سىن ەسىم
سىن ەسىم
ساباقتىڭ ماقساتى: سىن ەسىم جايىندا تۇسىنىكتەرىن پىسىقتاۋ، سىن ەسىمنىڭ سۇراقتارىمەن تانىستىرۋ، سىن ەسىم تۋرالى العان بىلىمدەرىن سارالاپ، جيناقتاۋ، ودان ءارى تەرەڭدەتۋ؛ وقۋشىلاردىڭ ءسوز بايلىعىن ارتتىرۋ، ساۋاتتى جازۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، سويلەۋ داعدىلارىن دامىتۋ؛ ادامگەرشىلىك، ەكولوگيالىق تاربيەلەرىنە باۋلۋ.
پسيحولوگيالىق ترەنينگ
توپقا ءبولىنۋ: زات ەسىم، ەتىستىك
● وي قوزعاۋ: باياعى وتكەن زاماندا ەتىستىك دەگەن الەمدە ءارتۇرلى زاتتار تىرشىلىك ەتىپتى. زاتتاردىڭ نە ءتۇسى، نە ءپىشىنى بولماي قىزىقسىز ءومىر ءسۇرىپتى. كۇندەردىڭ كۇنىندە بۇل ەلگە وتە الىس جەردەن سىن ەسىم قاريا كەلىپ ەلمەن تانىسادى ەكەن. سوندا قاريا اڭ - تاڭ بولىپ، ءار تۇرعىنمەن تانىسىپ، سويلەسەدى: - سەنىڭ اتىن كىم؟ - دەدى قاريا زاتتىڭ اتىمەن تانىسايىن دەپ.
- الما – دەپ جاۋاپ بەردى ەشتەڭەگە ۇقسامايتىن زات.
- مۇندا نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟ – دەدى قاريا ءىس - قيمىلىن بىلەيىن دەپ.
- كۇز كەلگەندىكتەن ءبىز پىسەمىز – دەپ جاۋاپ بەرەدى.
- سىن ەسىمنىڭ جانى قاتتى اشىپ، بارلىق زاتتارعا قۋانىش سىيلايىن دەپ ءسوزىن باستايدى.
- الما سەن بۇدان بىلاي، قىزىل، دومالاق، ءدامدى الماسىن – دەگەنى سول ەدى المامىز قىپ - قىزىل، دومالاق بولدى دا قالدى. سولاي ءبىر اپتا بويى قوناققا كەلگەن سىن ەسىم قاريا قول ۇزبەي جۇمىس ىستەيدى ەكەن. بۇل ەلدە باقىت ورناۋ ءۇشىن بىزدە ءوزىمىزدىڭ قول ۇشىمىزدى بەرىپ كورەيىك. - ءشوپ قانداي بولادى؟ (جازىل، سارى) - اسپان قانداي بولادى؟ (كوگىلدىر، ۇلكەن)
- جارايسىڭدار بالالار، ەندى وي ءتۇيىپ كورەيىك.
● سىن ەسىم
(زاتتىڭ سىنىن، ءپىشىنىڭ، ءتۇرىن بىلدىرەدى قانداي؟ قاي؟ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى.
مىسالى: ءسابىز - قىزعىلتسارى، سوپاق، ءتاتتى
گۇل - سارى، دومالاق، ادەمى
كىتاپ - كوك، ءتورتبۇرىش، ءارتۇرلى
دوپ - اق، دومالاق.
ماعىنانى تانۋ: «اق قالپاق»- ستاتيستيكالىق
«سارى قالپاق» - ساتتىلىك (ءساتتى كەزەڭدەردى ايتادى)
«قارا قالپاق» - ساتسىزدىك، وقىپ جاتقان ءماتىننىڭ ءساتسىز تۇستارىن ايتادى.
«كوك قالپاق» - اناليتيكالىق، بارلىق توپتىڭ پىكىرىنە تالداۋ جاسايدى.
«جاسىل قالپاق» - شىعارماشىلىق، جاڭاشا يدەيالار مەن بولجامدار جاسايدى.
«قىزىل قالپاق» - سەزىمتال، توپ وقيعانى وقۋ بارىسىندا باستان كەشىرگەن سەزىمدەرىن تۇجىرىمدايدى. ءار تاپسىرما سايىن ەكى توپ ءبىر بىرلەرىن باعالاۋ.( جاسىل تۇسىنىكتى، ءبارى دۇرىس: قىزىل قاتە كوپ، تۇك تۇسىنگەن جوقپىن: سارى سۇراعىم بار.
اق قالپاق: 1 - جاتتىعۋ: سويلەمدەردى كوشىرىپ جاز، جانە سىن ەسىمدەردىڭ استىن سىز.
گۇلنۇر ادەپتى قىز. ۇستاز قۇرمەتتى ادام. كومىر پايدالى قازبالارعا جاتادى. بۇركىت ۇياسىن بيىك قياعا سالادى. ەركىن كورشى اۋىلعا كەتتى
سارى قالپاق: 2 - جاتتىعۋ: بەرىلگەن سويلەمدەردى كوشىرىپ الىپ، جاعىمدى سىن ەسىمدەردىڭ استىن سىز.
