ساۋكەلەنى ساندەۋ، تىگۋ. بيسەر مونشاقتارمەن اشەكەيلەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساۋكەلەنى ساندەۋ، تىگۋ. بيسەر مونشاقتارمەن اشەكەيلەۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1) بىلىمدىلىك: ۇلتتىق كيىم تۇرىنە جاتاتىن ساۋكەلەگە سيپاتتاما بەرۋ؛
2) دامىتۋشىلىق: تەوريالىق بىلىمدەرىن ءىس جۇزىندە پايدالانا بىلۋگە، حالقىمىزدىڭ تاريحىن ءبىلىپ، ەستەتيكالىق تالعامىن قالىپتاستىرۋ، دامىتۋ؛
3) تاربيەلىك: شەبەرلىككە، شىدامدىلىققا، ۇلتتىق ءداستۇردى ساقتاي بىلۋگە، ەڭبەككە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ ارقىلى تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، بەينەلەۋ، ماتەماتيكا
كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: قايشى، ينە، ءجىپ تۇرلەرى، ماتانىڭ قالىڭ ءتۇستى بارقىت ءتۇرى، مەترلىك.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ساۋكەلە تۇرلەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
3. جاڭا ساباق
4. جۇمىسقا قاجەتتى بولىكتەر: ساۋكەلە ۇشكىلى - 4 بولىك.
تەحنولوگيالىق تىزبەكتىلىك
ساۋكەلە ءۇشىن:
1. ساۋكەلە ۇشكىلىنىڭ ءبۇيىر قيىقتارىن قايىپ تىگۋ.
2. تىگىستەرىن ايىرا ۇتىكتەپ، قايىرۋ.
3. ساۋكەلەنى استارمەن جورمەپ تىگۋ.
4. ساۋكەلەنىڭ تومەنگى قيىعىنا مونشاق، مارجاندار تىگۋ.
5. ءار ۇشكىلىنە ورنەكتەپ قول تىگىسكە كەستە جۇرگىزۋ.
6. ساۋكەلەنىڭ جوعارى توبەلدىرىگىنە ۇكى قاداۋ.
ساۋكەلە كيگىزۋ (سالت). «قارا ماقپال ساۋكەلە، شاشىڭ باسار جار - جار - اۋ» (جار - جار). ومىردە قازاق سالت - داستۇرلەرىنىڭ تۇرلەرى كوپ. سونىڭ ىشىندە قالىڭدىققا ساۋكەلە كيگىزۋدىڭ ورنى بولەك. سەبەبى ساۋكەلە ايەل كيىمدەرىنىڭ ىشىندەگى ەڭ اسىلى عانا ەمەس، ونىڭ جۇبايلىق ومىرىندەگى ەلەۋلى كەزىنىڭ ەستەن كەتپەس ىستىق ءساتى. ول - بۇلعاقتاپ وسكەن وڭ جاقتاعى جانە اق بوساعا اتتار اراسىنداعى قيماس تا قىزىقتى كەزدىڭ ەسكەرتكىشى. بۇل از بولسا كەلىنشەككە ساۋكەلە كيگىزۋدىڭ ءوزى ءبىر ەرەكشە سالتانات. بۇعان قۇدا - قۇداعيلار شاقىرىلادى. شاشۋ شاشىلادى. اق باتا ارنالادى. ساۋكەلە بايعازىسىنىڭ باعاسى دا ولقى بولمايدى. ساۋكەلەلى كەلىنشەك اجارلى دا بازارلى كورىنەدى. ونى جۇرتتىڭ ءبارى كورۋگە ىنتىق. ونىڭ كورىمدىگى دە سوعان لايىق بولۋ كەرەك. جاس وتاۋ، ساۋكەلەلى كەلىنشەك، ويىن - ساۋىق، كوڭىلدى كۇلكى جاڭا ءومىردىڭ باقىت ەسىگىن اشقانداي اسەر ەتەدى.
