«ش» دىبىسى جانە ءارپى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: قاتىناس
ءبولىمى: ساۋات اشۋ جانە جازۋ نەگىزدەرى.
تاقىرىبى: «ش ش» دىبىسى جانە ءارپى.
ماقساتى: وتىلگەن دىبىستار تۋرالى بالالاردىڭ بىلىمدەرىن بەكىتۋ. بالالاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن، قيالىن دامىتۋ (بۋىن قۇراۋ، ءسوز قۇراۋ، جۇمباق شەشۋ، جاڭىلتپاش ايتۋ). ش دىبىسى جانە ونىڭ ءارىپ تاڭباسىمەن تانىستىرۋ. بالالاردىڭ ش دىبىسى بار سوزدەرگە مىسالدار كەلتىرىپ، سول سوزدەردى قاتىستىرىپ بىرنەشە سويلەم قۇراتۋ ارقىلى بايلانىستىرىپ سويلەۋگە ۇيرەتۋ، ۇعىمتالدىققا تاربيەلەۋ. جازۋعا قولدارىن جاتتىقتىرۋ.
ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەسۋ.
وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ كورنەكىلىگى: كەسپە ارىپتەر، سۋرەتتەر مەن بۋىندار.
ارەكەت كەزەڭدەرى تاربيەشىنىڭ ءىس - ارەكەتى بالالاردىڭ ءىس - ارەكەتى
موتيۆاسيالىق - قوزعاۋشىلىق بالالار شاتتىق شەڭبەرىنە تۇرىپ، ءبىر - بىرلەرىنە جىلى لەبىزدەرىن بىلدىرەدى.
پەداگوگ بالالارعا وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىندە تانىسقان دىبىستارىن قايتالاتادى.
- الدىمەن دىبىس دەگەنىمىز نە؟ سوعان توقتالايىق.
- دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟
- داۋىستى دىبىستار قالاي اتالادى؟
- داۋىسسىز دىبىستار قالاي اتالادى؟ بالالار شاتتىق شەڭبەرگە تۇرىپ، ءبىر - بىرىنە تىلەكتەرىن ايتادى.
بالالار پەداگوگ قويعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
ۇيىمداستىرۋشىلىق – ىزدەنىستىك.
1. «ش» دىبىسى جانە ارپىمەن تانىستىرۋ.
- بالالار، كىم ش دىبىسىنا بايلانىستى تاقپاق، جاڭىلت - پاش ايتىپ بەرەدى؟
2. پەداگوگ جۇمباق جاسىرادى.
زۋلاپ ءتۇسىپ تومەنگە،
شىعا الماس مەنسىز بوگەنگە.
(شانا)
شانا سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايدى.
- شانا ءسوزىن ايتىپ كورىڭدەرشى، ەڭ ءبىرىنشى قانداي دىبىس ەستىلىپ تۇر؟
ش ارپىمەن تانىسۋ: ش دىبىسىنىڭ باسپا ءتۇرىن كورسەتەدى.
3. سەرگىتۋ ءساتىن وتكىزۋ:
وتىرىپ - اق ورنىمدا
ايدىن كولدى كەشەمىن.
سەن بىلمەسەڭ، ەگەردە
بىلاي ەسكەك ەسەمىن.
4. ءتىل ۇستارتۋ جاتتىعۋى.
شى - شى - شى
اكەم مەنىڭ اڭشى.
5. داپتەرمەن جۇمىس.
ش دىبىسىنا بايلانىستى بەرىلگەن سۋرەتتەردىڭ ات - تارىن اتاپ، ولارعا دىبىس - تىق تالداۋ جاسايدى. قايشى، شاڭىراق، اعاش سوزدەرىندە ش دىبىس قاي جەردە تۇرعانىن تالداتادى، ياعني ش دىبىسىنىڭ سوزدەگى ورنىن پراكتيكالىق جولمەن تۇسىندىرەدى.