تۇيەنىڭ جاڭا تۋعان بوتاسى ادەمى، سۇيكىمدى بولادى. قاپ قارا، ءموپ ءمولدىر ەكى كوزى بال بۇل جانىپ تۇرادى. سول ءۇشىن قازاقتار قىزىن سۇلۋ بوتاعا تەڭەپ، وعان “بوتاگوز” دەپ ات قويعان. بوتا ادەمىلىكتىڭ، سۇلۋلىقتىڭ بەلگىسى.
قارا قالپاق: سويلەمدەردى كوشىرىپ جاز، جاقسى سوزدەردىڭ ماعىناسىنا قاراما - قارسى سىڭارىن تاپ.
جاقسى، ادەمى، سۇلۋ، ءتاتتى، اقىلدى، تازا، اق.
كوك قالپاق: بەرىلگەن سوزدەردىڭ ءتۇسى، ءدامى، ءپىشىنى، كولەمى بويىنشا بىلدىرەتىن بەلگىلەردى كەستەگە ورنالاستىر: قيار، گۇل، ساندىق، كىتاپ، ءسابىز.
زات اتاۋى - الما
ءتۇسى - قىزىل
ءدامى - ءتاتتى
ءپىشىنى – دومالاق
كولەمى – كىشكەنتاي
سەرگىتۋ ءساتى: ۆيدەو گۇلدەردىڭ كورسەتۋ جانە سىن ەسىمگە بايلانىستى سوزدەردى ايتۋ.
جاسىل قالپاق: 5 – جاتتىعۋ:
سۋرەت بويىنشا جازىلعان ءماتىندى سىن ەسىمدەرمەن تولىقتىر.
قىزىل قالپاق:
رەفلەكسيا: «مەنىڭ كوڭىل كۇيىم» ساباق بۇگىنگى ۇنادى ما؟
وي قورىتۋ:
بۇل ەكەۋىنىڭ ۇقساستىعى نەدە دەپ ويلايسىڭدار؟
ەكەۋى دە ءسوز تابى
زات ەسىم دەگەن نە؟
سىن ەسىم دەگەن نە؟
ۇيگە تاپسىرما: 3 جاتتىعۋ.
باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: سىن ەسىم جايىندا تۇسىنىكتەرىن پىسىقتاۋ، سىن ەسىمنىڭ سۇراقتارىمەن تانىستىرۋ، سىن ەسىم تۋرالى العان بىلىمدەرىن سارالاپ، جيناقتاۋ، ودان ءارى تەرەڭدەتۋ؛ وقۋشىلاردىڭ ءسوز بايلىعىن ارتتىرۋ، ساۋاتتى جازۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، سويلەۋ داعدىلارىن دامىتۋ؛ ادامگەرشىلىك، ەكولوگيالىق تاربيەلەرىنە باۋلۋ.
پسيحولوگيالىق ترەنينگ
توپقا ءبولىنۋ: زات ەسىم، ەتىستىك
● وي قوزعاۋ: باياعى وتكەن زاماندا ەتىستىك دەگەن الەمدە ءارتۇرلى زاتتار تىرشىلىك ەتىپتى. زاتتاردىڭ نە ءتۇسى، نە ءپىشىنى بولماي قىزىقسىز ءومىر ءسۇرىپتى. كۇندەردىڭ كۇنىندە بۇل ەلگە وتە الىس جەردەن سىن ەسىم قاريا كەلىپ ەلمەن تانىسادى ەكەن. سوندا قاريا اڭ - تاڭ بولىپ، ءار تۇرعىنمەن تانىسىپ، سويلەسەدى: - سەنىڭ اتىن كىم؟ - دەدى قاريا زاتتىڭ اتىمەن تانىسايىن دەپ.
- الما – دەپ جاۋاپ بەردى ەشتەڭەگە ۇقسامايتىن زات.
- مۇندا نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟ – دەدى قاريا ءىس - قيمىلىن بىلەيىن دەپ.
- كۇز كەلگەندىكتەن ءبىز پىسەمىز – دەپ جاۋاپ بەرەدى.
- سىن ەسىمنىڭ جانى قاتتى اشىپ، بارلىق زاتتارعا قۋانىش سىيلايىن دەپ ءسوزىن باستايدى.
- الما سەن بۇدان بىلاي، قىزىل، دومالاق، ءدامدى الماسىن – دەگەنى سول ەدى المامىز قىپ - قىزىل، دومالاق بولدى دا قالدى. سولاي ءبىر اپتا بويى قوناققا كەلگەن سىن ەسىم قاريا قول ۇزبەي جۇمىس ىستەيدى ەكەن. بۇل ەلدە باقىت ورناۋ ءۇشىن بىزدە ءوزىمىزدىڭ قول ۇشىمىزدى بەرىپ كورەيىك. - ءشوپ قانداي بولادى؟ (جازىل، سارى) - اسپان قانداي بولادى؟ (كوگىلدىر، ۇلكەن)
- جارايسىڭدار بالالار، ەندى وي ءتۇيىپ كورەيىك.
