InfoHub Logo

تاقىرىبى: شىن دوس - اسىل قازىنا
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا دوس، دوستىق تۋرالى اڭگىمەلەي وتىرىپ، ولاردىڭ دوستىق قارىم – قاتىناسىن نىعايتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى وزىمشىلدىكتەن، مەنمەندىكتەن تاعى باسقا جامان ادەتتەردەن اۋلاق جۇرۋگە ۇيرەتۋ، ادالدىققا، شىنشىلدىققا تاربيەلەۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتىن، ءبىر - بىرىنە دەگەن دوستىق سەزىمدەرىن نىعايتۋ.
مىندەتتەرى:
- بالالاردى دوستارىمەن جاعىمدى قارىم - قاتىناس جاساۋعا ۇيرەتۋ؛
- ءوزارا سىيلاستىق، ءوزارا تۇسىنىستىك، ءوزارا كومەك قارىم – قاتىناستارىن دامىتۋ؛
- تاتۋلىققا، دوستىققا، ۇجىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ارالاس
ءادىس - تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، «سويلەمدى اياقتا» ترەنينگى، حاتقا جاۋاپ بەرۋ، پىكىر الماسۋ، جۇرەكتەن - جۇرەككە، «سيقىرلى ورىندىق» جاتتىعۋى، «رەنجىستىك - تاتۋلاستىق ويىنى.
كورنەكى قۇرالدار: ۇلى عۇلامالاردىڭ ويلارى، ناقىل ۇلاعاتتى سوزدەرى، دوس تۋرالى ماقال - ماتەلدەر، سلايد، ماۋەلى اعاش، جۇرەكشەلەر، 5 ساۋساقتى قاعاز قولعاپ.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
امانداسۋ، تۇگەندەۋ. /ءانۇران ورىنداۋ/.
جۇرەكتەن جۇرەككە:
وقۋشىلار شەڭبەر بويىمەن ءبىر - بىرىنە كەزەكپەن دوستىق تىلەكتەرىن بىلدىرەدى.
- دوسىڭا ادال بول!
- تاتۋلىق تىلەيمىن!
- دوسىڭا كەك ساقتاما!
- كەشىرىمدى بول!
- دوستىق تىلەيمىن!

ءىى. تاقىرىپتى اشۋ سۇراقتارى.
تاقىرىپتى جاعداياتپەن اشىپ الۋ (سلايد)
1. دوس، دوستىق دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟
2. دوسىڭ بار ما؟ ول كىم؟
3. دوستىق شىنايى سەزىم بە، الدە جاي ۇعىم با؟
4. دوستىق جاسقا بايلانىستى ما؟
5. قىز بالا مەن ەر بالانىڭ اراسىندا دوستىق بولا ما؟
6. جاقسى دوس، جامان دوس قانداي بولادى؟
7. دوسىڭىزدىڭ باسىنا قيىندىق ءتۇستى نە ىستەيسىز؟
8. دوس قانداي بولۋ كەرەك؟

ءىىى. «ناعىز دوس» اتتى الما اعاشىنا، دوسقا ءتان قاسيەتتەردى جاپىراقتار تۇرىندە تەرىپ ءىلۋ (ادال، جومارت، ادامگەرشىلىگى مول، قاراپايىم، مەيىرىمدى، كەشىرىمدى، ءتوزىمدى، اقىلدى، سابىرلى، سالماقتى، كەك ساقتاماۋ، اشىقتىق، بۇكپەسىزدىك، وتىرىكشى، ءتارتىپسىز، ماقتانشاق، جالقاۋ)

