InfoHub Logo

تاكتيللدى سەزىمتالدىق

I

1. جاڭاسۋعا، سيپاۋعا، تەرىس جانە ەموسيونالدى  تۇردە مازاسىزدىقتى، اگرەسسيانى كورسەتە وتىرىپ، جاۋاپ بەرەدى. دەنەسىنە جاناسقان جەرىن ىسقىلاۋ بايقالادى، جەڭىل جاڭاسۋدان اۋلاق بولادى.
2. دەنەگە جوعارىدان، ارتتان نەمەسە تىم جاقىننان جاناسۋعا، سونداي-اق ونىڭ كورۋ ايماعىنان تىس جەرگە قول تيگىزۋگە، مىسالى، كورپەنىڭ نەمەسە ۇستەلدىڭ استىنا بىرەۋدىڭ اياعى ءتيىپ كەتسە، تەرىس جانە ەموسيونالدى تۇردە ارەكەت ەتەدى.
3. ونىڭ بەتىنە ءتيىپ كەتسە قاشقاقتايدى، بەلسەندى تۇردە قارسى تۇرادى، مىسالى، جۋىنۋ  كەزىندە، شاشتى تاراۋ، كەسۋ كەزىندە.
4. فيزيكالىق اۋرۋعا تىم سەزىمتال،كىشكەنە اۋىرسىنۋ سەزىمىنە شىداي الماۋ.­
5. قالىپتى تاكتيلدى اسەر ەتۋگە تىم سەزىمتال. دىمقىل نەمەسە لاس كيىمگە جانە تەرىگە جاناسۋعا شىدامايدى. ماتالار، كورپەلەر، كىلەمدەر سياقتى بەلگىلى ءبىر تەكستۋرالاردى ۇستاۋدان قاشقاقتايدى.
6. جاڭا،تار كيىم، جاعىمسىز ماتا تەكستۋراسى بار، جەيدەنىڭ جاعاسى، تىزە جاستىقشالارى، بەلدىكتەر، سەرپىمدى جولاقتار، باس كيىمدەر جانە شارفتار سياقتى كيىمدەردى كيگەندە قارسىلىق تانىتادى.­­
7. قىتىرلاق نەمەسە ۇگىتىلگەن تاعامدار سياقتى بەلگىلى ءبىر تاعامدىق تەكستۋرالاردى ۇنادى. كىشى كەسەكتەرى بار تاعامداردى جەمەيدى.
8. قولىن سىرتقى اسەرلەردەن جاسىرادى جانە قورعايدى، لاستانۋى مۇمكىن ويىندار مەن ارەكەتتەردەن اۋلاق بولادى (پلاستيلين، قۇم، ساۋساقپەن بوياۋ). وتە قىرسىق، كىرلەگەن قولىن تەزىرەك جۋۋعا اسىعادى.

II

1. جاناسۋ وتە قارقىندى بولعانشا ونى بايقامايدى.
2. بەتىنىڭ لاستانعانىن بايقامايدى، اسىرەسە ەرنى نەمەسە مۇرنىنىڭ اينالاسى: بەتىندەگى ۇگىندىلەردى نەمەسە مۇرىننان سۋ اعۋدى بايقامايدى.
3. كيىمىنىڭ لاس ەكەنىن نەمەسە شۇلىقتارىنىڭ سۋلانعانىن، باۋلارىنىڭ شەشىلگەنىن، بەلبەۋىنىڭ بۇرالعانىن، شۇلىق پەن قولعاپتىڭ ۇقىپسىز نەمەسە دۇرىس كيىلمەگەنىن بايقامايدى؛
4. دەنەنىڭ كوگەرۋىنە، ءبىر جەرىن كەسىپ الۋىنا، سوققىلاردان تۋىنداعان اۋىرسىنۋعا باياۋ نەمەسە مۇلدە جاۋاپ بەرمەيدى، ول ساۋساقتىڭ سىنعانىن نەمەسە سىنعان سۇيەكتى بايقاماۋى مۇمكىن.
5. ءتۇرلى زاتتاردى، اسىرەسە بەيتانىس زاتتاردى ۇستاۋدى جانە قولعا الۋدى ۇناتپايدى نەمەسە مۇلدەم ۇستامايدى. ول باسقا بالالارعا ۇنايتىن ويىنشىقتار مەن نارسەلەرگە قول تيگىزبەيدى، وينامايدى جانە قارامايدى.
6. ويناپ ءجۇرىپ، اينالاسىنداعىلاردى رەنجىتىپ جاتقانىن سەزبەي، باسقا بالالار مەن جانۋارلاردى ۇرادى.
7. قولدارىمەن دۇرىس جۇمىس جاساي المايدى: زاتتاردى – قاسىقتاردى، شانىشقىلاردى، قارىنداشتاردى، قايشىلاردى ۇستاۋ جانە پايدالانۋ قيىنعا سوعادى.
8. ءوز بەتىنشە كيىنە المايدى، كيىمگە تۇيمەلەردى بەكىتۋدە قينالادى.

