ساۋساق ويىنى مەن جاتتىعۋلارى ارقىلى بالالاردىڭ تىلدەرىن دامىتۋ
ساۋساق ويىنى مەن جاتتىعۋلارى ارقىلى بالالاردىڭ تىلدەرىن دامىتۋ
بالانىڭ ءتىلى نەگىزىنەن مەكتەپكە دەيىنگى كەزەڭدە قالىپتاسادى. بۇل كەزەڭدە اعزانىڭ بارلىق بولىكتەرى جانە جۇيەلەرى قارقىندى دامىپ، بالانىڭ دەنە جانە وي دامۋىنا قاجەتتى قوزعالىستاعى تانىم ىسكەرلىگى قالىپتاسادى. مەكتەپكە دەيىنگى كەزەڭدە قولدىڭ ۇساق موتوريكاسى مەن قيمىل - قوزعالىستارىن دامىتۋ جۇمىستارى ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. ساۋساق ويىنى ارقىلى بالانىڭ سويلەۋگە دەگەن تالپىنىسى، قابىلەتى دامىپ، ىنتاسى ارتادى. سويلەۋ ءتىلى مۇشەلەرى ارەكەتىنىڭ قوزعاۋلارىنىڭ دامۋى قول ساۋساقتارىنىڭ نازىك قيمىلدارىنىڭ دامۋىمەن تىعىز بايلانىستا بولعاندىقتان، بالا قولىنىڭ ەپتىلىگىن تولىق جەتىلدىرۋ، تۇزەتۋ - تاربيە جۇمىسىن جۇيەلى جۇرگىزۋدى قالايدى. ساۋساق ويىنىن بالاباقشادا جانە ءۇي جاعدايىندا اسەرلى، كوڭىلدى تۇردە ۇيىمداستىرۋعا بولادى.
ادامنىڭ سويلەۋ ءتىلى جانە قوزعالىس جۇيەسى ءبىر - بىرىمەن تىعىز بايلانىستا بولادى. سەبەبى، سونداي بايلانىس قولمەن جانە ميدىڭ سويلەۋ ورتالاعىندا ورنالاسقان.
سوڭعى 10 - 15 جىلدا بالالاردىڭ سويلەۋ ءتىلىنىڭ تومەندەپ كەتكەنى ايقىن بايقالادى. ويتكەنى، اتا - انالار بالالارمەن از سويلەسەدى، ولاردىڭ جۇمىستان قولدارى بوسامايتىنىن ايتادى. بالالار ءوز بەتتەرىمەن تىلدىك قارىم - قاتىناستا بولادى، سەبەبى، ولار قارايدى جانە تىڭدايدى.
ساۋساق ويىندارى جانە جاتتىعۋلارى - بۇل ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسىن تاۋىپ كەلە جاتقان، ءارى ۇلكەن ءمانى بار مادەني شىعارماشىلىق. ساۋساق جانە تىلدىك قيمىلىنا، جاۋاپ بەرەتىن ورتالىق، باس ميىنا وتە جاقىن ورنالاسقاندىقتان ۇساق موتوريكانى دامىتا وتىرىپ، بالانىڭ تىلدىك قورىن بەلسەندەندىرەمىز جانە تۇزەتەمىز.
ساۋساق ويىنى جانە جاتتىعۋلار ارقىلى بالالاردى دۇرىس سۋرەت سالۋعا دايىندايدى، بولاشاق مەكتەپكە باراتىن بالانىڭ جازۋ داعدىسىن قالىپتاستىرادى، زەيىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى جاقسارادى.