ساۋكەلە تۋرالى ءبىر - ەر ءسوز. ساۋكەلە - كەلىنشەك كيىمى. ول - باس كيىم عانا ەمەس ءسان - سالتاناتىنىڭ، سالت - ءداستۇرىنىڭ مادەنيەتى مەن شەبەرلىكتىڭ وزىق ۇلگىسى، ونەر تۋىندىسى. «التىنمەن اپتالىپ، كۇمىسپەن كۇپتەلىپ» دەگەندەي، ول ءىنجۋ - مارجان، گاۋھار، لاعىل، جاقۇت سياقتى اسىل تاستار تىزبەگىمەن ارلەنىپ اشەكەيلەنەدى. نەگىزى ماقپال، بارقىت سياقتى قىمبات ماتالاردان تىگىلىپ، بۇلعىن، قۇندىز تەرىلەرىمەن جيەكتەلىپ، وقامەن ويۋلانىپ، ءتۇرلى - ءتۇستى مونشاقتارمەن شاشاقتالىپ، كوركەم جىپتەرمەن كەستەلەنىپ، الدىڭعى جاعى كوزدى تاستارمەن قاپتالىپ، ءتۇرلى تاعىم، التىن، كۇمىس تەڭگەلەرمەن بەزەندىرىلەدى، توبەسىنە ۇكى تاعىلادى. كورسە كوزدىڭ جاۋىن الاتىن وسى بۇيىم تەك كەلىنشەك ءسانى عانا ەمەس، سالتاناتى مەن قۇدالار بەدەلىن دە كوتەرە تۇسەتىن ەرەكشە كورىنىس! حIح عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندا ءومىر سۇرگەن كىشى ءجۇزدىڭ بايساقال اتتى بايىنىڭ قىزىنىڭ ساۋكەلەسىن كەنەسارى حاننىڭ اعاسى سارجان تورە 500 بايتالعا باعالاعان. (م. ج. كوپەيەۆ).
ادەت بويىنشا وڭ جاقتاعى، قۇدا تۇسپەگەن قىزعا ساۋكەلە كيگىزبەيدى.
ۇيگە تاپسىرما:
1. حالىقتىق قولونەر دەگەنىمىز نە؟
2. قازاقتا باس كيىم نەگە ەرەكشە قاستەرلەنگەن؟
3. ايىرقالپاق قانداي باس كيىم؟
4. ساۋكەلە قانداي باس كيىم؟ ونى قانداي جاعدايدا كيگەن؟
5. ساۋكەلە قانشا بولىكتەن تۇرادى؟
6. باس كيىمدەردىڭ نۇسقاسى مەن سىزباسىن قولدانا وتىرىپ، تىگۋ ءتاسىلى قانداي تىزبەلىكپەن جۇرەتىنىن ايتىڭدار.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1) بىلىمدىلىك: ۇلتتىق كيىم تۇرىنە جاتاتىن ساۋكەلەگە سيپاتتاما بەرۋ؛
2) دامىتۋشىلىق: تەوريالىق بىلىمدەرىن ءىس جۇزىندە پايدالانا بىلۋگە، حالقىمىزدىڭ تاريحىن ءبىلىپ، ەستەتيكالىق تالعامىن قالىپتاستىرۋ، دامىتۋ؛
3) تاربيەلىك: شەبەرلىككە، شىدامدىلىققا، ۇلتتىق ءداستۇردى ساقتاي بىلۋگە، ەڭبەككە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ ارقىلى تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، بەينەلەۋ، ماتەماتيكا
كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: قايشى، ينە، ءجىپ تۇرلەرى، ماتانىڭ قالىڭ ءتۇستى بارقىت ءتۇرى، مەترلىك.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ساۋكەلە تۇرلەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
3. جاڭا ساباق
4. جۇمىسقا قاجەتتى بولىكتەر: ساۋكەلە ۇشكىلى - 4 بولىك.
تەحنولوگيالىق تىزبەكتىلىك
ساۋكەلە ءۇشىن:
1. ساۋكەلە ۇشكىلىنىڭ ءبۇيىر قيىقتارىن قايىپ تىگۋ.
2. تىگىستەرىن ايىرا ۇتىكتەپ، قايىرۋ.
3. ساۋكەلەنى استارمەن جورمەپ تىگۋ.
4. ساۋكەلەنىڭ تومەنگى قيىعىنا مونشاق، مارجاندار تىگۋ.
5. ءار ۇشكىلىنە ورنەكتەپ قول تىگىسكە كەستە جۇرگىزۋ.
6. ساۋكەلەنىڭ جوعارى توبەلدىرىگىنە ۇكى قاداۋ.