III

1. ارقاسىنان قىتىقتاۋدى نەمەسە سيپاۋدى ۇناتادى (جەڭىل ماسساج).­
2. ءارتۇرلى جوعارعى بەتتەرگە تيىسكەندى ۇناتادى،مىسالى قابىرعانى جانە جيھازدى سيپالاۋ، اياعىمەن جانە قولىمەن ءارتۇرلى تەكستۋرالارعا جاناسۋدى ۇناتادى.
3. باسقالاردى يتەرىپ، ءتۇرتىپ العاندى ​​ۇناتادى، باسقا بالالارعا تىم جاقىندايدى («جابىسقاق» مىنەز-قۇلىق)، ءتىپتى قول تيگىزۋ ورىنسىز بولسا دا. ءتىپتى تيۋگە تىيىم سالىنعان نارسەگە دە «ءتيىسۋ كەرەك».
4. تىنىشتاندىراتىن تاكتيلدى سەزىمدەر ۇنايدى، مىسالى، سۇيىكتى كورپەگە، جۇمساق كيىمگە جاناسۋ جانە ت.ب.
5. ءوز تەرىسىن شامادان تىس سيپايدى نەمەسە ءتىپتى تىستەيدى.
6. ول ۇنەمى بىردەڭەنى مىجىپ وتىرادى، قولىمەن قۇمدا ويناعاندى ۇناتادى، ونىڭ كىر ەكەنىنە نازار اۋدارمايدى جانە ونى ۇزاق ۋاقىت جاساي الادى.
7. تاماقتى «سۋعا باتىرادى»، اۋزىن تاماققا تولتىرادى.
8. اۋىزبەن تانىس ەمەس زاتتاردى زەرتتەيدى. (ول بارلىق نارسەنى ءدامىن تاتۋعا ۇمتىلادى).

ۆەستيبۋليارلىق جۇيە

I

1. تەربەلۋ، اينالۋ، سىرعاناقتان تومەن سىرعىتۋ سياقتى ويىن الاڭىنداعى ارەكەتتەردەن قاشادى.
2. باياۋ جانە ابايلاپ قوزعالادى، كوبىنەسە جاي عانا وتىرادى، كەز كەلگەن قاۋىپتەن ساق بولادى.
3. ءوزى سەنەتىن ەرەسەكتەردىڭ تۇراقتى فيزيكالىق كومەگىن قاجەت ەتەدى.­
4. ليفتتە نەمەسە ەسكالاتوردا ىڭعايسىزدىقتى سەزىنەدى، كولىكتە قوزعالىستى ۇناتپايدى. سونىمەن بىرگە ول جۇرەك اينۋ سەزىمىن سەزىنۋى مۇمكىن.
5. شىن مانىندە مۇنداي ءقاۋىپ جوق بولسا دا، قۇلاۋدان قورقادى؛ قورىققانىنان بىردەن ەرەسەك ادامدى ۇستاۋعا تىرىسادى.
6. ۇستىگە كوتەرىلۋگە جانە ورمەلەۋگە قورقادى،باسپالداقتان وتە سەنىمسىز تۇسەدى جانە كوتەرىلەدى،وسىنىڭ اسەرىنەن قورشاۋدان قاتتى ۇستاپ سەكىرۋدەن جانە باسپالداقتان تۇسۋگە قورقادى.
7. بيىكتىكتەن قورقادى. جەرمەن بايلانىسى ۇزىلگەن كەزدە مازاسىزدانادى (مىسالى، ەرەسەك ادام ويناۋ نەمەسە كيىم اۋىستىرۋ ءۇشىن كوتەرگەندە)؛­
8. توڭكەرىلگەندە نەمەسە باسى اينالعاندا، جوعارى-تومەن قوزعالعاندا، جاعىنا ەڭكەيگەندە قورقادى.­