ساۋساقتاردىڭ كومەگىمەن قانداي دا بولماسىن ەرتەگىنى نەمەسە ولەڭ - تاقپاق شۋماعىن ساحنالاۋ ساۋساق ويىنى دەپ اتالادى. ساۋساق ويىنى ارقىلى بالانىڭ سويلەۋگە دەگەن تالپىنىسى، قابىلەتى دامىپ، ىنتاسى ارتادى جانە شىعارماشىلىق ارەكەتىنە جول اشادى. ساۋساق ويىنىن ويناي وتىرىپ، بالالار قورشاعان ورتاداعى زاتتار مەن قۇبىلىستاردى، جان - جانۋارلاردى، قۇستاردى جانە اعاشتاردى بەينەلەي الادى. ساۋساقتارىنىڭ قوزعالىس - قيمىلىنا قاراپ بالا قۋانادى، شاتتانادى، ءسوزدى ايتۋعا تىرىسادى جانە ولەڭدەگى ۇيرەنگەن ءسوز شۋماقتارىن قايتالاپ ايتا وتىرىپ، ەسىندە ساقتايتىن بولادى. سونىمەن قاتار بالالار ەكى قولىن قيمىلداتا وتىرىپ، وڭ، سول، جوعارى، تومەن ت. ب. تۇسىنىكتەردى باعدارلاي الۋدى ۇيرەنەدى.
ال ءتىل كەمىستىگى كەزدەسەتىن بالالاردىڭ جالپى قيمىلدارى، سونىڭ ىشىندە ساۋساق بۇلشىق ەتىنىڭ قيمىلدارى جەتكىلىكتى دەڭگەيدە دامىمايدى.
سويلەۋ ءتىلى مۇشەلەرى ارەكەتىنىڭ قوزعالۋلارىنىڭ دامۋى قول ساۋساقتارىنىڭ نازىك قيمىلدارىنىڭ دامۋىمەن تىعىز بايلانىستا بولعاندىقتان، بالا قولىنىڭ ەپتىلىگىن تولىق جەتىلدىرۋ، تۇزەتۋ - تاربيە جۇمىسىن جۇيەلى جۇرگىزۋدى قالايدى. ساۋساق ويىنىن بالاباقشادا جانە ءۇي جاعدايىندا اسەرلى، كوڭىلدى تۇردە ۇيىمداستىرۋعا بولادى. الدىمەن بالالارعا ساۋساق ويىنى تۇسىندىرىلەدى، ءار قيمىلى كورسەتىلەدى. مىسالى: «ساۋساقتار سالەمدەسەدى» ويىنىن الايىق. مۇندا باس بارماق ۇشى ءار ساۋساقتىڭ ۇشىمەن كەزەكپەن تۇيىسەدى. «ادامدار كەلەدى». وڭ قولدىڭ سۇق ساۋساعى مەن ورتاڭعى ساۋساقتارىن جۇگىرگەن ءتارىزدى ەتىپ قيمىلداتادى. سونىمەن بىرگە حالىق اراسىندا كەڭىنەن تاراپ جۇرگەن «قۋىرماش» ويىنى دا ساۋساقتاردىڭ نازىك قيمىلىن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان.
بالالار وسىنداي ساۋساق ويىنىن ويناي وتىرىپ، ولەڭ شۋماعىن قىزىعا ايتادى. مىسالى، «مونشاق». قىزىل - سارى كوك مونشاق. مەن جاسايمىن كوپ مونشاق. مۇندا قاتار ەكى قولدىڭ باس بارماعىمەن سۇق ساۋساقتارىنىڭ ۇشىن تۇيىستىرە وتىرىپ، مونشاق ءتارىزدى بەينەلەيدى، ءارى ولاردى تىزبەكتەپ جاساۋ بالالار ءۇشىن وتە قىزىقتى ارەكەت، ءارى قول بۇلشىق ەتىن دامىتۋعا ۇلكەن كومەگىن تيگىزەدى. سونىمەن ساۋساق ويىندارىن جۇرگىزۋ ارقىلى بالالاردىڭ ساۋساقتارىنىڭ نازىك قيمىلدارى مەن بۇلشىق ەتتەرىنىڭ جەتىلۋىمەن بىرگە، ولاردىڭ سويلەۋ ءتىلى مەن ويلاۋ قابىلەتتەرى داميتىن بولادى جانە كەيىن جازۋ شەبەرلىگىن ويداعىداي مەڭگەرۋىنە دايىندايدى.