ۇلگىگە قاراپ، ۇزىك سىزىقتاردى قوسىپ، ش ءارپىنىڭ باسپا ءتۇرىن جازادى.
توركوزدەگى ش دىبىسىنىڭ ورنالاسقان ورنىنا قاراي ءسوز قۇراستىرتۋ. ءسوزجۇمباق شەشكىزۋ.
6. «ءسوز ويلا، تەز ويلا» ديداكتيكالىق ويىن.
ش دىبىسىنا ءسوز ويلاتۋ، ءسوزدى دۇرىس ايتقان بالاعا ۇساق ويىنشىقتاردان ءبىر - بىردەن بەرىپ تۇرادى. ءسوزدى كوپ ءارى دۇرىس ويلاعان بولسا، كوپ ويىنشىققا يە بولادى. كىمنىڭ ويىنشىقتارىنىڭ سانى ارتىق بولسا، سول بالا ۇتادى. مىس: شانا، شار، شيە، ماشينا، اعاش، شىمشىق.
وسى سوزدەرگە سويلەم قۇراتۋ قاجەت. بۇدان كەيىن تانىس دىبىستاردى ەستە ساقتاۋ ءۇشىن سول دىبىس باستالاتىن نارسەلەردىڭ سۋرەتىن كورسەتىپ، قاي دىبىستان باستالاتىنىن تاپقىزۋ.
پەداگوگ بالالارعا جۇمباق جاسىرادى.
تىكەن - تىكەن تىك پىستە،
قىسى - جازى ءبىر تۇستە.
(شىرشا)
بالالار جاڭا «ش» دىبىسى جانە ارپىمەن تانىسادى.
جۇمباق شەشەدى.
- شانا.
بالالار شانا سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايدى.
جاڭا ش ارپىمەن تانىسادى.
قيمىلدارمەن كورسەتەدى.
پەداگوگپەن بىرگە قايتالايدى.
داپتەردە بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىندايدى.
جاڭا سوزدەرمەن تانىسادى
بالالار ويىنعا بەلسەنە قاتىسادى.
بالالار جاڭادان تانىسقان سوزدەرگە سويلەم قۇرايدى.
جۇمباق شەشەدى.
رەفلەكسيالىق – تۇزەتۋشىلىك - شىرشا ءسوزى قاي دىبىستان باستالادى؟ ش دىبىسى داۋىستى دىبىس پا؟ داۋىسسىز دىبىس پا؟
- نەلىكتەن داۋىسسىز، كانە، ءبارىمىز ايتامىز. ال ەندى ش دىبىسىنا كىم تەز سوزدەر تاۋىپ ايتادى؟
ءبىر بالا شانا ءسوزىن تاقتاعا تەكشەلەر ارقىلى جازىپ بەرەدى، بۋىنعا بولەدى، قالعان بالالار ورىندارىندا داۋىستاپ ايتادى.
- شانا سوزىندە قانشا بۋىن بار؟
شاپالاق ۇرۋ ارقىلى بۋىنعا ءبولۋ.
ديداكتيكالىق ويىن: «دۇكەن». شارتى: بالالار كەسپە ارىپتەرمەن ش دىبىسى كەزدەسەتىن سوزدەردى قۇراستىرىپ جازادى. مىس: شانا ءسوزىن قۇراستىرعان بالا «ساتۋشىدان» ويىنشىق شانانى ساتىپ العان بولىپ ەسەپتەلەدى. سول سياقتى ساتىلىمدا ماشينا، شيە، شار ت. ب. زاتتار بولادى.
بالالار پەداگوگتىڭ قويعان سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى.
شانا ءسوزىن بۋىنعا بولەدى.
ويىنعا بەلسەنە قاتىسادى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
بىلەدى: جاڭا «ش» دىبىسى مەن ءارپى، تاڭباسىن بىلەدى.
يگەرەدى: دىبىستىق تالداۋ جاساۋ، بۋىنعا ءبولۋ.
مەڭگەرەدى: جازۋعا قولدارىن جاتتىقتىرۋ.