II

1. ءوزى نىسان بولىپ تابىلاتىن كەز كەلگەن قوزعالىستى ەلەمەيدى جانە وعان قارسىلىق بىلدىرمەيدى.
2. بەلسەندى قوزعالىستارعا دەگەن قاجەتتىلىكتى سەزىنبەيدى.
3. باس اينالماي ۇزاق تەربەلە الادى.­
4. قۇلاۋ سەزىمىن ەلەمەيدى جانە اياقتارىندا تۇرۋ ءۇشىن قولدار مەن اياقتاردى سوزۋ ارقىلى قۇلاۋدى بولدىرماۋ ءۇشىن سانالى تۇردە ارەكەت ەتپەيدى.

III

1. تۇراقتى قوزعالىس قاجەتتىلىگىن سەزىنەدى، وعان ءبىر ورىندا وتىرۋ نەمەسە تۇرۋ قيىن.
2. ۇنەمى ول قانداي دا ءبىر قوزعالىس جاسايدى: تەڭسەلەدى، سەكىرەدى، باسىن العا-ارتقا جىلجىتادى).
3. ۇنەمى ءبىر جەرگە ورمەلەۋ نەمەسە باسىن كوتەرىپ جۇگىرۋى كەرەك.
4. ءجيى تۋىستارىن ونى كوتەرۋدى، لاقتىرۋدى، توڭكەرۋدى، اينالدىرۋدى، شايقاۋدى، ءارتۇرلى باعىتتا ويناتۋىن سۇرايدى.
5. ول تەربەلەتىن كرەسلودا تەربەلگەندى، جيھازعا سوقتىعىسقاندى، اينالمالى ورىندىقتا اينالۋدى، كەزەكتەسىپ كوتەرىلۋدى جانە قۇلاۋدى نەمەسە باسىن ەدەنگە سۇيەپ، ءوز ءوسىنىڭ اينالاسىندا اينالۋدى ۇناتادى.
6. ءتۇرلى ويىن الاڭىنداعى جابدىقتاردا جىلدام قوزعالۋدى نەمەسە اينالدىرۋدى ۇناتادى، سونىمەن قاتار ويىن-ساۋىق ساياباعىندا جىلدام جانە «قورقىنىشتى» اتتراكسيوندارعا ۇمتىلادى.
7. ول باسقا بالالارعا قاراعاندا اتكەنشەكتەردى، كارۋسەلدەردى، باتۋتتاردى جانە  جاقسى كورەدى.
8. ۇزاق ۋاقىت بويى جىلدام اينالدىرىپ، اينالدىرعاننان كەيىن دە باسى اينالمايدى.­

پروپريوسەپتيۆتىك سەزىمتالدىق

I

1. قوزعالماۋدى ءجون كورەدى.
2. اياق-قولدارى ءپاسسيۆتى قوزعالعاندا مازاسىزدىق سەزىمى تۋىندايدى.
3. بۇلشىقەتتەردى سوزۋ كەزىندە مازاسىزدانادى.
4. جۇگىرۋ، سەكىرۋ، جورعالاۋ، بۇرىلۋ، سەكىرۋ جانە كۇشتى بۇلشىقەت سەزىمىن تۋدىراتىن باسقا دەنە جاتتىعۋلارى سياقتى سالماقتى كوتەرەتىن قوزعالىستاردى بولدىرمايدى.
5. تاماقتى تاڭداپ ىشەدى.