ءىV. تاقىرىپپەن جۇمىس
ەرتەدە ءبىر اقىلدى قاريا بولىپتى. ءبىر كۇنى اقىلدى قارياعا ءبىر جىگىت كەلىپ:
- اقساقال، مەن قانداي جىگىتپىن؟ سىناڭىزشى، - دەپتى. قارت جىگىتكە:
- جولداسىڭدى كورسەت، سونان سوڭ ايتامىن، - دەپتى. جىگىت جولداسىن قارتقا جىبەرىپتى. قارت جىگىتتىڭ جولداسىمەن ۇزاق سويلەسىپ، اقىرىندا جىگىتتىڭ ءوزىن شىقىرىپتى. جىگىت كەلگەن سوڭ، قارت:
- شىراعىم، جامان جىگىت ەمەسسىڭ، - دەپتى.
قالايشا ولاي دەيسىز؟ مەنى بۇرىن كورگەن جوقسىز عوي؟ – دەپتى جىگىت. قارت كۇلىپ:
- «جىگىتى جولداسىنا قاراپ باعالا» دەيدى حالىق، - دەپتى.
سۇراق:
- جىگىتتى جولداسىنا قاراپ باعالا» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- ادام كوبىنە ءوزىنىڭ مىنەزىنە ۇقساس ادامدارمەن جولداس، دوس بولادى. شىن جولداس، دوستار ءبىرىنىڭ جاقسى قاسيەتتەرىن ەكىنشىسى ۇلگى تۇتادى، بويىنا سىڭىرەدى، ولار ءبىر - بىرىنە وتە جاقىن، ءبىرىن - ءبىرى تەز تۇسىنىسەتىن بولىپ كەتەدى. وسىنداي جولداستىق، دوستىق قارىم - قاتىناستاردىڭ اراسىنداعى ەڭ باعالىسىنىڭ ءبىرى – ادالدىق. «ادامدار ءبىر - بىرىنە ادال، قالتقىسىز سەنىپ، ورتاق كوزقاراستا بولسا عانا دوستىقتارى بەرىك بولادى. دوستىق - ءوزارا جاۋاپكەرشىلىك پەن قامقورلىقتىڭ، رۋحاني جاقىندىقتىڭ بەلگىسى».

V. «سويلەمدى اياقتا» ترەنينگى
ا) ءاربىر ادامعا دوس كەرەك. ويتكەنى...
ءا) سىيلاستىق بار جەردە...
ب) مەنىڭ سىنىپتاستارىما نەمەسە دوسىما تىلەگىم...

Vءى. جاعداياتتان شىعۋ. سلايد ارقىلى

1. اڭسار پەن ميراس بەسىنشى سىنىپتا وقيدى. ەكەۋى بالا كەزدەن دوس. اڭسار ساباقتان كەلگەن سوڭ، تۇسكى تاماعىن ءىشىپ، ۇيدەگى جۇمىستارىن ءبىتىرىپ، ەرتەڭگى ساباعىن وقىپ بولعان سوڭ دالاعا ويناۋعا شىقتى. فۋتبول الاڭىنا بارسا، ميراس تا ويناپ ءجۇر ەكەن. ولار ۇزاق فۋتبول ويناپ، ۇيگە كەش قايتتى. ميراس: مەن ەرتەڭ ساباققا بارمايمىن، ءۇي تاپسىرماسىن ورىندامادىم. مەنى اعايعا اۋىرىپ قالدى دەي سالشى، - دەپ ءوز ءوتىنىشىن اڭسارعا ايتتى...
- اڭسار ەگەر ادال دوس بولسا، قانداي جاۋاپ بەرەر ەدى دەپ ويلايسىڭدار؟

2. قاڭتاردىڭ قارا سۋىعى. ايبەك ەكى شەلەكتى قولىنا الىپ، وزەننەن سۋ الىپ كەلىپ، قوراداعى قويلاردى سۋارۋعا بەت الدى. شەلەگىن سۋعا تولتىرىپ، قوراعا كىرە بەرىستە ايبەكتىڭ اياعى تايىپ، قۇلاپ ءتۇستى. سۋ ۇستىنە توگىلدى. ورنىنان ارەڭ قوزعالىپ، ۇيگە كىردى... ايبەكتىڭ توبىعى شىعىپ كەتىپ اۋرۋحانادا كوپ جاتتى...
- سەندەر ايبەكتىڭ دوسى بولساڭدار نە ىستەر ەدىڭدەر؟

3. قۇربىلارى جانارعا بالمۇزداق بەرگەن-دى.
جانار كەتتى العا تەز،
الدى - ارتىنا قاراماي،
«راحمەت» - دەپ، جالعىز ءسوز
ايتۋعا دا جاراماي!
سەندەر قالاي ويلايسىڭدار، وسىدان كەيىن بالالار جانارمەن دوس بولا ما؟

