.
ساۋكەلە تەك باس كيىم ەمەس، ول – قازاق حالقىنىڭ بايلىعى مەن ءسان - سالتاناتىنىڭ، مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ وزىق ۇلگىسى، ونەر تۋىندىسى رەتىندە باعالاناتىن وتە قىمبات ەتنوگرافيالىق مۇلىك. سونىمەن بىرگە ول – قازاقتىڭ قىزدارىنا دەگەن كوزقاراسىنىڭ دا ءبىر بەلگىسى. ءداستۇر بويىنشا ساۋكەلە تەك ۇزاتىلاتىن قىزدارعا عانا كيگىزىلەدى، ونى ايىرباستامايدى، باسقاعا كيۋگە بەرۋگە بولمايدى.
وقۋشىلار ۇلتتىق باس كيىمدەر تۋرالى ماعلۇمات العاننان كەيىن “ساۋكەلە” جاساۋ ءۇشىن وقۋشىلارمەن اقىلداسا وتىرىپ، جوسپار قۇرۋعا بولادى.
قاجەتتى قۇرالدار:
ساۋكەلە
↓
قايشى
ماتا
سىزعىش
مەتر ولشەۋىش
ينە، ءجىپ
فولگا، جەلىم
2) ساۋكەلەنى جوبالاۋ:
ساۋكەلە
3) ساۋكەلەنى تىگۋ ءۇشىن جوبالاۋ مەن وقۋلىقتاعى نۇسقاۋدى باسشىلىققا الا وتىرىپ تىگىپ، قالاۋلارى بويىنشا ادەمىلەپ، بەزەندىرۋ.
IV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
V. قورىتىندى نۇسقاۋ بەرۋ.
دايىن جۇمىستى ءبىر - بىرىمەن سالىستىرىپ، كەمشىلىكتەرگە تالداۋ جاسالىپ، جاقسى جۇمىستار ماداقتالادى.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما.
ساۋكەلە باس كيىمىن جاساپ كەلۋ
Vءىى. باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ۇلتتىق باس كيىمدەر جايلى ماعلۇمات بەرۋ جانە ساۋكەلە تىگۋ ءتاسىلىن مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى سالت - ءداستۇردى جانە ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەردى ساقتاۋعا باۋلۋ
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ ەستەتيكالىق تالعامى مەن قيۋ، ولشەۋ، اشەكەيلى زاتتارمەن جۇمىس ىستەۋ ادىستەرىن ۇيرەنۋگە ىقپال ەتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ءپان ارالىق بايلانىس: سۋرەت، قازاق ادەبيەتى
قۇرال - جابدىقتار،
كورنەكى قۇرالدار: سارى ءتۇستى ماتا، فولگا، سىزعىش، مەتر ولشەۋىش، جەلىم، بور، ينە، ءجىپ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن سالەمدەسىپ، ساباققا كەلمەگەن وقۋشىلاردى بەلگىلەۋ.
ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
ساباققا نازارىن اۋدارۋ
ءىى. وتكەن ساباققا شولۋ
وتكەن ساباقتى سۇراق - جاۋاپ ارقىلى قورىتىندىلاۋ.
تاقىرىبى: «اجىراتقىش دەگەن نە؟»
سۇراق - جاۋاپ
ءۇي تاپسىرماسىن باعالاۋ
ءىىى. جاڭا ساباق.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى.
ىسكە ءسات
وقۋشىلاردىڭ جۇمىس بارىسىندا ىسكەرلىگىن، شەبەرلىكتەرىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ ءۇشىن، بەلسەنە قاتىسقان توپتى ماراپاتتاۋ.
IV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
V. قورىتىندى نۇسقاۋ بەرۋ.
توپتاستىرۋ.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما.
ساۋكەلە باس كيىمىن جاساپ كەلۋ
Vءىى. باعالاۋ.