II

1. دەنە تونۋسى تومەن.
2. تومەن بۇلشىقەت تونۋسىن وتەۋ ءۇشىن تۇرعاندا تىزەلەردى قاتتى قىسىپ، جازۋ كەزىندە شىنتاقتى قىسىپ جاقىن ۇستايدى.
3. ويىنشىقتاردى، زاتتاردى سونداي-اق جارىق قوسقىشتارى، شاش قىستىرعىشتارى، ولاردى قوسۋدى جانە اجىراتۋدى تالاپ ەتەتىن ويىنشىقتار سياقتى قاراپايىم ارەكەتتەردى قاجەت ەتەتىن زاتتاردى كەزدەيسوق سىندىرادى.
4. قاراپايىم كۇندەلىكتى داعدىلاردى ورىنداۋ ءۇشىن دەنەمەن، قولمەن، اياقپەن بەلگىلى ءبىر قالىپتاردى جانە قوزعالىستاردى قالاي ورىنداۋ كەرەكتىگىن تۇسىنبەيتىن سياقتى: قاسىقتى ۇستاۋ جانە تاماقتانۋ، دارەتحاناعا بارۋ، كيىنۋ جانە شەشىنۋ، بەكىتۋ تۇيمەلەرىن تاعۋ، اياق كيىمدى كيىپ، اياق كيىمدى شەشۋ سياقتى ىس-ارەكەتتەردى ورىنداۋ اسىرەسە قيىن بولۋى مۇمكىن، ەگەر بالا نە ىستەپ جاتقانىن كورمەسە.
5. ول قارىنداشتى تىم بوس ۇستايدى، سوندىقتان ول انىق سىزىق سىزا المايدى نەمەسە ونى ۇنەمى ءۇزىپ تاستايتىنداي قاتتى ۇستايدى. ول سۋرەت سالعاندا نەمەسە جازعاندا كوپ جاعىلادى. كوبىنەسە قاعازدا تەسىكتەر قالدىرادى.
6. شامادان تىس كۇشتەپ زاتتاردى سىندىرادى، نەمەسە سۋى بار كەسەنى از كۇشپەن ۇستاپ ونى سىندىرىپ الادى.
7. بىركەلكى ەمەس سالماقتاعى زاتتاردى كوتەرۋ جانە ۇستاۋ قيىنعا سوعادى. «اۋىر» جانە «جەڭىل» دەگەندى اجىراتا المايدى.

8. بەلگىلى ءبىر پوزيسيانى ۇستاۋ قابىلەتى ناشار: ورىندىققا، ۇستەلگە، كىلەمگە وتىرا المايدى (قۇلاپ كەتەدى، جاتادى)، ۇستەلدە باسىن قولىنا سۇيەيدى.

III

1. اينالاداعى زاتتاردى ادەيى سوعىپ، سوقتىعىسىپ، اينالاسىنداعىلاردىڭ ءبارىن قيراتادى؛ قىسىمدى سەزىنۋ ءۇشىن بيىك قابىرعالاردان سەكىرۋدى، جۇمساق زاتتاردىڭ (جاستىقتار، جاپىراقتار) ۇيىندىلەرىنە سۇڭگۋدى، باسپانالارعا، شۇڭقىرلارعا (كۇزەندەرگە) كوتەرىلۋدى ۇناتادى.
2. ادامداردى يتەرۋدى، قۇشاقتاۋدى، قاتتى قىسۋدى ۇناتادى
3. قادامدى دىبىستاپ باسىپ شىعارادى نەمەسە شاپالاقتايدى، ءجۇرۋ كەزىندە اياعىن سۇيرەپ اپارادى؛
4. جاياۋ جۇرگەندە وكشەسىن ەدەنگە نەمەسە ورىندىققا سوعۋدى، قابىرعاعا نەمەسە قورشاۋعا تاياقشانى نەمەسە باسقا زاتتى سوعۋدى ۇناتادى.
5. كوبىنەسە ءوز ەركىمەن اياق-قولدى سوزا الادى، بۇگىپ، ەڭكەيە الادى، سەكىرە الادى (تىكەلەي، كەرىلگەن اياقتارمەن)، قاتتى شاپالاقتايدى، باسىن سوعادى، قۇلاعىن قىسا الادى، تىرناعىن تىستەي الادى، ساۋساقتارىن سورادى، بۋىندارىن سىقىرلاتا الادى، بىردەي دىبىستاردى ايتا الادى، ىسقىرا الادى ت.ب.
6. جاتار الدىندا كورپەگە مىقتاپ ورالعاندى ​​نەمەسە قاتتى قىسىلعاندى ​​ۇناتادى.
7. ول باۋلارى مەن بەلبەۋىن مىقتاپ بايلاپ، باس كيىمىن باسىنا مىقتاپ كيگەندى ​​ۇناتادى.
8. كويلەك جاعاسى، گالستۋك، قارىنداشتار، ويىنشىقتار جانە رەزەڭكە سياقتى زاتتاردى ۇنەمى شايناۋى مۇمكىن. ۇزاق ۋاقىت شايناۋ كەرەك تاعامدى ۇناتادى نەمەسە تاماقتى ۇزاق شاينايدى.