بالالار ءبىر - بىرىمىزگە رەنجىگەن ساتتەردە، كەيدە ءبىز وتە اسىعىپ ءجۇرىپ ءبىر - ءبىرىمىزدى تۇسىنبەي قالامىز، ىزگى سوزدەردى ايتۋعا ۇلگەرمەي قالامىز. ۋاقىت وتكەن سوڭ ءتۇسىنىپ، وكىنىپ جاتاتىن كەزدەرىمىز دە بولادى. ودان دوسىمىزدى رەنجىتىپ الامىز. ناعىز دوستار ءبىر - ءبىرىنىڭ كوڭىلىنە قاراپ، رەنجىتپەيدى، كەشىرىمشىل بولادى. دوستار قيىن ساتتەردە كومەككە كەلەدى، تاتۋلىقتى ءقادىر تۇتادى.
ءبىز ءبىر - ءبىرىمىزدى تۇسىنۋگە تىرىسامىز، ءتۇسىنۋ ءۇشىن قانداي قارىم - قاتىناستا بولۋعا ءتيىسپىز، قانە ويىن ويناپ كورەيىك.

Vءىى. ويىن: «رەنجىستىك، دوستاستىق»
بالالار، بۇگىن ءبىز « رەنجىستىك، دوستاستىق» ويىنىمەن تانىسىپ، وينايمىز. مۇمكىن، ناعىز دوستىقتىڭ قۇپياسىن اشاتىن شىعارمىز. مەنىڭ ءوتىنىشىم بويىنشا سەندەر:
• «رەنجىستىك» دەگەندە ءبىر - بىرلەرىڭە قاراما - قارسى بۇرىلىپ، ساۋساقتارىڭدى بەزەيسىڭدەر.
• «توقتا» دەگەندە ءبىر - بىرلەرىڭە ارقالارىڭمەن بۇرىلاسىڭدار.
• « دوستاستىق» دەگەن بۇيرىق بەرىلگەندە قول الىسىپ، كۇلىمدەپ ءوز قۇربىلارىڭا سۇيىسپەنشىلىك تۋرالى ىزگى سوزدەر ايتاسىڭدار.
پىكىر الماسۋ.
- سەندەرگە ويىن ۇنادى ما؟
- تاتۋلاسۋ شە؟
- تاتۋلاسقاندا قانداي كوڭىل - كۇيدە بولدىڭدار؟ /قۋانىشتى، باقىتتى، كوڭىلدى/
- ال، سەندەرگە رەنجىسكەن ۇنادى ما؟
- رەنجىگەندە قانداي كوڭىل كۇيدى سەزىندىڭدەر؟ /ۋايىمدى، قايعىنى، كوڭىلسىزدىكتى/
ءومىرىمىزدى قۋانىشتى دا باقىتتى شاقتار كوپ بولۋ ءۇشىن ءبىر - بىرىمىزبەن دوستىقتا، تاتۋلىقتا بولعانعا نە جەتسىن.

Vءىىى. «حات قورجىن» (حاتتارعا جاۋاپ)
مەن دوسىممەن بالىققا كەتىپ بارامىن. اتا - انامدى ءارى - بەرى كۇتىپ، كەلمەگەن سوڭ رۇقساتسىز كەتە بەرۋىمە تۋرا كەلەدى. بارماۋعا دا بولادى، ءبىراق دوس كوڭىلىن قيمادىم... سىزدەر ماعان قانداي اقىل ايتاسىزدار؟

ءىح. «مىنەزدەمە بەرۋ» ترەنينگى
ءقازىر مەن سىزدەرگە 5 ساۋساقتى قولعاپ بەرەمىن. ءار ساۋساقتا ءوزىڭىزدىڭ قولىڭىزداعى جازىلعان ەسىمدى بالاعا ءبىر - بىرىنە كورسەتپەي مىنەزدەمە جازىڭدار.
تىرەك سوزدەر:

ادال ارام
جومارت ءوز قامىن ويلايتىن
ادامگەرشىلىگى مول كەكشىل
قاراپايىم سوزگە تۇسىنبەيتىن
مەيىرىمدى جالقاۋ
كەشىرىمدى تاكاپپار
ءتوزىمدى قاتال
اقىلدى مەيىرىمسىز
سابىرلى ساراڭ
سالماقتى قىزعانشاق
كەك ساقتامايتىن تۇيىق
اشىق بۇكپەسىزدىك
«بەس ساۋساق بىرىكپەي ينە قولعا ىلىكپەيدى» دەگەندەي ءبارىمىز جۇمىلىپ ءبىراۋىزدان الدىمىزداعى جۇكتى كوتەرە بىلەيىك.
تاتۋلىق دوستار اراسىنداعى ەڭ تاماشا قاسيەت. تاتۋ بالالار ءبىر – ءبىرىن رەنجىتپەيدى، تاتۋ - ءتاتتى وينايدى، ويىنشىقتارىمەن، تاتتىلەرىمەن بولىسەدى. سوندىقتان دا دوستىق - تاتۋلىقتان باستالادى دەلىنەدى.

ح. «سيقىرلى ورىندىق» جاتتىعۋى.
ورتاداعى ءبىر ورىندىققا ءبىر وقۋشى وتىرادى. قالعاندارى سول وقۋشىنىڭ ۇنامدى جاقتارىن ايتادى.

ءحى. ۇيگە تاپسىرما: «دوسىم ساعان ارنايمىن» (اقىندار ولەڭدەرىنەن كوركەمسوز وقۋ)

ءحىى. قورىتىندى:
• قيىن كەزدەردە ءبىر - بىرىنە كومەك كورسەتىڭدەر.
• دوسىڭدى الداماي، وعان ادال بول.
• دوسىڭدى قورلاما.
• دوسىڭمەن قىزىقتى شاقتاردى بولىسە ءبىل.
• دوسىڭدى باردا دا سىنا، جوقتا دا سىنا.
• دوسىڭنىڭ كەمشىلىگىن كەشىرە ءبىل.

قوسىمشا:
ماقالدى جالعاستىر.
1. «كەمشىلىكسىز... ىزدەگەن ادام... قالادى».
2. «دۇشپان... ايتادى، دوس... ايتادى».
3. «جاڭىلمايتىن... جوق، سۇرىنبەيتىن تۇياق...».
4. «... جاڭاسى جاقسى،... كونەسى جاقسى».
5. «... تەڭگەڭ بولعانشا، ءجۇز... بولسىن».
6. «دوسى كوپپەن...،
دوسى جوقپەن...».
7. «دوسى...، ءوزى دە جاقسى».
8. «.. باسقا قارايدى،
... اياققا قارايدى».
9. «اقىلسىز...، اقىلدى دۇشپان...».
10. «دوسىڭ مىڭ بولسا دا -...،
... بىرەۋ بولسا دا - كوپ».

جاۋاپتارى:
1. «كەمشىلىكسىز دوس ىزدەگەن ادام دوسسىز قالادى».
2. «دۇشپان كۇلدىرىپ ايتادى، دوس جىلاتىپ ايتادى».
3. «جاڭىلمايتىن جاق جوق، سۇرىنبەيتىن تۇياق جوق».
4. «كيىمنىڭ جاڭاسى جاقسى، دوستىڭ كونەسى جاقسى».
5. «ءجۇز تەڭگەڭ بولعانشا، ءجۇز دوسىڭ بولسىن».
6. «دوسى كوپپەن سىيلاس،
دوسى جوقپەن سىرلاس».
7. «دوسى جاقسىنىڭ - ءوزى دە جاقسى».
8. «دوس باسقا قارايدى،
دۇشپان اياققا قارايدى».
9. «اقىلسىز دوستان، اقىلدى دۇشپان ارتىق».
10. «دوسىڭ مىڭ بولسا دا - از،
دۇشپانىڭ بىرەۋ بولسا دا - كوپ».

- بالالار، بۇگىنگى تاربيە ساعاتىندا ءبىز «دوستىق» ايالداماسىنا توقتاپ، بۇل ايالدامادا «دوستىق – تاتۋلىقتان باستالادى» دەگەن تاقىرىپتا اڭگىمەلەسىپ، قالاي تاتۋ دوس بولۋ كەرەكتىگىن ۇيرەنىپ، «تاتۋلىق» ۇعىمى تۋرالى تۇسىنىك الامىز.