ءبولىمى: ساۋات اشۋ جانە جازۋ نەگىزدەرى.
تاقىرىبى: «ش ش» دىبىسى جانە ءارپى.
ماقساتى: وتىلگەن دىبىستار تۋرالى بالالاردىڭ بىلىمدەرىن بەكىتۋ. بالالاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن، قيالىن دامىتۋ (بۋىن قۇراۋ، ءسوز قۇراۋ، جۇمباق شەشۋ، جاڭىلتپاش ايتۋ). ش دىبىسى جانە ونىڭ ءارىپ تاڭباسىمەن تانىستىرۋ. بالالاردىڭ ش دىبىسى بار سوزدەرگە مىسالدار كەلتىرىپ، سول سوزدەردى قاتىستىرىپ بىرنەشە سويلەم قۇراتۋ ارقىلى بايلانىستىرىپ سويلەۋگە ۇيرەتۋ، ۇعىمتالدىققا تاربيەلەۋ. جازۋعا قولدارىن جاتتىقتىرۋ.
ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەسۋ.
وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ كورنەكىلىگى: كەسپە ارىپتەر، سۋرەتتەر مەن بۋىندار.
ارەكەت كەزەڭدەرى تاربيەشىنىڭ ءىس - ارەكەتى بالالاردىڭ ءىس - ارەكەتى
موتيۆاسيالىق - قوزعاۋشىلىق بالالار شاتتىق شەڭبەرىنە تۇرىپ، ءبىر - بىرلەرىنە جىلى لەبىزدەرىن بىلدىرەدى.
پەداگوگ بالالارعا وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىندە تانىسقان دىبىستارىن قايتالاتادى.
- الدىمەن دىبىس دەگەنىمىز نە؟ سوعان توقتالايىق.
- دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟
- داۋىستى دىبىستار قالاي اتالادى؟
- داۋىسسىز دىبىستار قالاي اتالادى؟ بالالار شاتتىق شەڭبەرگە تۇرىپ، ءبىر - بىرىنە تىلەكتەرىن ايتادى.
بالالار پەداگوگ قويعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
ۇيىمداستىرۋشىلىق – ىزدەنىستىك.
1. «ش» دىبىسى جانە ارپىمەن تانىستىرۋ.
- بالالار، كىم ش دىبىسىنا بايلانىستى تاقپاق، جاڭىلت - پاش ايتىپ بەرەدى؟
2. پەداگوگ جۇمباق جاسىرادى.
زۋلاپ ءتۇسىپ تومەنگە،
شىعا الماس مەنسىز بوگەنگە.
(شانا)
شانا سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايدى.
- شانا ءسوزىن ايتىپ كورىڭدەرشى، ەڭ ءبىرىنشى قانداي دىبىس ەستىلىپ تۇر؟
ش ارپىمەن تانىسۋ: ش دىبىسىنىڭ باسپا ءتۇرىن كورسەتەدى.
3. سەرگىتۋ ءساتىن وتكىزۋ:
وتىرىپ - اق ورنىمدا
ايدىن كولدى كەشەمىن.
سەن بىلمەسەڭ، ەگەردە
بىلاي ەسكەك ەسەمىن.
4. ءتىل ۇستارتۋ جاتتىعۋى.
شى - شى - شى
اكەم مەنىڭ اڭشى.
5. داپتەرمەن جۇمىس.
ش دىبىسىنا بايلانىستى بەرىلگەن سۋرەتتەردىڭ ات - تارىن اتاپ، ولارعا دىبىس - تىق تالداۋ جاسايدى. قايشى، شاڭىراق، اعاش سوزدەرىندە ش دىبىس قاي جەردە تۇرعانىن تالداتادى، ياعني ش دىبىسىنىڭ سوزدەگى ورنىن پراكتيكالىق جولمەن تۇسىندىرەدى.
ۇلگىگە قاراپ، ۇزىك سىزىقتاردى قوسىپ، ش ءارپىنىڭ باسپا ءتۇرىن جازادى.