كورۋ

I

1. كوبىنەسە كوزدىڭ شارشاۋى (قىسىمى)بولادى :كوز كوبىنەسە قىزارعان، قابىنعان، سۋلى نەمەسە قىشىنعان بولادى، باس اۋرۋى دا كورىنۋى مۇمكىن. كوزدى شامادان تىس ۋقالاۋ نەمەسە جىپىلىقتاۋ بايقالادى.
2. كىتاپتى تىم جاقىن ۇستاۋ نەمەسە ۇستەلگە تىم تومەن ەڭكەيۋ. سۋرەتتەرگە قاراعان كەزدە نەمەسە بەتتى وقىعاندا باسىن بۇرادى نەمەسە ەڭكەيتەدى.
3. قاراۋ كەزىندە ءبىر وبەكتىدەن ەكىنشىسىنە وتۋگە قينالادى، وقۋ نەمەسە كوشىرۋ كەزىندە سىزىقتار جاسايدى جانە دۇرىس ورىندى ۇستاۋ ءۇشىن ساۋساعىن پايدالانادى.­
4. قوزعالمايتىن نىساندارعا نازار اۋدارۋ جانە ۇستەل تەننيسىنىڭ دوبى سياقتى قوزعالاتىن نىساندى قاداعالاۋ قيىن.
5. جارقىن جارىقتان، كۇن ساۋلەسىنەن اۋلاق بولادى، وبەكتىلەرگە قاراعان كەزدە كوزدى جابادى نەمەسە قورعايدى، جان-جاعىنا قارايدى.
6. كوزگە تىكەلەي قاراۋدان اۋلاق بولادى.
7. قوزعالىستاعى زاتتاردى نەمەسە ادامداردى كورگەندە ءوزىن جايسىز سەزىنەدى نەمەسە قاتتى مازاسىزدانادى.
8. دوپ نەمەسە باسقا بالا سياقتى وزىنە قاراي قوزعالاتىن زاتتاردان جالتارادى نەمەسە قاشادى.

II

1. قوزعالىستى بايقامايدى، ءجيى قوزعالاتىن زاتتارعا سوعىلادى، مىسالى، اتكەنشەككە سوعىلۋى مۇمكىن.
2. جولداعى كەدەرگىلەر سياقتى كورنەكى اقپاراتقا كەش جاۋاپ بەرەدى.
3. ول جارىق پەن قاراڭعىلىقتىڭ، شەت پەن شاعىلىستىڭ قاراما-قايشىلىعىن بايقامايدى.
4. جارقىن جارىقتى، تىكەلەي كۇن ساۋلەسىن ىزدەيدى، جارقىراعان زاتتارعا قاراعاندى ​​ۇناتادى.
5. ۇزاق ۋاقىت بويى كوز الدىندا ساۋساقتاردىڭ اينالۋىن نەمەسە بۇلعاۋىن باقىلاي الادى.
6. كوز الدىنداعى زاتتاردى، سۋرەتتەردى باسقا قىرىنان قارايدى (ەڭكەيتۋ، بۇرۋ)
7. ءجيى جانە ۇزاق ۋاقىت بويى ول اۆتوموبيلدەردىڭ دوڭگەلەكتەرىنىڭ اينالۋىن، شىڭداردى، باسقا ويىنشىقتاردىڭ جانە تۇرمىستىق زاتتاردىڭ (كىر جۋعىش ماشينانىڭ بارابانى) قوزعالىسىن جانە ت.ب. باقىلاي الادى.
8. ول شامداردىڭ قوسىلىپ، ءسونىپ جاتقانىن،  سۋ اعىپ جاتقانىن، كىلەمدەردىڭ ورنەكتەرىن، كۇن ساۋلەسىنىڭ نەمەسە تەلەديدارداعى جارقىراعان سۋرەتتەرىن مۇقيات زەرتتەگەندى ۇناتادى (مازمۇنعا ەمەس، سۋرەتكە قىزىعۋشىلىق بايقالادى).