جامبىل وبلىسى تاراز قالاسى،
№13 بالاباقشا
يبرايەۆا گۋلسارا
بالانىڭ ءتىلى نەگىزىنەن مەكتەپكە دەيىنگى كەزەڭدە قالىپتاسادى. بۇل كەزەڭدە اعزانىڭ بارلىق بولىكتەرى جانە جۇيەلەرى قارقىندى دامىپ، بالانىڭ دەنە جانە وي دامۋىنا قاجەتتى قوزعالىستاعى تانىم ىسكەرلىگى قالىپتاسادى. مەكتەپكە دەيىنگى كەزەڭدە قولدىڭ ۇساق موتوريكاسى مەن قيمىل - قوزعالىستارىن دامىتۋ جۇمىستارى ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. ساۋساق ويىنى ارقىلى بالانىڭ سويلەۋگە دەگەن تالپىنىسى، قابىلەتى دامىپ، ىنتاسى ارتادى. سويلەۋ ءتىلى مۇشەلەرى ارەكەتىنىڭ قوزعاۋلارىنىڭ دامۋى قول ساۋساقتارىنىڭ نازىك قيمىلدارىنىڭ دامۋىمەن تىعىز بايلانىستا بولعاندىقتان، بالا قولىنىڭ ەپتىلىگىن تولىق جەتىلدىرۋ، تۇزەتۋ - تاربيە جۇمىسىن جۇيەلى جۇرگىزۋدى قالايدى. ساۋساق ويىنىن بالاباقشادا جانە ءۇي جاعدايىندا اسەرلى، كوڭىلدى تۇردە ۇيىمداستىرۋعا بولادى.
ادامنىڭ سويلەۋ ءتىلى جانە قوزعالىس جۇيەسى ءبىر - بىرىمەن تىعىز بايلانىستا بولادى. سەبەبى، سونداي بايلانىس قولمەن جانە ميدىڭ سويلەۋ ورتالاعىندا ورنالاسقان.
سوڭعى 10 - 15 جىلدا بالالاردىڭ سويلەۋ ءتىلىنىڭ تومەندەپ كەتكەنى ايقىن بايقالادى. ويتكەنى، اتا - انالار بالالارمەن از سويلەسەدى، ولاردىڭ جۇمىستان قولدارى بوسامايتىنىن ايتادى. بالالار ءوز بەتتەرىمەن تىلدىك قارىم - قاتىناستا بولادى، سەبەبى، ولار قارايدى جانە تىڭدايدى.
ساۋساق ويىندارى جانە جاتتىعۋلارى - بۇل ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسىن تاۋىپ كەلە جاتقان، ءارى ۇلكەن ءمانى بار مادەني شىعارماشىلىق. ساۋساق جانە تىلدىك قيمىلىنا، جاۋاپ بەرەتىن ورتالىق، باس ميىنا وتە جاقىن ورنالاسقاندىقتان ۇساق موتوريكانى دامىتا وتىرىپ، بالانىڭ تىلدىك قورىن بەلسەندەندىرەمىز جانە تۇزەتەمىز.
ساۋساق ويىنى جانە جاتتىعۋلار ارقىلى بالالاردى دۇرىس سۋرەت سالۋعا دايىندايدى، بولاشاق مەكتەپكە باراتىن بالانىڭ جازۋ داعدىسىن قالىپتاستىرادى، زەيىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى جاقسارادى.