توركوزدەگى ش دىبىسىنىڭ ورنالاسقان ورنىنا قاراي ءسوز قۇراستىرتۋ. ءسوزجۇمباق شەشكىزۋ.
6. «ءسوز ويلا، تەز ويلا» ديداكتيكالىق ويىن.
ش دىبىسىنا ءسوز ويلاتۋ، ءسوزدى دۇرىس ايتقان بالاعا ۇساق ويىنشىقتاردان ءبىر - بىردەن بەرىپ تۇرادى. ءسوزدى كوپ ءارى دۇرىس ويلاعان بولسا، كوپ ويىنشىققا يە بولادى. كىمنىڭ ويىنشىقتارىنىڭ سانى ارتىق بولسا، سول بالا ۇتادى. مىس: شانا، شار، شيە، ماشينا، اعاش، شىمشىق.
وسى سوزدەرگە سويلەم قۇراتۋ قاجەت. بۇدان كەيىن تانىس دىبىستاردى ەستە ساقتاۋ ءۇشىن سول دىبىس باستالاتىن نارسەلەردىڭ سۋرەتىن كورسەتىپ، قاي دىبىستان باستالاتىنىن تاپقىزۋ.
پەداگوگ بالالارعا جۇمباق جاسىرادى.
تىكەن - تىكەن تىك پىستە،
قىسى - جازى ءبىر تۇستە.
(شىرشا)
بالالار جاڭا «ش» دىبىسى جانە ارپىمەن تانىسادى.
جۇمباق شەشەدى.
- شانا.
بالالار شانا سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايدى.
جاڭا ش ارپىمەن تانىسادى.
قيمىلدارمەن كورسەتەدى.
پەداگوگپەن بىرگە قايتالايدى.
داپتەردە بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىندايدى.
جاڭا سوزدەرمەن تانىسادى
بالالار ويىنعا بەلسەنە قاتىسادى.
بالالار جاڭادان تانىسقان سوزدەرگە سويلەم قۇرايدى.
جۇمباق شەشەدى.
رەفلەكسيالىق – تۇزەتۋشىلىك - شىرشا ءسوزى قاي دىبىستان باستالادى؟ ش دىبىسى داۋىستى دىبىس پا؟ داۋىسسىز دىبىس پا؟
- نەلىكتەن داۋىسسىز، كانە، ءبارىمىز ايتامىز. ال ەندى ش دىبىسىنا كىم تەز سوزدەر تاۋىپ ايتادى؟
ءبىر بالا شانا ءسوزىن تاقتاعا تەكشەلەر ارقىلى جازىپ بەرەدى، بۋىنعا بولەدى، قالعان بالالار ورىندارىندا داۋىستاپ ايتادى.
- شانا سوزىندە قانشا بۋىن بار؟
شاپالاق ۇرۋ ارقىلى بۋىنعا ءبولۋ.
ديداكتيكالىق ويىن: «دۇكەن». شارتى: بالالار كەسپە ارىپتەرمەن ش دىبىسى كەزدەسەتىن سوزدەردى قۇراستىرىپ جازادى. مىس: شانا ءسوزىن قۇراستىرعان بالا «ساتۋشىدان» ويىنشىق شانانى ساتىپ العان بولىپ ەسەپتەلەدى. سول سياقتى ساتىلىمدا ماشينا، شيە، شار ت. ب. زاتتار بولادى.
بالالار پەداگوگتىڭ قويعان سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى.
شانا ءسوزىن بۋىنعا بولەدى.
ويىنعا بەلسەنە قاتىسادى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
بىلەدى: جاڭا «ش» دىبىسى مەن ءارپى، تاڭباسىن بىلەدى.
يگەرەدى: دىبىستىق تالداۋ جاساۋ، بۋىنعا ءبولۋ.
مەڭگەرەدى: جازۋعا قولدارىن جاتتىقتىرۋ.
You Might Also Like