ساۋكەلە كيگىزۋ (سالت). «قارا ماقپال ساۋكەلە، شاشىڭ باسار جار - جار - اۋ» (جار - جار). ومىردە قازاق سالت - داستۇرلەرىنىڭ تۇرلەرى كوپ. سونىڭ ىشىندە قالىڭدىققا ساۋكەلە كيگىزۋدىڭ ورنى بولەك. سەبەبى ساۋكەلە ايەل كيىمدەرىنىڭ ىشىندەگى ەڭ اسىلى عانا ەمەس، ونىڭ جۇبايلىق ومىرىندەگى ەلەۋلى كەزىنىڭ ەستەن كەتپەس ىستىق ءساتى. ول - بۇلعاقتاپ وسكەن وڭ جاقتاعى جانە اق بوساعا اتتار اراسىنداعى قيماس تا قىزىقتى كەزدىڭ ەسكەرتكىشى. بۇل از بولسا كەلىنشەككە ساۋكەلە كيگىزۋدىڭ ءوزى ءبىر ەرەكشە سالتانات. بۇعان قۇدا - قۇداعيلار شاقىرىلادى. شاشۋ شاشىلادى. اق باتا ارنالادى. ساۋكەلە بايعازىسىنىڭ باعاسى دا ولقى بولمايدى. ساۋكەلەلى كەلىنشەك اجارلى دا بازارلى كورىنەدى. ونى جۇرتتىڭ ءبارى كورۋگە ىنتىق. ونىڭ كورىمدىگى دە سوعان لايىق بولۋ كەرەك. جاس وتاۋ، ساۋكەلەلى كەلىنشەك، ويىن - ساۋىق، كوڭىلدى كۇلكى جاڭا ءومىردىڭ باقىت ەسىگىن اشقانداي اسەر ەتەدى.
ساۋكەلە تۋرالى ءبىر - ەر ءسوز. ساۋكەلە - كەلىنشەك كيىمى. ول - باس كيىم عانا ەمەس ءسان - سالتاناتىنىڭ، سالت - ءداستۇرىنىڭ مادەنيەتى مەن شەبەرلىكتىڭ وزىق ۇلگىسى، ونەر تۋىندىسى. «التىنمەن اپتالىپ، كۇمىسپەن كۇپتەلىپ» دەگەندەي، ول ءىنجۋ - مارجان، گاۋھار، لاعىل، جاقۇت سياقتى اسىل تاستار تىزبەگىمەن ارلەنىپ اشەكەيلەنەدى. نەگىزى ماقپال، بارقىت سياقتى قىمبات ماتالاردان تىگىلىپ، بۇلعىن، قۇندىز تەرىلەرىمەن جيەكتەلىپ، وقامەن ويۋلانىپ، ءتۇرلى - ءتۇستى مونشاقتارمەن شاشاقتالىپ، كوركەم جىپتەرمەن كەستەلەنىپ، الدىڭعى جاعى كوزدى تاستارمەن قاپتالىپ، ءتۇرلى تاعىم، التىن، كۇمىس تەڭگەلەرمەن بەزەندىرىلەدى، توبەسىنە ۇكى تاعىلادى. كورسە كوزدىڭ جاۋىن الاتىن وسى بۇيىم تەك كەلىنشەك ءسانى عانا ەمەس، سالتاناتى مەن قۇدالار بەدەلىن دە كوتەرە تۇسەتىن ەرەكشە كورىنىس! حIح عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندا ءومىر سۇرگەن كىشى ءجۇزدىڭ بايساقال اتتى بايىنىڭ قىزىنىڭ ساۋكەلەسىن كەنەسارى حاننىڭ اعاسى سارجان تورە 500 بايتالعا باعالاعان. (م. ج. كوپەيەۆ).
ادەت بويىنشا وڭ جاقتاعى، قۇدا تۇسپەگەن قىزعا ساۋكەلە كيگىزبەيدى.
ۇيگە تاپسىرما:
1. حالىقتىق قولونەر دەگەنىمىز نە؟
2. قازاقتا باس كيىم نەگە ەرەكشە قاستەرلەنگەن؟
3. ايىرقالپاق قانداي باس كيىم؟
4. ساۋكەلە قانداي باس كيىم؟ ونى قانداي جاعدايدا كيگەن؟
5. ساۋكەلە قانشا بولىكتەن تۇرادى؟
6. باس كيىمدەردىڭ نۇسقاسى مەن سىزباسىن قولدانا وتىرىپ، تىگۋ ءتاسىلى قانداي تىزبەلىكپەن جۇرەتىنىن ايتىڭدار.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: MS Power Point باعدارلاماسىن يگەرۋدى قورىتىندىلاۋ.
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: 6 تاراۋ. كىلەم بۇيىمدارىنىڭ العاشقى نۇسقاسىن دايىنداۋ مەن سالۋ. كىلەم تۋرالى جالپى تۇسىنىك.