جاڭا ساباق
تىماق – ەرلەردىڭ قىسقى باس كيىمى. ونى اڭنىڭ، مالدىڭ تەرىسىن تىگەدى. تۇرلەرى: تۇلكى تىماق، ەلتىرى تىماق، سەڭسەڭ تىماق، پۇشپاق تىماق. بۇرىن قازاق ەلى قاي ءجۇزدىڭ، قاي رۋدىڭ ادامى ەكەنىن تىماعىنا قاراپ تا تانىعان، ياعني ارعىن، جالايىر مەن نايمان تىماعى نەمەسە تورعاي، سەمەي تىماعى دەگەن ۇلگىلەرى بولعان.
ساۋكەلە – ۇزاتىلعان قىز كيەتىن اسا قىمبات باعالى، كادەلى ءارى اسەم باس كيىم. ساۋكەلە 2 - 3 قارىستاي بيىك، دوڭگەلەك توبە جاعىنا قاراي جىڭىشكەرە بەرەدى. جوعارعى جاعىنا ۇكى تاعادى. ساۋكەلەنىڭ ءون بويى قىمبات ماتالارمەن قاپتالىپ، ونىڭ سىرتىنا التىن كۇمىس، ءىنجۋ - مارجان، مەرۋەرت، اقىق، لاعىل سياقتى اسىل تاستاردان جاسالعان مونشاقتار تاعىلادى، ءتۇرلى ءتۇستى قىمبات تاعىلىپ، جيەگىنە بۇلعىن قۇندىز تەرىلەرىنەن جۇرىن ۇستالادى. باستان قيسايىپ نەمەسە ءتۇسىپ كەتپەۋ ءۇشىن تاماقتان وتكىزبەيتىن باۋ تاعىلادى. ەكى قۇلاق تۇسىنا ومىراۋعا جەتەتىن قۇلاقشا توقىلادى. ساۋكەلەنىڭ ارتقى جاعىنا ۇزىندىعى جەرگە جەتەتىندەي اق جەلەڭ تاعىلادى. ساۋكەلەنى وتە شەبەر ايەلدەر عانا تىگەدى. ۇزاتىلعان قىزدىڭ دارەجەسى وسى ساۋكەلەسىنە قاراپ باعالانادى. ارينە، مۇنداي باعالى باس كيىمدى بايلار مەن وتە اۋقاتتى ادامداردىڭ قىزدارى عانا كيگەن.
ساۋكەلە تەك باس كيىم ەمەس، ول – قازاق حالقىنىڭ بايلىعى مەن ءسان - سالتاناتىنىڭ، مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ وزىق ۇلگىسى، ونەر تۋىندىسى رەتىندە باعالاناتىن وتە قىمبات ەتنوگرافيالىق مۇلىك. سونىمەن بىرگە ول – قازاقتىڭ قىزدارىنا دەگەن كوزقاراسىنىڭ دا ءبىر بەلگىسى. ءداستۇر بويىنشا ساۋكەلە تەك ۇزاتىلاتىن قىزدارعا عانا كيگىزىلەدى، ونى ايىرباستامايدى، باسقاعا كيۋگە بەرۋگە بولمايدى.
وقۋشىلار ۇلتتىق باس كيىمدەر تۋرالى ماعلۇمات العاننان كەيىن “ساۋكەلە” جاساۋ ءۇشىن وقۋشىلارمەن اقىلداسا وتىرىپ، جوسپار قۇرۋعا بولادى.
قاجەتتى قۇرالدار:
ساۋكەلە
↓
قايشى
ماتا
سىزعىش
مەتر ولشەۋىش
ينە، ءجىپ
فولگا، جەلىم
2) ساۋكەلەنى جوبالاۋ:
ساۋكەلە
3) ساۋكەلەنى تىگۋ ءۇشىن جوبالاۋ مەن وقۋلىقتاعى نۇسقاۋدى باسشىلىققا الا وتىرىپ تىگىپ، قالاۋلارى بويىنشا ادەمىلەپ، بەزەندىرۋ.
IV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
V. قورىتىندى نۇسقاۋ بەرۋ.
دايىن جۇمىستى ءبىر - بىرىمەن سالىستىرىپ، كەمشىلىكتەرگە تالداۋ جاسالىپ، جاقسى جۇمىستار ماداقتالادى.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما.
ساۋكەلە باس كيىمىن جاساپ كەلۋ
Vءىى. باعالاۋ.
You Might Also Like