III

1. مونشاقتاردى تىگۋدە، ورنەكتەردى بەلگىلى ءبىر رەتپەن ورنالاستىرۋدا، جول تابۋدا قيىندىقتار تۋىنداۋى مۇمكىن (ءبىر جەردەن ەكىنشى ورىنعا كوشكەندە، جاڭا جەردە اداسىپ، جول تاپپاي قالادى ).
2. زاتتاردى، سۋرەتتەردى، بەلگىلەردى جانە سوزدەردى تاڭداۋ جانە ولاردان ايىرماشىلىقتاردى ىزدەۋ قيىن، وعان زاتتاردىڭ تيەسىلىگىن اجىراتۋ قيىن.
3. سۋرەتتەردى قاراۋ، وقۋ نەمەسە تاقتادان تاپسىرمالاردى كوشىرۋ كەزىندە زەيىندى ۇزاق ساقتاۋ قيىن. كورگەنىن نەمەسە وقىعانىن ۆيزۋالدى ەستە ساقتاۋدىڭ ناشارلىعى.
4. تۇرمىستىق زاتتار مەن قۇرالداردى تەز جانە ۇقىپتى ۇستاۋدا جانە پايدالانۋدا، كيىنۋدە، باسپالداقپەن كوتەرىلۋدە، سۋرەت سالۋدا، اپپليكاسيادا، قايشىمەن سىزىقتار قيۋدا، جازۋدا، وقۋ تاپسىرمالارىن ورىنداۋدا قينالادى (قول قوزعالىسىن باقىلاۋ ءۇشىن كوزدى پايدالانا المايدى).
5. قولىنداعى دوپتى ءدال ۇستاي المايدى، دوپتى تەپكەندە ءجيى جىبەرىپ الادى. نىساناعا سوعۋ ويىندارىندا نىساناعا تيگىزۋ قيىنعا سوعادى:دوپتى قوراپقا لاقتىرۋ، ىلمەك-ماگنيتتەن بالىقتى الۋ (ويىندا)
6. پيراميدا ساقينالارىن شتانگاعا تىگۋ، جىڭىشكە زاتتاردى تەسىكتەرگە (مىسالى، موزايكاعا) سالۋ، ءجىپتى مونشاقتار ارقىلى وتكىزۋ قيىنعا سوعادى.
7. سۋرەتتى بوياعان كەزدە سىزىق شەكارالارمەن ءدال جۇرگىزە المايدى، لابيرينتتە سىزىق سىزۋ قيىنعا سوعادى.
8. سۋرەت سالۋ، ءارىپ جازۋ قيىن. سۋرەت سالۋ جانە قولجازبا ەبەدەيسىز جانە قىسقا بولۋى مۇمكىن. پاراقتا ناشار باعدارلانعان، جازۋ كەزىندە جولدار جوعارى نەمەسە تومەن جىلجيدى.