ساۋساقتاردىڭ كومەگىمەن قانداي دا بولماسىن ەرتەگىنى نەمەسە ولەڭ - تاقپاق شۋماعىن ساحنالاۋ ساۋساق ويىنى دەپ اتالادى. ساۋساق ويىنى ارقىلى بالانىڭ سويلەۋگە دەگەن تالپىنىسى، قابىلەتى دامىپ، ىنتاسى ارتادى جانە شىعارماشىلىق ارەكەتىنە جول اشادى. ساۋساق ويىنىن ويناي وتىرىپ، بالالار قورشاعان ورتاداعى زاتتار مەن قۇبىلىستاردى، جان - جانۋارلاردى، قۇستاردى جانە اعاشتاردى بەينەلەي الادى. ساۋساقتارىنىڭ قوزعالىس - قيمىلىنا قاراپ بالا قۋانادى، شاتتانادى، ءسوزدى ايتۋعا تىرىسادى جانە ولەڭدەگى ۇيرەنگەن ءسوز شۋماقتارىن قايتالاپ ايتا وتىرىپ، ەسىندە ساقتايتىن بولادى. سونىمەن قاتار بالالار ەكى قولىن قيمىلداتا وتىرىپ، وڭ، سول، جوعارى، تومەن ت. ب. تۇسىنىكتەردى باعدارلاي الۋدى ۇيرەنەدى.
ال ءتىل كەمىستىگى كەزدەسەتىن بالالاردىڭ جالپى قيمىلدارى، سونىڭ ىشىندە ساۋساق بۇلشىق ەتىنىڭ قيمىلدارى جەتكىلىكتى دەڭگەيدە دامىمايدى.
سويلەۋ ءتىلى مۇشەلەرى ارەكەتىنىڭ قوزعالۋلارىنىڭ دامۋى قول ساۋساقتارىنىڭ نازىك قيمىلدارىنىڭ دامۋىمەن تىعىز بايلانىستا بولعاندىقتان، بالا قولىنىڭ ەپتىلىگىن تولىق جەتىلدىرۋ، تۇزەتۋ - تاربيە جۇمىسىن جۇيەلى جۇرگىزۋدى قالايدى. ساۋساق ويىنىن بالاباقشادا جانە ءۇي جاعدايىندا اسەرلى، كوڭىلدى تۇردە ۇيىمداستىرۋعا بولادى. الدىمەن بالالارعا ساۋساق ويىنى تۇسىندىرىلەدى، ءار قيمىلى كورسەتىلەدى. مىسالى: «ساۋساقتار سالەمدەسەدى» ويىنىن الايىق. مۇندا باس بارماق ۇشى ءار ساۋساقتىڭ ۇشىمەن كەزەكپەن تۇيىسەدى. «ادامدار كەلەدى». وڭ قولدىڭ سۇق ساۋساعى مەن ورتاڭعى ساۋساقتارىن جۇگىرگەن ءتارىزدى ەتىپ قيمىلداتادى. سونىمەن بىرگە حالىق اراسىندا كەڭىنەن تاراپ جۇرگەن «قۋىرماش» ويىنى دا ساۋساقتاردىڭ نازىك قيمىلىن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان.
بالالار وسىنداي ساۋساق ويىنىن ويناي وتىرىپ، ولەڭ شۋماعىن قىزىعا ايتادى. مىسالى، «مونشاق». قىزىل - سارى كوك مونشاق. مەن جاسايمىن كوپ مونشاق. مۇندا قاتار ەكى قولدىڭ باس بارماعىمەن سۇق ساۋساقتارىنىڭ ۇشىن تۇيىستىرە وتىرىپ، مونشاق ءتارىزدى بەينەلەيدى، ءارى ولاردى تىزبەكتەپ جاساۋ بالالار ءۇشىن وتە قىزىقتى ارەكەت، ءارى قول بۇلشىق ەتىن دامىتۋعا ۇلكەن كومەگىن تيگىزەدى. سونىمەن ساۋساق ويىندارىن جۇرگىزۋ ارقىلى بالالاردىڭ ساۋساقتارىنىڭ نازىك قيمىلدارى مەن بۇلشىق ەتتەرىنىڭ جەتىلۋىمەن بىرگە، ولاردىڭ سويلەۋ ءتىلى مەن ويلاۋ قابىلەتتەرى داميتىن بولادى جانە كەيىن جازۋ شەبەرلىگىن ويداعىداي مەڭگەرۋىنە دايىندايدى.
جامبىل وبلىسى تاراز قالاسى،
№13 بالاباقشا
يبرايەۆا گۋلسارا
You Might Also Like
