InfoHub Logo

شىمكەنت اگرارلىق كوللەدجىنىڭ
تك9-142 توبىنىڭ ستۋدەنتى: نۇرجان اقەركە
جەتەكشىسى: ابدراحيموۆا بايان ابامۋسيليموۆنا

 

ەلباسى ن.نازاربايەۆ حالىققا جولداعان «قازاقستان جولى - 2050:ءبىر ماقسات،ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» اتتى ستراتەگيالىق جولداۋىنىڭ بەسىنشى باعىتىندا “شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋ-ححIعاسىرداعى قازاقستاندى يندۋستريالدىق جانە الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋدىڭ باستى قۇرالى. مۇنداعى مەنىڭ ۇستانىمىم ايقىن ەكەنىن بىلەسىزدەر، ونى تالاي ايتقانمىن. ەكونوميكامىزدا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى ارتقان سايىن قازاقستاننىڭ دامۋى دا ورنىقتى بولا تۇسەدى. جاhاندىق رەيتينگكە سايكەس، قازاقستان بيزنەستى جۇرگىزۋگە ەڭ قولايلى جاعدايى بار ەلدەر توبىنا كىرەدى جانە ءبىز بۇل ءۇردىستى ورىستەتە تۇسۋگە ءتيىسپىز. شاعىن جانە ورتا بيزنەس – بىزدەگى جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنىڭ بەرىك ەكونوميكالىق نەگىزى. ونى دامىتۋ ءۇشىن جەكە مەنشىك ينستيتۋتىن زاڭنامالىق تۇرعىدا نىعايتاتىن كەشەندى شەشىمدەر قاجەت. بيزنەستى دامىتۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىن بارلىق ەنجار قۇقىقتىق نورمالداردىڭ كۇشىن جويۋ كەرەك.شاعىن بيزنەس ۇرپاقتان-ۇرپاققا بەرىلەتىن وتباسى داستۇرىنە اينالۋعا ءتيىس. مەن ۇكىمەتكە يندۋستريالاندىرۋدىڭ ەكىنشى بەسجىلدىعى جوسپارىن «بيزنەس - 2020» جول كارتاسىمەن ۇيلەستىرۋدى تاپسىردىم. ۇكىمەت ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىمەن بىرلەسىپ، جۇمىسىن جاڭا باستاعان بيزنەسمەندەرگە ادىستەمەلىك كومەكتىڭ ءتيىمدى تەتىكتەرىن جاساۋى كەرەك”، –دەپ  اتاپ كورسەتكەن بولاتىن

شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋى – بۇل كەز كەلگەن ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنىڭ نەگىزى. تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى باستاۋىندا-اق شاعىن جانە ورتا بيزنەس قاۋىمى ماڭىزدى سەكتور رەتىندە بەلگىلەنگەن بولاتىن.

قازىرگى ۋاقىتتا شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋدا كاسىپكەرلىك قىزمەت ەكونوميكانىڭ جەكە مەنشىك سەكتورى رەتىندە ەكونوميكالىق قىزمەتتەردى جۇزەگە اسىرۋدا مەملەكەتتىك سەكتورعا قاراعاندا جوعارعى ەڭبەك ونىمدىلىك پەن ناتيجەلىلىكتى كەڭىنەن قامتاماسىز ەتىپ وتىر. سوندىقتان دا وزات كاسىپكەرلىك قىزمەتتىڭ ارتىقشىلىقتارىن، ەرەكشەلىكتەرىن، سول قوعامداعى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ اتقاراتىن ايرىكشا ءرولىن بىلايشا سيپاتتاۋعا بولادى.