ەستۋ

I

1. كۇن كۇركىرەۋى، سيرەنالار نەمەسە جارىلعان شاردىڭ دىبىسى سياقتى كەنەتتەن قاتتى جانە وتكىر دىبىستاردان قورقادى (بەلگىلى ىڭعايسىزدىقتى سەزىنەدى).
2. ىسقىرىق، سكريپكا، سوپرانو نەمەسە سىقىرلاعان بور سياقتى جوعارى جيىلىكتى دىبىستاردى ەستىسە مازاسىزدىق تۋىندايدى.
3. كەيبىر دىبىستاردى ۇناتپايدى مىسالى: جۇمىس ىستەپ تۇرعان ەلەكتر اسپاپتارى، مەتالدىق دىبىستار (كسيلوفوننان نەمەسە كۇمىس اس قۇرالدارىنىڭ شىرىلداۋىنان)، وسى نەمەسە باسقا مۋزىكا، بەلگىلى ءبىر جارنامانىڭ دىبىسى.
4. بەلگىلى، ءبىراق جالپى دىبىستاردان ىڭعايسىزدىقتى سەزىنۋ، ونىڭ ىشىندە تىنىش دىبىستار: سىبدىر، تىنىش فوندىق مۋزىكا جانە ت.ب.
5. مىجىلعان قاعازدىڭ، پوليەتيلەن پاكەتتەردىڭ سىبدىرىنىڭ دىبىس اسەرلەرى ۇنايدى.
6. دىبىس ەففەكتىسى بار ويىنشىقتاردان (مۋزىكالىق قوراپتار، تەلەفوندار، كىتاپتار)، مۋزىكالىق اسپاپتاردان ۇنەمى دىبىس شىعارىپ العاندى ​​ۇناتادى.
7. مۋزىكا ۇنايدى، سونىڭ ىشىندە بەلگىلى ءبىر جانر (تانىمال، كلاسسيكالىق) نەمەسە بەلگىلى ءبىر ءانشىنىڭ اندەرى.
8. شۋلى، قاتتى ىرعاقتى مۋزىكا ەستىلەتىن جەرلەردە بولعاندى ​​ۇناتادى.

II

1. باياۋ، قورشاعان ورتا دىبىستارىنا بىردەن جاۋاپ بەرمەيدى. جاقسى ەستيدى جانە تىڭدايدى، ءبىراق وتە باياۋ، ايتىلعان ءسوزدى بىردەن قابىلدامايدى، مىسالى، اۋىزشا نۇسقاۋلاردى باياۋ ورىندايدى، مىسالى: «كەسە الىپ، اس ۇيگە اپار»
2. ايتقان سوزگە نازار اۋدارمايدى، تىڭدامايدى، ايتىلعان ءسوزدى بايقامايدى.
3. كەڭىستىكتەگى دىبىس كوزىن بىردەن تابا المايدى (تاپقانشا باسىن ءار جاققا بۇرادى) جاقىندارىنىڭ داۋىسى نەمەسە تۇرمىستىق زاتتار مەن ويىنشىقتاردىڭ دىبىستارى سياقتى وزىنە ءتان دىبىستاردى تانۋ جانە اجىراتۋ قيىنعا سوعادى.
4. ەرەسەك ادامنان بۋىندار، سوزدەر، ءسوز تىركەستەرىن قيىنشىلىقپەن قايتالايدى. ءسوزدىڭ دىبىستىق – بۋىندىق قۇرامىن بۇزادى.
5. قىسقا ماتىندەردى، ولەڭدەردى، ەرتەگىلەردى بىردەن (قىسقا مەرزىمدى ەستە ساقتاۋ) جانە كەيىنىرەك (ۇزاق مەرزىمدى ەستە ساقتاۋ) ناشار ەستە ساقتايدى.
6. سويلەۋدى از ۋاقىتقا قابىلداي الادى، ءبىراق تەز ۇمىتادى، قىزىعۋشىلىعىن جوعالتادى، تىڭداۋدى توقتاتادى، نازارى باسقاشا بولادى. سويلەۋدى قابىلداۋعا نازار اۋدارۋ ءۇشىن ەرەسەك ادام مەن بالانىڭ وزىنەن ۇلكەن كۇش قاجەت.
7. دىبىستاردىڭ زاتتارمەن نەمەسە ارىپتەرمەن بايلانىسى بار دىبىستار مەن دىبىستىق ۇقساس سوزدەردى اجىراتۋ قيىنعا سوعادى.
8. بالا شاپالاقتاعاندا، سەكىرگەندە نەمەسە سوقپالى اسپاپتاردا ويناعاندا ىرعاق سەزىمى ناشار.

ءاتى-جونى

كۇنى

تاكتيلدى سەزىمتالدىلىق

ۆەستيبۋليارلىق جۇيە

پروپريوسەپتيۆتى سەزىمتالدىلىق

كورۋ

ەستۋ

1

2

3

4

5

6

1

2

3

4

5

6

7

1

2

3

4

5

6

7

1

2

3

4

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24