● سىن ەسىم
(زاتتىڭ سىنىن، ءپىشىنىڭ، ءتۇرىن بىلدىرەدى قانداي؟ قاي؟ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى.
مىسالى: ءسابىز - قىزعىلتسارى، سوپاق، ءتاتتى
گۇل - سارى، دومالاق، ادەمى
كىتاپ - كوك، ءتورتبۇرىش، ءارتۇرلى
دوپ - اق، دومالاق.
ماعىنانى تانۋ: «اق قالپاق»- ستاتيستيكالىق
«سارى قالپاق» - ساتتىلىك (ءساتتى كەزەڭدەردى ايتادى)
«قارا قالپاق» - ساتسىزدىك، وقىپ جاتقان ءماتىننىڭ ءساتسىز تۇستارىن ايتادى.
«كوك قالپاق» - اناليتيكالىق، بارلىق توپتىڭ پىكىرىنە تالداۋ جاسايدى.
«جاسىل قالپاق» - شىعارماشىلىق، جاڭاشا يدەيالار مەن بولجامدار جاسايدى.
«قىزىل قالپاق» - سەزىمتال، توپ وقيعانى وقۋ بارىسىندا باستان كەشىرگەن سەزىمدەرىن تۇجىرىمدايدى. ءار تاپسىرما سايىن ەكى توپ ءبىر بىرلەرىن باعالاۋ.( جاسىل تۇسىنىكتى، ءبارى دۇرىس: قىزىل قاتە كوپ، تۇك تۇسىنگەن جوقپىن: سارى سۇراعىم بار.
اق قالپاق: 1 - جاتتىعۋ: سويلەمدەردى كوشىرىپ جاز، جانە سىن ەسىمدەردىڭ استىن سىز.
گۇلنۇر ادەپتى قىز. ۇستاز قۇرمەتتى ادام. كومىر پايدالى قازبالارعا جاتادى. بۇركىت ۇياسىن بيىك قياعا سالادى. ەركىن كورشى اۋىلعا كەتتى
سارى قالپاق: 2 - جاتتىعۋ: بەرىلگەن سويلەمدەردى كوشىرىپ الىپ، جاعىمدى سىن ەسىمدەردىڭ استىن سىز.
تۇيەنىڭ جاڭا تۋعان بوتاسى ادەمى، سۇيكىمدى بولادى. قاپ قارا، ءموپ ءمولدىر ەكى كوزى بال بۇل جانىپ تۇرادى. سول ءۇشىن قازاقتار قىزىن سۇلۋ بوتاعا تەڭەپ، وعان “بوتاگوز” دەپ ات قويعان. بوتا ادەمىلىكتىڭ، سۇلۋلىقتىڭ بەلگىسى.
قارا قالپاق: سويلەمدەردى كوشىرىپ جاز، جاقسى سوزدەردىڭ ماعىناسىنا قاراما - قارسى سىڭارىن تاپ.
جاقسى، ادەمى، سۇلۋ، ءتاتتى، اقىلدى، تازا، اق.
كوك قالپاق: بەرىلگەن سوزدەردىڭ ءتۇسى، ءدامى، ءپىشىنى، كولەمى بويىنشا بىلدىرەتىن بەلگىلەردى كەستەگە ورنالاستىر: قيار، گۇل، ساندىق، كىتاپ، ءسابىز.
زات اتاۋى - الما
ءتۇسى - قىزىل
ءدامى - ءتاتتى
ءپىشىنى – دومالاق
كولەمى – كىشكەنتاي
سەرگىتۋ ءساتى: ۆيدەو گۇلدەردىڭ كورسەتۋ جانە سىن ەسىمگە بايلانىستى سوزدەردى ايتۋ.
جاسىل قالپاق: 5 – جاتتىعۋ:
سۋرەت بويىنشا جازىلعان ءماتىندى سىن ەسىمدەرمەن تولىقتىر.
قىزىل قالپاق:
رەفلەكسيا: «مەنىڭ كوڭىل كۇيىم» ساباق بۇگىنگى ۇنادى ما؟
وي قورىتۋ:
بۇل ەكەۋىنىڭ ۇقساستىعى نەدە دەپ ويلايسىڭدار؟
ەكەۋى دە ءسوز تابى
زات ەسىم دەگەن نە؟
سىن ەسىم دەگەن نە؟
ۇيگە تاپسىرما: 3 جاتتىعۋ.
باعالاۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تاۋلاردىڭ بيىكتىگىنە قاراي جىكتەلۋى. تاۋلاردىڭ پايدا بولۋى. ەسكى جانە جاس تاۋلار.