كاسىپكەرلىك قىزمەتكە باعىتتالعان قوعامدىق ورتادا پايدالى تاۋارلار مەن قىزمەتتەر توقتاۋسىز ءوندىرىلىپ،حالىق اراسىندا قاجەتتىلىككە يە تاۋارلار مەن قىزەتتەردىڭ كەڭ تارالاتىندىعى، ومىرگە يكەمدى جاڭا يدەيالار ويلانىپ شىعارىلاتىندىعى، بۇرىن بەلگىسىز بولعان قوعامنىڭ قاجەتتىلىكتەرى جاڭادان اشىلىپ، قوعامدا پايدا بولعان پروبلەمالاردىڭ دەر كەزىندە شەشىلەتىندىگى جانە ءوزىنىڭ جاڭاشىلدىق يدەيالارىن، شىعارماشىلىق ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىكتەرى بار باستاماشىل ادامداردىڭ ارقاسىندا قوعام توقىراۋعا ۇشىرامايتىندىعى بەلگىلى بولدى.

كاسىپكەرلىك قىزمەت وسىلايشا قوعامدا شاعىن كاسىپورىنداردىڭ پايدا بولۋىنا جاعداي جاسايدى دا، ولار سول قوعامنىڭ ماقتانىشى بولاتىنداي ءىرى كاسىپورىندار نەمەسە مۋلتيۇلتتىق كومپانيالار دەڭگەيىنە جەتەدى. جاڭا تاۋارلار جانە جاڭا پروسەستەر، جاڭا قىزمەتتەر پايدا بولۋىنا جاعداي جاسايتىن، سونداي-اق سول قوعامنىڭ ءال-اۋقاتتىلىعىن جوعارىلاتۋعا كومەكتەسەتىن پوتەنسيالدى جاڭاشىل ادامداردى تاربيەلەي وتىرىپ، ەكونوميكادا شاعىن جانە ورتا كاسىپ ورىندار جۇمىسىنىڭارقاسىندا ساپالى تاۋارلار مەن قىزمەتتەر وندىرىلەدى جانە جالپى قوعامدا ەڭبەك ونىمدىلىگىنىڭ وسۋىنە ىنتالاندىراتىن باسەكەلەستىك ورتانى قالىپتاستىرادى.

سونداي-اق جۇمىسسىزدىق  ماسەلەسىن تومەندەتەدى،نارىقتى وتاندىق تاۋارلارمەن تولىقتىرادى،قوعامنىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ جوعارىلاۋىنا الىپ كەلەدى، ءجىو-نىڭ وسۋىنە جانە ەكونوميكانىڭ قارقىنداپ دامۋىنا وڭ اسەرىن تيگىزەدى.

سوندىقتان دا نارىقتىق ەكونوميكا جاعدايىندا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋىنا ايرىقشا ۇلەس قوساتىن، پوتەنسيالدى ەڭبەك رەسۋرسى- كاسىپكەردىڭ مارتەبەسىن جوعارىلاتۋعا بايلانىستى وزىندىك ۇلەس قوسا وتىرىپ، مەنىڭ مىناداي ۇسىنىستار بەرگىم كەلەدى:

1. باسەكلەستىك ورتانى قالىپتاستىرۋ مەن انتيمونوپوليالىق زاڭدى ودان ءارى قاراي جەتىلدىرۋ؛

2. وتاندىق وندىرۋشىلەردىڭ ساپالى تاۋارلار شىعارۋى مەن ءتيىمدى   قىزمەت جۇرگىزۋىنە قالىپتى جاعداي جاساۋدى جالعاستىرۋ؛

3. مەملەكەتتىك ورگاندار تاراپىنان بولاتىن تەكسەرىستەر سانىن قىسقارتۋ؛

4. سالىق جۇيەسىن ودان ءارى قاراي جەتىلدىرۋ؛

5. ۇزاق مەرزىمگە جانە تومەن پايىزبەن نەسيەلەندىرۋدى جالعاستىرۋ؛

6. وتاندىق كاسىپكەرلەردى حالىقارالىق تاجىريبەلەرمەن تانىستىرۋ ءۇشىن ارنايى سەمينارلار، تاجىريبە الماسۋلار جۇرگىزۋگە جاعداي جاساۋ.

 

ادەبيەت.

1. ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداعان «قازاقستان-2050:ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» جولداۋى. ەگەمەندى قازاقستان گازەتى، قاڭتار 2014ج.

2. «شاعىن جانە ورتا كاسىپورىندار». قازاقستاننىڭ ستاتيستيكالىق جىلنامالىعى، 2016ج.

---